دوره بندی تاریخی

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: استاد مقدمات ۲ مون به پیشنهاد یکی از دوستان (!!!!) موضوع معماری قدیم و جدید ایرانی رو مطرح کردن و یه تحقیق در این زمینه خواستن - دیدم موضوع جالبه - گفتم شما هم بخونین - فقط یه مقدار طولانی شده ها!!!

هخامنشي
در حفريات انجام شده تخت سليمان بقايايي از آثار دوره هخامنشي بدست آمده است اين آثار شامل خانه هاي مسكوني است كه با خشت روي يك پي به ضخامت 60 سانتي متر از سنگ لاشه، با تكنيك جناقي ساخته شده است اين محوطه هاي مسكوني داراي اتاقهاي كوچكي بازواياي مايل و طرحي ساده هستند كه هيچ كدام به طور كامل مشخص نشدند. در مواردي كف اتاقها و حياط ها تخته سنگ، سنگفرش شده بود. اشياء بدست آمده درحفريات، بر عكس اجاقها و كوره ها كه شايد در اثر نفوذ آب متلاشي و از بين رفته مواد و خمره هايي كه دفن شده بودند محفوظ مانده بود

[font=]پارتي
در هيچ كجاي تخت يك لايه مسكوني پارتي آشكار تشخيص داده نشده است. قطعات پراكنده سفالهاي پارتي به دست آمده به نظر مي رسد با مصالح ساختماني دوره معماري خشتي از جاي ديگر به اين جا آمده باشد. در هر صورت مي توان به اين نتيجه رسيد كه يك محوطه مسكوني دوره پارتي در اراضي هموار دره در حوالي تخت وجود داشته است اين سفالها در يك لايه مشخص قرار نداشتند و در بقاياي ساختماني دوره ساساني قرار داشته اند.

[font=]ساساني[/font]
در دوره ساساني به ويژه در زمان خسرو انوشيروان ( 579-531 ميلادي ) و خسرو دوم ( 628 – 590 م ) توجه خاصي به عمران و آباداني آن معطوف گرديده است . آتشكده آذر گشنسب به زبان پهلوي گزك يا گنجه ناميده مي شود.
از لحاظ معماري در جبهه شمال غربي درياچه و در زاويه مربع بزرگتر، ايوان رفيع ساساني معروف به ايوان خسرو كه از آجر قرمز و ملات ساروج ساخته شده بوده قرار داشته است. در حال حاضر از اين ايوان جز يك جرز و از اره هاي ديوار آن چيزي باقي نمانده است. قطر دهانه ايوان 5/18 متر و عمق آن 20 متر است.
در مركز مربع شمالي آتشكده معروف آذرگشنسب واقع شده است كه از سويي روي به دروازه شمالي دارد و از جنوب راه به درياچه مي برد.
در حد فاصل آتشكده و دروازه شمالي راهرو ها و حياطهاي چندي به چشم مي خورد كه كار كاوش و خاكبرداري آنها پايان نيافته است. آتشكده آذر گشنسب كه به طور كامل حفاري شده مجموعه اي است مشتمل بر يك سالن مركزي مربع شكل با 4 جرز قطور آجري كه گنبد بزرگ آجري آن را پوشانده است.
مجاور اين مجموعه در بخش غربي مجموعه ديگري است كه از يك آتشكده صليبي شكل با ابعاد كوچكتر و دو تالار ستون دار با ستونهاي مدور چهار گوش و تعداد اتاقها و فضاهاي جانبي تشكيل شده است . از لحاظ استحكامات، مجموعه داراي حصاري به طول 120/1 كيلومتر دوره ايلخاني است با 38 برج و 38 بارو دو دروازه شمالي و جنوب شرقي از دوره ساساني و يك دروازه جنوبي مربوط به نهايتا" تخت سليمان در سال 624 ميلادي به واسطه حمله ارتش روم و شكست سپاهيان خسرو دوم مرود غارت و تخريب واقع گرديد و از اعتبار آن كاسته شد

