گفتگوي مشروح فارس با شيخ‌الاسلام:بازرگان مي‌گفت من با بيل خاك بر مي‌دارم و امام با بلدوزر

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گفتگوي مشروح فارس با شيخ‌الاسلام:بازرگان مي‌گفت من با بيل خاك بر مي‌دارم و امام با بلدوزر
خبرگزاري فارس: قائم مقام وزير امور خارجه گفت: از ابتداي انقلاب به دليل آن چيزهايي كه در رابطه با دولت موقت بود، مردم خيلي جلوتر از دولت حركت مي‌كردند. اين اصطلاح معروف است كه آقاي بازرگان مي‌گفت "من با بيل خاك بر مي‌دارم و امام با بلدوزر " و اين يك واقعيتي بود كه از زبان ايشان صادر شد.

شب 22 بهمن بود، بالاخره موفق شديم با "حسين شيخ‌الاسلام " قائم مقام وزير امور خارجه و سرپرست معاونت خاورميانه و مشترك المنافع وزارت امور خارجه در دفترش گفتگو كنيم.
اتاق شيخ‌الاسلام نه شماره داشت و نه اسم. بالاخره بعد از سرك كشيدن داخل چند اتاق، وقتي در يكي از اتاق‌ها رو بازكرديم ديديم كه وي به اتفاق دو تن ديگر از همكارانش به يكي ديگر از همكاران‌شان اقتدا كرده و در حال اداي نماز مغرب و عشاء بودند.
شيخ‌‌الاسلام خيلي آدم ساده‌اي است، بدون شيله و پيله معمول ديپلمات‌ها. عنوان ديپلمات معمول مترادف آدم شق و رق و اتو كشيده‌اي است كه عصا قورت داده باشد اما شيخ‌الاسلام عين خود ما بود. بي‌اغراق خودموني و دوست‌ داشتني.
او در اين گفتگو همچنين به خاطراتش پس از اشغال لانه جاسوسي پرداخت كه در اين مقال نمي‌گنجد. مصاحبه طولاني شد اما شيخ‌الاسلام اعتراضي نكرد و فقط وقتي مسئول دفترش ناچار شد تلفن‌هاي زيادي رو كه حتي در آن موقع شب به دفتر وي مي‌شد را وصل كند ما متوجه شديم كه بايد كلام رو كوتاه كنيم.
شيخ الاسلام كه متولد هشتم آذرماه 1331 اصفهان است داراي شش فرزند مي‌باشد.
او كه داراي مدرك مهندسي كامپيوتر از دانشگاه بركلي در كاليفرنيا آمريكا و شهيد بهشتي تهران است به زبان‌هاي عربي و انگليسي مسلط و با زبان فرانسه آشناست.
16سال معاون سياسي وزير امور خارجه با احكام شهيد رجايي، ميرحسين موسوي و ولايتي از سال 1360 تا سال 1376، 5 سال سفير ايران در سوريه 1377 - 1382، نماينده مجلس شوراي اسلامي در دوره هفتم 1383 - 1387، نماينده منتخب مجلس در مجمع مجالس آسيايي و دبيرخانه كنفرانس فلسطين، نماينده منتخب كميسيون اصل 90 در كميسيون تلفيق بازنگري برنامه چهارم توسعه، رئيس كارگروه نفت، گاز و انرژي كميسيون اصل 90 مجلس شوراي اسلامي از جمله مسئوليت‌هايي است كه شيخ الاسلام در كارنامه كاري‌اش دارد.
وي از سال 1387 قائم مقام وزارت امور خارجه و همچنين سرپرست معاونت خاورميانه و مشترك‌المنافع است.

مشروح گفتگوي دو ساعته فارس با قائم مقام وزير خارجه در زير آمده است.

** امام (ره) "هيمنه " و "ابهت پوشالي " شيطان بزرگ را فرو ريخت

* فارس: به اعتقاد شما مهم‌ترين دستاوردها و تغييرات در عرصه سياست خارجي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي چيست؟

