كاركردهاي تشويق و تنبيه در مدارس

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: كاركردهاي تشويق و تنبيه در مدارس
تشويق فرآيند پاداش دهي به رفتار فرد به منظور برانگيختن شوق و علاقه مجدد او به انجام همان رفتار است. تشويق احساس خوشايندي در فرد به وجود مي آورد كه مي تواند در موفقيت هاي بعدي او نيز تاثيرگذار باشد.

تمامي افراد به طور غريزي دوست دارند مورد توجه ديگران قرار گيرند. از ديدگاه برخي كارشناسان تشويق به معني دادن پاداش به افراد در مقابل انجام شكل خاصي از رفتار است كه مطلوب جامعه است و تنبيه نيز محروم كردن افراد از يك سري مزايا به دليل انجام شكل خاصي از رفتار است تا آن رفتار ديگر تكرار نشود.

ميزان تشويق و عمل در 2 كفه ترازو

هر فرد در شرايط خانوادگي، فرهنگي و اجتماعي خاصي پرورش مي يابد و استعداد و شرايط مخصوص به خود را دارد. بنابراين بهتر است معلمان باتوجه به ويژگي هاي اخلاقي و هوشي هر دانش آموز چگونگي بهره از استعدادها را به آن ها بياموزند.

يك معلم بازنشسته با بيان اين مطلب مي گويد: تشويق بايد متناسب با عمل هر فرد باشد، صلاح نيست كه در برابر يك كار كوچك و كم اهميت تشويق هاي بزرگي انجام شود.

مستوفيان مي افزايد: اگر تشويق در بين جمع انجام گيرد، تاثيرگذاري بهتري دارد و بقيه دانش آموزان نيز ترغيب مي شوند تلاش مضاعف كنند تا به موفقيت برسند.

يك مدير مدرسه نيز مي گويد: در بعضي از موارد كمبود انگيزه دانش آموزان نسبت به يادگيري دروس، ناشي از شكست هاي پي در پي آنان است كه بهترين راه حل براي رفع اين مشكل، علاوه بر ارتقاي كيفيت آموزشي، تشويق آن ها هنگام كسب موفقيت هاي هرچند كوچك است.

وي مي گويد: معلمان بايد سعي كنند كه رفتار مطلوب دانش آموزان در آن ها تقويت شود زيرا مهم ترين عامل نگه داشت و تداوم رفتار مطلوب، تقويت آن است.

يك معلم دوره ابتدايي در خصوص چگونگي تشويق مي گويد: تشويق بايد به دور از هرگونه افراط و تفريط باشد. همچنين اگر قرار است دانش آموزي در جمع دانش آموزان ديگر تشويق شود، حد اعتدال بايد درنظر گرفته شود.

يك كارشناس علوم تربيتي معتقد است: تشويق و ترغيب از مهم ترين اركان روان شناسي تربيتي و عامل موثري براي تحريك انگيزه هاي پيشرفت و عملكرد فرد در فرآيند يادگيري و تقويت رفتارهاي مطلوب است.

وي ادامه مي دهد: همه انسان ها حتي بزرگسالان تا آخر عمر نياز به تشويق دارند زيرا تشويق موجب رغبت، دلگرمي، نشاط و تحرك مي شود و انسان را به جديت وا مي دارد.

وي با اشاره به اين كه فردي كه مورد تشويق قرار مي گيرد، احساس آرامش، رضايت خاطر و اعتماد به نفس مي كند، مي افزايد: در اين حالت فرد با جديت بيشتر براي تحمل دشواري ها آماده مي شود ولي اگر مورد نكوهش قرار گيرد دلسرد و بي رغبت مي شود، احساس ضعف و حقارت مي كند و نمي تواند از استعدادهاي خود به نحو مطلوب استفاده كند.

وي اضافه مي كند: اصل تشويق و تنبيه به عنوان امري مسلم در تربيت اسلامي پذيرفته شده است و بهشت و جهنم، انذار و تبشير پيامبران، آيه هاي مربوط به پاداش و كيفر جلوه هايي از تشويق و تنبيه است.

يكي از معايب تشويق بي جا و بيش از حد وابستگي فرد به عوامل كنترل بيرون از خود است همچنين به عقيده كارشناسان اگر در اعمال تشويق دقت لازم به عمل نيايد و تشويق در قالب رشوه باشد، اعمال فرد وابسته به گرفتن پاداش مي شود و ممكن است در همه جا انتظار پاداش عملي يا معنوي داشته باشد، از همه طلب كار شود ولي خودش احساس مسئوليت نكند. تشويق و تحسين بيش از حد، فرد را دچار غرور و خودبيني مي كند.