سابقه تاريخي – اسلامي ( اوايل اسلام )
دوره ميانه ( قرن 10-12 ميلادي )
با انقراض حكومت ساساني در نيمه دوم قرن هفتم ميلادي، آتشكده سريعا" اهميت خود را از دست داد گرچه بر اساس گزارشهاي ابودلف آتش تخت سليمان تا اوايل قرن دهم مورد احترام بوده است. ولي تحقيقات باستان شناسي نشان دهنده محوطه هاي مسكوني كم اهميت در اين دوره است. ساكنان آن در اين دوره بناي آتشكده را كه نشان مي داد شديدا" در حال تخريب است. بيشتر و بيشتر مورد استفاده و بي حرمتي قرار دادند و سپس محدوده بين آتشكده و حصار استحكامات را براي سكونت برگزيدند. در اين دوره به نظر نمي رسد كه بناهاي با اهميتي به وجود آمده باشد. ولي سراميكهاي متعلق به دوره خلفاي عباسي و آل بويه كه در لايه هاي تخريبي به دست آمده اجازه شناسايي يك اسكان متناوب را مي دهند و اين مقطع زماني با ظهور سراميكهاي جلادار و نقاشي شده الوان، علامتگذاري و مشخص شده اند.
ظروف مينايي با رنگ آميزي آبي و سبز روي زمينه سفيد كه اصطلاحا" ظروف « ساعر » خوانده مي شوند، متعلق به توليدات اوليه اين دوره است . ظروفي با رنگ آميزي زرد، ارغواني و سبز كه بر اساس محل كشف حدود 900 ميلادي تاريخ گذاري شده اند به گروه ياد شده مي پيوندند. اواخر قرن دهم ميلادي ظروفي سفالي به وجود آمد كه با دو غاب گل رس پوشش شده بود و زير رنگهاي سبز، زرد، ارغواني آذيني با تكنيك گرافيتو ( خراشهاي تزييني ) داشت.
در اين رده، تكنيك آذين ( گرافيتو ) در ظروف به اصطلاح (گروس ) به ويژه در دوره سلجوقي و اوايل مغول به نقطه اوج مي رسد. اين در حالي است كه كار اصلي روي خطوط خراشيد فازك و پهن و محدوده هاي كوچك خالي شده كه در لعاب سبز و قهوه اي كه با رنگ تيره بيشتر جلوه مي كنند، تكيه دارد ظروف در محل توليد شده است و از كالاي وارداتي نشاني نيست. عدم وجود ظروف مينايي الوان به ويژه اي نشانه اي است كه كم اهميتي محل را در آن زمان مورد تاييد قرار مي دهد در حالي كه براي مورخين ايراني به عنوان محل آتشكده معروف و شناخته شده باقي است. پس از به حكومت رسيدن سلجوقيان مهاجرت شديد تركان به سرزمين قابل ثبت است كه تا زمان رانده شدن سكنه از محل و ساختن كاخ شكار به دستور آباقاخان در روي ويرانه هاي آتشكده ادامه داشته است

[font=]مغول[/font][font=]
در دوره اسلامي نيز به لحاظ پذيرش دين مبين اسلام آتشكده رونق خود را از دست داد و فقط به عنوان سكونت هاي موقت مورد استفاده قرار گرفت تا اينكه در زمان ايلخانيان با احداث و احداي جديد مخصوصا" تعمير ايوان خسرو توسط آباقاخان، مجددا" در اين محوطه فعاليتهاي سياسي و اجتماعي آغاز شد و به عنوان پايتخت ييلاقي مورد استفاده قرار گرفت. بعدا" نيز محل مذكور توسط عامه مردم به صورت شهركي كم اهميت با مشاغل متنوع تا قرن 11 هـ- ق ادامه حيات مي دهد و از اين تاريخ به بعد اين مكان به كلي متروكه مي گردد.[/font]

[تصویر: 2v378vdvncqn5b5y998n.jpg]

[font=] تاريخچه تحقيقات تخت سليمان و زندان سليمان[/font]

