سايه چالش سياسي بر بازار انرژي

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: سايه چالش سياسي بر بازار انرژي

سعيد طباطبايي : مسائل و چالش هاي اخير بين روسيه و آمريكا در وضعيت بازار نفت وگاز آينده آن بي تاثير نبوده و نيست زيرا هنگامي كه يك مساله اقتصادي، سياسي و منافع اقتصادي فداي اهداف سياسي مي شود كارها خراب و پيچيده مي شود. درست در چارچوب همين چالش هاي جهاني است كه دخالت دولت روسيه در فعاليت هاي اقتصادي ، اهميت استراتژيكي پيدا كرده است. مالكيت دولت در صنعت نفت از كمتر از 20 درصد در سال 2004 به بيش از 50 درصد در سال 2007 رسيده است.

حضور دولت روسيه در سيستم بانكداري ، شركت هاي مهندسي و توليد فولاد به شدت افزايش يافته و دولت اخيراً شركتي دولتي را براي صادرات غلات تشكيل داده و مازاد بودجه روسيه طي سال 2007 معادل 4/5 درصد توليد ناخالص داخلي اين كشور بوده كه اين رقم طي سال 2006 بيش از 4/7 درصد توليد ناخالص داخلي روسيه بود.
پيش بيني مي شود افزايش هزينه هاي دولت موجب كاهش مازاد بودجه روسيه طي سال 2009 - 2008 شود. مازاد بودجه روسيه طي سال 2008 معادل
5/4 درصد و طي سال 2009 كمتر از 3/3 درصد توليد ناخالص داخلي خواهد بود. بانك مركزي روسيه نيز قصد دارد با اتخاذ سياست هاي پولي مناسب ، تورم فزاينده در اين كشور را كنترل كند.
رشد اقتصاد جهاني طي سال 2008 به كمتر از 8/3 درصد و طي سال 2009 به كمتر از 3/3 درصد خواهد رسيد. رشد اقتصادي منطقه يورو بزرگ ترين شريك تجاري روسيه نيز طي سال 2008 به كمتر از 3/1 درصد و طي سال 2009 به كمتر از 9/0 درصد خواهد رسيد.
اين در حالي است كه براساس آمارهاي اكونوميست متوسط قيمت نفت برنت درياي شمال طي سال 2008 به كمتر از 110 دلار و طي سال 2009 نيز به كمتر از 91 دلار خواهد رسيد. كاهش قيمت نفت و كاهش ارزش دلار مهم ترين تهديدهاي خارجي بر ضد اقتصاد روسيه به شمار مي رود. اين در حالي است كه افزايش نرخ بهره و كاهش توليد نفت نيز به شدت اقتصاد روسيه را تهديد مي كند. رشد اقتصادي روسيه طي سه ماه دوم امسال به كمتر از 5/7 درصد رسيد. اين رقم طي سه ماه نخست به بيش از 5/8 درصد رسيده بود. نرخ تورم روسيه نيز كه از اواسط سال 2007 روندي كاملاً صعودي داشته ، طي سه ماه دوم امسال به بيش از 1/15 درصد رسيد كه اين رقم از دسامبر 2002 تاكنون بي سابقه است. افزايش قيمت مواد غذايي و سوخت نيز تاثير زيادي در رشد تورم روسيه داشته است.
در مورد آمريكا و تاثيرات نفت بر تصميمات راهبردي آن، يكي از تحليلگران برجسته انرژي در آمريكا نيز با انتقاد از رويكرد نظامي دولت بوش در سياست هاي تامين انرژي اين كشور معتقد است حمله بوش پدر و پسر به عراق صرفاً به طمع نفت اين كشور بوده است.
تام ديسپچ مايكل تي كلر يكي از تحليلگران برجسته سياست انرژي در آمريكا اخيراً با انتشار مقاله اي به انتقاد از تمايلات نظامي گري در سياست هاي انرژي ايالات متحده آمريكا پرداخته است.
اين تحليلگر مي گويد:« حمله بوش اول به عراق در سال 1991 و حمله پسر وي به همان كشور كه به اشغال عراق انجاميد تنها بر اساس نقطه نظر فوق قابل تفسير است. با توجه به قيمت هاي فزاينده نفت در جهان نيروي نظامي از نظر هر دولتي كه در واشنگتن باشد آخرين تضمين براي تامين رفاه آمريكايي ها در مناطق نفت خيز جهان محسوب مي شود.»
