تجسمي - تبريز در نگاه عكاسان

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: تجسمي - تبريز در نگاه عكاسان

تجسمي - تبريز در نگاه عكاسان

زهرا راد:نيمه نخستين‌ماه پاييز، تبريز شهر عكاسان شد. از پيچ هر كوچه و خياباني كه مي‌گذشتي، به هر سرا و سراچه‌اي از بازار كه مي‌رسيدي، دوربين عكاسان هدف را نشانه رفته بود تا شهر و بزرگ‌ترين سازه آجري جهان را با ديافراگم‌هاي باز و بسته ثبت و ماندگار كند. اينجا هر چيزي سوژه عكاسان ايراني بود؛ سكون و حركت مردان زير نور و آفتاب بي‌رمق پاييزي تا گربه‌هاي فراوان بازار، چين‌ و چروك‌هاي دست مردان و زناني كه خاطرات تاريخ را لابه‌لاي چين‌هاي صورت‌شان پنهان كرده‌اند. تابلو فرش‌هاي امروزي، مانكن‌هاي بي‌سر و با سر، حمام‌هاي قديمي اما به‌راه، پرسه‌زدن جوان‌ترها اطراف ايل‌گلي و... اين رخداد به‌بهانه برگزاري جشنواره‌اي بود كه «عكاسي فيروزه» نام داشت و بيش از آنكه در رسانه‌هاي ايران مورد توجه قرار گيرد رسانه‌هاي جهاني مورد توجهش قرار دادند، گزارش‌هاي تصويري از شهر تبريز را در خروجي‌شان قرار دادند. هرچند هيچ يك از عكاسان خارجي نيامدند و حضورشان به فرصتي ديگر موكول شد. مشابه اين حركت در شهرهاي بزرگ دنيا، در حوزه عكاسي مستند اتفاق افتاده است و روزهايي را عكاسان حرفه‌اي جهان در تاريخ ثبت و ماندگار كرده‌اند، اما در ايران جشنواره عكاسي فيروزه نخستين حركت از اين دست محسوب مي‌شد.

هرچند موضوع بازار و شهر، موضوع‌هاي كاملي براي معرفي يك شهر به‌شمار نمي‌رود و در حاصل كار عكاسان حاضر، تنها يك گروه از جامعه در تيررس ثبت قرار گرفته بودند؛ جوان‌ها حضور كمتري داشتند و از سويي همه مشاغل نسل‌هاي مختلف جامعه شهري را در بر نمي‌گرفتند، اما به اذعان عكاسان پيش‌كسوت، بي‌شك اين حركت مولد حركت‌هاي ديگر و تاثيرگذار فرهنگي مي‌تواند باشد. مطالعه و شناخت كم عكاسان جوان ايران از شهر تبريز، در مواردي در حركت‌هاي آنان كه در بسياري مواقع به پرسه‌زدن مي‌مانست، هويدا بود كه تاثير همين عدم‌شناخت در تك فريم‌هاي اتفاقي ايشان هم نمودي پررنگ داشت.