[font=]منابع تاريخي كه در آنها به آتشكده " شيز " اشاره شده و در آنها به ويژه توسط نويسندگان اسلامي توصيفاتي از تخت سليمان به دست داده شده است، توسط " ك . شيپ مان " تنظيم و مورد بررسي قرار گرفته است .
تحقيقات جديد درباره اين دو مكان يعني تخت سليمان و زندان سليمان كه در فاصله ديد يكديگر قرار دارند، قابل تفكيك از هم نيست." سر روبرت كرپورتر "( [/font][font=]Sir Robert Ker Porter[/font][font=]) كه كاشف اين محل شناخته مي شود. در اوت 1819 در راه بازگشت از غار " كرفتو " در حالي كه دره ساروق را سوار بر اسب بالا مي رفت به اين دو مكان رسيد و به توصيف آنها پرداخت. در سال 1831 كلنل" دبليو، مونتيت " ( [/font][font=]W.Monteith[/font][font=] ) از دره مرتفع بازديد كرد و تشخيص داد كه هر دو تپه بلند و عجيب، ساختار زمين شناسي مشابهي دارند و از انباشته رسوبات آهكي چشمه هايي كه درياچه را تشكيل داده اند، ساخته شده اند. [/font]

[font=]اولين توصيف جامع از ويرانه هاي روي تخت و زندان را همراه با طرح اوليه موقعيت هر دو تپه ، مديون " سر هنري راولينسون " ( [/font][font=]Sir Henry Rawlinson[/font][font=] ) هستيم كه سال 1838 چند روزي را صرف تحقيق و بررسي كرد. اوآتشكده را دقيقا" مورد بررسي قرار دادو توصيفي از آن عرضه داشت كه امروزه هنوز هم ارزشمند است. " راولينسون " اتاق اصلي آتشكده را شناسايي كرد و دالانهاي آن را كه هنوز در آن موقع داراي طاق بودند و گنبد روي اتاق اصلي را كه بعضا" فروريخته بود، تشريح كرد. زندان را بستر درياچه اي توصيف كرد كه به وسيله زلزله اي شديد تلاطم كرده و بيرون ريخته و آبش سرازير و تخليه شده است. اومعتقد است كه تخت امكان دارد روزي تصوير مشابهي را عرضه كند. " راولينسون " قله پوشيده از برف تخت بلقيس را با دوربين چشمي نظاره نمود و حصار استحكامات قلعه مانند آنجا را كه به درستي ساساني وصف مي كند، كشف كرد.
" آ. هتوم – شيندلر" ( [/font][font=]A. Hautum Schineller[/font][font=] ) ژنرالي كه سربازرس تلگراف ايران بود در سال 1881 از " تخت " و " زندان " ديدن كرد. كانيهاي موجود در محدوده را در نقشه اي ثبت نمود و ويرانه هاي روي " تخت " را بدون اينكه رده بندي كند، توصيف كرد. " ا.وي ويليامز جكسون " ( [/font][font=]A.V Williams Jackson[/font][font=] ) كه در آوريل 1903 هر دو محل را پوشيده از برف ديده است، زندان را كه از آن بوي گاز احساس مي كرد، يك آتشفشان محسوب داشت. " آ.اف. اشتال " ( [/font][font=]A.F.Stahl[/font][font=] ) كه مدير كل پست در ايران بود در سال 1907 به منطقه تخت سليمان مي رود و با نقشه برداري از راهها گزارش جامعي از ساختمان طبقات زمين شناسي كوهستان و نقشه اي از تشكيلات سنگها تهيه مي كند.
