سايه كار روي زندگي كودكان; نان آوران كوچك

واضح آرشیو وب فارسی:ابتکار: سايه كار روي زندگي كودكان; نان آوران كوچك
گروه گزارش-زماني كه صحبت از كودك كار مي شود بسرعت ياد كودكي كه در ميان سرنشينان خودروهاي گير كرده در ترافيك به دنبال خريداري براي گل هايش مي گردد، مي افتيم و يا شايد سر و صورت نشسته بچه اي را در ذهنمان مجسم كنيم كه كيسه اي پر از پلاستيك كهنه را كه از ميان زباله ها جمع كرده بر دوش مي كشد.در واقع كار بسيار زودتر از ديگران بر زندگي اين كودكان سايه مي اندازد و آنها را از چشيدن طعم شيرين كودكي وا مي دارد.كودكان كار بخشي از جامعه انساني اند، پيش از آنكه دوره رشد جسمي و ذهني آن ها به پايان رسد، به سبب عوامل گوناگون خانوادگي، اجتماعي و اقتصادي، وارد دنياي كار مي شوند و در اين روند، رشد جسمي و ذهني آن ها آسيب مي بيند. نزديك به 246 ميليون كودك كار در جهان وجود دارد. از اين شمار، سه چهارم، يعني 171 ميليون نفر در وضعيت سخت و طاقت فرسا همچون كار در معادن، كارهاي كشاورزي و يا كار با ماشين هاي خطرناك كار مي كنند. اما در ايران مطابق ماده 79 قانون كار جمهوري اسلامي ايران به كار گماردن افراد كم تر از 15 سال تمام ممنوع است و نيز طبق بند ماده 32 پيمان نامه جهاني حقوق كودك كه ايران نيز از امضا»كنندگان آن است بايد حقوق كودك را براي برخورداري از حمايت در برابر بهره كشي اقتصادي و انجام هر گونه كاري كه ممكن است زيان بار باشد، خللي در تحصيلش وارد آورد و به سلامتي يا رشد جسماني، ذهني، اخلاقي او آسيب برساند به رسميت بشناسد.
90 درصد از كودكان كار خياباني قرباني فقر مالي
يك روان شناس باليني معتقد است تنها 10 درصد از كودكان كار خياباني از روي ميل باطني خود وارد بازار كار مي شوندو بيش از 90 درصد از كودكان كار خياباني به دليل مشكلات خانوادگي،نياز مالي خانواده و نبود حمايت مالي از سوي خانواده در سنين پايين به مشاغل كاذب در خيابان ها روي مي آورند. بنا بر اين تعريف سني كه از سوي سازمان جهاني بهداشت براي كودكان كار ارائه شده اين است كه،زماني فرد مي تواند شرايط كار كردن را داشته باشد كه از نظر جسمي و رواني و سني به بلوغ رسيده باشد.اين در حالي است كه آسيب پذيري كودكان كار در سنين پايين بسيار بيشتر از كودكان كار در سنين بالاتر و در سن 18 سالگي است. كودكان كار خياباني مانند ديگر كودكان در جامعه داراي نيازهاي عاطفي و رواني هستند كه اين نيازها در همان سن كودكي سركوب مي شود و در آينده اين نيازها به صورت رفتارهاي ناهنجار بروز مي كند.بسياري از كارشناسان معتقدند مشكل اساسي، فراگيري آسيبهاي اجتماعي در آن است كه اين موضوع به دليل مهاجرپذيري، حاشيه نشيني و تداخل فرهنگ ها ايجاد شده است به طوري كه بيش از 90 درصد از كودكان كار خياباني به دليل مشكلات خانوادگي،نياز مالي خانواده و نبود حمايت مالي از سوي خانواده در سنين پايين به مشاغل كاذب در خيابان ها روي مي آورند. ياد اور مي شود بيشتر كودكان كار خياباني در خانواده هاي از هم پاشيده و يا پرجمعيت، والدين معتاد و در فقر مالي شديد زندگي مي كنند.