- شيخ الاسلام: اگر بخواهيم مهمترين شعار انقلاب اسلامي در ايران را از منظر سياست خارجي بيان كنيم، استقلال آن بود. ايران از ابتداي حاكميت ننگين پهلوي در چارچوب مصالح و منافع استكبار جهاني و در نيمه دوم آن يعني زمان سلطنت شاه كاملاً در جهت منافع آمريكا عمل مي‌كرد و به همين دليل نيز شاه به آمريكايي‌ها متعهد بود. چون بعد از كودتاي 28 مرداد 1332 كه توسط "روزولت " و "والاس " آمريكايي انجام شد، باعث سقوط دولت ملي مصدق و بازگشت شاه خائن به كشور شد، آمريكايي‌ها به خاطر اين خوش خدمتي دائماً از وي مطالبات سنگين داشتند و او نيز متعهد به انجام آنان بود. چون حيات سلطنت او در گرو اين همكاري تنگاتنگ بود.
اين تعهد در چارچوب بزرگترين نياز استراتژيك غرب يعني تأمين ماده حياتي نفت بود. آمريكايي‌ها با دست‌اندازي به منابع نفت ايران و اداره آن نه تنها مي‌خواستند اداره نفت منطقه را در اختيار خود داشته باشند، بلكه به خاطر نياز و اعتياد غرب به اين ماده حياتي مي‌توانستند در حوزه‌هاي نفوذي غرب وارد شده و اراده خود را به آنان تحميل كنند.
در واقع آمريكا با در اختيار گرفتن شير نفت خليج فارس مي‌خواست سيطره خود را به دنيا تحميل كند. در آن زمان 30 درصد نفت تجاري دنيا از خليج فارس عبور مي‌كرد. در يك چنين وضعيتي كه اتفاقاً در راستاي همين سياست به اصطلاح ژاندارم آمريكا در منطقه خليج فارس لقب گرفت، يك دفعه اوضاع برعكس شده و با پيروزي انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني (ره) حكومتي بر سر كار آمد كه داراي سه شعار مهم در سياست خارجي بود، استقلال - آزادي - نه شرقي و نه غربي؛ حكومتي كه به هيچ نيروي خارجي تكيه نداشت و يك حمايت قوي مردمي را پشت سر خود داشت و اتفاقاً به هيچ كس هم بدهكار نبود. مهمترين چرخش اينجا حاصل شد. يعني يك چرخش كامل در اهداف و مأموريت‌ها، از يك سياست خارجي صددرصد وابسته به استكبار به يك سياست كاملاً مستقل كه فقط منافع و مصالح ملي مدنظر آن بود، تبديل شد. سياست خارجي كه به هيچ وجه از قدرت‌هاي خارجي تبعيت نمي‌كرد و كاملاً متكي به منافع انقلاب اسلامي و مطالبات مردم بود.
قبل از پيروزي انقلاب ما حدود پنج الي شش ميليون بشكه نفت توليد مي‌كرديم كه 500 هزار بشكه براي مصرف داخلي بود و بقيه آن را شاه مجبور بود اسلحه آمريكايي بخرد كه بتواند نوكري آنان را انجام دهد.
بعد از انـقلاب و بـا استقلال كامل تصميم گرفتيم ديگر با آن حجم وسيع 6 ميليوني و به ثمن بخس نفت را به فروش نرسانيم؛ ارتش ما كه وابسته بود تبديل به يك ارتش ملي و انقلابي شود. سپاه و بسيج كه حافظ منافع دستاوردهاي انقلاب اسلامي بودند، تشكيل شود.
ما تجربه تلخ 28 مرداد و كودتاي ننگيني كه توسط ژنرال‌هاي آمريكايي طراحي و هدايت شد را پيش رو داشتيم. كودتايي كه مسير آزادي مردم را براي مدت‌ها به عقب انداخت.
ما براساس تجربه تلخ قبلي فكر مي‌كرديم سفارت آمريكا محل و لانه جاسوسي براي توطئه عليه انقلاب اسلامي و ملت مسلمان باشد و به همين دليل اين محل تصرف و جاسوس‌هاي آمريكايي از كشور بيرون رانده شدند. آمريكا كه در ابتدا فكر مي‌كرد مسئله به سادگي حل خواهد شد، با سد بزرگ مقاومت مردم روبرو شد، اما امام عزيز (ره) با آن حكمت و درايت عالي و بزرگي كه داشتند خيلي زيبا مسئله را اداره كردند و فرمودند: "شيطان بزرگ هيچ غلطي نمي‌تواند بكند " و حضرت امام توانستند از فضاي تبليغاتي خود استكبار بر عليه سياه نمايي‌هاي خودشان استفاده و دشمن را سر جاي خودش بنشانند. امام (ره) با اين شعار جاويدان "هيمنه " و "ابهت پوشالي " شيطان بزرگ را فرو ريختند و به بيداري واقعي در بين ملت‌ها دست زدند.
ايـن فـرق اساسي مـا قبل از انقلاب در زمـان شاه و رفتارهاي ننگين و ذليلانه و تسليم طلبانـه‌اي كه در بـرابـر استكبـار جهاني داشت و اين رفتار، بعد از انقلاب و آن خروش استقلال طلبانه‌اي كه حضرت امام بـا عزت و شجـاعت تمـام در بـرابـر زورگويـي مثل آمريـكا مي‌ايستاد و مي‌خروشيد.

** غرب با ذهنيت خود سياست خارجي ما را تفسير مي‌كند

* فارس: در اين زمينه تغيير رويكرد هزينه‌هايي را براي ما در برداشت.

