انديشه - حيات طيبه عادلانه

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: انديشه - حيات طيبه عادلانه

انديشه - حيات طيبه عادلانه

گروه انديشه:همزمان با شب‌هاي قدر مراسم سخنراني نوانديشان ديني و شخصيت‌هاي مذهبي در مراكز مختلف از جمله حسينيه ارشاد و جبهه مشاركت با حضور افرادي همچون محمد‌علي ايازي، ناصر مهدوي و عليرضا علوي‌تبار برگزار شد. در شب اول از شب‌هاي قدر در حسينيه ارشاد، ابتدا، محمدعلي ايازي، عضو مجمع مدرسين و محققين حوزه‌ علميه قم زندگي مطلوب جامعه را زندگي‌اي توصيف كرد كه در آن به پيشنهاد قرآن عمل مي‌شود و حيات طيبه در آن جاري است و انسان‌ها مي‌توانند زندگي‌اي را انتخاب كنند كه مرتب در حال دگرگوني است. به گزارش ايسنا، ايازي در ادامه با ابراز تاسف از اينكه به جايي رسيده‌ايم كه انتقادات دشمنان هشيار و حتي دوستان را تحمل نمي‌كنيم، خاطرنشان كرد:‌ بايد زمينه‌هاي انتقاد در جامعه فراهم شود. وي همچنين برخي تعريف‌هاي مربوط به امر به معروف و نهي ‌از منكر را اشتباه توصيف كرد و گفت: ما امروز اين واژه بزرگ را به حوزه‌هاي شخصي و خصوصي تنزل داده‌ايم؛ در حالي‌كه در تمام حوزه‌هاي اجتماعي و حقوقي جامعه مردم با يكديگر ارتباط دارند و ما با غفلت از اين مسئله به آنجا رسيده‌ايم كه در مسائل شخصي و خصوصي آن هم با شيوه‌اي نامطلوب وارد شده‌ايم و از زشت‌ترين و بدترين روش‌ها براي فرار و منكوب كردن اين دو اصل اساسي قرآني بهره جسته‌ايم. وي ادامه داد: براي ارزشگذاري در مورد دينداري نيز كه در فرهنگ اسلامي بسيار تاكيد شده، غفلت كرده‌ايم. اگر دينداري و حيات طيب مي‌خواهيم بايد به مقولات اجتماعي از حوزه‌هاي سياسي و اجتماعي به‌طور درست نگاه كنيم. واقعا بينديشيم و بازبيني و فكر كنيم كه تا چه اندازه دينداري را در خود تحقق بخشيده‌ايم و مكارم اخلاق را تا چه حد توانسته‌ايم در خودمان محقق كنيم. ايازي در پايان سخن گفتن از علي (ع) را در شب‌هاي قدر براي اين مسئله توصيف كرد كه به خود بياييم و اين دگرگوني را به وجود بياوريم؛ زيرا آنجاست كه مي‌توانيم بگوييم شيعه علي هستيم، وگرنه حداكثر بايد بگوييم علي را دوست داريم.