اين كودكان كه در خيابان ها كار مي كنند با انواع آسيب ها و خطرها در جامعه مواجه اند مثل بسياري از سو استفاده هاي اخلاقي كه تاثيرات جبران ناپذيري در آينده براي فرد باقي مي گذارد.در اين ميان تنها 10 درصد از كودكان كار از روي ميل باطني خود وارد بازار كار مي شوند و بيش از 90 درصد از كودكان كار خياباني به دليل مشكلات خانوادگي،نياز مالي خانواده و نبود حمايت مالي از سوي خانواده، در سنين پايين به مشاغل كاذب در خيابان ها روي مي آورند. سعيد مدني، جامعه شناس در گفت وگو با ايلنا در اين خصوص مي گويد كار كودك به طور اساسي داراي چند ويژگي است و بر آن اساس از كار بزرگسالان تفكيك شده و از آن زاويه نيز مورد نقد قرار مي گيرد كه عبارتند از; كارهايي كه به لحاظ رواني، جسماني، اجتماعي خطرناك و آسيب زا باشد و تناسبي ميان نوع كار و سن كودك وجود نداشته باشد و نيز كاري كه مانع تحصيل كودك شود; به اين معني كه كار مانع از حضور در مدرسه شود و يا به دليل فعاليت هاي سنگين، فرصتي براي مرور درس ها وجود نباشد و كودك از اين زاويه متضرر شود.وي افزود: كار كودك از زاويه هاي گوناگون مورد بحث قرار گرفته و به طور مشخص در كنوانسيون حقوق كودك مورد توجه قرار گرفته است و 168 كشور عضو كنوانسيون نيز آن را تائيد كرده اند.مدني در ادامه گفت: بند دو ماده 32 اين پيمان نامه تاكيد مي كند كه به منظور جلوگيري از ضررهاي كار كودكان لازم است اقدامات ويژه اي از سوي كشورها صورت بگيرد، همچون حداقل سن براي انجام برخي از كارها از سوي كودكان. همچنين نكته دوم اينجاست كه كشورها متعهد شده اند مقررات مناسبي براي كار كودكان در نظر بگيرند كه شامل ساعات كار، شرايط شغل و... مي شود.اين جامعه شناس تاكيد كرد: تعهد سوم كشورها از جمله ايران وضع مجازات هاي مناسب براي افرادي است كه كودكان را وادار به انجام كار مي كنند."آمارهاي رسمي بيانگر اين موضوع است كه حدود 3/1 درصد كودكان ايراني بين شش تا 14 ساله به كار اشتغال دارند كه اين رقم در مناطق شهري پنج درصد و در مناطق روستايي به 4/2 درصد مي رسد."به گفته اين كارشناس در گزارش هاي سالنامه آمار تائيد شده كه برخلاف قانون كار كودكان 10 تا 14 ساله مشغول به كارند و همين طور تعداد كودكان كار 14 تا 18 ساله نيز رو به افزايش است.وي افزود: مطابق ماده 188 قانون كار ايران كودكان اجازه فعاليت در كارگاه هاي خانوادگي را بدون رعايت سن كار دارا هستند. از سوي ديگر در ماده 84 قانون كار به صراحت بيان شده است كه چنانچه كاري سلامت و اخلاق كودكان را در معرض تهديد قرار بدهد, ممنوع است. با وجود اين موارد ياد شده، متاسفانه بخش قابل توجهي از جمعيت كودكان به كار مشغول هستند كه تنها آمار برخي از اين كودكان در سرشماري ها وجود دارد و بخش قابل توجهي از آن وجود ندارد.مدني با اشاره به اينكه تعداد كودكان پسر شاغل بيش از دختربچه ها است، اظهار داشت: اين فزوني آمار به اين علت است كه اغلب دختربچه ها در خانه به كار بدون دستمزد مشغول هستند همچون روستاها كه بخش قابل توجهي از كارگران قاليباف را دختران تشكيل مي دهند.و به همين دليل كم تر مورد توجه قرار مي گيرند.