- شيخ الاسلام: كدام هزينه؟! ما به خاطر اشغال لانه جاسوسي هزينه نپرداختيم، بلكه به خاطر آرمان‌هاي بلند انقلاب اسلامي بود كه مهم‌ترين وجه آن استقلال و آزادي و نه شرقي و نه غربي بود.
طبيعي است هر كس بخواهد مستقل باشد بايد هزينه آن را پرداخت كند. متأسفانه ذهنيت غلطي از دوران سياه قرون وسطي و حاكميت كليسا در ذهنيت غربي‌ها جاي گرفته بود كه با همين پيش داوري و قضاوت غلط با هويت ديني انقلاب اسلامي برخورد مي‌كردند. تمام هزينه‌هايي را كه به دين و انقلاب تحميل كردند، ناشي از همين قضاوت غلط آنان بود. كار بسيار مهمي كه حضرت امام (ره) انجام دادند يكي كردن شعار دين و سياست و سازگاري آن دو با هم بود. يعني دقيقاً چيزي كه صددرصد برخلاف آن در غرب رايج بود. به ويژه شعار ما اسلام ناب محمدي (ص) بود، اسلامي كه با زور و ظلم و ستم در ستيز بود. اسلامي كه با چپاول و غارت مخالف بود. اين را امام (ره) تئوريزه كردند و در ساختار حكومتي به نام ولايت فقيه ارائه دادند. چيزي كه صدها سال قبل در حوزه‌هاي علميه ما فقط از جنبه‌هاي نظري آن مورد بحث اختصاصي علماء و مراجع عظام بود.
مهمترين بعد اين شعار آن بود كه ما مي‌گفتيم سياست از دين جدا نيست. معنويت و ماديت نه تنها در هم تنيده است، بلكه مكمل و لازم و ملزوم يكديگر هستند. انقلاب اسلامي ما اين شعار غلط رايج را براي هميشه باطل كرد كه دين يك مسئله فردي است و سياست در تضاد با دين است.
ليبراليسم غرب براساس قضاوت و پيش داوري غلطي كه به خاطر سياست‌هاي اشتباه كليساهاي قرون وسطايي داشت، اساس كار خود را حذف معنويت از زندگي اجتماعي مردم و مطرود كردن اين امور در حكومت و اداره امور روزمره مردم قرار داده بود.
غرب به ويژه آمريكا تا آخرين روزهاي حيات ننگين شاه حتي تا زمان حكومت بختيار كه نتوانست نفس‌هاي آخر رژيم پوسيده شاهنشاهي را اداره و حفظ كند، مورد حمايت آمريكايي‌ها قرار گرفت و ما معتقديم تا به امروز آمريكا و مجموعه غرب ماهيت و هويت ديني و استقلال طلبي و عزت خواهي مردم و انقلاب اسلامي را كه امام عظيم الشأن ما بنيانگذار آن بودند، درك نكرده و نفهميده است و به همين خاطر هزينه‌هاي گزافي را دائماً بر ملت قهرمان ايران تحميل مي‌كند.
امروزه بسيار واضح است كه مـا در يك تضـاد واقعـي و مـاهيتي بـا ارزش‌هاي منحط غرب هستيم و امروز بعد از 30 سال هزينه‌هاي سنگيني كه مردم ما متحمل شده‌اند، ثمره شيرين آن اين است كه تئوري و شعار انقلاب، در ميان ملت‌هاي جهان جاي خود را باز كرده است. اگر هم هزينه‌اي پرداخت كرده‌ايم ارزش آن را دارد كه سرافراز، سربلند و مستقل در دنيا هستيم.
پس دعوا سر چيست؟
دعوا بر سر ماديت و معنويت است. يعني ما آمديم و اين تئوري غرب را به چالش كشانديم كه همه چيز ماديت و دنياطلبي نيست و اين شعار صرف نمي‌تواند بشر را به سعادت و سرانجام مقصود برساند، بلكه نياز بشريت، كمال جويي و سعادت طلبي است كه بعد مادي زندگي را نه تنها نفي نمي‌كند بلكه زندگي سعادتمند را در سايه معنويتي كه به دنيا نيز توجه دارد، مي‌بيند.

** بازرگان مي‌گفت من با بيل خاك بر مي‌دارم و امام با بلدوزر

* فارس: اين چالش بين ماده و معنويت در عرصه سياست خارجي چه بازتابي داشت؟

- شيخ الاسلام: از ابتداي انقلاب به دليل مسائل اول انقلاب و آن چيزهايي كه در رابطه با دولت موقت بود، مردم خيلي جلوتر از دولت حركت مي‌كردند. اين اصطلاح معروف است كه آقاي بازرگان مي‌گفت "من با بيل خاك بر مي‌دارم و امام با بلدوزر " و اين يك واقعيتي بود كه از زبان ايشان صادر شد.
فرق بزرگي بين رهبري و هدايت وجود دارد. رهبري يعني دست طرف را مي‌گيري و به مقصد مي‌رساني اما هدايت يعني اينكه آدرس به فرد مي‌دهي، رهبري يعني جلو مي‌افتي و مردم را با خود مي‌بري، امام مي‌توانست چنين كند. ولي بعضي دولت‌هاي پس از انقلاب هرگز نمي‌توانستند پا به پاي آرمان‌هاي امام و انقلاب و مردم بيايند.
وزارت خارجه هم از اين اصل مستثني نبود، وزراي خارجه همان دولت‌ها نيز از همان سياست‌ها پيروي مي‌كردند، لذا اين نقيصه وجود داشت.اما با آمدن شهيد رجايي كه سرپرست وزارت خارجه شد، ايشان توانست اين روح را به وزارت خارجه بياورد. خدا رحمتش كند، براي وزارت خارجه خيلي وقت گذاشت. خيلي سيستماتيك فكر مي‌كرد.
با آمدن شهيد رجايي به وزارت خارجه و تزريق نيروي انقلابي، كم‌كم اين وزارتخانه به جايگاه اصلي و اولي خود نزديك مي‌شد.

* فارس: آيا بعد از آن وزارت خارجه توانست نماينده شاخصي باشد.

- شيخ الاسلام: هيچ وقت وزارت خارجه در هيچ كدام از دوره‌ها نتوانست نماينده شاخصي باشد.