اما با اين حال، به تعبير بهمن جلالي‌- مدرس دانشگاه و عكاس پيش‌گام مستند اجتماعي‌- سريع بودن اين اتفاق تجربه خوبي براي عكاساني محسوب مي‌شود كه سخاوتمندانه دوربين را به‌سوي سوژه‌شان نشانه رفته و يك‌ريز شليك مي‌كنند. «وقتي مجبور باشي 20 عكس را از ميان هزارها عكس، پنج ساعته انتخاب كني، از اول انتخاب شده عكس مي‌گيري. مطالعه كني و شناخت داشته باشي. اگر اين حركت ادامه پيدا كند؛ به گونه‌اي كه در محل عكس بگيرد و اديت كند، يكباره جهش پيدا مي‌كنند.» او تاكيد دارد كه داوران ضروري است پس از انجام داوري‌شان چند ساعتي را با عكاسان به بحث و گفت‌وگو بپردازند؛ چراكه اين كار نوعي آموزش محسوب مي‌شود. اگر جشنواره فيروزه زمان بيشتري براي جمع‌بندي داشت، مي‌شد 200 عكسي را كه غلط گرفته شده‌اند را انتخاب كرده و چرايي‌اش را با هم بررسي كنيم. اختلاف عكس‌هاي ضعيف و قوي در اين جشنواره مشهود بود؛ اين را همه داوران اذعان مي‌كردند. «برخي صاحب تجربه‌هاي زياد و برخي صفر بودند، خيلي‌ها هم از موضوع‌هايي عكاسي كرده بودند كه خودشان دوست داشتند و تاكنون در منگنه انتخاب نبودند.» جلالي مي‌گويد، بسياري از آنها تا به حال عكس‌هاشان رها بوده و اشكال كار اين‌جا نمايان مي‌شد كه نمي‌توانند موضوع را تحت كنترل خود درآورند؛ اصطلاحا مي‌گويند مهار كردن! طرح اوليه اين جشنواره كه از تابستان گذشته در سازمان فرهنگي هنري شهرداري تبريز شكل گرفته بود، به صورت علمي در نيمه نخستين ماه پاييز عملي و اجرايي شد و در حدود ۱۲۰ ساعت برگزار جشنواره، چنانچه فرض شود هر شركت‌كننده هر روز تنها ۱۰۰ فريم عكس گرفته باشد، در طول پنج روز برگزاري، در هر چهار ثانيه يك عكس گرفته شده است كه رقمي حدود يك‌صد هزار فريم مي‌رسد. حالا جشنواره تبريز صاحب ۴۴۰۰ فريم عكس است. در اين جشنواره بيش از 350 شركت‌كننده، از 22 شهر ايران ثبت‌نام كرده و حدود 200 نفر پذيرش شدند و از اين تعداد، 88 شركت‌كننده از تهران و ۷۲ نفر از تبريز و بقيه از شهرهاي اهواز، شيراز، مشهد، كردستان و... بودند. يك‌صدو ۲۰ عكس‌ از ۷۶ عكاس در نمايشگاهي كه صبح روز جمعه همزمان با مراسم پاياني در تالار شهر تبريز برگزار شد، به‌نمايش در آمدند.

عكس‌هاي اين مسابقه كه در روزهاي 16 و 17 مهر ماه در شهر تبريز با دو موضوع بازار و شهر تبريز در گرفته شده، در جريان داوري 15 ساعته مورد قضاوت «اسماعيل عباسي»، «سيف‌الله صمديان»، «بهمن جلالي»، «پيمان هوشمندزاده» و «كريم متقي»، قرار گرفت. براساس آراي اين هيات، در «بخش بازار» تبريز بابك بردبار از شيراز برنده نحستين جايزه بود و در پي او عكس‌هاي حميدرضا بازگشا، نوربه آبادي از تبريز و كاوه بغدادچي از قزوين نفرات دوم تا سوم معرفي شدند. به تشحيص هيات داوران از عكس سروش جواديان هم تقدير شد. در بخش شهر تبريز هم مجموعه عكس سيدمحمد نمازي از تهران برگزيده نخست بود. تك عكس حسين فاطمي از تهران دوم و اثر ارائه‌شده توسط بهنام صديقي از ساري برگزيده سوم شناحته شد و حامد مهرآوران هم از تبريز برگزيده چهارم هيات داوران بود. در جريان برگزاري اين جشنواره كارگاه‌هاي آموزشي توسط جلالي، اسماعيل عباسي، محسن راستاني، واقف كاشفي پس از پايان عكاسي شركت‌كنندگان تدارك ديده شده و برگزار شد. اما در پايان اين جشنواره و نيز پايان كار عكاسان در شهر تبريز هنرمندان حاضر به «منطقه آزاد تجاري ارس» رفته و در مسابقه ديگري شركت كردند. آثار ارائه‌شده در اين مسابقه هم صبح روز جمعه مورد قضاوت همان گروه داوري قرار گرفت و نتايج آن نيز اعلام شد و تصاويري از 30عكس‌ برگزيده براي حاضران به‌نمايش درآمد و جوايز اين مسابقه از سوي منطقه آزاد تجاري ارس اهدا شد. سي‌دي عكس‌هاي منتخب را برگزاركنندگان شبانه با هواپيما به تهران فرستاده بودند. عكس‌ها كمتر از شش ساعت چاپ شدند و با نخستين پرواز تهران - تبريز بازگشتند و نمايشگاه آثار برگزيده در طبقه همكف عمارت شهرداري برپا شد. حضور گسترده مديران و مسوولان شهر تبريز و استان در اين مراسم پاياني برگزاري جشنواره بين‌المللي عكس فيروزه به اذعان تبريزي‌ها كم‌سابقه بود. سيدقاسم ناظمي به حاضران خبر داد سازمان فرهنگي- هنري شهرداري تبريز براي برگزاري دومين دوره جشنواره بين‌المللي عكاسي فيروزه هم آماده است. او از عكاسان خواست تا با راه‌اندازي بنيادي كه به‌صورت آنلاين فعاليتش را آغاز خواهد كرد، همراه شوند.