كودكان كار نان آور خانواده هاي خود هستند
اين جامعه شناس گفت: اولين و مهم ترين عامل به وجود آمدن كودكان كار، فقر است و بر اساس گزارش سازمان جهاني كار كودكان، 34 تا 37 درصد از منابع مورد نياز خانواده ها را تامين مي كنند و كار آنان براي خانواده هايشان بسيار حياتي است.مدني تاكيد كرد: اين نكته را نيز بايد در نظر گرفت كه فقر تنها عامل نيست; بلكه فرهنگ ها و باورهاي نادرست موجود نيز زمينه اشتغال كودكان را فراهم مي كند.وي در ادامه گفت: تصوري كه در گذشته در روستاها وجود داشته است حكم مي كرده كه پسر بچه ها بايد پابه پاي پدران در مزارع كار كنند. هنوز هم برخي از منابع فرهنگي اين موضوع را تائيد مي كنند كه كودكان, ديني به والدين دارند كه از طريق كار كردن بايد آن را ادا كنند.
1/5 تا سه ميليون كودك در سن مدرسه در مدارس حضور ندارند
مدني تصريح كرد: مساله ديگري كه در ايران مطرح است و تا حد زيادي مورد تاكيد قرار گرفته است در دسترس نبودن امكانات تحصيلي برخي كودكان از ابتدا و يا افت تحصيلي و ريزش بچه هاي در سن مدرسه در رده هاي بالا است.وي افزود: بر اساس آمارهاي موجود 1/5 تا سه ميليون كودك در سن مدرسه در مدارس حضور ندارند و جذب بازار كار مي شوند و از ادامه تحصيل باز مي مانند.اين جامعه شناس در ادامه گفت: از يك زاويه ديگر علت كار كودكان تمايل كارفرماست; زيرا كودكان دستمزد كم تري دريافت مي كنند. برخي كارفرمايان تمايل دارند از كودكان سو»استفاده كنند و آنان را با مبالغ كم تري استخدام كنند.
وزارت كار جلوي كار كودكان را بگيرد
وي با اشاره به وضعيت كار كودكان تصريح كرد: اين مساله نيز همچون ديگر مسائل اجتماعي كم و بيش بلاتكليف باقي مانده و با وجود متوليان متعدد بايد گفت كه هيچ كدام از آنان اقدام جدي به عمل نمي آورند.مدني در ادامه گفت: وزارت كار جدي ترين و اصلي ترين نهادي است كه بايد از كار كودكان ممانعت به عمل آورد اما به طور دائم شاهد افزايش آمار اين كودكان هستيم. پس از وزارت كار نيز لازمست سازمان بهزيستي با تحت پوشش قرار دادن خانواده هاي فقير از كار كودكان جلوگيري كند.بر اساس اين گزارش فريده غيرت حقوق دان و وكيل دادگستري نيز در ابن رابطه اظهار داشت: اغلب كودكان كار متعلق به زنان و مردان افغان هستند و يا مليتي خارج از ايران را دارا هستند. اين كودكان حمايت هاي قانوني لازم را دارا نيستند و هيچ توجهي به وضعيت تحصيلي اين كودكان به عمل نمي آيد.وي با اشاره به وضعيت معيشتي اين كودكان تصريح كرد: اين كودكان با حداقل امكانات امرار معاش مي كنند و در معرض خطرهاي بسيار قرار دارند و از نظر آسيب هاي اخلاقي و جسماني نيز تهديد مي شوند، در نتيجه نبايد انتظار داشت نسل آينده، نسل مطلوبي باشد.اين حقوق دان در ادامه گفت: افزايش آمار طلاق و مبتلايان به اعتياد كه گريبانگير بسياري از خانواده ها در سطوح پايين مي شود معضلاتي هستند كه منجر به طلاق زوجين و به وجود آمدن هزاران ناهنجاري ديگر مي شود.اين وكيل دادگستري تصريح كرد: بهزيستي و انجمن هاي حمايت از كودكان كار وظيفه حمايت از اين افراد را برعهده دارند اما اين ارگان ها پاسخگوي عده زياد كودكان كار نيست، زيرا بسياري از اين كودكان در آلونك ها و فضاهاي بسيار بد به صورت گروهي روزگار مي گذرانند و حتي به دام اعتياد نيز كشيده مي شوند.
