بيش فعال كيست

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بيش فعال كيست

مطلبي كه در زير مي‌خوانيد موضوع بيش فعالي در نوجوانان و بزرگسالان را بيان مي‌كند و نشانه‌ها و نگراني‌هاي اين اختلال و نحوه درمان آن را توضيح مي‌دهد.

اين مطلب برگرفته از شماره‌هاي 80 و 81 ماهنامه تعليم و تربيت استثنايي است.

اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) سال‌ها پيش در كودكان شناسايي و تثبيت شد، ولي ادامه آن در بزرگسالي به تازگي به وسيله پژوهش‌ها مورد حمايت قرار گرفته است. نشانه‌ها و نگراني‌هاي اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) معمولاً به شكل متفاوتي در بزرگسالان ظاهر مي‌شوند، ولي گزينه‌هاي درمان، دست كم در مفهوم‌سازي، همانند آنهايي است كه براي كودكان دچار اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين مقاله به اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) در نوجوانان و بزرگسالان اختصاص دارد و شيوع و بروز اين اختلال را مطرح مي‌كند.

نشانه‌هاي اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) در مدت بيش از صد سال به خوبي به طور مستند مورد اثبات قرار گرفته‌اند، ولي نام‌گذاري اختلال نارسايي توجه (ADD)، كه اكنون اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) ناميده مي‌شود، فقط حدود 25 سال است كه صورت پذيرفته است. اين عقيده سنتي كه چنين اختلال‌هايي فقط در دوران كودكي تجربه مي‌شوند و در نوجواني از بين مي‌روند، به تازگي جاي خود را به بازشناسي اين واقعيت داده كه اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) معمولاً با گذشت زمان از بين نمي‌رود. نشانه‌ها در بيشتر كودكان داراي اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) تا نوجواني و بزرگسالي ادامه مي‌يابد و باعث كاركرد نامناسب شخصي، اجتماعي، شغلي و حتي زمان فراغت مي‌شود.

تا اوايل دهه 70، اين توافق كلي وجود داشت كه اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) در دوران بلوغ از بين مي‌رود. با وجود اين، پيش از سال 1976 ميلادي شواهد نشان مي‌داد بيشتر كودكاني كه اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) دارند، نشانه‌هايشان از بين نمي‌رود، اگرچه ممكن است نشانه‌ها تغيير كند. اغلب اوقات، نحوه بروز نشانه‌هاي آنها به واسطه بلوغ و به واسطه توانايي شناختي و افزايش برخورد تغيير پيدا مي‌كند. بيش فعالي در بزرگسالي كاهش مي‌يابد، ولي شتابزدگي و ديگر نشانه‌هاي مرتبط با كاركردهاي اجرايي، معمولاً آشكارتر مي‌شوند، چرا كه نياز به خودبسندگي با افزايش سن بيشتر مي‌شود. از اواسط تا اواخر دهه 90 ميلادي، اين توافق كلي وجود داشت كه تقريباً در يك دوم تا دو سوم از كودكان داراي اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) نشانه‌هاي اختلال در سال‌هاي نوجواني و بزرگسالي ادامه مي‌يابد.

بيشتر نوجوانان و بزرگسالان گاهي مشكلاتي را در زمينه بي‌توجهي، شتابزدگي، حواس‌پرتي و بي‌قراري تجربه مي‌كنند، ولي افراد دچار اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) در شدت و طول اين نشانه‌ها با ديگران فرق مي‌كنند. اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) در نوجوانان و بزرگسالان بيشتر اوقات به وسيله مشكلات مرتبط با كاركرد اجرايي بروز پيدا مي‌كند كه مي‌تواند باعث دشواري‌هاي چشمگيري در مديريت زندگي روزمره شود. افراد دچار اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) در معرض خطر تشخيص اشتباه نيز قرار دارند چرا كه نشانه‌هاي معرف آن شبيه نشانه‌هاي اختلال‌هاي ديگر به ويژه افسردگي، مصرف مواد، اضطراب، مشكلات خواب، استرس زناشويي، غرق شدن در نااميدي، انگيزه پايين و پيشينه استخدامي ضعيف است. افزون براين، افرادي كه داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) هستند، ممكن است يكي از اختلال‌هاي بيمارگونه همراه (اغلب افسردگي) را داشته باشند.

كم‌كاري تحصيلي (كه اغلب به عنوان ناتواني يادگيري تشخيص داده مي‌شود) نيز يكي از مواردي است كه معمولاً در نوجوانان و بزرگسالان دچار اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) يافت مي‌شود. در واقع، ناتواني‌هاي يادگيري ممكن است با نشانه‌هاي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) درهم آميخته شده و اشتباه تشخيص داده شود.

