ارزشگذاري به تلاش قهرمان براي بازسازي حريم خانواده

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: ارزشگذاري به تلاش قهرمان براي بازسازي حريم خانواده

مرور کارنامه مجيد مجيدي

مجيد مجيدي که فيلم سينمايي "آواز گنجشک.ها" را بر اکران سينماها دارد، در آثار برجسته کارنامه خود بيشتر بر تلاش قهرمان براي بازسازي حريم خانواده متمرکز مي.شود.
مجيدي فعاليت هنري خود را با حضور در نمايش.هاي صحنه.اي آغاز کرد و سپس در حوزه انديشه و هنر اسلامي به بازي در نمايش، نويسندگي و کارگرداني فيلم کوتاه پرداخت. "بدوک" اولين فيلم اين فيلمساز در مقام کارگرداني است.
در کارنامه هفت فيلمي مجيدي بيش از هر چيز تمرکز بر مسائل انساني با نگاهي کاوشگر به ريشه.هاي بشري و فطري اعمال برجسته شده که نوعي ارزشگذاري بر عنصر خانواده نيز در آنها وجود دارد. حرمت.گذاري بر تلاش قهرمان براي بازسازي حريم خانواده از مهمترين دغدغه.هاي اين فيلمساز است.
"بدوک" اولين فيلم مجيدي است که به نوعي دغدغه.هاي آتي او را بر بستري خاص روايت مي.کند. رابطه خواهر و برادري که در اين فيلم به جدايي مي.انجامد و انگيزه.اي براي تلاش و جستجوي جعفر است. اين رابطه در "بچه.هاي آسمان" کارکردي ديگر پيدا کرده و شکلي ديگر از کنش و واکنش را بر اين رابطه حاکم مي.کند.
اهميت دادن به کانون خانواده به عنوان نهادي که با مرگ پدر به فروپاشي رسيده، مفهومي است که جستجوي جعفر را به نوعي داراي شناسنامه خاص مي.کند و زيرلايه فيلم را تهي نمي.گذارد. تصويرسازي از کانون خانواده و قهرماني که دغدغه بازسازي اين نهاد را دارد، در آثار بعدي فيلمساز هم با رويکردهاي مختلف، تبديل به مولفه مشترک آثارش مي.شود.

"آواز گنجشک.ها"
کودک ـ نوجواني که در عرصه تلاش براي زندگي با مسير طراحي شده توسط فيلمساز به بلوغ فکري مي.رسد از ديگر مفاهيمي است که مجيدي در آثار اوليه خود به آنها مي.پردازد. در "بدوک" او با انتخاب بستر قصه.اي خاص سعي مي.کند نگاهي به معضل اجتماعي خاص اين منطقه هم داشته باشد که نوعي برده.داري مدرن را به تصوير مي.کشد.
فيلمساز با انتخاب اين بستر به تلاش و جستجوي جعفر وجوهي جديد اضافه کرده و مي.تواند در دل اين قصه که استعداد ذاتي احساسات.زدگي را دارد، به روايت قصه.اي بپردازد که به نوعي همه.شمول است. ويژگي که در آثار بعدي هم تبديل به نقطه قوت نگاه او به موضوعاتي ساده و احساس.برانگيز است.
"پدر" همان شاخصه اصلي فيلمساز را اين بار در نگاه به تيپي خاص در حافظه فرهنگي ما دارد. بازنگري کليشه ناپدري که اين بار منجر به قصه.اي ساکن شده که کنشمندي در زيرلايه آن موج مي.زند. مهرالله مي.خواهد کانون خانواده را اداره کند و به نوعي به مردانگي زودهنگام برسد، اما با حضور ناپدري مواجه مي.شود که اين نقش را براي مادر و خواهر و حتي خود او ايفا مي.کند.
ازدواج مادر به جايگاهي برمي.گردد که او براي برپايي کانون خانواده قائل است، به ويژه با تکيه بر ويژگي.هاي بالقوه که ناپدري براي پدر خوب شدن دارد. شغل ژاندرام و ظاهر و هيبت ناپدري کنش.هايي را از او قابل انتظار مي.کند که در اين شخصيت وجود ندارد. ناپدري مردي مهربان است که مي.تواند يک پدر و شوهر خوب باشد و مهرالله وقتي اين را مي.فهمد ترجيح مي.دهد فرار کند.
مجيدي فعاليت هنري خود را با حضور در نمايش.هاي صحنه.اي آغاز کرد و سپس در حوزه انديشه و هنر اسلامي به بازي در نمايش، نويسندگي و کارگرداني فيلم کوتاه پرداخت. "بدوک" اولين فيلم اين فيلمساز در مقام کارگرداني است.