** نيروي انقلابي كافي براي وزارت خارجه نداشتيم و مديران بهايي هنوز سر كار بودند

* فارس: علت آن چيست؟

- شيخ الاسلام: يكي از كارهاي سخت در عرصه سياست خارجي تلفيق آرمان‌ها و اجرايي كردن آنان است. اين امر دلايل متعددي دارد:
1- بعد از انقلاب ما كادر متخصص و فني و با تجربه در عرصه سياست خارجي نداشتيم و بايد با كسب تجربه در صحنه اين عرصه را مديريت مي‌كرديم.
من يادم مي‌آيد هنوز پس از چند سال از پيروزي انقلاب ما مدير بهايي در يكي از پست‌هاي مديريتي وزارت خارجه داشتيم. خوب طبيعي است كه اينگونه افراد نمي‌توانستند آرمان‌هاي انقلاب را تئوريزه كرده و در عرصه سياست خارجي پياده كنند.
2- دومين دليل اين است كه آرمان‌هاي انقلاب اسلامي آنقدر عالي و شعارها در سطح بالاست كه بسيار سخت است كه اين شعارها در صحنه عمل تئوريزه و اجرا شود. چون از يك طرف بايد به نداي حق طلبانه مستضعفين و آزاديخواهان در سراسر جهان جواب داد و هم اينكه بايد ملاحظات روابط دوجانبه كه بايد با ظرافت و حساسيت‌هاي خاصي آن را دنبال كرد، ملحوظ نمود. لذا پيچيدگي‌هاي خاصي را به وجود مي‌آورد كه مديريت و هدايت كار را با سختي و دشواري‌هايي مواجه مي‌كند.
3- به دليل شعارهاي بلند انقلاب به هرحال ما در طول زمان نياز داريم كه بستر‌سازي آنها را فراهم آورده و واقعيت‌ها را با آرمان‌ها تطبيق داده و به جلو ببريم. لذا عرصه سياست خارجي را در اين چارچوبي كه تعريف شد، به دشواري بايد مديريت كنيم.

** عملكرد خودسرانه برخي افراد و گروه‌ها در اوايل انقلاب لطمات جدي به سياست خارجي وارد كرد

همه ما به خوبي به ياد داريم كه يكي از گروه‌هايي كه در عرصه سياست خارجي و تحت عنوان نهضت‌ها فعاليت مي‌كرد و سركرده آن بعداً بنا به دلايل شخصي محكوم به اعدام شد، چه چالش‌هاي بزرگي را بر سر روابط دوجانبه با بعضي از كشورهاي منطقه به وجود آورد و عرصه سياست خارجي را با چالش‌هاي مهم روبرو كرد.
همين يكي نمونه اتفاقاً دليل مهمي بر اين است كه چقدر مديريت در عرصه سياست خارجي ظريف، حساس و شكننده است و بايد خيلي از امور را رعايت كرد.
البته از اين نوع كارهاي بي ضابطه بعضاً انجام مي‌شد و گاهي اوقات كار از دست مي‌رفت كه اين بر مي‌گشت به ماهيت اول انقلاب كه امور سامان نگرفته بود.
اما تا جايي كه مي‌توانستيم جلوي اينگونه هرج و مرج‌ها را مي‌گرفتيم. مثلاً يادم مي‌آيد همين فرد معدوم براي خود و افراد گروهش درخواست گذرنامه سياسي داشت، حتي افرادي را براي اشتغال به كار در اين وزارتخانه معرفي كرد كه با مخالفت جدي من روبرو شد. ما زحمت زيادي مي‌كشيديم كه مانع از فعاليت امثال اين گروه‌ها شويم.
آنها صدور انقلاب را با كودتا يكي مي‌ديدند و لذا لطمات جدي را به سياست خارجي وارد كردند. سال‌ها به طول انجاميد تا اوضاع را سر و سامان دهيم و دست عناصر غير مسئول را در عرصه سياست خارجي كوتاه كنيم.
روش و منش حضرت امام (ره) در سياست خارجي اين بود كه مي‌فرمودند تعيين سرنوشت ملت‌ها بايد به دست خودشان صورت پذيرد. ايشان مايل بودند فكر، هويت و ماهيت ديني انقلاب را به دنياي اسلام معرفي كنند، مثلاً امام (ره) در قضيه حج موضوع برائت از مشركين را مطرح فرمودند و به مسلمين نشان دادند كه حج واقعي و هدف از انجام مناسك الهي چيست. حضرت امام در حج استكبار را هدف گرفتند و وقتي آنان فهميدند كه چه نهضت عظيمي بر عليه آنان راه افتاده، تصميم گرفتند جلوي اين برنامه را بگيرند ولو با ايجاد دردسرهايي كه ممكن بود براي حكومت سعودي به وجود بيايد، اين ريسك را پذيرفتند.

