انيميشن ‌هنر‌ عصر‌ جديد

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: انيميشن ‌هنر‌ عصر‌ جديد
خبرگزاري فارس:طي دو دهه قرن بيستم، انيميشن از قلمرو مرموز جادو و شگفتي بيرون آمد و به نوعي تفريح و سرگرمي بدل شد كه تماشاگران آن را با طيب خاطر پذيرا شدند.

فيلم‌هاي انيميشن، حركت جسماني و اندامي را به گونه‌اي تصويري بازسازي مي‌كنند و برخلاف فيلم زنده، از انعطاف بيشتري براي كاربرد خلاقه حركت برخوردار است.
يعني، انيميشن با كند و تند كردن حركات يا كاربرد طنزآميز يا بيانگرايانه آن، مي‌تواند توانايي‌هاي جسماني را جلوه‌اي اغراق‌آميز ببخشد، هنر انيميشن نيز از همين جا آغاز مي‌شود. همه ما با فيلم كارتون به عنوان تفريحي همگاني، بويژه براي كودكان، آشناييم. تلويزيون، عرصه‌اي جهاني را براي اين نوع از فيلم كارتون فراهم آورده است و چنين مي‌نمايد كه تقاضا براي آن هيچ گاه فروكش نخواهد كرد، اما نمونه‌هاي متعددي نيز از امكانات بالقوه انيميشن براي انتقال انديشه‌هاي بصري طنزآلود و روايت‌هاي جدي و پيچيده به تماشاگران بزرگسال يافت مي‌شود. برخي از فيلم‌هاي انيميشن نه فقط از جاذبه آني برخوردارند، بلكه فراموش‌نشدني و حاوي تعابير جالب اجتماعي‌اند.
نمونه شناخته‌شده‌تر، فيلم‌هاي انيميشن آموزشي براي كودكان و بزرگسالان است. در اين مقوله، رسانه انيميشن به نوعي زبان جديد بدل مي‌شود؛ و تصاويري كه در آن به كار مي‌رود بسي گسترده‌تر از تصاوير دنياي موش‌ها و خرگوش‌هاست. متاسفانه، هنوز برخي اين قسم را حد نهايي فيلم انيميشن مي‌دانند، رنگ‌ها و شكل‌ها و نمادهاي متحرك نيز جوهره يك انديشه يا حس را ارائه مي‌دهدو آن را با وضوح و قدرت طنز بيان مي‌كند. با كاربرد انيميشن، زمان لازم براي بيان انديشه‌ها، ‌به يك چندم زمان شيوه‌هاي آموزشي مرسوم مي‌رسد. اين شكل از آموزش بصري را مي‌توان براي استفاده عام در جامعه امروز كاملا رواج داد. البته امروزه چشم‌انداز انيميشن، گستره قابل ملاحظه‌اي يافته است.

انيميشن متولد مي‌شود...
طي دو دهه قرن بيستم، انيميشن از قلمرو مرموز جادو و شگفتي بيرون آمد و به نوعي تفريح و سرگرمي بدل شد كه تماشاگران آن را با طبيب خاطر پذيرا شدند. در اين مدت، انيماتورها شيوه بهره‌برداري از امكانات بالقوه اين رسانه را سريعا آموختند، شخصيت‌هاي كارتوني به ياد ماندني خلق كردند و به نوعي انعطاف در حركت و زمانبندي دست يافتند كه به تمامي قوانين طبيعي و امكانات فيزيكي بي‌اعتنا بود.
نخستين كسي كه در خلق شخصيت‌هاي كارتوني موفقيت يافت «وينزور مك‌كي» آمريكايي بود. وي، ابتدا شخصيت جذاب پسربچه‌اي به نام «نيمو كوچولو»، و بعدها «گرتي دايناسور» را ارائه داد. نيمو كوچولو در عالم خواب ابتدا در سال 1907 به صورت داستان مصور در روزنامه نيويورك هرالد چاپ شد. وينزورمك‌كي به سال 1911 تصميم گرفت نقاشي‌هاي نيموكوچولو و دوستانش را به صورت انيميشن درآورد، كه موفقيت زيادي هم كسب كرد. در همين دوران، پيشرفت‌هايي مجزا در انيميشن آمريكا و اروپا پديد آمد. در آمريكا درپي موفقيت‌هاي جيمز استوارت بلكتون و وينزور مك‌كي، در هر گوشه و كنار استوديوهاي انيميشن و نيز دست‌اندركاران اين حرفه و شخصيت‌هاي كارتوني آنها سربرآورد. پس از گذشت صد سال، امروزه صنعت انيميشن در سراسر جهان گسترش يافته است و خيل عظيمي از علاقه‌مندان از كودكان گرفته تا بزرگسالان را به سوي خود متمايل كرده است. شركت‌هاي بزرگ با توليد آثار پرهزينه سينمايي و تلويزيوني از سينماي زنده پيشي گرفته‌اند و همواره به تسخير گيشه‌ها و موفقيت‌هاي روزافزون در اين عرصه مي‌انديشند. حضور پررنگ سينمايي‌ انيميشن و جلوه‌هاي ويژه در آثار زنده سينمايي نيز بر اهميت آن افزوده است.