در سال 1937 " ا.اف. شميدت" ( ) در پروازهاي خود بر فراز شهرهاي باستاني ايران عكسهاي هوايي ممتازي تهيه مي كند كه شناخت موقعيت هر دو محل را نسبت به يكديگر ميسر مي سازد. ضمنا" در روي " تخت " نه فقط معماري قابل ديد در سطح را نشان مي دهند ، بلكه روي اراضي پست و بلند و گودهاي ناشي از سرقت آجرها، طرح عمودي مستطيل شكل تاسيسات آتشكده و بناسازي كاخ شكار كنار درياچه را به شكل برجسته اي ظاهر مي سازد. در عكسهاي زندان نيز تصور مي رود كه بقاياي ديواره هايي در دامنه جنوبي قابل مشاهده باشد. تحقيقات به وسيله يك عكس هوايي حركت تازه اي پيدا مي كند. "آ.گدار " ( [/font][font=]A.Godard[/font][font=] ) قبلا" در كارهاي خود راجع به آتشكده هاي ايران از آنها استفاده كرده بود. در اكتبر 1937 " مايرون ، بي، اسميت " ( [/font][font=]Myron B.Smith[/font][font=] ) و " آرتور. يو. پوپ " ( [/font][font=]Arthur U.Pope[/font][font=] ) هر يك مستقلا" با در دست داشتن اين عكسهاي هوايي ، از " تخت " بازديد كردند. " پوپ " سرپرستي " هشتمين هيات تحقيقات معماري موسسه آمريكايي براي معماري و هنر ايران " را كه " دونالد، ان،ويلبر " ( [/font][font=]Donald N. Wilber[/font][font=] ) به عنوان آرشيتك عضو آن بود، بر عهده داشت. " ويلبر " در كنار مساحي هاي جداگانه از ويرانه هاي قابل ديد در سطح، يك پلان كلي بسيار خوب از " تخت " تهيه كرد . در گزارش هيات، " پوپ" به تشريح اهميت عمومي محل پرداخته و " ماري كرين "
( [/font][font=]Mary Crane[/font][font=]) اسناد تاريخي را تنظيم كرده است. " ويلبر " بقاياي معماري موجود را توصيف كرده و در تعبير و تفسير و تاريخگذاري خود به شدت تحت تاثير اين نظريه غلط كه در اينجا " فراسپا" پارتي ( جايي كه به وسيله لشگريان تحت فرمان آنتونيوس بيهوده محاصره شده بود ) قرار داشته ، واقع شده است. " فيليز آكرمان " ( [/font][font=]Phullis Ackermann[/font][font=] ) به تشريح اريكه خسرو ( تخت طاقديس ) كه تصور مي كند روي ظرف برنزي موزه برلين تصوير شده، پرداخته است. اين تصوير را " اسكار رويتر" ( [/font][font=]Oskar Reuther[/font][font=] ) نيز بعدا" در بازسازي خود براي آتشكده مبنا قرار مي دهد. " ايوار – رينگ بوم لارس " ( [/font][font=]Lars[/font][font=] –[/font][font=]Ivar[/font][font=]Ringbum[/font][font=] ) در كتابهاي خود پارا فراتر مي گذارد و بر اساس طاقنماهايي كه دور تصوير وسط ظرف برنزي است، رواق دايره شكل درياچه را بازسازي مي كند.
شرايط نامناسب زمان بيشتر از 20 سال تحقيق و بررسي را مسكوت گذاشت و ابتدا در سال 1958 " هانس هينينگ فون در اوستن " ( [/font][font=]Hans Henning Von der Osten[/font][font=] ) و " برتيل آلم گرن " ( [/font][font=]Bertil Almgren[/font][font=] ) از " اوپسالا " توانستند از طرف موسسه باستان شناسي آلمان تحقيقات مقدماتي لازم را براي يك حفاري علمي در روي ويرانه هاي " تخت " انجام دهند.