** انتفاضه اول در اربعين شهداي حج سال 66 آغاز شد

جالب است كه بدانيد 40 روز بعد از كشتار وسيع حجاج در مكه كه 43 نفر آنها فلسطيني بودند، شيخ "عبدالعزيز عوده " از رهبران جهاد اسلامي مراسمي را براي گراميداشت شهداي مكه برگزار كرد كه مردم پس از پايان مراسم تظاهرات كردند و همين بعدها پايه و اساس انتفاضه بزرگ فلسطين شد و مسير مبارزات مردم آن ديار را تغيير داد.
در سال 67 كه حكومت سعودي ما را به حج راه نداد امام (ره) پيامي را منتشر كردند.
آنچه امروز در فلسطين مي‌بينيد و به عنوان انتفاضه مي‌شناسيد كه با دست خالي جلوي توپ و تانك مي‌ايستند و آخرين آن را در غزه مشاهده كرديد، همان پيشرفت انقلاب است و صادر كردن انقلاب يعني همين.
پس مي‌بينيد انقلاب ما متكي به كودتا نبود. با توپ و تانك پيش نرفت. سقوط شاه با اين گونه وسايل نبود. امام (ره) مبنا را بر تغيير انسان‌ها گذاشت. براساس اين آيه شريفه عمل كرد: ان الله لايغيروا ما بقوم حتي يغيروا ما بانفسهم.
اين روش چون بر مبناي فطرت، قرآن و دين است آمريكايي‌ها و اسرائيلي‌ها را از درك آن عاجز كرده و نمي‌دانند براي مقابله با آن چه كنند.
به نظر من امام يك نمونه و الگو در ايران ساخت كه اين الگو بتواند كم‌كم جاي خودش را در بين ملت‌ها و جهان اسلامي و عربي و سپس محيط بين‌المللي باز كند و نشان دهد كه چگونه ملتي مي‌تواند سرنوشت خود را تعيين كند.
30 سال به طور معدل 30 انتخابات درس بزرگي به ملت‌هاست كه مي‌توانند با حضور در صحنه، سرنوشت خود را رقم بزنند. مجلس شوراي اسلامي كه به خانه ملت معروف شده در قانون اساسي ما داراي قدرت بسيار بالايي است. در كمتر كشوري پارلمان داراي چنين اختيارات وسيعي است.
به هرحال اين الگوسازي‌ها كم‌كم دارد جاي خود را باز مي‌كند و مورد توجه ساير ملل قرار مي‌گيرد.

** سعودي‌ها بعد از كشتار سال 66 براي حفظ جايگاه خود در حج رويكرد جديدي اتخاذ كردند

* فارس: در يك زماني بعضي كشورهاي اسلامي خواستار اداره حرم شريفين به صورت دسته جمعي شده بودند و كميته‌اي را براي اين امر پيشنهاد كرده بودند.

- شيخ الاسلام: بله درست است. در آن زمان مشكلات مربوط به سازماندهي حج بسيار زياد بود. دولت عربستان امكانات بسيار اندكي را براي برگزاري مناسك عظيم الهي حج در نظر گرفته بود و عموم حجاج از كمبود امكانات در رنج و عذاب بودند.
اما به نظر مي‌رسد سعودي‌ها براي حفظ آبروي خود هم كه شده به فكر افتادند به رفع نقايص و كمبودها بپردازند و در حال حاضر در مقايسه با آن زمان، وضع امكانات حج خيلي بهتر شده، گرچه هنوز هم تا نقطه ايده‌آل و مطلوب راه زيادي در پيش است.
البته متأسفانه در حال حاضر كنگره عظيم حج آن ظرفيت سياسي را كه بايد براي امت اسلامي داشته باشد، ندارد و موانع زيادي براي بروز پتانسيل بالاي حج وجود دارد كه اگر آنچه مدنظر حضرت امام (ره) بود و مراسم برائت از مشركين؛ روزي بتواند به نحو صحيحي برگزار شود، بدون شك تحول بزرگي در كل عالم اسلامي ايجاد خواهد كرد و انرژي بزرگي را آزاد خواهد كرد. قطعاً در آن روز اسرائيل به راحتي نمي‌تواند اينگونه راحت و با پرده‌پوشي جنايت‌هاي ضدبشري را در غزه عليه مسلمين راه بيندازد.
بدون شك آمريكا و اسرائيل و ديگر دشمنان جهان اسلام جرأت نخواهند داشت، جسورانه و از موضع قلدري حرف بزنند.

** هنوز با آنچه بايد صورت پذيرد فاصله داريم

* فارس: جنابعالي به عنوان يكي از افراد با تجربه و قديمي كه در دستگاه ديپلماسي كشور ساليان درازي خدمت كرده و مسئوليت داشته‌ايد اصول سياست خارجي را در چه محورهايي تعريف مي‌كنيد؟