158 ميليون كودك در اختيار دلالان انسان يا كارفرمايان قرار دارند
بر اساس يك تخمين كه از سوي صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل متحد صورت گرفت، مشخص شد كه يك ششم كودكان در جهان جزو كودكان كار هستند. در اين ميان طبق گزارشي كه چندي پيش منتشز شد، صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل متحد يونيسف بر اساس گزارش ها و آمارهاي سالانه اين اتحاديه مشخص كرد كه يك ششم يا به عبارتي 158 ميليون كودك در سراسر جهان جزو كودكان كار بوده و در بخش هاي مختلف جوامع بشري به خدمت گرفته مي شوند. اين در حاليست كه بر اساس گزارش هاي رسمي كه از سوي نمايندگان يونيسف در كشورهاي جهان كه به صندوق ارسال مي شود، اين نكته حائز اهميت است كه كودكان در رده سني پنج تا 14 سال، توسط عاملان داراي قدرت در كشورهاي مختلف خريد و فروش شده و به كار گمارده مي شوند. بر اين اساس، ميليون ها كودك چه در كشورهاي پيشرفته و صنعتي و چه در كشورهاي در حال توسعه و در حال رشد از خانواده هاي خود جدا شده و در معادن و كارخانجات كار مي كنند تا بتوانند مخارج و هزينه هاي خانواده هايشان را پرداخت كنند. همچنين طي يك بررسي پژوهشي مشخص شد كه اكثر خانواده ها به علت داشتن چندين فرزند و توانايي نداشتن در پرداخت هزينه هاي فرزندانشان، آن ها را به دلالان انسان، در ازاي مبالغ بسيار ناچيزي مي فروشند و يا با مايحتاج ضروري مبادله و معاوضه مي كنند. علاوه بر اين، در گزارش سالانه صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل متحد به اين نكته اشاره شده است كه كودكان بي گناهي كه در آزمايشگاه ها و معادن به كار مشغولند، اغلب بر اثر تماس مداوم با مواد شيميايي و بخارات سمي، سريع تر و زودتر از كودكان هم سن و سال خود، جانشان را از دست مي دهند. همچنين در برخي از موارد مشاهده شده است كه كارفرمايان و دلالان انسان، مرگ اين كودكان را گزارش نمي دهند كه اين عامل خود سبب مي شود، تا صندوق حمايت از كودكان آمار درست و حقيقي از تعداد كودكان جان باخته در حين كار را نداشته باشد. در برخي موارد نيز خود دولت ها به علت هاي مختلف نظير مسايل سياسي و امنيتي، گزارش هاي مربوط به مرگ كودكان كار را به درستي منتشر نمي كنند. در اين ميان در اكثر كشورهاي آمريكايي لاتين، جنوب و شرق آسيا، برخي از كشورهاي اروپايي و چند كشور تازه استقلال يافته شوروي سابق، كودكان و نوجوانان با فروخته شدن به دلالان انسان در كارهاي خلاف اخلاق به كار برده مي شوند و يا برخي از اين دلالان از اعضاي بدن اين كودكان استفاده كرده و آن ها را در بازار سياه به فروش مي رسانند. كودكاني كه در خانواده هاي فقير و يا در مناطق روستايي زندگي مي كنند، بيش از سايرين در معرض خطر به فروش رفتن قرار دارند. در اين ميان، دختران بيش از پسران توسط دلالان انسان خريداري مي شوند، چراكه دختران پس از خريداري شدن يا به عنوان خدمتكار مورد استفاده قرار گرفته، يا توسط قاچاقچيان انسان مورد سو»استفاده، تجاوز و استثمار قرار