نوجواناني كه داراي اختلال بيش‌فعالي هستند

زماني كه كودكان داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) از سنين پيش از نوجواني به نوجواني وارد مي‌شوند، ممكن است نشانه‌هاي آنها به علت رشد شناختي و بلوغي متفاوت باشد. نوجواناني كه داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) هستند، اغلب مشكلات رفتاري، تحصيلي و بين‌فردي متعددي دارند كه متاسفانه به دليل اينكه تصور مي‌شود اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) آنها «از بين رفته» (از آنجايي كه فعاليت حركتي افراطي آنها كاهش يافته)، اشتباه شناسايي مي‌شوند و اين امر باعث بي‌تابي پنهان‌تر و احساس بي‌قراري دروني مي‌شود. اكنون مي‌دانيم نوجواناني كه داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) هستند در مقابل مشكلات سلوك، رفتارهاي نافرماني ـ مقابله‌اي و مشكلات تحصيلي شديداً آسيب‌پذير هستند. افزون براين، دختران نوجواني كه داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) هستند، احتمال دارد كه به دليل تغييرات هورموني بلوغ نشانه‌هايشان بدتر شود و در كنار ديگر مشكلات، نسبت به همتاهاي غيرمبتلاي خود، بيشتر در معرض خطر بارداري‌هاي برنامه‌ريزي نشده و ناخواسته هستند. نوجوانان داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) بيشتر احتمال دارد كه بيش از حد قهوه بخورند و سيگار بكشند، احتمالاً به اين علت كه كافئين و نيكوتين هر دو مي‌توانند برانگيختگي در بخش‌هاي كم فعال مغز را افزايش دهند. افزون بر اين، نوجواناني كه داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) هستند، داراي تصادفات ترافيكي، گزارش‌هاي سرعت زياد و مشكلات تحصيلي بيشتري نسبت به همسالانشان هستند.

بزرگسالاني كه داراي اختلال نارسايي توجه هستند

اگرچه شروع اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) نمي‌تواند در بزرگسالي باشد، معمولاً تشخيص اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) پيش از دوران بزرگسالي صورت نمي‌پذيرد. اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) احتمالاً اختلالي است كه فرد با آن متولد مي‌شود، ولي نشانه‌هاي دوران كودكي اغلب ناديده گرفته شده يا اشتباه تشخيص داده مي‌شوند. افرادي كه داراي اختلال نارسايي توجه هستند، احتمال بيشتري دارد كه در دوران كودكي شناسايي شوند. كودكاني كه اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) آنها كمتر مخرب است، ممكن است تا نوجواني يا بزرگسالي تشخيص داده نشوند. با وجود اين، كسي نمي‌تواند در بزرگسالي اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) داشته باشد مگر اينكه در كودكي داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) بوده است (اگرچه هميشه شناسايي نمي‌شود).

تشخيص اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) در بزرگسالان، مانند كودكان، مي‌تواند يكي از سه نوع زير باشد: اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) بيشتر نوع بيش فعال ـ تكانشي؛ اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) بيشتر نوع بي‌توجه؛ يا اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) نوع تركيبي (بيش فعال ـ تكانشي و بي‌توجه).

نشانه‌هاي بزرگسالاني كه داراي اختلال نارسايي توجه (بيش فعالي) هستند، اغلب پيرامون تعلل، بي‌نظمي و فراموش كاري ـ حتي براي فعاليت‌هايي كه براي انجام آنها انگيزه دارند و لذت مي‌برند ـ دسته‌بندي مي‌شوند. بيش فعالي در بزرگسالاني كه داراي اختلال نارسايي توجه هستند، احتمال بيشتري دارد كه به عنوان احساس تنش يا بي‌قراري تجربه شود.

درمان‌

درمان براي نوجوانان و بزرگسالاني كه داراي اختلال نارسايي توجه هستند، مانند كودكان دچار اختلال نارسايي توجه چند وجهي است و براي تحقق نيازهاي بيمار فردي سازي مي‌شود. آموزش بيمار و خانواده كه به شرح تشخيص‌هاي اختلال نارسايي توجه، دوره هميشگي آن و گزينه‌هاي درمان مي‌پردازد، نخستين اقدام است. درمان دارويي اغلب به كار برده مي‌شود، ولي ميزان پاسخ در مقايسه با كودكان پايين‌تر و ضعيف‌تر است. محرك‌ها چند دهه است كه بهترين گزينه دارويي هستند و به پراستفاده‌ترين طبقه دارويي بودن ادامه مي‌دهند. داروي ضدافسردگي داروي دومي است كه براي اختلال نارسايي توجه ميان نوجوانان و بزرگسالان به كار برده مي‌شود و ممكن است در زمان فقدان احساس لذت، بيشتر مورد استفاده قرار گيرد. به تازگي، داروهاي غيرمحرك (بازدارنده‌هاي رپيوتاك نوراپي نفرين) كه از نظر ساختار شيميايي شبيه ضدافسردگي‌ها هستند، به ويژه براي درمان اختلال نارسايي توجه به بازار عرضه شده‌اند. درمان دارويي براي زن‌هايي كه داراي اختلال نارسايي توجه (بيش‌فعالي) هستند،‌به دليل مسائل مربوط به توليد مثل و تاثير بالقوه چرخه قاعدگي بر اثربخشي دارو چالش برانگيزتر است. براي اختلال نارسايي توجه نوجوانان و بزرگسالان به ندرت به روان‌درماني بلندمدت و بينش گرا نياز دارند مگر در وضعيت بيمارگونه همراه، ولي روان‌درماني متمركز پيرامون مسائل زندگي (مانند ازدواج، تغيير شغل...) هم معمول و هم موثر است. درمان متناوب ممكن است در برگيرنده بهبود مهارت‌هاي اجتماعي، تدريس خود ـ حمايتي، كتاب‌درماني، گروه‌هاي خودياري، كاهش فشار رواني، دستكاري محيطي، مساعدت كاري و مداخله‌هاي مبتني بر مدرسه باشد.

نويسنده: رابرت جي. رسنيك

مترجم: محسن سيفي/ كارشناس ارشد مشاوره

جمعه 13 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 81]