- شيخ الاسلام: اين يكي از مباحث جذاب و خوبي است كه به نظر مي‌رسد كمتر هم روي آن كار شده و بايد نظريه‌پردازان بيشتر نسبت به اين امر قلم زده و ابعاد مختلف آن را به مردم معرفي كنند. اما به نظر من دو اصل از همه مهم‌تر و برجسته‌تر است:
اولين اصل در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران به نظر من "دعوت " است. اين را بر مبناي آنچه كه از قانون اساسي و فرمايشات حضرت امام (ره) و حضرت آيت‌الله خامنه‌اي مقام معظم رهبري آموخته‌ام؛ مي‌گويم.
ما خودمان روش و ايدئولوژي الهام گرفته از تعاليم حيات بخش اسلامي داريم و معتقديم كه همان طور كه در صدر اسلام وجود مبارك نبي گرامي خداوند حضرت محمد (ص) با دعوت كار خود را شروع كردند، ما هم بايد مبنا را دعوت قرار دهيم و وجدان‌هاي آگاه و بيدار بشري را خطاب قرار دهيم و از آنها دعوت كنيم كه از راه استدلال و عقل و منطق حرف حق را بپذيرند. بر اساس اين آيه شريفه فبشر عبادي الذين يستمعون القول فيتبعون احسنه.
ما وظيفه داريم كه قول احسن را كه همان آيات الهي است به گوش مردم جهان برسانيم تا اتباع احسن حاصل شود.
دومين اصل در سياست خارجي نفي سبيل است. يعني اينكه ما با الهام از تعاليم حيات بخش اسلامي هرگز زير بار سلطه هيچ قدرتي جز گردن نهادن به آيات الهي نمي‌رويم. يعني ما قبول نمي‌كنيم هيچ بيگانه‌اي بر مؤمني مسلط شود و زور بگويد. اين موارد در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران آورده شده است.
ما هنوز فضاهاي زيادي را در سياست خارجي داريم كه براساس اصول و آرمان‌هاي انقلاب بايد به تدريج جاي خود را باز كرده و ظرفيت سازي شود. به همين لحاظ است كه معتقديم هنوز با آنچه بايد صورت پذيرد فاصله داريم و بايد كار فشرده‌اي انجام دهيم تا بتوانيم به آن نقطه مطلوب نزديك شويم.

** سياست خارجي ايران امروز يكي از پوياترين ديپلماسي‌ها در عرصه بين‌الملل است

* فارس: اجازه بدهيد يك سؤال صريح بپرسم و اينكه چرا تلاش نمي‌شود از اشتباهـات گذشته درسي گرفته شود. ما شاهد اين هستيم كه هنوز هم اشتباهات تكرار مي‌شود.

- شيخ الاسلام: گر چه سؤالتان كلي است و نمي‌دانم از كدام اشتباهات سخن مي‌گوييد ولي اتفاقاً به دليل ماهيت كاري خودمان ما به طور دائم با مرور به گذشته در حال درس گرفتن هستيم و سعي داريم نواقص و اشتباهات خود را برطرف كنيم. اينكه تعارف كنم و بگويم هيچ اشتباهي صورت نگرفته، كاملاً غيرواقعي است و صورت مسئله را تغيير نمي‌دهد ولي هميشه با استفاده از تجربيات سعي داريم از دامنه اشتباهات كاسته و به سوي تعالي و رشد برويم. ما هميشه با اين ديدگاه به سوي آينده‌اي بهتر و پوياتر نگاه مي‌كنيم و اين موتور محركه ما به سوي ترقي و رشد است.
ما در بعد انتخاب سفرا كه از اركان‌هاي اصلي دستگاه ديپلماسي هستند، دقت و مراقبت‌ها را بيشتر كرده و با حساسيت بيشتر از گذشته اين مسئله را پيگيري مي‌كنيم.
در حال حاضر نيروهاي پخته و متعهد و با تخصص بالايي در وزارت خارجه مشغول به كار هستند كه امر بسيار پيچيده و حساس سياست خارجي را مديريت مي‌كند. نيروهايي كه در حال حاضر مشغول به كار هستند با الهام از تجربيات و با بهره‌گيري از تخصص علمي يكي از پوياترين سياست‌هاي خارجي را در صحنه بين‌الملل به سمت جلو هدايت مي‌كند. شايد به جرأت بتوان گفت در تاريخ ايران عظمت آن چيزي كه امروز در عرصه سياست خارجي ايران در حال انجام است، هرگز بروز پيدا نكرده است.
بنا به طبيعت حال كار ديپلماسي امروزه نمي‌توان خيلي از ابعاد افتخارات عظيم دستاوردهاي انقلاب اسلامي را در عرصه سياست خارجي طي اين 30 سال گذشته باز كرد اما اين مي‌تواند افتخار بزرگي براي ملت قهرمان ايران باشد كه در پرتور رهبري شجاعانه و حكيمانه حضرت امام (ره) و با درايت، تيزبيني و هوشياري بالايي كه مقام معظم رهبري در عرصه سياست خارجي از خود نشان داده‌اند افتخارات بي‌نظيري نصيب جمهوري اسلامي ايران شده است.
همين بس كه طي 30 سال گذشته جمهوري اسلامي ايران توانسته با قدرت، صلابت و با عزت هر چه تمامتر جلوي زورگويي‌هاي آمريكاي قلدر و جنايات رژيم صهيونيستي بايستد و توطئه‌هاي آنان را نقش بر آب كند.

** نيازمند بهينه كردن روش انتخاب سفرا هستيم

* فارس: انتقاداتي نيز نسبت به نحوه انتخاب سفرا مطرح مي‌شود. نظر شما در اين خصوص چيست؟

- شيخ الاسلام: در حال حاضر نيروهاي خوبي در اين وزارتخانه هستند. تجربيات نهفته خيلي خوبي وجود دارد. دعواي ما در صحنه‌هاي بين‌المللي با آمريكا، استكبار و ... است و سفراي ما خوب از پس آنها بر مي‌آيند.
در حال حاضر ورود به اين وزارتخانه براساس آزمون ورودي است. از جمله نكاتي كه در اين زمينه وجود دارد اين است كه هر دولتي كه بر سر كار آمده روش خاصي را براي تعيين سفرا اتخاذ كرده است. البته ما نيازمنديم روش انتخاب سفرا را بهينه كنيم.