اميرالمومنين(ع) مي فرمايند: چه بسا افرادي كه به سبب تعريف و تمجيد مغرور مي شوند. و در جايي ديگر نيز فرموده اند: در مدح كسي زياده روي و مبالغه مكن.

تشويق موجب تكرار و محروميت موجب جلوگيري از تكرار يك رفتار مي شود

بهزاد محمدزاده جامعه شناس، تشويق را نوعي قدرداني از فرد و در نتيجه تكرار آن رفتار و تنبيه را محروم كردن فرد به دليل انجام شكل خاصي از رفتارها مي داند. به عقيده وي تكرار عمل سبب دروني شدن رفتارها در افراد مي شود، به طوري كه از آن پس، آن رفتارها را تكرار و از انجام رفتارهاي بد پرهيز مي كنند.

به كارگيري تشويق و تنبيه براي ترويج رفتارهاي مطلوب در جامعه

محمدزاده عقيده دارد: به كارگيري تشويق و تنبيه براي ترويج رفتارهاي مطلوب در جامعه موثر است. زماني بايد تشويق يا تنبيه به كار برده شود كه بخواهيم شكل خاصي از رفتارها به عنوان هنجار در جامعه ترويج يابد و يا از انجام عكس آن جلوگيري شود.

وي هدف از تشويق و تنبيه را دروني كردن رفتارهاي مطلوب جامعه مي داند.

اين كارشناس با بيان اين كه تشويق بايد از يك روال منطقي برخوردار باشد و حد و مرز مشخصي داشته باشد، مي گويد: تشويق بايد منطبق با ميزان اهميت رفتار موردنظر باشد و به منظور تقويت آن رفتار انجام شود.

وي خاطرنشان مي كند: اگر براي تقويت يك رفتار كم اهميت فرد را به شدت تشويق كنيم يا براي يك رفتار پراهميت از ميزان كمتر تشويق استفاده شود در هر 2 مورد نتيجه مطلوب، حاصل نخواهد شد، بنابراين بسته به ميزان اهميت رفتار موردنظر تشويق ها بايد تناسب لازم را داشته باشد تا تاثيرگذار باشد.

وي مي افزايد: اگر تشويق ها بيشتر از ميزان اهميت رفتار مورد نظر باشد، كارآيي و تاثيرگذاري آن از بين خواهد رفت.

اين جامعه شناس با اشاره به اين كه تشويق و تنبيه مكمل يكديگر است، مي افزايد: در مقايسه تشويق و تنبيه مشخص شده است كه اهميت تشويق در تثبيت رفتارها بيشتر از تنبيه است.

وي بر تشويق دانش آموزان تاكيد مي كند و مي گويد: در برخورد با رفتارهاي دانش آموزان بهتر است بيشتر به تشويق آن ها پرداخته شود هرچند كه تنبيه نيز در جاي خود لازم و ضروري است.

وي مي افزايد: در خصوص دانش آموزاني كه بايد مورد تشويق قرار گيرند، بايد رعايت عدالت در بين ديگر دانش آموزان درنظر گرفته شود و افراط و تفريط و تشويق ها وجود نداشته باشد.

وي مي گويد: مزيت تشويق اين است كه اگر به جا و به اندازه انجام شود، بيشترين تاثير را در تثبيت رفتارهاي مطلوب اجتماعي به جا خواهد گذاشت.

وي در خصوص تاثير تشويق بي جا عقيده دارد: تشويق اگر بيجا و بي موقع باشد و با اهميت رفتار مورد انتظار تناسب نداشته باشد تاثيري ندارد؛ حتي ممكن است تاثير منفي نيز از خود به جاي بگذارد و بدآموزي هايي را براي افراد در پي داشته باشد.

محمدزاده در مورد چگونگي تشويق دانش آموزان مي گويد: به دليل اين كه بعضي از دانش آموزان داراي حساسيت هاي خاصي هستند بايد جانب عدالت و انصاف در تشويق هاي اعمال شده بين دانش آموزان مورد توجه قرار گيرد زيرا ممكن است اين تصور براي آن ها ايجاد شود كه تشويق ها عادلانه نبوده است و در اين صورت تشويق يك مربي از آن ها حساسيت هايي را در ديگران ايجاد مي كند و يك روحيه عناد و لجبازي در آن ها به وجود مي آورد به طوري كه به جبهه گيري و عكس العمل دست مي زنند.

وي اضافه مي كند: تشويق در كنار تنبيه مطرح مي شود و اين دو در كنار يكديگر مي تواند موثر واقع شود زيرا تشويق باعث تكرار و تنبيه باعث جلوگيري از تكرار يك رفتار مي شود و اين خود سبب مي شود آن رفتار خاص بهتر و سريع تر نهادينه و به شكل يك هنجار مطرح شود.
شنبه 23 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 421]