ريزش چاه در بافت‌هاي فرسوده

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: ريزش چاه در بافت‌هاي فرسوده
مديريت- نرگس رضايي:
«ماهانه بين 20 تا 25 حادثه چاه در تهران اتفاق مي‌افتد» علي‌اصغر عبادي رئيس امداد و نجات ايستگاه 13 آتش‌نشاني در حالي اين مطلب را به همشهري عنوان مي‌كند

كه براساس اظهارات كارشناسان شهري، اين مسئله معلول وضعيت ساخت‌و ساز در چند دهه گذشته بوده و بافت فرسوده شهر را در معرض خطر قرار داده است؛ به گونه‌اي كه گاه بر اثر مجاورت‌ با چاه‌ها چندين خانه همزمان در يك محله دچار حادثه مي‌شوند.

رئيس امداد و نجات ايستگاه13آتش‌نشاني نمونه‌هاي زيادي از اين موارد را در مناطق 9 و 10 پايتخت مثال مي‌زند. او مي‌گويد عمليات‌هاي متعددي در اين مناطق داشته‌ايم كه در پاره‌اي موارد چندين منزل مسكوني در مجاورت هم دچار حادثه ريزش چاه شده و در برخي از اين حوادث ساكنان جان خود را از دست داده‌اند.

اين مسئول اجرايي در سازمان آتش‌نشاني با تاكيد بر نقش بارندگي‌ها در افزايش اينگونه حوادث مي‌افزايد: امسال باتوجه به وضعيت جوي و پايين‌بودن ميزان بارندگي‌هاي فصلي، حادثه ريزش چاه نسبت به سال‌هاي قبل كمتر بوده اما اصولا در بهار و با افزايش بارندگي‌ها در اين فصل، چاه‌هاي جذبي زيادي در گوشه و كنار شهر فرو مي‌ريزند ‌ و در يكي از اين حوادث پسر جواني كه مشغول درست كردن شربت در آشپزخانه بوده با ريزش ناگهاني چاه در آن فرورفته بود كه اين موضوع موجب ترس و وحشت همسايگان در آن منطقه شده بود.

عبادي علت اين حادثه را اصولي و ايمن نبودن چاه‌هاي قديمي مي‌داند و معتقد است چاه‌هايي كه در دهه‌هاي گذشته در تهران حفر شده‌اند براساس ضابطه و اصول خاصي نبوده و اغلب از گلدان براي طوقه آنها استفاده ‌شده و در اين نوع، آب به سمت پايين ريزش مي‌كند و كناره‌هاي چاه را مي‌شويد و در چنين شرايطي است كه چاه به طور ناگهاني مي‌ريزد.

اما اين تمام قصه نيست چرا كه رعايت نكردن اصول ايمني در اطراف چاه‌ها نيز به حوادثي به مراتب فجيع‌تر مي‌انجامد كه در اغلب آنها كودكان، قربانيان اصلي هستند. او مي‌گويد برخي پيمانكاران پس از حفر چاه‌ها، روي آنها را با وسيله‌اي دم‌دستي و نامطمئن مي‌پوشانند و ساكنان محل به‌ويژه كودكان كه از موضوع اطلاعي ندارند در چاه سقوط مي‌كنند و بيش از 80درصد اين حوادث به فوت فرد حادثه ديده منجر مي‌شود؛ موضوعي كه كارشناسان شهري و مهندسان معماري آن را از نقطه نظرهاي مشابهي مورد تحليل قرار داده و معتقدند تا زماني كه چاه‌هاي جذبي نقش فاضلاب را در شهر ايفا كنند بحران به قوت خود باقي خواهد ماند.

علي صرافت- مدير پروژه طرح تفصيلي منطقه‌9 - كه علاوه بر انجام مطالعاتي در خصوص ريزش چاه‌ها،‌ خود شاهد نمونه‌هايي از اين حادثه بوده است با اشاره به وضعيت آب‌هاي زيرزميني در اين منطقه و همچنين منطقه10 مي‌گويد: معمولا سطح آب‌هاي زيرزميني در مناطق 9، 10 و جنوب تهران بالا بوده و اين در حالي است كه بافت ساخت‌وساز در اين مناطق نيز فشرده است و زمين آن مقاومت كمتري دارد؛ بنابراين به علت وجود چاه‌هاي جذبي متعدد و مقاومت پايين خاك، چاه‌ها به‌ويژه در فصول پرباران درهم فرو مي‌روند و زماني كه ديواره داخلي چاه‌ها تخريب مي‌شود ساختمان را نيز در خود فرو‌مي‌كشد.

او مي‌افزايد: نمونه روشني از اين اتفاق را در كوچه حيدريان در خيابان هاشمي داشتيم كه در آن نزديك به 20منزل مسكوني در مجاورت هم دچار حادثه شده بودند و وضعيت به گونه‌اي بود كه خانه‌ها بر اثر ريزش چاه‌ها مي‌ريختند و شهرداري باتوجه به وضعيت مالي ساكنان تعدادي از اين خانه‌ها را خريداري كرده و قرار است ساختمان‌هاي اين محل تخريب شوند.

‌فقدان فاضلاب شهري

سعيد سعادت‌نيا -نايب‌ رئيس انجمن صنفي مهندسان معمار و شهرساز- همانند ديگر كارشناسان شهري بر اين باور است كه تمام حوادث ناشي از ريزش چاه به سيستم فاضلاب شهري باز مي‌گردد چراكه تهران تنها كلانشهر دنياست كه سيستم فاضلاب شهري ندارد و اين در حالي است كه اصفهان به عنوان يكي از كلانشهرهاي كشور از 40سال پيش سيستم فاضلاب شهري داشته است.

