نگاه خاتمي و احمدي نژاد به جامعه اطلاعات و عصر ارتباطات

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: نگاه خاتمي و احمدي نژاد به جامعه اطلاعات و عصر ارتباطات
جامعه شبكه اي سامان دهنده نظام شبكه اي، بايد چاره اي بينديشيم كه تبادل اطلاعات در جامعه اطلاعاتي به گفت وگو بينجامد و فاصله ها را كم كند.
حامد شفيعي:«ورود به جامعه اطلاعات را فرصتي نو براي همه مردم جهان مي دانيم» آنگونه كه سيد محمد خاتمي رئيس دولت اصلاحات در نشست اجلاس سران درباره جامعه اطلاعات در ژنو چنين سخني را گفت. اينكه عصر ارتباطات عصر گفت وگو است و جامعه شبكه اي سامان دهنده نظام شبكه اي، بايد چاره اي بينديشيم كه تبادل اطلاعات در جامعه اطلاعاتي به گفت وگو بينجامد و فاصله ها را كم كند. آيا اين سخنان سرآغاز تحولي نو در ساختار جامعه ايران بود؟ آيا دغدغه ذهني رئيس جمهور سابق موجب شد او از عصر اطلاعات سخن بگويد؟ يا اينكه تحولات جهاني و به تبع آن تاثيرات الزام آور آن براي كشورهاي در حال توسعه؟ يا اينكه شناخت جامعه جهاني و پي بردن به اين امر كه فناوري اطلاعات و ارتباطات ابزار توسعه اي كشور در زمينه هاي اقتصادي، سياسي، فرهنگي و اجتماعي است؟ شايد هم، تمامي اين موارد موجب شد ايران در دوران هشت سال رياست جمهوري محمد خاتمي به عصر اطلاعات ورود پيدا كند حتي اگر بيان تمامي اين موارد به گونه اي باشد كه بخواهيم كارنامه اي درخشان از فعاليت دولت قبل در زمينه جامعه اطلاعات و ارتباطات ارائه دهيم ولي بايد توجه داشت ادامه دادن راه و توسعه دادن آنچه در ابتدا شروع شد در دولت نهم بسيار حائز اهميت خواهد بود. اگرچه در دولت هشتم كه شوراي عالي اطلاع رساني ايجاد شد، ايران حضوري فعال در اجلاس هاي بين المللي داشت، برنامه چهارم توسعه با رويكرد به دانايي محوري كه مهم ترين ابزار آن فناوري اطلاعات و ارتباطات است، نوشته شد، بودجه هاي قابل توجهي به توسعه كاربري فناوري اطلاعات در كشور اختصاص يافت اما تشكيل شوراي عالي فناوري اطلاعات، تشكيل ستاد بصري 13 و تاكيد بر تحقق دولت الكترونيكي از اقدامات دولت نهم به حساب مي آيد هر چند كه بي مهري هاي اين دولت قابل توجه بوده و مديرانش سعي داشتند با ارائه آمارها در زمينه هاي ديگر سرپوشي بر بي مهري هاي خود بگذارند.
تفاوت دو درك از جهان پيش رو
«آيا اكنون كه با دگرگوني بزرگي در ارتباطات رو به رو شده ايم و مي توانيم به كاهش فاصله ها اميدوار باشيم؟» شكافي كه پيش از اين، ايران بسته، محدود و البته در حال سازندگي از دوران جنگ و انقلاب با آن مواجه كرده بود؛ شكافي كه هر روز با توسعه فناوري ها در كشورهاي توسعه يافته و حتي در حال توسعه مانند هند و مالزي عميق تر مي شد. هادي خانيكي يكي از ياران نزديك رئيس دولت اصلاحات كه ادامه دهنده ايده گفت وگو و همچنين كاربرد آن در عصر اطلاعات است درباره ديدگاه دولت اصلاحات و چگونگي ورود ايران به عصر اطلاعات مي گويد: «يكي از اولين ايده ها و رويكردهايي كه آقاي خاتمي به لحاظ نظري حتي قبل از رياست جمهوري دنبال مي كرد تاكيد بر مقوله گفت وگو به طور عام و گفت وگوي فرهنگ ها و تمدن ها به طور خاص بود كه نتيجه طبيعي چنين ديدگاهي توجه به جهان جديد و گشودگي افق ها و به تعبير گادامر «درهم تنيدگي افق ها» است و به طور طبيعي متغيرهايي كه امكان گفت وگو را فراهم مي كند بنابراين مي شود گفت توجه آقاي خاتمي در عالم نظر و ورود جنبه هاي نظري در عالم عمل و اجرا معطوف به عناصري بود كه به لحاظ نرم افزاري و سخت افزاري گفت وگو را در اين جهان ممكن مي كرد. مساله ورود به عصر اطلاعات و ويژگي هاي آن در اين ديدگاه در كانون توجه قرار گرفت. به طور حتم يكي از عواملي كه گفت وگو را در اين جهان ممكن كرده، افزايش و گسترش ارتباطاتي است كه اساساً به گفت وگو منتهي مي شود.» از همين رو از نگاه دولت قبل همه تحولاتي كه در حوزه ارتباطات و اطلاعات در حال رخ دادن بود از ديدگاه گفت وگويي يك فرصت به شمار مي آمد. همچنين اگر بخواهيم چنين ديدگاهي را در رويكردهاي نظري و برنامه هاي عملي سيد محمد خاتمي درك كنيم، مي توانيم آن را در برنامه توسعه سوم و به دنبال آن در گام هايي كه در نهايت منجر به برنامه چهارم توسعه شد، ببينيم. برنامه اي كه بر محور دانايي نوشته شد و اين دانايي محوري نيز گسترش فناوري اطلاعات و ارتباطات در همه زمينه ها بود اما دولت خدمتگزار با رويكرد گفت وگو يا دانايي وارد عصر اطلاعات نشد. اين دولت صرفاً به دليل الزام هاي قانوني در برنامه چهارم به اين حوزه ورود پيدا كرد.