انيميشن در ايران
سازمان سينمايي كشور‌ ‌تا ‌حدود سال‌هاي 1310 فاقد امكانات توليد فيلم انيميشن بود. علاقه و كنجكاوي اسفنديار احمديه نقاشي كارگاه سفال وزارت فرهنگ و هنر، اولين حركت را به وجود آورد.
احمديه، اولين نقاشي كارتون را به صورت اسلايد ساخت و سپس آن را به صورت نقاشي متحرك درآورد. اين فيلم ملانصرالدين نام داشت و در سال 1336 با فيلمبرداري پطروس پاليان با دوربين دستي 16م. م ساخته شد و 13 ثانيه بود.
در سال 1337، شش نفر از شاگردان ممتاز كارآموز رشته سينما در وزارت فرهنگ و هنر، براي تكميل تحصيلات به آمريكا رفتند. پرويز اصانلو در رشته انيميشن تحصيل كرد و مدتي زير نظر لستر نورس كارآموزي كرد. او مدتي هم در استوديوي ديزني و U. P. A به كار پرداخت. او در آمريكا، قبل از مراجعت به ايران، دستگاه اكسبري QXBERRY را به سفارش وزارت فرهنگ و هنر خريداري كرد و به ايران آورد.
در سال 1339، با دعوت از جعفر تجارتچي، كاريكاتوريست قديمي و همكاري پرويز اصانلو و اسفنديار احمديه واحد نقاشي متحرك وزارت فرهنگ و هنر آغاز به كار كرد. فيلم قمر مصنوعي حاصل همين دوره است كه به كارگرداني اصانلو ساخته شد. طراحي و نقاشي آن را اسفنديار احمديه بر عهده داشت. از آنجا كه امكانات لابراتواري وجود نداشت اين فيلم براي ظهور و چاپ به انگلستان فرستاده شد. مدت نمايش آن 5 دقيقه بود.
در سال 1343، نصرت كريمي كه تحصيلات سينمايي‌اش را در كشور چك و اسلواكي به پايان رسانده بود به ايران بازگشت. وي تا سال 1347، هفت فيلم عروسكي و نقاشي متحرك براي وزارت فرهنگ و هنر ساخت كه از ميان آنها، فيلم زندگي شايان ذكر است، طرح‌هاي اين فيلم به سبك نقاشي مينياتور است. زندگي با تلاش «سركيس زاكاريانس»، «نصرت شيرازي»، «فريدون فرشباف»، «تيموري» و «اسفنديار احمديه» و با صرف 3 سال وقت ساخته شد. در سال 1347، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان شكل گرفت. فعاليت اصلي كانون تهيه كتاب براي كودكان بود. مركز سينمايي كانون حاصل رابطه اين مركز با نويسندگان و بويژه نقاشان كتاب‌هاي كودكان بود. از نخستين تصويرگران كتاب كودك كه به ساختن فيلم انيميشن دست زدند، مي‌توان آراپيك باغداساريان و فرشيد مثقالي را نام برد. در سال‌هاي بعد گرافيست‌ها و نقاشان و كاريكاتوريست‌هاي كانون نيز به توليد فيلم انيميشن پرداختند؛ مرتضي مميز، علي‌اكبر صادقي، پرويز نادري، نورالدين زرين‌كلك، احمد عرباني و...
تلاش اين هنرمندان در مدتي كوتاه، توليداتي خوب و جوايز متعدد بين‌المللي را به همراه آورد.