وي در ادامه اين سوال را مطرح مي كند: «با توجه به افزايش هزينه نظامي گري جهت تامين منابع انرژي (چه هزينه مادي و چه هزينه انساني) آيا وقت آن نيست كه با اين سياست دولت آمريكا به مقابله برخيزيم؟»
وي تامين جريان بي وقفه نفت از خليج فارس را از «منافع حياتي» آمريكا محسوب داشته و اعلام كرده دولت آمريكا با هر تلاشي كه هدف آن وقفه جريان مذكور باشد، برخورد مي كند.
اين تحليلگر معتقد است:« هم دموكرات ها و هم جمهوريخواهان صرف هزينه هنگفت براي حفاظت از منابع نفت خارجي را مطابق با عقل سليم مي دانند.»
در چارچوب همين چالش هاي سياسي نيز پيتر لاول تحليلگر شبكه تلويزيوني راشاتودي تاكيد كرده طرح خط لوله نابوكو كه قرار است گاز جمهوري آذربايجان را به اروپا ببرد، كاملاً سياسي شده است.
به گزارش شبكه تلويزيوني راشاتودي روسيه پيتر لاول درباره اهميت منابع انرژي آذربايجان در روابط روسيه و غرب مي گويد:« طرح خط لوله نابوكو از اين جهت اهميت دارد كه طوري طراحي شده كه از روسيه عبور نكند و به عبارت ديگر روسيه را دور بزند. از اين رو اين طرح بيشتر سياسي شده كه غرب قصد دارد از آن طريق نشان دهد تلاش مي كند وابستگي خود را به واردات نفت و گاز از روسيه كم كند.» يكي ديگر از عللي كه نشان مي دهد اين طرح سياسي شده نداشتن توجيه اقتصادي كافي است زيرا به قدر كافي گاز وجود ندارد كه بتوان از طريق اين خط لوله پمپاژ كرد. آذربايجان خود به بخش زيادي از گازي كه استخراج مي كند نياز دارد از اين رو نمي تواند گاز زيادي به اروپا صادر كند. البته گزينه ديگري هم براي غرب به جز روسيه وجود دارد و آن واردات گاز از ايران است. به علت فشارهاي سياسي به نظر نمي رسد اروپا چندان تمايلي به خريد گاز از ايران داشته باشد. با توجه به افزايش تورم و كاهش رشد اقتصادي ، افزايش دخالت دولت روسيه در فعاليت هاي اقتصادي موجب نگراني كارشناسان نسبت به دور شدن نظام اقتصادي روسيه از سياست هاي بازارمحور شده است. دخالت نظامي روسيه در گرجستان ، مسير پيوستن اين كشور به سازمان جهاني تجارت را با چالش جدي روبه رو كرده و به موانع موجود براي اجراي اصلاحات ليبرال در اين كشور افزوده است.
در واقع اين تحولات نشان مي دهد نمايش و حفظ قدرت همچنان الگوي اصلي حاكم در روابط بين الملل است. كشورها بر اساس اين الگو با توجه به منافعي كه در پيشاني دستگاه ديپلماسي خود تعريف مي كنند عيار قدرت را در نظام بين الملل مشخص مي كنند. از زمان فروپاشي نظام دوقطبي، موضوع استقرار سپردفاع موشكي آمريكا در اروپاي شرقي، با توجه به موضع گيري هاي واشنگتن و مسكو با اين پروسه بحث برانگيز، نسيم جنگ سرد در دالان هاي ديپلماسي روسيه و آمريكا شروع به وزيدن دوباره كرده است. اين فرآيند با تهديد جديد روسيه كه اعلام كرده با توجه به تداوم بي توجهي آمريكا به نگراني هاي مسكو، روسيه بمب افكن هاي هسته اي خود را در كشور كوبا باز خواهد گرداند، تشديد شده است. كارشناسان مسائل بين الملل معتقدند از سرگيري فعاليت هاي الكترونيكي به منظور نظارت بر آمريكا از كوبا پاسخي ضروري به استقرار سيستم دفاع ضد موشكي آمريكا در دو كشور لهستان و جمهوري چك است كه اخيراً مناقشه قفقاز نيز بر اين موضوع سايه افكنده است. آنها مي گويند كوبا از شرايط استراتژيك قابل قبولي برخوردار است. اين فرصت شرايط را براي روسيه جهت جمع آوري اطلاعات الكترونيكي از ايالات متحده آمريكا فراهم مي كند. از سوي ديگر گسترش همكاري هاي نظامي روسيه و ونزوئلا كه در سفر سه روزه هوگو چاوس به مسكو مورد مذاكره قرار گرفت ورود تسليحات نظامي و هوايي روسيه به ونزوئلا منجر به نگراني ايالات متحده آمريكا شده است. در همين راستا اخيراً گانزا الو گاليگوس معاون سخنگوي وزارت خارجه آمريكا از انعقاد قراردادهاي نظامي ميان
مسكو- كاراكاس درخصوص فروش تعدادي سيستم دفاعي ضدهوايي، هواپيماي ترابري نظامي و جنگنده سوخوي به ونزوئلا به شدت ابراز نگراني كرد.