تاج الديني و عليرضا منادي نماينده‌هاي مردم تبريز، آذرشهر و اسكو در مجلس شوراي اسلامي، نورمحمدزاده - رئيس شوراي اسلامي شهر تبريز-، درسخوان، شيري آذر، عابدزاده و بهروز خاماچي از اعضاي شوراي اسلامي تبريز، علي باغبان قائم مقام و معاون اداري- مالي شهرداري تبريز، ذوالفقاري شهردار منطقه هشت تبريز و تعداد زيادي از مديران شهرداري، ابراهيمي عضو مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي، معصومه سپهري عضو هيات مديره سازمان فرهنگي هنري شهرداري، عبدالمجيد نجفي عضو شوراي سازمان، يونس فاتح - معاون فرهنگي منطقه آزاد ارس، فرهاد ديرنگ مدير كل روابط عمومي و امور بين‌الملل ارس و احمدزاده معاون آموزش دانشگاه آزاد اسلامي آذرشهر و... در اين مراسم حاضر بودند. سيف‌الله صمديان - هنرمند عكاس، فيلمساز و يكي از داروان حاضر - بر الگو شدن اين حركت در ساير استان‌ها تاكيد كرده و يادآور مي‌شود كه ماحصل اين فعاليت فرهنگي را با هيچ رقم مالي نمي‌توانيم به‌دست آوريم.

ديگر داوران نيز تصريح دارند كه اين حركت مولد حركت‌هاي ديگر نيز خواهد شد. ايشان بر انتشار كتاب اين جشنواره به‌عنوان سندي ماندگار از امروز شهر تبريز تاكيد مي‌كردند. «عكاسان در پي انتخاب شدن يا جايزه گرفتن نباشند»؛ اين اتفاق نظر داوران بود. داوران بر انتشار كتاب اين جشنواره به عنوان سندي ماندگار از امروز شهر تبريز كه سابقه ثبت اولين مجموعه عكس‌هاي قاجار را در تاريخ ايران ثبت كرده است، تاكيد مي‌كردند. اما، به تعبير حسن سربخشيان - دبير نخستين جشنواره عكاسي فيروزه -، عكاسي در تبريز از دوره مشروطه يادگارهاي بسياري بر ما برجا نهاده كه اكنون با مشاهده آنها جزئيات زندگي آن زمان به‌خوبي درك مي‌شود.عكاسي مستند نيز آيينه واقعيت‌هاي موجود است و چه خوب كه اهميت آن براي مسوولان شهرداري تبريز كه و‌ظيفه فراهم ساختن شرايط مناسب زندگي شهري را عهده دارند روشن شده است تا در جهت استفاده از اين امكان عكاسان كشور را دور هم جمع كرده و در اقدامي نو و پرهيز از حركت‌هاي تكراري جشنواره فيروزه را برگزار كنند. به گمان او، جشنواره فيروزه را مي‌توان پاسخ به نياز عكاسي مستند امروز كه سال‌هاست حركتي از آن ديده نمي‌شود، تلقي كرد. سربخشيان باور دارد، ثبت زندگي معاصر شهروندان كمتر از ثبت آثار و ابنيه تاريخي موجود نيست چه شهروندان به‌عنوان ميراث‌داران آثار موجود جزئي جدانشدني از تاريخ آن به‌شمار مي‌روند. چاپ مكتوب آثار عكاسان شركت‌كننده در جشنواره فيروزه در كتابي و حرفه‌اي‌تر شدن آن با سخت‌گيري در پذيرش عكاسان شركت‌كننده در سال‌هاي آينده به‌عنوان حركتي تخصصي كاربردي، تداوم آن را در ثبت تاريخ معاصر امروز نشان خواهد داد. عكاساني كه به تبريز آمدند اين شهر را شناختند، حالا آنها با عكس‌هاشان و شناخت‌نامه تبريز به شهرهاشان بازگشته و هر كدام معرفي‌كننده بلقوه‌اي محسوب مي‌شوند. قرار است اين قصه ادامه‌دار باشد...
چهارشنبه 1 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 124]