مانده از شب‌هاي دورادور؛ كنسرت لطفي و همنوازان شيدا

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: مانده از شب‌هاي دورادور؛ كنسرت لطفي و همنوازان شيدا
ديدگاه- همشهري آنلاين- سيد ابوالحسن مختاباد:
اول: اجراي چاووش 6 و 8 از سوي لطفي و گروه همنوازان شيدا را مي‌توان فصل تازه‌اي در موسيقي ايراني به شمار آورد، فصلي كه با تكرار رپرتوارهاي عليزاده در وزارت كشور ادامه مي‌يابد.

پيش از اين البته مجيد درخشاني، كه از حاضران در اجراي جشنواره موسيقي فجر لطفي و گروه همنوازان بود، برخي از كارهاي حسين عليزاده را بازنوازي كرده بود. اما به نظر مي‌رسد با اجراي لطفي و البته برخي ديگر از كارهاي عليزاده ما در موقعيتي قرار گرفته‌ايم كه مي‌توانيم از آن به عنوان نهضت بازگشت ياد كنيم. [درخشاني به سنج زد؛پس از سي سال]

نگارنده سال‌ها قبل در يادداشتي از عدم اجراي رپرتوارهاي شاخص موسيقي سنتي ايران ابراز گله مندي كرده نوشته بود كه چرا اركستر ملي ايران به سراغ آثار نسل ديگري از موزيسين هاي ايراني نمي رود و كارهاي اركسترال عليزاده، لطفي و مشكاتيان كه سه چهره شاخص از موج نوي موسيقي در دو دهه 50 و 60 هستند را بازنوازي نمي‌كند.

آن سخن البته پاسخ درخوري نيافت و اركستر ملي ايران كه ماهيتا بايد متناسب با نامش ( اركستر ملي) و با توجه به اين كه از بودجه دولتي ارتزاق مي‌كند، به موسيقي اركسترال و افرادي كه به نوعي در اين حوزه وجهه‌‌اي ملي دارند، توجه كند، عمدتا در موسيقي دهه 30 و 40 باقي ماند و رپرتوارهاي چهره‌هاي شاخص آن دهه را اجرا يا بازنوازي مي‌كند.
اكنون اما به نظر مي‌رسد، جريان توجه به رپرتوارهاي شاخص چهره‌هايي چون عليزاده و لطفي و مشكاتيان به شكلي خود جوش از سوي برخي از افراد و يا خود اين افراد بازنوازي و اجرا مي‌شود.

شايد بسياري بر اين نكته ايراد بگيرند كه سي دي اين اجراها با كيفيتي بهتر در دسترس است، اما اجراي گروه همنوازان شيدا و رضايتي كه مخاطبان از شنيدن صحنه‌‌اي و زنده اين اجرا داشتند، نشان مي‌دهد موسيقي خوب و محكم با ملودي‌هاي مردافكن هر زماني كه اجرا شود، مي‌تواند مورد توجه قرار گرفته و شنونده را راضي و سرحال كند. [بعد از سه دهه؛ اجراي صحنه‌اي ايران اي سراي اميد]

اگر از صدابرداري نه چندان قوي كار عبور كنيم( البته بخشي از اين مشكلات به دليل ساختار تالار وزارت كشور است كه اصولا براي اجراي موسيقي مناسب نيست) كه شفافيت و تفكيك صداي سازها را در آن كمتر مي‌توان متوجه شد،‌اما در كليت ، اجراي گروه همنوازان شيدا حرفه‌اي و ستايش آميز بود و محمد معتمدي نيز توانست ظرفيت‌هاي صداي خود را به خوبي در اين اجرا به كار گيرد و از همه مهمتر محمد رضا لطفي هم نشان داد كه دود هنوز از كنده بر‌مي‌خيزد.

دوم:نكته جالب توجه در اين برنامه مواجه شدن با دو لطفي است، لطفي اول در بخش تكنوازي (بداهه‌نوازي و بداهه خواني نغمه اصفهان با همراهي تمبك محمد قوي حلم) كه به رغم حس خوب مستتر در بداهه و صداي منحصر به فرد ساز(كه متاسفانه در بروشور نوشته نشده بود از ساز دست ساخت چه استادي استفاده شده است) كه به خوبي در نغمه اصفهان نشسته بود، خواندن لطفي به كار لطمه وارد ساخت و به نظر مي‌رسيد صداي لطفي‌، به خصوص در شروع خواندن( ضربي گفتم غم تو دارم) خسته و نا‌آماده است.

در تكنوازي هم برخي اين مشكلات بروز و ظهور داشت و نشان‌مي‌داد ، دست ياراي همراهي تام و تمام با ذهن نوازنده را ندارد. اگر بخواهيم اين نكته را دقيق‌تر بشكافيم بايد بگوييم دانش بداهه نواز در ذهن وي شكل مي‌گيرد و اين ذهن و ضمير بداهه نواز است كه به دليل دارا بودن انبوهي از داده‌ها از رديف موسيقي سنتي تا بسياري از ملودي‌هاي متنوع نواحي و بومي و حتي جهاني، سعي مي‌كند حس و حال و دستان نوازنده را به خدمت بگيرد تا بتواند به بهترين وجهي ذهنيات نوازنده را روي ساز پياده كند.

اگر تكنيك نوازندگي ، نوع و فشردگي تمرينات نوازنده به گونه‌اي باشد كه بين ذهن و ضمير تناسب برقرار باشد و هرچه را ذهن پيش چشم مي‌آورد، دستان هم به همان كيفيت و كميت مورد نظر ذهن پياده‌اش كنند، آنگاه مي‌توان گفت كه شنونده يا مخاطب اجرايي كيفي را ديده و شنيده است. لطفي در بخش اول اين اجرا و البته در لحظاتي بسيار كوتاه، نشان داد كه چنين نيست و دستانش ياراي ذهن پوياي وي در بداهه نوازي را ندارد و از ذهن و ضميرش عقب‌تر است.

شنونده انتظار داشت برخي مضراب‌هاي پر و ريزي كه لطفي در آلبوم چشمه نوش(هنگامي كه خواننده و نوازنده به بخش نغمه اصفهان مركب خواني مي‌رسند) مي‌نواخت در اين اجرا هم نمود داشته باشد.

جالب اين كه اين وضعيت در بخش دوم (گروه نوازي ) تقريبا مشاهده نشد، يعني برخي مضراب‌هاي پر و ريزي كه در قطعه ابتدايي چاووش 6 به گوش مي‌آيد و تكنيك و مهارت و توان خاصي مي‌طلبد، به خوبي از سوي لطفي اجرا شد.

اما تمامي اين نقاط ريز و جزيي سبب نمي‌شود كه به احترام محمد رضا لطفي و مضراب‌هاي جاندارش در هنگام بداهه‌نوازي كلاه از سر برنداريم.

اجراي لطفي در بخش تكنوازي تاثيرگذار و همان چيزي بود كه يك شنونده از بداهه نوازي انتظار دارد و انتقادات وارده، مقايسه كردن لطفي با لطفي است و نه فرد ديگر.
دوشنبه 25 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 100]