مي گيرند. بر اساس گزارش صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل متحد، مشخص شد كه موضوع كار كودكان بر تحصيل اين قشر آسيب پذير تاثيرات نامطلوبي مي گذارد; چرا كه اگر كودكي به كار گماشته شود، هرگز قادر نخواهد بود همانند يك فرد عادي در خانواده زندگي مي كند، به تحصيل بپردازد. طي يك آمار رسمي ديگر، نمايندگان يونيسف به اين موضوع اشاره كرده اند كه اكثر كودكان اگرچه به صورت علني و آشكار به كار گمارده نمي شوند، اما مشخص شد كه كارفرمايانشان از آن ها به صورت پنهاني و به عنوان پيشخدمت، خدمتكاران خانگي و يا پادو استفاده مي كنند و در اين صورت انجمن هاي حمايت از حقوق كودكان در كشورهاي مختلف نمي توانند به مدركي مستند براي گناهكار جلوه دادن آن ها دست بيابند. در آخر بايد به اين نكته اشاره كرد كه بر اساس آمار و ارقام و مستندات سالانه صندوق حمايت از كودكان سازمان ملل متحد، نزديك به 69 ميليون كودك تنها در كشورهاي آفريقايي كه حدود يك سوم از يك ششم كل كودكان جهان را شامل مي شوند، در اختيار دلالان انسان و كارفرمايان قرار دارند و از آن ها به عنوان نيروهاي كار ارزان و يا مجاني در معادن و ديگر قسمت هاي جامعه استفاده مي شود. بر اين اساس در جنوب آسيا نيز 44 ميليون كودك در اختيار كارفرمايان قرار دارند و جزو كودكان كار محسوب مي شوندبنابر اين ميتوان نتيجه گرفت حضور كودكان كار كه در سرماي زمستان و گرماي تابستان در خيابان ها طي سال هاي اخير در بيشتر نقاط كشور روبه گسترش است، يكي از معضلات اساسي اجتماعي است كه جامعه ما هم اينك با آن روبه رو است و در صورت عدم پيشگيري و مهار اين پديده، به فاجعه اجتماعي تبديل خواهد شد. وضعيت فلاكت بار كودكان كار، قصه پردرد و غصه اي است كه دل و جان دوستداران و تلاشگران احقاق حقوق كودكان را به درد مي آورد. برخي از آنها در كارگاه هاي توليدي كوچك به ازاي 12 ساعت كار فقط 30 الي 40 هزار تومان دستمزد دريافت مي كنند و براي آنان قانون كار، قانوني بيگانه است.ايراني و افغاني تفاوتي نمي كند. كودك هستند و برخلاف قانون هاي نوشته و نانوشته شده، دشواري روزهاي سخت بزرگي را تجربه مي كنند.شكاف طبقاتي، افزايش تعداد خانواده هاي بدسرپرست، بي سرپرست و تك سرپرست، افزايش جمعيت، فقر فرهنگي مهاجرت، بيكاري، عدم تامين اجتماعي، حاشيه نشيني، درگيري هاي مستمر خانوادگي و اعتياد و مشاغل كاذب در گسترش اين ناهنجاري اجتماعي نقش دارند.در مجموع 80 درصد كودكان خياباني، كودكان كار هستند كه به علت فقر اقتصادي خانواده ها، مجبور به كار در خيابان هستند..90 درصد اين كودكان داراي والدين هستند، 80 درصدشان مهاجرند كه 42 درصد آنها از روستاها و شهرهاي ديگر كشور و 38 درصد از كشورهاي ديگر آمده اند و از نظر جنسيت نيز 78 درصد آنها مذكر و در فاصله 5 تا 18 سالگي قرار دارند.
دوشنبه 7 بهمن 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابتکار]

[مشاهده در: www.ebtekarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 306]