هزاره سوم و آغاز جنگ های فضایی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: هزاره سوم و آغاز جنگ های فضایی

اگر روزی نبردی در فضا میان آمریكا و روسیه به وقوع بپیوندد، احتمالاً آمریكا بیشتر از روسیه زیان خواهد دید. به این دلیل كه كیفیت ماهواره های نظامی آمریكا، بالاتر و دوامشان بیشتر و قیمتشان زیادتر از ماهواره های مشابه روسی است...

۲
۱

اگر روزی نبردی در فضا میان آمریكا و روسیه به وقوع بپیوندد، احتمالاً آمریكا بیشتر از روسیه زیان خواهد دید. به این دلیل كه كیفیت ماهواره های نظامی آمریكا، بالاتر و دوامشان بیشتر و قیمتشان زیادتر از ماهواره های مشابه روسی است (كه خودبه خود باعث می شود تا روس ها تعداد پرتاب هایشان بیشتر باشد). از این رو در چنین جنگی، روسیه چنانچه ماهواره ای را از دست بدهد، می تواند به آسانی ماهواره دیگری را جانشین آن كند، در حالی كه چندان هم زیان نصیبش نشده است، ولی آمریكا در ازای هر ماهواره ای كه از دست بدهد، به این آسانی نمی تواند ماهواره دیگری را جانشین آن كند.
البته آگاهان فضایی عقیده دارند كه در عصر كنونی، ماهواره های چینی به دلیل ارتفاع پایین به نسبت ماهواره های آمریكا و روسیه كه در مدارهای بلند قرار دارند، بسیار در دسترس و قابل انهدام تر هستند.
اگر روزی سلاح های ضد ماهواره وارد عمل شوند و در جنگی حقیقی به كار آیند، دو طرف در حالی كه سعی دارند ماهواره كش های یكدیگر را از بین ببرند، از این نكته هم غافل نخواهند بود كه در وهله اول ایستگاه مركزی كنترل سلاح ها و ماهواره ها را در زمین نابود كنند و برای این كار نیز راهی به جز استفاده از موشك های قاره پیما نمی ماند.با توجه به اینكه ایستگاه های ارتباطی و كنترل و ردگیری ماهواره های نظامی تنها در خاك آمریكا و روسیه قرار ندارند، بلكه استقرار آنها در زمین باید به گونه ای باشد كه بتوان پوشش مطلوب در حوزه دید ماهواره داشت و اینكه خود یك ماهواره نظامی وقتی مورد حمله قرار می گیرد، الزاماً بر فراز خاك آمریكا یا روسیه نیست و عملاً در حریم فضایی كشور و یا كشورهای دیگری در حال انجام ماموریت است، نمی توان چنین تصور كرد كه یك جنگ فضایی فقط میان آمریكا و روسیه است، بلكه در این حال پای كشورهای دیگری هم به میان می آید كه استراتژی پیچیده ای را از لحاظ حقوقی پیش می آورد.همزمان با سیر تكاملی تحقیقات فضایی در آمریكا و روسیه (شوروی سابق)، نویسندگان و فیلمسازان بسیاری در عالم تخیل، داستان های گوناگونی از جنگ های فضایی را روی كاغذ و یا بر پرده سینما به نمایش درآوردند. اكثر این داستان ها از جنگ بین فضانوردان زمینی و كیهان نوردانی از سیاراتی خارج از منظومه شمسی حكایت داشت و كمتر كسی به نبرد میان سفینه های فضایی آمریكا و شوروی در مدار زمین، توجه می كرد.
اما اینك در حالی كه در نخستین دهه از شروع هزاره سوم هستیم، نبرد فضایی آن چنان كه ملاحظه خواهیم كرد، از افسانه به صورت واقعیت درآمده و تحقیقات به منظور تكمیل انواع سیستم های ضدماهواره ای به سرعت ادامه دارد.
نخستین كشوری كه در راه به وجود آوردن یك سیستم ماهواره كش گام برداشت، آمریكا بود. این كشور در سال ،۱۹۶۳ پروژه محرمانه ای را كه به رمز ۴۳۷ نامیده می شد، دنبال می كرد. پروژه ۴۳۷ را یك راكت تور (Thor) تشكیل می داد كه كلاهك آن حاوی مواد منفجره اتمی بود و می بایست بتواند ماهواره های شوروی را در مدار پایین از بین ببرد. این پروژه پس از مدت كوتاهی به سبب مشكلات فنی متوقف شد. ظاهراً ایالات متحده آمریكا علاوه بر پروژه ۴۳۷ درصدد تكمیل پروژه دیگری به نام سنت (Saint) نیز بوده است.
این پروژه آن گونه كه در یك دایره المعارف علوم فضایی مربوط به سال ۱۹۶۳ آمده بود، عبارت بود از ماهواره هایی كه می توانستند به منظور بازرسی یا رهگیری ماهواره های دیگر، در فضا به كار روند. از پروژه «سنت» اطلاع بیشتری در دست نیست، ولی احتمالاً می توان گفت كه این پروژه در همان طرح های اولیه متوقف مانده باشد، زیرا در غیر این صورت در تاریخچه های مربوط به ماهواره كش ها حتماً از آن نامی به میان می آمد.
