سرمقاله

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: سرمقاله
ايران و اهداف شانگهاي

پذيرش عضويت ايران در 21 سازمان منطقه اي و بين المللي و زمينه سازي براي عضويت در 9 سازمان جهاني ديگر، از جمله موفقيت هاي جمهوري اسلامي در سياست خارجي محسوب مي شود. سازمان شانگهاي نيز يكي از اين سازمانهاست كه جمهوري اسلامي ايران توانسته علي رغم فشارهاي موجود نقش پررنگ و تاثير گذار داشته باشد.
كشورهاي عضو سازمان همكاري هاي شانگهاي در حالي در چند روز گذشته گردهم آمدند، كه هسته اوليه اين سازمان در تاريخ 26 آوريل 1996در شهر شانگهاي چين و با حضور پنج كشور بنيان نهاده شد. آن زمان سران روسيه و چين دو كشور با نفوذ و داراي ظرفيت هاي فراوان اقتصادي و نظامي بااتفاق قزاقستان، قرقيزستان و تاجيكستان در شهر شانگهاي چين گردهم آمدند و با هدف حل مشكلات مرزي كه بعد از فروپاشي اتحاد شوروي سابق در منطقه بروز كرد، يك قرارداد امينت مرزي را امضا كردند. امضاي اين قرارداد بين پنج كشور در واقع سنگ بناي تاسيس سازمان جامع منطقه اي براي حل مسائل مرزي، گسترش همكاري هاي سياسي، اقتصادي، تامين امنيت دست جمعي و مقابله با تهديدها و خطرات خارجي را بنا نهاد. با تغيير اوضاع سياسي و افزايش تلاش آمريكا براي يك قطبي كردن جهان در سال 2001 ميلادي كشورهاي امضا كننده قرارداد امنيت مرزي يعني چين، روسيه، قزاقستان، قرقيزستان و تاجيكستان در نشستي با درك ضرورت تاسيس يك سازمان همكاري منطقه اي متن توافقنامه تازه اي را امضا كردند كه بر پايه آن سازمان همكاري شانگهاي تاسيس شد.هم اكنون كشورهاي عضو اين سازمان 8 درصد ذخاير ثابت نفت و 31 درصد ذخاير جهاني گاز طبيعي را در اختيار دارند و با افزوده شدن ايران به اين گروه 18 درصد نفت و 37درصد گاز طبيعي جهان در نظارت سازمان همكاري هاي شانگهاي قرار مي گيرد واين امتياز ويژه اي براي اهداف اقتصادي و سياسي اعضاي اين سازمان محسوب مي شود.در قدرت يابي سازمان شانگهاي همين نكته بس كه فهرستي بلند از كشورهاي مهم آسياي مركزي و جنوب آسيا براي عضويت در اين نهاد صف بسته اند و هيچ قدرت برتري در دو حوزه شبه قاره و قلمرو شوروي سابق نمانده كه امروز زير پرچم شانگهاي گرد نيايد. اما در اين ميان دو قدرت برتر گرداننده اين سازمان- يعني چين و روسيه- بيش از همه به حضور ايران به عنوان نماينده برتر حوزه خليج فارس دراين پيمان منطقه اي چشم دوخته اند.جمهوري اسلامي ايران به همراه دو كشورهند و پاكستان در جريان نشست سران سازمان در تاريخ 14 تير 1384 در شهر آستانه (پايتخت قزاقستان) به عضويت ناظر سازمان پذيرفته شدند.نتايج بررسي ها نشان مي داد كه بين منافع ملي كشورمان و بيشتر اهداف تعريف شده سازمان در ابعاد سياسي، اقتصادي و امنيتي، همسويي و سازگاري وجود دارد، ضمن آنكه كشورهاي عضو و بخصوص بازيگران اصلي آن يعني روسيه و چين، به روشني علاقمندي و تمايل خود را به گسترش اعضاي سازمان و پذيرش بازيگران اصلي منطقه همچون جمهوري اسلامي ايران و هند ابراز كرده بودند. تهران اگرچه تا به امروز به صورت عضو ناظر كليدي دراين سازمان ظاهر شده است اما با شرايط حساس امنيتي و سياسي كه منطقه تحت پوشش شانگهاي پيدا كرده، اكنون همه اعضاي اين نهاد بالاتفاق خواهان آن هستند كه تهران سهم بيشتري در گردش امور شانگهاي پيدا كند.دليل آن نيز هدف جديد اين سازمان براي مقابله با آمريكا و نفوذ غرب در منطقه مي باشد، و حضور ايران در جمع كشورهاي اين سازمان بعنوان گرايش ضد غربي، بدون ترديد امتيازي براي اهداف اين سازمان محسوب مي شود.برهمين اساس برخي از تحليلگران معتقدند افزايش تمايل كشورهايي چون ايران براي عضويت در سازمان شانگهاي، اين سازمان به محلي براي مبارزه طلبيدن عليه تهديدهاي آمريكا در منطقه تبديل شود در آن سو پيمان شانگهاي با توجه به حضور دو كشور دارنده حق وتو در شوراي امنيت، پيماني مناسب براي اين هدف ايران است. ايران در صورت عضويت دايم در اين پيمان و به دست آوردن رابطه و تعهدات نظامي دروني آن، با اطمينان بيشتري مي تواند در مقابل تهديدات آمريكا در منطقه ايستادگي كند. با اينكه اجلاس شانگهاي هنوز از قواعد و ويژگي هاي لازم براي تبديل شدن به يك ناتو در شرق فاصله بسيار دارد ولي ساختار، اهداف و تركيب اعضاي آن به ويژه در دوره تعميق شكاف غرب و شرق به گونه اي است كه قادر است از هژموني آمريكا در منطقه بكاهد.بويژه آنكه بحران اخير قفقاز به خوبي نشان داد كه اكنون غرب يگانه نيرو در صحنه جهاني نيست و سازمان همكاري شانگهاي كه در پايتخت تاجيكستان نشست سالانه رهبرانش را داير مي كند به تدريج تبديل به يك سازمان با نفوذ امنيتي تبديل مي شود.اكنون پس از جدال بزرگي كه ميان روسيه با امريكا و ناتو در پهنه قفقاز درگرفت براي جناح حريفان امريكا اين فرضيه ها درباره رويارويي سران شانگهاي و ناتو به واقعيت پيوسته است. امروز در تحليل كشمكش قفقاز كه از آگوست مرز كشورهاي عضو شانگهاي را فراگرفت تفاوت چنداني ميان ديدگاه احمدي نژاد با هوجين تائو يا ولاديمير پوتين در مورد غرب وجود ندارد. همين موضوع امتيازي است كه ايران بتواند از اين فرصت براي خود استفاده كند، به عبارت ديگر، سازمان شانگهاي اين توان را دارد تا همگرايي ايران و روسيه در آسياي ميانه را بيشتر تقويت كند و به اين وسيله پيوندهاي اقتصادي، سياسي و امنيتي ايران با آسياي ميانه را بالا برد. از سوي ديگرچين نيز كه با شتاب توسعه اقتصادي نياز روزافزوني به انرژي پيدا كرده است. نياز به انرژي گسترده اي است تا بتواند چرخه هاي اقتصادي خود را بچرخاند، بنابراين چين بدون همگرايي كشورهاي منطقه و ايران نمي تواند اطميناني به تامين انرژي مورد نظر خود از اين منطقه داشته باشد، بنابراين ايران با عضويت كامل خود در اين پيمان، تضميني بر هدف چين خواهد بود.
جمعه 8 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 171]