موقعيت همراهي اجباري دو انسان که منجر به تأثيرپذيري آنها از يکديگر مي.شود در اين فيلم وارد رابطه پسر و ناپدري شده تا به نوعي از اين الگو هم کارکردي جديد گرفته شود. در تنهايي کوير و ناتواني ناپدري، مهرالله دست به انتخابي مي.زند که فقط خدا شاهد آن است و راضي مي.شود عنوان پدر را به او بدهد.
"بچه.هاي آسمان" مايه.هاي آشناي سينماي مجيدي در رابطه يک خواهر و برادر و تصويرسازي او از بنيان خانواده آسيب.ديده است. آسيب.ديدگي خانواده اين بار در فقر مادي و بيماري مادر نمود پيدا کرده که شرايطي خاص را براي خواهر و برادر فيلم رقم مي.زند. کودکاني که در موقعيت پيش رو دچار شرم ذاتي در برخورد با نيازهاي اوليه خود هستند و زبان به شکايت باز نمي.کنند.
اين ويژگي از آثار مثبت فقر يا همان فقر فاخر است و فيلمساز اعتقاد دارد مي.تواند نمود پيدا کند. آثار سياه و منفي فقر مخرب در آثار هنري به نمايش درآمده که ناشي از نگاه يکسويه به معضل است، اما مجيدي با نگاه هنرمندانه در لايه.هاي فقر به نوعي رشد فرهنگي و عزت نفس مي.رسد که درک آن مي.تواند مختل شدن زندگي خواهر و برادر را با داشتن يک جفت کفش بزرگنمايي کند.
فيلمساز به تلاش علي و زهرا براي پنهان نگه داشتن مشکل و بلوغ فکري که در حال گذار از آن هستند، وجه مقدس و معصومانه مي.دهد و با چيدن چند مولفه بيانيه شخصي خود را از همان عنوان فيلم به عنوان روح کلي به اثر وارد مي.کند. بچه.هايي که به آسمان تعلق دارند و ماهي.ها بر زخم پايشان بوسه مي.زنند...
"رنگ خدا" با محور کودکي نابينا که دنياي او به کل کار تعميم پيدا مي.کند، قصه. تلاش پدري براي بازسازي نهاد خانواده است که راه به غلط مي.برد. هر چند مي.توان ازدواج دوباره پدر را به همين وجه نسبت داد ولي آنچه او را از شخصيت مادر "پدر" متمايز مي.کند، انگيزه است. چون آنچه پدر را به اين کار واداشته بيش از اهميت جايگاه خانواده، خودخواهي شخصي است.
فيلم با انعکاس دنياي حسي پسر نابينا بر کليت فيلم و رابطه او با دنياي اطراف که بيشتر منحصر به مادربزرگ و طبيعت است سعي مي.کند فاصله دنياي پدر از او و پناه بردن محمد به اين دو عامل را برخاسته از نياز فطري او قرار دهد. نياز به محبت، توجه و عشق که در پدر جايي ندارد.
"باران" به نوعي خروج مجيدي از دنياي کودکان و نگاهش به عشق مادي است. نگاهي که با پيشزمينه.اي که از مجيدي داريم مي.تواند به تعريف خاص عشق بينجامد. لطيف کارگر ساختماني است که در چند صحنه اول جواني ماديگرا معرفي مي.شود که موقعيت شغلي اهميتي زياد برايش دارد. وقتي حضور رحمت باعث مي.شود کارش را از دست بدهد او به تقابل با رحمت مي.رسد.
مجيدي وقتي هم که مي.خواهد عشق را به تصوير بکشد باز هم مجزا از جهان.بيني و دغدغه.هايش عمل نمي.کند و همين عشق مادي را بر بستري جاري مي.کند که به ارتقاي شخصيت لطيف مي.انجامد. عشقي که او را به آن روستاي دورافتاده و اجتماع کوچک افغانيان مهاجر مي.کشاند تا به گونه.اي خودخواسته پس.انداز و شناسنامه را که هويت او است در راه رسيدن به باران حراج کند.
لطيف ابتدا به شوخي دختر و پسر در پارک توجه دارد و بعدتر جنبه.هاي شخصيتي را به نمايش مي.گذارد که در تصوير اوليه او از باران هم مطرح مي.شود. سايه دختري در حال شانه کردن موهايش و سنجاق سر براي لطيف نشانه اين ظواهر است. ولي در انتها وقتي به قرار دادن پايش در جاي پاي دختر در ميان گِل اکتفا مي.کند، به بلوغ فکري ناشي از طي مسير عاشقي رسيده است.
در "بيد مجنون" فيلمساز دنياي مردي را ترسيم مي.کند که بعد از 37 سال با تصوير دنيايي که فقط حس کرده مواجه مي.شود و حقش را مي.خواهد. مجيدي با گذر از عشق زميني نگاهي دارد به جايگاه غريزه و احساس در قهرمان. ويژگي نابينا شدن در هشت سالگي اين امکان را به يوسف مي.دهد که در نخستين مشاهدات نه به شناسايي بلکه به بازشناسايي بپردازد.
فيلمساز با نمادين کردن سير نزولي شخصيت يوسف، فروپاشي او را در پس خاموشترين تصاوير ترسيم مي.کند. يوسف حق خود مي.داند که دنبال تعريفي شخصي از زيبايي، لذت و ... باشد و وقتي گام در راهي مي.گذارد که هميشه به کمک زنش آن را طي مي.کرده، خود را قادر به انجام هر کاري مي.داند.
در کارنامه هفت فيلمي مجيدي بيش از هر چيز تمرکز بر مسائل انساني با نگاهي کاوشگر به ريشه.هاي بشري و فطري اعمال برجسته شده که نوعي ارزشگذاري بر عنصر خانواده نيز در آنها وجود دارد. حرمت.گذاري بر تلاش قهرمان براي بازسازي حريم خانواده از مهمترين دغدغه.هاي اين فيلمساز است.