زندگي مطلوب در نهج‌البلاغه
سخنران دوم شب نوزدهم در حسينيه ارشاد ناصر مهدوي، محقق تاريخ اسلام بود كه در سخناني تصريح كرد: بيشترين گله حضرت علي (ع) از مدعيان دوستي با ولايت بود. وي با اشاره به نكات وارد شده در نهج‌البلاغه و بيان اينكه تا حد زيادي مي‌تواند زمينه‌هاي يك زندگي مطلوب را فراهم آورد تصريح كرد: از طريق نهج‌البلاغه مي‌توان در نقد خود و جامعه و اينكه تا چه اندازه نسبت به گفته‌هاي اميرالمومنين نزديك است، بهره جست. وي تصريح كرد: نهج‌البلاغه، سياست، تجارت و حتي هنر نيست؛ بلكه يك مفهوم زندگي است كه اين مفهوم براي حضرت علي (ع) جدي است و جايي خود را نشان مي‌دهد كه به عقل انسان‌ها ارزش داده شود. مهدوي با يادآوري اين نكته كه اولين گله حضرت علي از كساني است كه در برابر نفس‌اماره مغلوب مي‌شوند، افزود: حضرت علي بيشتر از كساني گله دارد كه ادعاي دوستي با وي را دارند و در وهله دوم از كساني شكايت مي‌كند كه وحدت‌شكني مي‌كنند. اين محقق تاريخ اسلام مشي حضرت علي را عدم‌تضييع حقوق كساني كه ايده مخالف دارند، توصيف كرد و گفت: وقتي جامعه‌اي شيعي شد و لاف پيروي از علي (ع) زد، بايد از اين مسير پيروي كند؛ چراكه براي امام علي انسان از آن‌جهت كه انسان است داراي حق است و به خاطر حزب، نژاد و قبيله از حقي محروم نمي‌شود. مهدوي اضافه كرد: خداوند انسان‌ها را واجد حق انتخاب، حقوق و آزادي قرار داده است كه گرفتن اين حقوق ستاندن انسانيت آدم‌هاست. وي همچنين عدالت‌طلبي، حمايت از حقوق انسان‌ها و حمايت از حريت، حق و آزادي را از جمله آراي امام علي توصيف كرد و گفت: هرجا ظلمي را تحميل مي‌كنند روح اين امام پردرد مي‌شود. مهدوي ادامه داد: امام علي به انسان‌ها ابزاري نگاه نمي‌كند، همچنين آنها را تفكيك نمي‌كند. بر اساس اين ديدگاه نمي‌توان عزت ديگران را به فروپاشي كشاند و با عدالت بيگانه بود؛ لذا دوستان اين امام نيز بايد اين‌گونه باشند. مهدوي سپس با اشاره به زمينه‌هاي شب قدر براي جست‌وجو درباره خود تصريح كرد: در اين لحظه ميمون انسان از فرديت و بيماري به نقش خود فاصله مي‌گيرد و فاصله بين انسان و خداوند كاهش مي‌يابد و لحظه دلپذير حضور در شب قدر آسان‌تر مي‌شود. وي اضافه كرد: بايد انگيزه‌هاي اخلاقي را در اين شب بالاتر بريم و رفتار پر از خشونت و عصبيتي كه ما را فرا گرفته و بين ما ديوار بي‌اعتمادي ايجاد كرده، از بين ببريم؛ چراكه امروز انديشيدن براي يكديگر سخت‌تر شده و هركس براي خود جزيره‌اي درست كرده است. مهدوي با يادآوري اين نكته كه مردمان بايد بكوشند به حريم اخلاق نزديك‌تر شوند، گفت: اين سرزمين صاحبي جز مردم ندارد و ‌جامعه‌ ديني به شدت نيازمند معيارهاي پي‌درپي است كه بايد اين امر تحقق يابد. وي در پايان گفت: بايد در اين شب‌ها از حضرت علي(ع) طلب كرد كه انسان‌ها را ابزاري نديد و با حمايت از عدالت به آزادي فرد كمك كرد.