به دنبال این اقدامات آمریكا، اتحاد جماهیر شوروی (روسیه كنونی) در اوایل نوامبر سال ،۱۹۶۴ اولین سفینه با قابلیت مانور فراوان خود (كه اساس سفینه های شكاری امروز آن كشور را تشكیل می دهد) به نام پولیوت _۱ (۱-Polyot) را به فضا پرتاب كرد كه در مداری به فاصله ۲۱۳۸۹۳ كیلومتر از سطح زمین قرار گرفت (در دو عدد فوق، كوچك تر نمایش دهنده حداقل فاصله مداری سفینه با زمین و بزرگتر نشان دهنده حداكثر فاصله مداری سفینه با زمین است).
در پی پرتاب موفقیت آمیز پولیوت- ،۱ روس ها پولیوت-۲ را در ۱۲ آوریل ۱۹۶۴ در مداری با پارامتر ۳۱۱*۱۲۳ كیلومتر قرار دادند كه این سفینه در نخستین روزش در مدار، تكنیك های جالبی را در ارتباط با قابلیت مانور سفینه های فضایی به نمایش گذاشت، ولی سپس از كار افتاد و سرانجام در ۸ آگوست ۱۹۶۶ از بین رفت.
●سیستم بمباران مداری
در ادامه بررسی مربوط به تاریخچه ماهواره كش ها به سال ۱۹۶۶ می رسیم كه بار دیگر شوروی سیستم تسلیحات جدیدی به نام «سیستم بمباران مداری- Fractional orbit Bombardmant» را به مدت ۲ سال آزمایش كرد.
در این آزمایش شوروی توانست تكنیكی را نشان بدهد كه براساس آن به جای پرتاب یك كلاهك هسته ای در مسیر سنتی بالستیكی (به شكل منحنی)، شیئی به وزن ۴۵۰۰ كیلوگرم می توانست به مدار پایین در زمین فرستاده شود. در آنجا این شیء هنگامی كه نیمی از یك دور گردش مداری خود را به پایان برده بود، از راكت حامل جدا می شد، سپس از طریق یك مسیر صاف و در حالی كه بر پشت پرده های رادار آمریكا و اروپا ظاهر می شد، به اتمسفر زمین برمی گشت. در پی آزمایش سیستم بمباران مداری توسط شوروی، این كشور از سال ۱۹۶۸ نخستین آزمایش ماهواره كش های خود را به سبك كنونی آغاز كرد. در اولین آزمایش بدین گونه، شوروی در ۲۰ اكتبر ،۱۹۶۸ كاسموس ۲۴۹ را به رهگیری كاسموس ۲۴۸ كه روز قبل به فضا پرتاب شده بود، فرستاد كه كاسموس ۲۴۹ با فاصله اندكی از كنار ۲۴۸ عبور كرد و منفجر شد (دو ماهواره فوق كاسموس ۲۴۹ ماهواره شكاری و كاسموس ۲۴۸ ماهواره هدف بودند).
در تمامی گزارش هایی كه در زمینه تاریخچه فعالیت های شوروی درباره ماهواره كش ها آمده، همگی متفق العقیده اند كه نخستین آزمایش عمل در فضا را این كشور با كاسموس ۲۴۸ هدف و ۲۴۹ رهگیر شكاری انجام داده است. اما بسیاری از آنها گرچه در این موضوع شكی ندارند، ولی معتقدند شوروی با پرتاب كاسموس ۱۸۵ در ۲۷ اكتبر ۱۹۶۷ تلاش هایی را در این باره آغاز كرد، ولی هنوز اعتباری به چنین گفته هایی نیست.
آزمایش شوروی در زمینه سلاح های ماهواره كش تا سال ۱۹۷۱ دنبال شد و در دسامبر این سال به سبب حساسیت گفت وگوهای سالت-،۱ روس ها ادامه این آزمایش ها را متوقف كردند تا اینكه از فوریه ،۱۹۷۶ دور دوم آزمایش ماهواره كش ها با پرتاب كاسموس ۸۰۳ از سرگرفته شد. سرانجام اتحاد جماهیر شوروی در ۱۸ آوریل ۱۹۸۰ جدیدترین آزمایش ماهواره كش های خود را با سفینه شكاری كاسموس ۱۱۷۴ و ماهواره هدف فضایی كاسموس ۱۱۷۱ انجام داد. در سری آزمایشات عملی، روس ها ۱۰ بار موفق و ۷ بار ناكام ماندند.سفینه های ماهواره كش روسیه در چهار حالت و مسیر مختلف برحسب مورد به انجام ماموریت می پردازند.
۱- مدار سفینه شكاری- رهگیر دایره ای است تا بتواند كاملاً از نزدیك با مدار سفینه هدف تطبیق كند. در این حالت سفینه رهگیر فقط یك عبور با سرعت كم از كنار سفینه هدف انجام می دهد كه این می تواند در حكم بازرسی و اكتشاف باشد.
۲- سفینه شكاری- رهگیر با سرعت زیاد از كنار سفینه هدف عبور می كند و این زمانی انجام می شود كه سفینه هدف در پایین ترین نقطه مداری از یك مدار بیضوی شكل باشد.
۳- ماهواره شكاری- رهگیر با فاصله نزدیكی از كنار هدف عبور می كند و این زمانی انجام می شود كه ماهواره شكاری در بالاترین نقطه مداری از یك مدار بیضوی شكل است.
۴- در چهارمین حالت و مسیر، انجام عملیات نابودی ماهواره ای به این شكل انجام می شود كه دو سفینه شكاری- رهگیر و هدف به گونه ای كه قصد پهلوگیری در كنار یكدیگر دارند به هم نزدیك می شوند و در این هنگام است كه سفینه شكاری منفجر می شود. این روش را می توان چیزی شبیه به پرواز سفینه سرنشین دار جمینی با سفینه بدون سرنشین آجنا در سال ۱۹۶۵ و ۱۹۶۶ دانست.
به اعتقاد آگاهان امور فضایی نظامی، تمامی آزمایش های ماهواره كش روسیه در مدارهایی به میل ۶۲ تا ۶۶ درجه و با فاصله ۴۵۰ الی ۵۶۰ كیلومتری زمین انجام شده است.