ضرورت شبكه ملي سلامت با رويكردي نوين

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: ضرورت شبكه ملي سلامت با رويكردي نوين
عمومي- مريم غفاري:
رئيس كميته مطالعات راهبردي مديريت بحران و پدافند غيرعامل گفت:‌ «ايجاد شبكه تلويزيوني سلامت، بر‌نامه‌اي ضروري است كه وزارت بهداشت پتانسيل اجراي آن را دارد».

ترويج مفاهيم مديريت سلامت، ارتقاي سلامت و توسعه سلامت محور، نيازمند حضور پررنگ رسانه‌هاست؛ چرا كه بخش مهمي از بسترسازي افكار عمومي در دست رسانه‌ها قرار دارد اما به شرطي كه اطلاع رساني با رويكردي نوين و كارشناسانه صورت پذيرد.

واقعيت اين است كه با وجود پيشرفت‌هاي شگفت علمي و دستاوردهاي خيره‌كننده در عرصه فناوري‌هاي نوين ديجيتال، ذره‌اي از اهميت آنچه از آن تعبير به «برنامه آموزش سلامت عمومي» مي‌شود، كاسته نشده است، بلكه پيچيدگي‌هاي روز افزون زندگي مدرن همچنان بر ضرورت سياست‌هاي بلندمدت و سپس گيرايي آموزش‌ها افزوده است و همچنان در مورد راهكارهاي تأثير پذيري و كارايي نحوه آموزش‌ها، پژوهش‌هايي تازه در محافل آكادميك منتشر مي‌شود.

براساس اطلاعات سازمان بهداشت جهاني، تنها 25 درصد از عوامل مؤثر در سلامت، تحت كنترل حوزه‌هاي رسمي سلامت و 75 درصد باقيمانده برعهده ساير نهادهاست.

براساس اين تعريف، متولي سلامت جامعه تنها وزارت بهداشت و درمان نيست يعني اگر بخواهيم سلامت را مديريت كنيم بايد تمامي عوامل و تاثيرگذاران همكاري كنند. برنامه‌ريزي سلامت بايد مبتني بر جامعه باشد و تمام اركان اجتماعي حكومتي در اين زمينه به ايفاي نقش بپردازند.

آموزش سلامت فرايند آموختن رفتارهايي است كه در حفظ و بهبود سلامت فرد و گروه‌ها مؤثر است. اساساً برنامه‌هاي آموزش سلامت عمومي را به 2 دسته كه مولود 2نگاه يا 2 رويكرد است، تقسيم‌بندي كرده‌اند. رويكرد كلاسيك، پيشيني يا سنتي و رويكرد مدرن و جديد.

در رويكرد كلاسيك، مسئله سلامت را در عدم‌آگاهي افراد از نكات بهداشتي و سلامتي مي‌دانستند؛ از اين‌رو اطلاع رساني، از كليدي‌ترين واژه‌هاي اين رويكرد و محور اساسي آن به شمار مي‌رفت. بنابراين نظام رسانه‌اي مي‌كوشد، با مكانيسم توزيع اطلاعات درست، به مؤثرترين شيوه و در بهترين زمان، مردم يا شهروندان را به‌اصطلاح «آگاه» كند.

در اين تلقي از آموزش سلامت، كه برآمده از ماهيت ارتباطات سنتي است و متكي به شاخصه‌هاي آن است، توصيه، اندرز، نصيحت و خطابه نقش بارزي دارند.

از ديگر خصوصيات آن، تأكيد بر جنبه‌هاي فردي است. ملاك موفقيت يا ناكارآمدي برنامه آموزش سلامت، مثلاً در زمينه سيگار و مضرات آن، سنجش آگاهي عمومي نسبت به مضرات سيگار است.

پوسترهاي آموزش سلامت مبتني بر ويژگي بارز ارتباطات سنتي، اغلب در موضع توصيه‌كننده هستند. مثلاً روي اتوبوس مي‌نويسند: «اعتياد هرگز، ورزش هميشه». اما برنامه ريزي اجتماعي براي تغيير نگرش مورد توجه قرار نمي‌گيرد.

در رويكرد كلاسيك، مخاطب يك توده انبوه است، چون امر سلامت متوجه همه مي‌شود. اما واقعيت اين است كه مخاطب به دسته‌ها و گروه‌هاي متعدد و متنوعي قابل دسته بندي است.

اثر بخشي فرايند برنامه آموزش سلامت، در گرو شناخت اين گروه‌هاي مخاطب است كه با معيارهاي مختلفي چون سن، اندازه و جمعيت مخاطب، جنسيت، شغل، مذهب، محل زندگي، قوميت، سطح تحصيلات و... دسته بندي مي‌شوند.

اقناع اين گروه‌ها مستلزم درك صحيحي از مقتضيات و شايسته‌ها و بايسته‌هاي زباني و ادراكي هر كدام از اين دسته‌هاست. هر طبقه اجتماعي سبك زندگي خاص خودش را دارد. سبك زندگي به عادات رفتاري و ساخت ارزش و فرهنگي خاصي بر مي‌گردد كه يك برنامه آموزش سلامت موفق بايد مبتني بر عادات و ارزش‌هاي آن طبقه باشد.

رويكرد جديد اما اهميت اطلاع رساني را ناديده نمي‌گيرد. امروزه شبكه‌هاي آموزشي در راهبرد رسانه‌اي كشورهاي جهان اهميت ويژه‌اي يافته‌اند. وجود اين شبكه‌هاي راديو تلويزيوني در واقع پاسخي است به عدم‌آگاهي مخاطب، اما تجربه اثبات كرده است كه در بسياري موارد، فرد آگاهي لازم را دارد، اما نگرش لازم را ندارد و از كنش اجتماعي گريزان است.

بر همين اساس رويكرد نوين برنامه‌هاي آموزش سلامت، مبتني بر تئوري يادگيري فعال و تجربه است و از طريق مشاهده رفتار ديگران حاصل مي‌شود. اساس اين رويكرد بر فرايندي و مشاركتي بودن آن است.

اين مهم‌ترين ويژگي رويكرد نوين به سلامت است. فرايندي بودن آن بدان معني است كه از مرحله اطلاع رساني شروع مي‌شود، اما به آن بسنده نمي‌كند و تا مرحله تغيير نگرش و تغيير در عادات رفتاري به شيوه‌هاي اقناعي ادامه مي‌يابد.

اين نگاه به برنامه سلامت يك مدل خود اتكاست و درست در مقابل مدل توصيه‌اي و آمرانه قرار مي‌گيرد؛ به عبارت ديگر يك سويه نيست و تعاملي است. كنش تعاملي كنش خلاق و آگاهانه است.

مهارت‌هاي ارتباطي، همدلي و همكاري مولد عزت نفس و تقويت‌كننده جرأت ورزي در برخورد با مشكلات و معضلاتي است كه سلامت جسم و روان شهروندان را به مخاطره مي‌اندازند. از اين‌رو برنامه سلامت در رويكرد نوين، نگرش‌هاي مردمي را هدف اصلي خود قرار مي‌دهد.
دوشنبه 30 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]