انيميشن پس از انقلاب
پس از پيروزي انقلاب اسلامي، از آنجائي‌كه توليد انيميشن فعاليتي غيرضروري شمرده مي‌شد و همچنين اوضاع سياسي، كميت و كيفيت اين فيلم‌ها، افت چشمگيري داشت.
انيميشن ايران با بازگشايي مجدد دانشگاه‌ها و شكل‌گيري آسيفا، مجددا حركت خود را قدم به قدم آغاز كرد. مراكزي چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، سيماي جمهوري اسلامي ايران (مراكز استان‌ها) مركز صبا، انجمن سينماي جوانان ايران (به شكل نيمه‌حرفه‌اي)، مركز گسترش سينماي مستند و تجربي (به صورت حرفه‌اي)، حوزه هنري سازمان تبيلغات اسلامي و بخش خصوصي اقدام به جذب نيرو و توليد و ساخت فيلم‌هاي انيميشن كردند. حدود پانزده سال پيش علاوه بر مراكز ذكر شده «استوديو حور» تنها مركز تخصصي توليد انيميشن بود؛ اما در حال حاضر بيش از صد استوديوي كوچك و بزرگ در سطح كشور به اين فعاليت مشغول‌اند. انيميشن ايران همزمان با توليدات و توجه صاحبان كالا و مديران بخش دولتي و سرمايه‌گذاران خصوصي، بيش از پيش مورد توجه قرار گرفت و توسعه بيشتري يافت.
طي برآوردهاي انجام شده هم‌اكنون بيش از دو هزار نفر در اين حرفه مشغول‌اند و همزمان تعداد علاقه‌مندان و هنرجويان آن رو به فزوني است. پيش‌بيني مي‌شود كه ظرفيت اشتغال دراين حرفه به بيش از20‌هزار‌نفر قابل افزايش است و اين واقعيت با ميزان نياز تلويزيون و بنگاه‌هاي تبليغاتي داخلي بدون درنظر گرفتن بازارهاي جهاني و آثار سينمايي است. ورود كامپيوتر در دهه اخير به عرصه توليدات انيميشن در كشور ما، انقلاب جديدي در اين زمينه به وجود آورد و هنر پرخرج و سخت انيميشن را به حرفه‌اي خودگير و همه‌گير تبديل كرد، تا جايي كه كاربران علاقه‌مند در خانه خود و با امكاناتي در حد يك دوربين ساده و كامپيوتر شخصي امكان فعاليت در اين زمينه را يافته‌اند.
گسترش ارتباطات اينترنتي وIT موجب شده است كه نرم‌افزارهاي قدرتمند توليد انيميشن به كشور ما راه يابد و علاوه بر تكنيك سه بعدي كه عموما توسط همين نرم‌افزارها صورت مي‌گيرد، سرعت و دقت بيشتري در توليداد دوبعدي و سنتي ما به وجود آورد.

با‌ انيميشن، زمان لازم براي بيان انديشه‌ها
نزديكتر‌‌به زمان مرسوم مي‌رسد. اين شكل از آموزش بصري را مي‌توان براي استفاده عام‌رواج داد‌گذر انيميشن ايران از مرحله سنتي به انيميشن صنعتي آخرين تحولي است كه طي چند سال در حال وقوع است. ضعف مديريت، ‌برنامه‌ريزي، كار گروهي و... از جمله آسيب‌هايي هستند كه در حال حاضر با آنها مواجه‌ايم. راهي كه كشورهاي موفق در انيميشن چند دهه پيش پشت سر گذاشته‌اند هم‌اكنون پيش روي ماست و بي‌ترديد چالش‌هاي فراواني از جمله آموزش و پژوهش صحيح و كاربردي، توجه حرفه‌اي به پيش توليد و توزيع مناسب محصولات توليدشده و مديريت برنامه‌ريزي دولتي و خصوصي بلندمدت لازمه عبور از اين مرحله است. بي‌ترديد با افت نسبي سينما در ايران و پيشروي جهان به سوي آثار انيميشن، ناگزير به همراهي و همگامي با هنر روز جهان خواهيم بود. آثار سينمايي ساخته شده در عرصه انيميشن در 5 سال اخير از جمله خورشيد مصر، جمشيد و خورشيد «يغمائيان» آثار شاهنامه «حسين مرادي‌زاده» هفت رنگ مازيار «محمدي‌نژاد» و... از جمله اين دستاوردهاست كه انيميشن ايران را با همه كم و كاستي‌هاي موجود وارد مرحله جديدي كرده است، توليد آثار در دست ساخت نيز مانند انيميشن سينمايي تهران 1500، «بهرام عظيمي»، قلب سيمرغ «وحيد نصيريان» و رستم و سهراب «كورش دالوند» مي‌تواند نويدي بر موفقيت انيميشن ايران باشد. به نظر مي‌رسد با نگرش نوين مسوولان فرهنگي و تلاش هنرمندان اين عرصه شاهد افق‌هاي تازه‌ و موفقيت‌هاي روزافزون در اين عرصه باشيم.

نويسنده: اميرمسعود علمداري
.............................................................................
انتهاي پيام/

يکشنبه|ا|4|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 726]