دغدغه هاي دو رئيس جمهوري درباره بشريت
سال 87 سيدمحمد خاتمي رئيس موسسه بين المللي گفت وگوي تمدن ها در دانشگاه وين باز هم به دغدغه هاي ذهني خود در مورد گفت وگو و عصر اطلاعات پرداخت. وي در اين سخنراني اعلام كرد: «جهان پيش روي ما داراي ارتباطي فشرده تر از گذشته و حركتي شتابزده تر مي شود در نتيجه به مباني و معيارهاي مشترك ما براي بهتر زيستن، بيشتر نياز پيدا مي كنيم. جهاني شدن و ورود به عصر اطلاعات را چه فرصتي براي نوع بشر و چه تهديد با تركيبي از فرصت و تهديد براي او قلمداد كنيم، نيازمند موازيني جهاني در حوزه اخلاق است.» در همين سال محمود احمدي نژاد نيز در دانشگاه كلمبيا به دغدغه ذهني خود البته نه به عنوان گفت وگو بلكه خدمت به بندگان خدا و مهرورزي اشاره كرد. او گفت: «متاسفانه در جهان امروز قدرتمندان زورگو بسياري از عالمان و علوم مختلف را در اختيار خويش گرفته اند تا ملت ها را چپاول كنند و همه فرصت ها را در انحصار خود بگيرند.» با شنيدن اين سخنان اين سوال مطرح مي شود كه آيا ورود به عصر اطلاعات تحقق جامعه اطلاعات و ارتباطات نمي تواند انحصار علم را از دست ديگر كشورها خارج كند به هرحال در روزهايي كه محمد خاتمي بي درنگ دعوت حضور در اجلاس سران درباره جامعه اطلاعات، نشست سازمان علمي فرهنگي ملل متحد( يونسكو) و مجمع جهاني داووس را براي بيان ديدگاه هاي خود در زمينه گفت وگو و عصر اطلاعات مي پذيرفت، محمود احمدي نژاد در اجلاس هايي شركت مي كند كه ويژگي مشترك و غالب آنها داشتن اهميت و بازتاب سياسي است.
خاتمي در نشست هاي خود عنوان مي كرد : «من در آغاز اين هزاره از ضرورت گفت وگوي تمدن ها سخن گفتم و در عصر مجازي هم بايد به گفت و گو ميان تمدن ها همت گماريم » و در سوي ديگر احمدي نژاد مي گفت: «اگر بشريت به بالاترين علوم مادي و معنوي دسترسي پيدا كند اما علما و دانشمندان پاكيزه نباشند، آن را در خدمت بشريت قرار نخواهند داد» آنگاه ممكن است چند حالت اتفاق بيفتد؛ محمد خاتمي ورود به عصر اطلاعات را فرصتي نو براي مردم جهان مي دانست و تاكيد بر اين داشت كه با ورود به جامعه اطلاعات و ارتباطات، فرآيند گفت وگو تسهيل مي يابد. هر دو رئيس جمهوري ايران دل نگراني هايي درباره وضعيت بشر داشتند اما يكي نابرابري در دسترسي و زيرساخت را دغدغه مي دانست و ديگري از دلبستگي هاي مادي انسان سخن مي گفت. ديدگاه خاتمي در زمينه حق دسترسي به اطلاعات و ارتباطات موجب شد در زمان او «لايحه انتشار و دسترسي آزاد به اطلاعات» به مجلس ارائه شود هرچند كه اين لايحه سرانجام با تعديل هايي كه داشت در نهايت كلياتش به تصويب رسيد و خاتمي معتقد بود بايد به احقاق حقوقي نظير حق توسعه، حق ارتباط و حق اطلاع پرداخته شود؛ موضوعي كه به نظر مي رسيد احمدي نژاد چندان تمايلي به آن نشان نمي دهد.
تحليل گفتمان خاتمي و احمدي نژاد درباره جامعه اطلاعات و ارتباطات اگرچه به سادگي فهميدن اظهارات آنان در سخنراني هايشان است اما اين سادگي در برخي موارد موجب گمراهي نيز مي شود به عبارتي در عين سادگي بسيار پيچيده است البته نبايد فراموش كرد تاثيرات و اقدامات بين المللي و تغيير سياست ها چندان بي تاثير نيست. از طرفي اينكه هر كدام از آنها تحت تاثير خود بودند يا «ديگري» ( منظور از ديگري، افرادي است كه در دولت وجود دارند) در نوع ادبيات و گفتمان هر كدام مهم است.
شايد بر همين اساس هادي خانيكي نوع گفتمان خاتمي را حتي به دوران تصدي او در وزارت ارشاد ارتباط داده و براين باور است كه شناخت تحولات جهاني و پي بردن به آنچه در بيرون از مرزها مي گذرد منجر به شكل گيري چنين ديدگاهي در شخص سيد محمد خاتمي شده است. شايد اگر اين ديگراني كه در اطراف محمود احمدي نژاد قرار دارند اين تفكر و ذهنيت را در او به وجود مي آوردند كه با آنچه در بيرون اتفاق مي افتد آشنا شود شايد او نيز همچنان بر گفته خود در روزهاي نخستين نشستن بر صندلي رياست جمهوري پايبند بود ،جايي كه اعلام كرد: «به نظر بنده توليد و به كارگيري موثر كليه فناوري ها از جمله ICT جزء راهبردهاي اساسي دولت كارآمد است.»

چهارشنبه|ا|21|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]