كاهش چشمگير سطح آب هاي زيرزميني

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: كاهش چشمگير سطح آب هاي زيرزميني

سرمايه،منظر ويسي: به گفته كارشناسان طي سال هاي اخير ميزان برداشت از آب هاي زيرزميني افزايش يافته و اين عامل منجر به كاهش سطح آب هاي زيرزميني و در نهايت خطر شوري آب و نشست خاك شده است.در همين رابطه رسول زرگر معاون سابق وزير نيرو تاكيد داشت برداشت آب از منابع زيرزميني در كشور 68 ميليارد مترمكعب است كه شش ميليارد مترمكعب از اين ميزان برداشت مازاد محسوب مي شود. به گفته كارشناسان به دليل بروز خشكسالي در كشور ميزان برداشت مازاد از منابع آب هاي زيرزميني 50 درصد نسبت به سال هاي گذشته افزايش يافته است.

در عين حال وزارت نيرو بر اساس برنامه چهارم توسعه موظف است در طول پنج سال 25 درصد يعني معادل 5/1 ميليارد مترمكعب از اضافه برداشت منابع آب هاي زيرزميني را جبران كند كه در طول دو سال گذشته يك ميليارد مترمكعب آن جبران شده اما به دليل خشكسالي نيم ميليارد مترمكعب آن هنوز محقق نشده است. در عين حال طبق بررسي هاي يك موسسه تحقيقاتي آلماني، سطح آب هاي ايران در سفره هاي زيرزميني طي 15 سال اخير سالانه به طور متوسط با 5/1 فوت معادل نيم متر با كاهش همراه بوده است. طبق بررسي هاي اين موسسه، تقاضاي سيري ناپذير مصرف آب در ايران موجب شده سطح آب سفره هاي زيرزميني اين كشور با سرعتي بيش از استانداردهاي جهاني كاهش يابد.

برداشت مازاد شش ميليارد مترمكعبي

چندي پيش رسول زرگر معاون سابق وزير نيرو در امور آب و آبفا در اين باره گفته بود: «برداشت مازاد از آب هاي زيرزميني علاوه بر ايجاد آلودگي هاي منابع آب زيرزميني، موجب ورود آب شور به آب شيرين خواهد شد.»
زرگر با بيان اين كه «منابع آب زيرزميني به دو بخش استاتيك و ديناميك تقسيم مي شود»، اظهار كرد: «منابع آب استاتيك آب هايي است كه صدها سال مانده و ذخيره مي شود و حق برداشت از آن وجود ندارد و منابع آب ديناميكي نيز مربوط به آب هايي است كه در طول سال برداشت مي شود.»
وي افزود: «در حال حاضر 55 درصد مصرف آب كشور از منابع آب زيرزميني، 62 ميليارد متر مكعب است كه متاسفانه اين برداشت ها با شش ميليارد متر مكعب مازاد به 68 ميليارد متر مكعب رسيده است.»
زرگر خاطرنشان كرد: «در طول دو سال گذشته در ادامه اقدامات كنترل و حفاظت از منابع آب زيرزميني امكان برداشت مازاد آب در برخي مناطق به جز براي شرب، ممنوعه اعلام شد.»
وي تصريح كرد: «در مناطقي كه چاه هاي غيرمجاز حفر شده و برداشت هاي قابل توجهي را انجام مي دهند، از شش ميليارد متر مكعب برداشت مازاد 5/3 ميليارد مترمكعب مربوط به چاه هاي غيرمجاز مي شود.»

كاهش سالانه نيم متر از سطح آب هاي زيرزميني ايران

در عين حال «نشريه نشنال جغرافيك» در گزارشي بر كاهش سالانه نيم متر از سطح سفره هاي آب زير زميني ايران تاكيد كرده كه در اين گزارش آمده است سطح آب هاي ايران در سفره هاي زير زميني طي 15 سال اخير سالانه به طور متوسط با 5/1 فوت معادل نيم متر كاهش همراه بوده است.
مشاهدات ماهواره اي مركز تحقيقات زمين شناسي در شهر «پتسدام» آلمان و مقايسه اين مشاهدات با عكس هاي تهيه شده در سال 1997 نشان مي دهد برداشت زياد آب از سفره هاي زيرزميني موجب رويارويي ايران با وضعيت دشواري در سيستم آب آشاميدني كشور شده است.
طبق اين گزارش از آنجا كه بخش اعظم مناطق ايران گرم و خشك است و تنها 10 درصد كشور از بارش كافي براي رفع تقاضاي مصرف برخوردار است اغلب از آب هاي زير زميني براي تامين آب كشور استفاده مي شود.
طبق آمار اين موسسه هم اكنون
50 درصد مصرف آب كشور از مخازن
زير زميني تامين مي شود.
طبق اين گزارش افزايش جمعيت به همراه رشد اقتصادي و رشد صنايع و كشاورزي در ايران موجب افزايش تقاضاي مصرف آب در كشور و افزايش برداشت هاي زياد از مخازن آب زيرزميني شده است. اين در حالي است كه براي تغذيه مجدد يك سفره زيرزميني به هزاران سال زمان نياز است. طبق مشاهدات راداري ماهواره اي بين سال هاي 1971 تا 2001 سطح آب هاي زيرزميني در اين كشور 50 فوت معادل 15 متر كاهش يافته است.
رونالد برگمان يكي از استادان دانشگاه كاليفرنيا در اين باره گفت: «مشابه آنچه هم اكنون در ايران در حال وقوع است طي قرن 20 در بخشي از ايالت سان فرانسيسكو به وقوع پيوست كه با واردات آب از كوه هاي «نوادا» اين مشكل حل شد.» وي افزود: «ايران نيز مي تواند با يك چنين راه حلي مشكل تامين آب خود را حل كند كه البته علاوه بر اين راهكار، كاهش مصرف آب در بخش كشاورزي صنايع و مصارف خانگي نيز مي تواند گزينه ديگري براي حل اين بحران باشد.»