" كورت بيتل " ( [/font][font=]Kurt Bittel[/font][font=] ) رئيس موسسه باستان شناسي در آن زمان با اتكاء به نتيجه گزارش آنها موفق شد در سال 1959 در تهران اجازه حفاري براي زندان سليمان و تخت سليمان را به لطف همه جانبه مقامات ايراني دريافت دارد. سپس اولين فصل حفاري با همكاري كارشناسان ايراني، آلماني و سوئدي، تحت سرپرستي " هانس هينينگ فون دراوستن " و " رودلف ناومان " ( [/font][font=]Rudelf Naumann[/font][font=] ) انجام گرفت.
در حفريات علمي زندان سليمان كه تا پايان عمليات در سال 1964 به عنوان بخشي از حفريات هيات مستقر در تخت سليمان انجام گرفت ، ابتدا " هانس گئورگ اولر " و " زونه تساخ رسون " ( [/font][font=]Sune[/font][font=]Zachreson[/font][font=] ) شركت داشتند . " راينر، ام، بومر " روي سفالها كار مي كرد و " اليزابت ناومان " ( [/font][font=]Elisabeth Naumann[/font][font=] ) بررسيهاي زمين شناسي را انجام مي داد. از سال 1960 " ولفرام كلايس " ( [/font][font=]WollramKleiss[/font][font=] )به عنوان آرشيتكت همكاري داشت كه بعدا" نيز معماري روي " تخت " را منتشر كرد. در سال 1960 " و . مومرتس " ( [/font][font=]W.Mommerts[/font][font=] )رئيس معادن آلمان از حفريات زندان بازديد كرد وضمن شنيدن ابزار تاسف باستان شناسان از عدم تسهيلات لازم براي تحقيق دركف دهانه آتشفشانه، امكانات فني وانساني ارزشمندي در اختيار هيات گذاشت. " مومر تس " با حمايت مالي بنياد " فريتس – تيسن " ( [/font][font=]Fritz[/font][font=]- [/font][font=]Thyssen[/font][font=] ) موجبات حفر يك تونل از پاي تپه مرتفع تا كف دهانه آتشفشان را فراهم آورد كه با كمك معدنچيان آلماني در سال 1964 انجام گرفت. " كلايس " از اين طريق توانست در آنجا گمانه هايي بزند و " ب،دام " ( [/font][font=]B.Damm[/font][font=] ) همزمان با او شرايط زمين شناسي را مورد بررسي قرار داد.
در سالهاي 64و 1963 حفرياتي نيز توسط " هانس و يك آرتس " ( [/font][font=]Hans[/font][font=]Wiehartz[/font][font=] ) در تومولوسي ( تپه مجيد ) كه در 2 كيلومتري شمال شرقي زندان قرار داشت، انجام گرفت و در سمت شمال تپه برشي تا مركز تپه ايجاد شد.
حفريات تخت سليمان به جز سالهاي 1967 و 1971 همه ساله انجام گرفته است. پس از فوت " فون دراوستن " در اوايل تابستان 1960 " رودلف ناومان " حفريات را سرپرستي كرد. " سي،نايلاندر " ( [/font][font=]C.Nylander[/font][font=] ) و " كلايس ،" د.هوف " ( [/font][font=]D.Huff[/font][font=] ) ، " او،هارب"( [/font][font=]U.Harb[/font][font=] )و " ها،فون گال "( [/font][font=]H.Von Gall[/font][font=]) عهده دار بخشهايي از حفريات بودند.
از 1976 " هوف " سرپرستي حفريات در محل را به عهده گرفت. گزارشهاي مقدماتي در مجلات باستان شناسي ( [/font][font=]AA[/font][font=] ) و مجله تحقيقاتي تهران به چاپ رسيد كه گزارش نهايي و كلي به وسيله " روددلف ناومان" منتشر خواهد شد.[/font]