تفسير عصري از دين
همچنين در اولين شب از شب‌هاي قدر سلسله سخنراني‌هاي جبهه مشاركت نيز برگزار شد. علوي‌تبار با بيان اينكه زندگي‌كردن ديني در هر عصر و مكاني مستلزم تفسيري از دين متناسب با زمان و مكان است، تصريح كرد: تفسير عصري از دين شرط لازم زندگي ديني در هر عصري است. عليرضا علوي‌تبار جمعه‌شب همزمان با ليالي قدر در مراسم احياي جبهه مشاركت ايران اسلامي طي سخناني با عنوان «عدالت و برابري»، همچنين با بيان اينكه علي (ع) شهيد عدالت بود و اگر قرار باشد نامي بر جهت‌گيري اجتماعي علي (ع) بگذاريم، بهتر از نام عدالت نمي‌توان پيدا كرد، افزود: عدالت همانند ساير مفاهيم ديگر اگر در دست افراد و حكومت‌هاي منحط قرار گيرد، به انحطاط كشيده مي‌شود و به ضد خودش تبديل مي‌شود. اين پژوهشگر خاطرنشان كرد: ما از وضعي صحبت مي‌كنيم كه علي (ع) از آن به عنوان جامعه عادلانه ياد مي‌كردند. وي با اشاره به اينكه پيام دين و مفسران دين، فرازمان و فرامكان است، گفت: همه انسان‌ها در همه زمان‌ها مخاطب خداوند هستند و اگرچه عدالت رهنموني براي همه انسان‌ها در همه زمان‌ها و مكان‌هاست، اگر بخواهيم اين مفهوم را در عصر و نسل خود به كار بريم، بايد اين مفهوم لامكان و لازمان را با توجه به مقتضيات زمان تعريف كنيم. علوي‌تبار همچنين با اشاره به اينكه بايد مفهوم عدالت نيز بر اساس مقتضيات زمان تفسير و فهميده شود، افزود: در اين حالت جهت‌گيري عمومي، تفسير به چيزي معطوف به اينجا و اكنون مي‌شود تا بتواند مبنا و ملاك عمل قرار گيرد. وي در ادامه اين مراسم گفت: تفسير عصري از دين چند ويژگي دارد كه اولا بايد پاسخگو به مشكلات نظري در آن عصر باشد و بتواند براي حل مشكلات عملي عصر خود كمك كند و در مرحله بعد نبايد با دانش‌هاي معتبر زمان تعارض داشته باشد؛ زيرا دانش معتبر زمانه به فهم مفاهيم لامكان و لازمان ديني كمك مي‌كند. او با تاكيد بر اينكه بايد عدالت را از شكل كلي آن خارج كرد و در قالب سرمشق‌هاي عملي و نظري معتبر در زمان خود مورد شناسايي قرار داد، اظهار كرد:‌ دو تلقي تاريخي سنتي و مدرن از عدالت وجود داشته است كه هر دو داراي چند مبنا هستند. علوي‌تبار اضافه كرد: يك مبنا در تلقي سنتي از عدالت، جايگاه طبيعي است؛ زيرا در نگاه سنتي هر چيزي جايگاه طبيعي دارد و هر چه در جايگاه خود قرار مي‌گرفت عدالت محقق مي‌شد و موقعيت افراد حاصل نظام و پرورش اجتماعي نبود، بلكه به ذات افراد برمي‌گشت. مبناي ديگر تصور سنتي از عدالت، نابرابري بود كه نقش محوري داشت؛ يعني نابرابري بود كه نسبت به برابري، عادلانه‌تر مي‌نمود. اين استاد دانشگاه با بيان اينكه گاهي عدالت امام علي (ع) در قالب سرمشق سنتي تفسير و نتيجه‌گيري‌هاي خاصي نيز از آن اخذ مي‌شود، تصريح كرد: اين نگاه سنتي از عدالت رفته‌رفته جاي خود را به نگاه مدرن به عدالت داد كه در آن، دو مفهوم حقوق و برابري نقش اساسي داشت كه بايد در تعريف مدرن از عدالت، تعريف روشن از دو مفهوم حقوق و برابري داشته باشيد. علوي‌تبار با اشاره به اينكه از زماني كه بحث حقوق بشر مطرح شده، دوره‌هاي خاصي را كه متناسب با آن شكل‌ها و تعاريف خاصي از حقوق مي‌بينيم، ديده مي‌شود، يادآور شد: اولين حقوقي كه براي بشر به رسميت شناخته شد، حقوق مدني بود و پس از مدتي حقوق