** دولت احمدي‌نژاد برخاسته از انقلاب اسلامي است

* فارس: با روي كار آمدن آقاي احمدي‌نژاد رئيس جمهور تحولات زيادي بخصوص در منطقه اتفاق افتاد و هنوز هم در حال رخ دادن است. به نظر شما چقدر اين تحولات حاصل انقلاب اسلامي و چقدر حاصل رويكرد دولت نهم است.

- شيخ الاسلام: اولاً به نظر من اين دو موضوع قابل تفكيك نيست، چون دولت آقاي احمدي‌نژاد برخاسته از انقلاب اسلامي و مبتني بر آرمان‌هاي اصيل آن است.
ثانياً، به نظر من دولت آقاي احمدي‌نژاد از لحاظ منش، رفتار و شعارهايي كه ارائه مي‌دهد بيش از ديگر دولت‌ها با روح آرمان‌هاي انقلاب و منويات حضرت امام و مقام معظم رهبري نزديك‌تر است و به همين خاطر ما شاهد تأييد مكرر مقام معظم رهبري از ايشان و مجموعه دولت هستيم.
ثالثاً، انصافاً در عرصه سياست خارجي شجاعانه و از روي عزت، حكمت و مصلحت حركت كرده است.
رابعاً، ايشان در عرصه سياست خارجي بر محوري متمركز شدند كه ما هميشه در طول زمان‌هاي گذشته مي‌خواستيم به نحوي آن را به اجرا گذاريم ولي شرايط آن فراهم نمي‌شد و آن عنصر عدالت محوري بود. ايشان تلاش دارد تا اين اصل در صحنه بين‌الملل به عنوان عامل قابل توجه وارد گفتمان و ادبيات سياسي جهان شود كه تا حدود زيادي هم باعث جذب مستضعفين، محرومين و ملت‌هاي ستمديده در جهان شد.
خامساً، آقاي احمدي‌نژاد در عرصه حساس، مهم و استراتژيك فلسطين كه داراي اولويت بالايي براي سياست خارجي است خيلي جسورانه و شجاع وارد شد و اذهان خفته مردم را بيدار و در عرصه بين‌المللي مانور خيلي مهم، مؤثر و بزرگي را انجام داد.
ابتكار طرح موضوع هولوكاست چيز كمي نبود. به چالش گرفتن بزرگترين تابوي غرب بود كه صهيونيسم بين‌الملل را براي دفاع از اين موضوع پوچ به تكاپو واداشت.
طرح اين سؤال در ذهن مردم جهان كه وجود و آفرينش رژيم تروريستي اسرائيل در سرزمين فلسطين به چه معنايي است و چرا بايد با غصب سرزمين آباء و اجدادي يك ملت به تأسيس يك كيان اشغالگر ديگر اقدام ورزيد، كار بسيار بزرگي بود. توپ را به زمين كساني انداخت كه چنين مصيبتي را به وجود آورده بودند. امروزه اين سؤال جدي عليرغم تلاش همه جانبه‌اي كه در رسانه‌ها و محافل زورگوي غربي روي اين موضوع انجام دادند و نخواستند اين امر در ذهن مردم آزاده جهان جوانه زند، شاهد هستيم كه اين سؤال آقاي احمدي‌نژاد به بار نشسته و دارد جواب مي‌دهند.
ايشان شجاعت اين كار را داشت و در مقابل فشارها نيز ايستاد. امروزه موضوع فلسطين بيش از هر زمان ديگري در اذهان مردم دنيا زنده و پوياست.
در عرصه ديگر اگر بخواهيم مثال بزنيم موضوع انرژي هسته‌اي است. من دقيقاً يادم مي‌آيد كه غربي‌ها يك روزي در تهران با "تبختر " (غرور) مي‌آمدند و مي‌گفتند شما حتي حق فعاليت‌هاي محدود غني سازي در حد چند عدد محدود سانتريفيوژ را نداريد در يك زماني حتي از اين امر نيز فراتر رفته گفتند بايد در علم آموزي پيرامون اين موضوع را در ايران ببنديد و در دانشگاه‌ها اين امر تعطيل شود.
اما ايشان البته با الهام و تحت مديريت رهنمودهاي بسيار حكيمانه مقام معظم رهبري اين سد را شكست و تمام قيد و بندهاي غربي را به كنار زد و راه را به نحوي باز كرد كه شعار كوچك و بزرگ در ايران اين شد كه انرژي هسته‌اي حق مسلم ماست. اين شعار در بين اعماق و لايه‌هاي توده‌هاي مردم در شهر و روستا نفوذ پيدا كرد و امروز به نقطه‌اي رسيده‌ايم كه نه تنها در برابر خواسته‌هاي زورگويانه غرب كوتاه نيامديم، بلكه به وسيله دانشمندان جوان اتمي خود تمام مراحل غني سازي را به دست خود اداره مي‌كنيم. اين يك افتخار بزرگ است به هر حال آنچه كه از منش سياست خارجي آقاي احمدي‌نژاد مي‌توان استنباط كرد كه تا حدود زيادي موفقيت‌آميز هم بوده است.
خارج ساختن سياست خارجي از لاك انفعال و كم تحركي به عرصه ابتكار، پويايي، خلاقيت، نوآوري، محبت، مهرورزي و مدارا با دوستان و مقاومت و ايستادگي در برابر زورگويان و سلطه جويان بين‌الملل بوده است.