او مي‌گويد: مديران شهري در آن دوران يعني درست زماني كه شهر به صورت برنامه‌ريزي نشده توسعه مي‌يافت به اين موضوع توجه نكرده‌اند و نتيجه اين شده كه امروز ما شاهد حفاري‌هاي كم‌عمق تحت عنوان چاه‌هاي جذبي هستيم كه هر روز در گوشه‌اي از شهر فرو‌مي‌ريزند و هرچه منطقه‌اي محروم‌تر باشد حوادث ريزش چاه در آن مناطق بيشتر اتفاق مي‌افتد چرا كه در اين مناطق شهروندان به علت مسائل مالي چاه عميق نمي‌كنند و با پرشدن آن در فاصله نزديك اقدام به حفر چاه ديگري مي‌كنند و اين موضوع باتوجه به ماسه‌اي بودن زمين‌هاي اين مناطق موجب مي‌شود اين چاه‌ها ريزش كنند.

اين كارشناس شهري مي‌افزايد: زير خيابان آزادي و فرودگاه مهرآباد رودخانه بوده و به اين علت بستر آن شني است و چاه‌ها روي اين بستر سست حفر شده‌اند؛ بنابراين ريزش چاه‌ها در مجاورت هم در اين مناطق دور از انتظار نيست كما اينكه سال گذشته كه ميزان بارندگي كمي بالا بوده در منطقه جي و دستغيب، چندين خانه بر اثر ريزش همزمان چاه‌ها دچار حادثه شده‌اند و نبايد فراموش كرد كه اين موضوع پيامدهاي منفي زيادي را به دنبال دارد كه ترس افراد محله از وقوع چنين حوادثي از جمله آنها به حساب مي‌آيد؛ موضوعي كه روانشناسان نيز بر آن صحه مي‌گذارند و معتقدند چنانچه در نقطه‌اي از شهر حادثه‌اي براي چندين بار تكرار شود افراد محل از نظر فكري و رواني مدام اين دغدغه را خواهند داشت كه نكند خانه آنها نيز بر اثر ريزش چاه فروبنشيند و به مرور افراد دچار استرس مي‌شوند.

هرچند موضوع ريزش چاه‌ها درپاره‌اي مواقع در مناطق مركز شهر نيز اتفاق مي‌افتد اما درمجموع مسئولان و كارشناسان شهري بر اين باورند كه شهروندان در مناطق محروم‌تر به علت وضعيت نامساعد مالي به جاي حفر يك چاه عميق اقدام به حفر دو يا سه چاه سطحي مي‌كنند و اين موضوع در بلندمدت به بروز حوادث ريزش چاه و خانه مي‌انجامد.

با اين همه ريزش چاه در پايتخت تنها صاحبان منازل مسكوني و كودكان را بي‌خانمان و قرباني نمي‌كند. براساس اظهارات مسئولان اجرايي در سازمان آتش نشاني گاه اين حادثه، حين حفر چاه اتفاق مي‌افتد و در اين حادثه نيز كارگران آسيب مي‌بينند به گونه‌اي كه عبادي با ذكر يك حادثه در اين ارتباط مي‌گويد: در ماه اخير در خيابان شريعتي حادثه‌اي داشتيم كه در آن هنگام حفر چاه در يك ساختمان 4طبقه توسط كارگران چاه ريزش كرده و كارگران هرچند نجات پيدا كرده بودند اما از ناحيه سر، صورت و گردن دچار مصدوميت‌هاي شديد شده بودند. علاوه بر اين بيشترين عاملي كه به مرگ‌ومير حادثه ديدگان منجر مي‌شود گازداربودن چاه‌هاست كه در اين ارتباط باز كارگران بيشترين قربانيان هستند.

زمين‌هاي ماسه‌اي

به موازات اظهارات كارشناسان شهري كه بالا بودن سطح آب‌هاي زيرزميني و جنس خاك در مناطق جنوب شهر را عامل عمده حادثه ريزش چاه مي‌دانند كارشناسان محيط زيست بر اين باورند كه اين دو عامل و فقدان فاضلاب شهري وقوع اين حادثه را سرعت مي‌بخشند.

نازنين فضلعلي- كارشناس محيط زيست- با تاكيد بر نقش فاضلاب‌ها در كاهش اين گونه حوادث مي‌گويد: باتوجه به اين مسئله كه سطح آب‌هاي زيرزميني در اين مناطق بالا بوده و با درنظر گرفتن اين موضوع كه آب‌هاي زيرزميني همگي به هم متصل هستند بايد توجه داشت كه ريزش چاه‌ها به طور همزمان در يك محل كاملا طبيعي است و اين فرآيند به اين صورت اتفاق مي‌افتد كه آب‌ها در قسمت جنوب به صورت قنات بالا مي‌آيند چرا كه شيب تهران از شمال به جنوب بوده و اين شيب در شمال سخت‌تر از جنوب است؛ به گونه‌اي كه در مركز به هسته رسي برخورد مي‌كند. از ديدگاه او ماسه‌اي‌بودن جنس خاك در اين مناطق مقاومت چاه‌هاي جذبي را در برابر نفوذ آب‌هاي زيرزميني كاسته و موجبات ريزش چاه را در ابعاد مختلف فراهم مي‌آورد؛ موضوعي كه نگراني‌هاي مديران شهري را روزبه‌روز عميق‌تر مي‌كند.
يکشنبه 5 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]