سياسي به رسميت شناخته شد كه بر مبناي آن افراد يك كشور نسبت به آن كشور ذي‌حق بودند و در مديريت آن نقش ايفا مي‌كردند. همچنين پس از مدتي حقوق اجتماعي، اقتصادي و حتي اخيرا حقوق فرهنگي نيز براي بشر تعريف مي‌شود كه طبق آن هر انساني حق دستيابي به علم جديد و حق متفاوت بودن و متفاوت زيستن را دارد. وي معتقد است در ساده‌ترين تعريف، عدالت، اعطاي حق هر ذي‌حقي به اوست و بسته به اينكه چه بخشي از حقوق را براي شخص به رسميت بشناسيم، مفهوم عدالت نيز فرق مي‌كند. علوي‌تبار ركن ديگر عدالت در تلقي مدرن را بحث برابري دانست و گفت: همه مكاتب مدرن در دنيا برابري را قبول دارند اما اينكه كدام نوع از آن را قبول داشته باشند مورد اختلاف است. اين فعال سياسي با اشاره به معيارهاي دسته‌بندي برابري خاطرنشان كرد: بحث بر سر منابع، فرصت و نتايج آن، برخورداري از رفاه، برخورداري از منابع، همچنين برابري در فرصت يا امكان دستيابي به رفاه از معيارهاي دسته‌بندي برابري هستند. براي فهم عدالت امام علي (ع) در ذيل سرمشق مدرن بايد به سراغ دو مفهوم حقوق و برابري بياييم و جايگاه خود را در نقشه فكري كه جريان‌هاي مختلف مدرن را مشخص مي‌كند، تعيين كنيم و بر اساس آن به فهم مجدد پيام امام علي (ع) بپردازيم. علوي‌تبار تاكيد كرد: بايد پيام امام علي را در گفت‌وگوي ميان كلام و عمل ايشان با دانش‌هاي معتبر زمانه پيدا كنيم. وي در ادامه سخنانش به مفهوم ديني مواسات در متون ديني كه يك نظام توزيع قابل قبول مبتني بر عدالت است، اظهار كرد: در اين نظام، توزيع آرماني كه چيزي بيشتر از عدالت است در بين مومنان محقق مي‌شود كه آن نوعي شريك كردن ديگران در زندگي و اموال است و مساوات تحقق پيدا نمي‌كند، مگر اينكه انسان آرماني تحقق پيدا كند. وي با بيان اينكه اگر بشود در جامعه ديني عدالت را تحقق داد نظام توزيع قابل قبول ديني تحقق يافته است، گفت: يك نظام ديني آرماني بايد به سمت مساوات برود كه مردم، پايين‌تر از خود را شريك در اموال خود بدانند و جامعه‌اي كه ايثار، از خود گذشتگي و همراه كردن ديگران در آن وجود داشته باشد. علوي‌تبار خاطرنشان كرد: در سخنان امام علي و ساير ائمه حرف از مواسات و جامعه آرماني كه يك نظام توزيع آرماني مبتني بر عدالت است بسيار ديده مي‌شود.
بخش پاياني سخنان علوي‌تبار به اين پرسش اختصاص داشت كه چرا در يك جامعه ديني مثل ايران جريان اصلاح‌طلب كمتر به مباني ديني مي‌پردازد: «در اصل مبناي اصلي اصلاح‌طلبان در ايران يك جريان ديني بود كه در عمل، رفتار و نظر نيز ديني بود، اما اين جريان سعي مي‌كرد براي دوري از شائبه ريا كردن و عدم‌استفاده ابزاري از دين كمتر از آن سخن بگويد. مشهورترين اصلاح‌طلبان ايران هم در مقايسه با برخي در طرف مقابل، ديني‌تر و انقلابي‌تر هستند. شما عملكردها و حرف‌ها را مقايسه كنيد.» وي با بيان اينكه شايد وقت آن رسيده است كه اصلاح‌طلبان درباره مباني ديني بيشتر صحبت كنند سخنراني خود را به پايان رساند. مراسم شب‌هاي قدر با حضور روشنفكران ديني همچون محمد مجتهدشبستري، هاشم آقاجري، محمد‌تقي فاضل‌ميبدي و... در شب‌هاي بيست‌ويكم و بيست‌و‌سوم نيز در حسينيه ارشاد و جبهه مشاركت ادامه مي‌يابد.
يکشنبه 31 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 320]