پيامد ناگوار برداشت از آب هاي زيرزميني

ناصر رستم افشار كارشناس ارشد مديريت منابع آب در گفت وگو با «سرمايه» دراين باره مي گويد: «سالانه مقدار زيادي از ذخاير منابع آبي كشور به دليل برداشت بيش از حد كاهش مي يابد كه اين عوامل منجر شده هم اكنون بسياري از دشت ها به وضعيت بحراني برسند و بيلان آب شان منفي شود.»
وي ادامه برداشت از آب هاي زيرزميني را بدون برنامه و تدبير بسيار خطرناك دانست و هشدار داد: «با ادامه برداشت از دشت ها، ذخيره آب هاي زيرزميني كشور به زودي به اتمام خواهد رسيد و مردم كشور را با مشكل جدي مواجه خواهد كرد همانطور كه هم اكنون به دليل اتمام آب برخي از چاه ها به دليل خشكسالي بسياري از استان ها با نبود آب مواجه شدند.»
وي پيشنهاد كرد: «بر اساس برنامه عمل كردن، توقف برداشت آب از دشت هاي ممنوعه و اجراي طرح هاي تغذيه مصنوعي در اين دشت ها مي تواند به عنوان راهكارهاي مهمي در اين خصوص تلقي شود.»
رستم افشار در ادامه خاطرنشان كرد: «برداشت بيش از اندازه از ذخاير آب هاي زيرزميني باعث دگرگوني دريافت خاك و در نهايت به هم خوردن قدرت پايداري خاك و نشست لايه هاي مختلف آن مي شود.»
وي افزود: «اين عامل در نهايت منجر به خرابي ساختمان هاي تجاري و مسكوني مي شود كه خطرات مالي و جاني را به دنبال خواهد داشت.»
اين استاد دانشگاه صنعت آب و برق متذكر شد: «همچنين پايين رفتن سطح آب هاي زيرزميني مي تواند خطر شورشدن و بي كيفيت شدن آب هاي شيرين را در پي داشته باشد، چرا كه با پايين رفتن سطح آب هاي شيرين زيرزميني خطر حمله آب شور به سمت آب شيرين به وجود خواهد آمد.»

برداشت بي رويه از آب هاي زيرزميني

از سوي ديگر محمد درويش محقق مسائل زيست محيطي دراين باره مي گويد: «منفي بودن تراز 67 درصد آبخوان هاي كشور و عملكرد رو به نقصان ميزان تخليه از واحد چاه كه در فاصله سال هاي 1355 تا 1379 حدود 44 درصد كاهش را نشان مي دهد از عوارض مشهود بيابان زايي به حساب مي آيد و نشست زمين نيز يكي ديگر از اين شناسه ها و نمودي بر كمبود آب و افت سفره هاي آب زيرزميني است.»
به گفته او تنها در مناطق كرمان، رفسنجان، سيرجان، نهاوند و زرند، در اثر برداشت بي رويه از سفره هاي آب زيرزميني و افت سطح آب كه مقدار آن را در سطح استان 86 سانتيمتر در سال اعلام كرده اند به طور متوسط سالي 10 سانتيمتر زمين نشست مي كند؛ در دشت مشهد اين رقم 20 سانتيمتر گزارش شده است. افت سالانه سطح آب نيز در اين دشت 8/1 متر و در دشت يزد يك متر گزارش شده است كه در واقع گواه ديگري بر علت نشست زمين در اين مناطق به شمار مي روند.»
در طول 20 سال گذشته بيش از
65 درصد روستاهاي استان يزد به دليل كمبود منابع آبهاي زيرزميني خالي از سكنه شده و از مجموع 3344 روستاي منطقه 2193 روستا ساكنان خود را از دست داده است.
چهارشنبه 3 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 382]