[تصویر: cqymvmvrljnxa080ff3o.jpg]

سابقه تاريخي و نحوه شروع مطالعات پژوهشي تخت سليمان[font=]
[/font]
[font=]در مورد مشخصات معماري و سابقه تاريخي اين مجموعه باستاني مطالب فراواني در كتب مذهبي زرتشتيان، مورخين و جغرافي نويسان قرون اوليه اسلامي ، شاهنامه فردوسي و بعدها در سفرنامه هاي مستشرفين وجود دارد، پروفسور نومان پژوهشگر اوليه مجموعه در كتاب خود راجع به اين مكان تاريخي چنين مي نويسد :محوطه باستاني تخت سليمان و آثار و بقاياي عظيم روي آن كه در شمال غربي ايران واقع شده،در سال1819توسط"سرروبرت كرپورتر"كشف گرديد و در سال1838نيز "سر هنري راولينسون" پس از بازديد از محل، توصيف دقيقي از آنجا عرضه داشت. كشف و شناخت اين محوطه تاريخي بي ترديد درسير تكاملي باستانشناسي ايران تاثير فزاينده اي داشت. دسترسي به تخت سليمان به دليل واقع شدن در اراضي كوهستاني و صعب العبور چندان آسان نبوده و به همين خاطر بررسي اين محوطه با مشكلات بيشتري همراه بود و نياز به زمان طولاني تري داشت عكسهاي هوايي دقيق و روشني كه"اريك شميدت"از اين محل تهيه نمود و در كتاب(پرواز بر فراز شهرهاي باستاني ايران 87-89)منتشر ساخت ما را در شناخت بيشتر از تخت سليمان كمك كرد."آ. گدار"نيز در نوشته هاي خود تحت عنوان[/font][font=]Les Monuments du feu[/font][font=] آثار ايران–شماره 3،سال 1938، ص 45"اين مجموعه مذهبي را مورد توجه و دقت قرار داده است. اما براي يك حفاري كامل در چنين تاسيسات بزرگ مذهبي كه در ميان آتشكده هاي ايراني از اهميت ويژه اي برخوردار است، نياز به اطلاعات جامع و كاملتري احساس مي شد. "د. ان. ويلبر " و " آ. او . پوپ "در سال 1937 اقدام به گمانه زني هاي مختصري در اين محل نمودند. " ك. اردمن" هم در كتاب خود تحت عنوان آتشكده هاي ايراني (لايپزيك 1941 ، ص 27) تاكيد كرد كه بدون انجام يك حفاري منظم نمي توان تصوير درست ومناسبي از تخت سليمان ارائه داد. لذا سفر تحقيقاتي " و. ايلرز " ،" ك اردمن "،" ا.كونل " كه توسط " ا.بورينگر" رئيس وقت موسسه باستان شناسي فراهم آمده بود و هدف آن جمع آوري اطلاعات بيشتر در محل بود به خاطر شرايط آب و هوايي اواخر پائيز ( سپتامبر 1957 ) و مشكل دستيابي به تخت سليمان در ارتفاعات بلند نا موفق ماند، تا اينكه در اكتبر 1958 " هانس هنينگ فون در اوستن " همراه همسرش خانم " هته فون در اوستن" و " برتيل آلم گرن " از اوپسالا، از طرف موسسه باستان شناسي بررسيهاي مقدماتي را به منظور حفاري در ويرانه هاي تخت سليمان انجام دادند. اين بررسي نتايج خوبي به همراه داشت و مقدمات اولين فصل حفاري را با همكاري كارشناسان ايراني، آلماني و سوئدي در سال 1959 فراهم ساخت . در سال 1959 " هانس هنينگ فون در اوستن " همراه با " سرردلف ناومان" حفريات موسسه باستانشناسي آلماني را در تخت سليمان سرپرستي و هدايت كردند. ادامه اين حفاري بزرگ توسط " فون در اوستن " براي سالهاي بعد نيز برنامه ريزي شده بود. حفريات او در آناتولي و سوريه از يك طرف و دانش همه جانبه اش در باستانشناسي شرق كهن و ايران از سوي ديگر شايستگي او را براي اين منظور كاملا"نشان مي داد . علاوه بر اين، استعداد فوق العاده، حسن تدبير، صميميت و اراده راسخي كه در او وجود داشت، وي را براي سرپرستي يك هيات حفاري بزرگ از هر جهت مناسب مي ساخت. " فون در اوستن " در ژوئيه سال 1960 در گذشت و به اين ترتيب دوستان او مرد بزرگي را از دست دادند. حفاري تخت سليمان آخرين كار با اهميتي بود كه او سرپرستي كرد.اين حفاري طبق برنامه ادامه خواهد يافت[/font]
[/font]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 355]