** رژيم صهيونيستي در برابر خواسته‌هاي به حق مقاومت سر تسليم فرود آورد

* فارس: آيا جنابعالي به عنوان كسي كه ساليان درازي در صحنه فلسطين و خاورميانه مسئوليت مستقيم داشته‌ايد، مي‌توانيد دستاورد سياست خارجي را در اين عرصه به طور ملموس بيان كنيد.

- شيخ الاسلام: خيلي سؤال جذاب و خوبي است كه من هميشه دوست ‌دارم مقداري روي آن وقفه و براي مردم عزيز بخصوص نسل جوان توضيح دهم.
ما در زماني كه انقلاب اسلامي پيروز شد، شاهد اين بوديم كه ارتش رژيم صهيونيستي تا قلب بيروت پيشروي و پايتخت لبنان را تصرف و كشتار فجيع و بيرحمانه صبرا و شتيلا را به راه انداخته بود. وضعيت جهان عرب اين طور بود كه ارتش‌هاي عرب در برابر اسرائيل به زانو در آمده و شكست‌هاي پي در پي را متحمل شده بودند. اين رژيم تجاوزگر به عنوان فعال ما يشاء هرگونه قلدري و تجاوز و ستمي را كه مي‌خواست، انجام مي‌داد. از اين نقطه انقلاب مبارك ما پيروز شد و از همين جا هسته مقاومت در لبنان و فلسطين تولد يافت و نضج گرفت و ريشه دار شد و از همين نقطه بود كه سازمان پرافتخار حزب‌الله كه امروزه افتخار بزرگ جهان اسلام و عربي است تشكيل شد و بزرگترين و دردناك‌ترين ضربات را بر پيكر اسرائيل وارد ساخت و آن را مجبور به فرار نه تنها از بيروت بلكه كل لبنان كرد.
در جنگ 33 روزه، بزرگترين شكست تاريخ اسرائيل را به پيكر پوشالي اين رژيم وارد ساخت. جالب است كه بدانيد رژيم صهيونيستي با همه توان و قدرت تبليغاتي و مالي كه داشت از جمله بهره‌گيري از آژانس‌هاي مهم خبري دنيا كه اغلب مالك آن صهيونيست‌ها هستند سعي مي‌كرد يك قدرت شكست‌ناپذير اسطوره‌اي از خود بسازد كه هيچ ارتشي در دنيا قدرت رويارويي با آن را ندارد. اما برادران حزب‌الله در جنگ 33 روزه اين قدرت پوشالي را با كمترين امكانات شكست دادند و در انظار بين‌المللي آن را مفتضح كردند. شكست اسرائيل در برابر حزب‌الله از اين جهت داراي معناي بزرگ است كه توانست نظريه پوشالي دفاعي رژيم صهيونيستي را به چالش كشاند.
جنگ اخير 22 روزه حماس و ديگر گروه‌هاي فلسطيني عليه رژيم صهيونيستي به نظر من يك دستاورد مهم‌تري از قبل داشت و آن اينكه مردمي كه ماه‌هاي متمادي تحت محاصره شديد بـوده و حتي از ورود آب، غذا و انرژي نيز به آنان جلوگيري شده بود و با كمك بعضي دولت‌هاي سازشكار عرب و با هماهنگي آنان سعي داشتند كه مقاومت مردمي حماس را به چالش كشانند، اسرائيل نتوانست عليرغم به كارگيري توان نيروي هوايي و زميني و آخرين تجهيزات پيشرفته خود به جايي برسد. حتي با زير پا گذاشتن قوانين صريح و آشكار بين‌المللي نظير عدم حمله به مدارس و بيمارستان‌ها و اماكن تحت حمايت سازمان ملل و استفاده از بمب‌هاي فسفري نتوانست مقاومت مردم قهرمان فلسطين را در غزه در هم شكند و در نهايت با ذلت تن به شكست داد و در برابر خواسته‌هاي به حق مقاومت سر تسليم فرود آورد.

** از بيان دستاوردهاي مهم ديگر عاجز هستيم

* فارس: سؤال اصلي اينجاست كه اين همه عظمت و افتخار نشأت گرفته از چه اصول و آرماني است؟

- شيخ الاسلام: به نظر من اين سؤال خوبي است كه از مجاهدين مسلمان در لبنان و فلسطين پرسيده شود. ولي من به دليل مسئوليتي كه در اين زمينه دارم بارها از دهان رهبران مقاومت و رزمندگان آنان و به گوش خود شنيده‌ام كه احياكننده قلوب ما و بيداركننده وجدان‌هاي ما فرياد حق طلبانه امام (ره) بود كه ما را از شب ظلمت و جهل به سوي درياي نور و سعادت كشاند. آرمان‌هاي حق‌طلبانه انقلاب اسلامي بود كه در كلام و بيان نوراني مقام معظم رهبري ما را به سمت سعادت و خير و عزت رهنمون ساخت.
همانطور كه قبلاً نيز عرض كردم، به دليل اينكه در عرصه سياست خارجي مسائل طبقه‌بندي بالايي دارد و افشاي آن ممكن است مورد سوء استفاده دشمنان قرار گيرد از بيان دستاوردهاي مهم ديگر عاجز هستيم. يك روزي خودش و در زمان مناسب بيان خواهد شد.
انتهاي پيام/

دوشنبه|ا|12|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 131]