فيلمساز براي هر مرحله از اين انفجار به اولين راهها متوسل شده تا اغراق در چيدمان منجر به تحت تأثير قرار دادن انفجار زير پوستي او نشود. مثلاً اولين نشانه.اي که زن يوسف را متوجه اتفاق.هاي دروني او مي.کند، فقط ديدن عکس دختر جوان در جزوه.ها است که زن را وادار به قهر مي.کند؛ ابتدايي.ترين کد براي بيان اتفاق دروني يوسف.
نابينايي و بينا شدن چندباره مرد و نتيجه.اي که فيلمساز مي.خواهد از اين رفت و برگشت.ها بگيرد شايد همان مفهوم ساده عقوبت و تنبيه خداوند باشد. ولي آنچه اهميت پيدا مي.کند روندي است که شخصيت را به محصور شدن در ميان تورهاي آهني در زباله.ها مي.رساند. موقعيتي که به اسارت او در زندان غرايز اوليه انساني پهلو مي.زند.
"آواز گنجشک.ها" اثر متأخر اين فيلمساز است که بيشتر در راستاي آثاري چون "رنگ خدا"، "بچه.هاي آسمان" و ... قرار دارد تا "بيد مجنون". مجيدي اين بار هم سراغ محروميت.ها مي.رود ولي اين امتياز را همچنان براي خود نگه مي.دارد که از زاويه اي برابر، قهرمانش را به تصوير بکشد و اگر همدلي مخاطب را به دست مي.آورد به واسطه نگاه و لحن احساسات.زده فيلم نباشد.
فيلم را شايد بتوان در تلاش پدر براي گرداندن خانواده و رابطه تنگاتنگ او با نتايج اعمال و کردارش خلاصه کرد. وجهي که موضعگيري فيلمساز و نوع پرداخت او مي.توانست آن را بدل به شعار اصلي کند و همه چيز را تحت تأثير قرار دهد. ولي مجيدي با کمرنگ کردن آن و استفاده کمتر از تکرار همان چند موقعيت را براي پاسخ گرفتن اعمال و نيات مرد برجسته کرده است.
"آواز گنجشک.ها" فيلمي است که سير تکاملي مجيدي را در روندي پويا برجسته مي.کند و اين نکته را نمي.توان ناديده گرفت که او راه خود را پيدا کرده است. مولفه مشترک مجموعه آثار مجيدي در اين فيلم هم محور اصلي کار را به خود اختصاص مي.دهد.
موفقيت فيلم در جشنواره برلين، نمايش در جشنواره.هاي متعدد جهاني و انتخاب به عنوان نماينده سينماي ايران در اسکار هشتاد و يکم از جمله موفقيت.هاي آن هستند که حضور برجسته در جشنواره فجر بيست و ششم را نيز به دنبال دارد.
فيلم سينمايي "آواز گنجشک.ها" از چهارشنبه دهم مهرماه در گروه سينمايي استقلال اکران شده است.
منبع : مهر

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]