به نظر مي رسد روسيه با رياست جمهوري ديميتري مدودوف هم مانند دوران رياست جمهوري ولاديمير پوتين با جديت تمام به دنبال راهي مناسب و شايسته براي پاسخگويي به اقدامات يك جانبه ايالات متحده آمريكا است كه در اين رويكرد كاخ سفيد توجهي به منافع ملي و جهاني كاخ كرملين ندارد. علاوه بر استقرار سپر دفاع موشكي در اروپاي شرقي ، گسترش ناتو به مرزهاي روسيه و تلاش آمريكا براي پيوستن اوكراين و گرجستان به پيمان آتلانتيك شمالي از جمله اقدامات يك جانبه واشنگتن براي خلع يد قدرت روسيه در جهان است.
نكته ديگر اينكه روسيه براي اقدام مقابله به مثل در برابر آمريكا كه براي مهار قدرت اين كشور و گرفتن امتياز از كاخ كرملين استقرار سپر دفاع موشكي خود را در اروپاي شرقي دنبال مي كند آيا مسكو هم در كوبا و ونزوئلا دو كشور با صبغه كمونيستي و سوسياليستي كه تقريباً همخواني فكري ميان آنها با روسيه وجود دارد براي فروش ادوات نظامي و ايجاد پايگاه نظامي در كاراكاس و پرواز بمب افكن هاي روسي در كوبا دست به كار خواهد شد تا براساس بازي برد- برد اقدام آمريكا را جواب دهد دور از انتظار نيست.
تمامي اين گره خوردن ها در بازار نفت و گاز و سياست جهاني در حالي است كه رئيس سازمان بين المللي انرژي تاكيد كرده ، به رغم كاهش قيمت نفت طي روزهاي اخير ، قيمت جهاني نفت هنوز بالاست.
نوبو تاناكا مي گويد:« تقاضاي انرژي در آمريكا و كشورهاي عضو سازمان توسعه و همكاري هاي اقتصادي كاهش يافته ولي مصرف نفت در چين و هند همچنان رو به افزايش است و معلوم نيست آيا كاهش قيمت نفت ، نقطه عطفي در تحولات بازار انرژي به شمار مي رود يا خير... سازمان بين المللي انرژي اعلام كرده، رشد تقاضا در كشورهاي در حال توسعه موجب افزايش مصرف جهاني نفت تا پايان سال 2008 خواهد شد. به اعتقاد اين سازمان ، رشد تقاضا در چين ، هند و خاورميانه تاثير زيادي در افزايش چشمگير قيمت نفت داشته است.»
براساس اين گزارش ، تقاضاي جهاني نفت امسال روزانه 890 هزار بشكه افزايش خواهد داشت.
تاناكا مي گويد:« مهم ترين نگراني ما عرضه جهاني نفت است. ادامه خشونت ها در نيجريه و وقوع توفان هاي احتمالي در خليج مكزيك بازار نفت را به شدت ملتهب كرده است. اوپك تا كنون به تعهدات خود براي افزايش عرضه نفت عمل كرده است. اگر اوپك سقف كنوني توليد را حفظ كند شرايط بهتر خواهد شد. من از اوپك مي خواهم در نشست آتي ، سقف كنوني توليد را حفظ كند.» وي در ادامه ضمن حمايت از تصميم برخي از كشورهاي آسه آن براي كاهش يارانه انرژي ، مي گويد: «قطع كامل يارانه انرژي موجب افزايش بهره وري مصرف خواهد شد و اين مساله كاهش تقاضا را به همراه خواهد داشت. اندونزي ، مالزي و ويتنام از اوايل سال جاري ميلادي تصميم به كاهش يارانه انرژي گرفته اند.» وي در عين حال معتقد است:«اقشار كم درآمد و ضعيف بايد در برابر افزايش قيمت انرژي حمايت شوند.»
پنجشنبه 18 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 296]