خدمات اجتماعى و عمرانى على (ع)

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: دوران بازدارى على عليه السلام از تصدى خلافت، دوران تقاعد وكناره گيرى آن حضرت از ساير شئون جامعه اسلامى نبود، بلكه در اين فترت، امام عليه السلام به انجام خدمات علمى واجتماعى بسيارى موفق شد كه تاريخ نظير آنها رابراى ديگران ضبط نكرده است. على عليه السلام از جمله افرادى نبود كه به جامعه ومسائل ونيازهاى آن تنها از يك دريچه، وآن هم دريچه خلافت، بنگرد كه چنانچه آن را به روى او بستند هرنوع مسئوليت وتعهد را از خود سلب كند. آن حضرت، به رغم آنكه از تصدى رهبرى سياسى باز داشته شد، براى خود مسئوليتهاى مختلفى قائل بود واز آن رو، از انجام وظايف وخدمات ديگر شانه خالى نكرد و به تاسى از توصيه يعقوب به فرزندان خود، (1) از طرق مختلف به صحنه خدمت واردشد. اهم خدمات امير المؤمنين عليه السلام در دوره خلفاى سه گانه به قرار زير بود: الف) دفاع از حريم عقايد و اصول اسلام در برابر تهاجمات علمى علماى يهود و نصارا و پاسخگويى به سؤالات و دفع شبهات آنان. ب) هدايت وراهنمايى دستگاه خلافت در مسائل دشوار، به ويژه امور قضايى. ج) انجام خدمات اجتماعى، كه ذيلا به اهم آنها اشاره مى‏شود: 1- انفاق به فقرا و يتيمان در اين مورد كافى است‏ياد آورى شود كه آيه الذين ينفقون اموالهم بالليل‏و النهار سرا وعلانية (2) ، به اتفاق مفسران، در باره على عليه السلام نازل شده است. گرچه اين آيه بيانگر وضع على عليه السلام در زمان رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم است، ولى اين وضع پس از رحلت پيامبر نيز ادامه داشت وآن حضرت پيوسته از يتيمان ومستمندان دستگيرى مى‏كرد وروح بزرگ ومهربان او تا پايان عمر از انفاق به فقرا لحظه اى آرام نگرفت. شواهد بسيارى در اين زمينه در تواريخ اسلامى مذكور است كه ذكر آنها مايه اطاله كلام خواهد شد. 2- آزاد كردن بردگان آزاد ساختن بردگان از مستحبات مؤكد در اسلام است. از رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل شده است كه فرمود: «من اعتق عبدا مؤمنا اعتق الله العزيز الجبار بكل عضو عضوا له من النار». (3) هركس بنده مؤمنى را آزاد سازد، خداوند عزيز جبار، در برابر هر عضوى از آن بنده، عضوى از شخص آزاد كننده را از آتش جهنم آزاد مى‏سازد. على عليه السلام در اين زمينه نيز، همچون ساير خدمات وفضايل، پيشگام بود وموفق شد ازحاصل دسترنج‏خود(ونه از بيت المال) هزار بنده را بخرد وآزاد سازد. امام صادق عليه السلام به اين حقيقت گواهى داده، فرموده است: «ان عليا اعتق الف مملوك من كد يده ». (4) 3- كشاورزى و درختكارى يكى از مشاغل على -عليه السلام، در عصر رسالت وپس از آن، كشاورزى ودرختكارى بود. آن حضرت بسيارى از خدمات وانفاقات خود را از اين طريق انجام مى‏داد. به علاوه، املاك زيادى را نيز كه خود آباد كرده بود وقف كرد. امام صادق عليه السلام در اين باره فرموده است: «كان اميرالمؤمنين يضرب بالمر و يستخرج الارضين‏». (5) امير مؤمنان بيل مى‏زد ونعمتهاى نهفته در دل زمين را استخراج مى‏كرد. همچنين ازآن حضرت نقل شده است كه فرمود:«كارى در نظر خدا محبوبتر از كشاورزى نيست‏». (6) آورده‏اند كه مردى در نزد حضرت على عليه السلام يك‏«وسق‏» (7) هسته خرما ديد. پرسيد: مقصود از گرد آورى اين همه هسته خرما چيست؟ فرمود: همه آنها، به اذن الهى، درخت‏خرما خواهند شد. راوى مى‏گويد كه امام عليه السلام آن هسته‏ها را كاشت ونخلستانى پديد آورد وآن را وقف كرد. (8) 4- حفر قنات در سرزمينى همچون عربستان كه خشك وسوزان است‏حفر قنات بسيار حائز اهميت است. امام صادق عليه السلام مى فرمايد: پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم زمينى از انفال (9) را در اختيار على عليه السلام گذاشت وآن حضرت در آنجا قناتى حفر كرد كه آب آن همچون گردن شتر فواره مى‏زد.امام عليه السلام نام آنجا را «ينبع‏» نهاد. آب فراوان اين قنات مايه نشاط وروشنى چشم اهالى آنجا شد وفردى از آنان به على -عليه السلام، به جهت توفيق اين خدمت، بشارت داد. حضرت در پاسخ او فرمود:«اين قنات وقف زائران خانه خدا ورهگذرانى است كه از اينجا مى‏گذرند.كسى حق فروش آب آن را ندارد وفرزندانم هرگز آن را به ميراث نمى‏برند». (10) هم اكنون در راه مدينه به مكه منطقه اى است‏به نام «بئر على‏» كه آن حضرت در آنجا چاه زده بوده است. از بعضى سخنان امام صادق عليه السلام استفاده مى‏شود كه اميرمؤمنان عليه السلام در راه مكه وكوفه چاههايى حفر كرده است. (11) 5- ساختن مسجد تاسيس وتعمير مساجد از نشانه‏هاى ايمان به خدا وآخرت است وامير مؤمنان عليه السلام مساجدى بنا كرده است كه نام برخى از آنها در تواريخ اسلامى ضبط شده است. از آن جمله است: مسجد الفتح در مدينه، مسجدى در كنار قبر حمزه، مسجدى در ميقات، مسجدى در كوفه، مسجدى در بصره. (12) 6- وقف اماكن واملاك اسامى موقوفات متعدد و و قفنامه‏هاى حضرت على عليه السلام در كتب حديث و تاريخ به طور مبسوط ذكر شده است. در اهميت اين موقوفات همين بس كه، طبق نقل مورخان معتبر، در آمد سالانه آنها چهل هزار دينار بوده كه تماما صرف بينوايان مى‏شده است. شگفت آنكه، به رغم داشتن اين درآمد سرشار، حضرت امير عليه السلام براى تامين هزينه زندگى خود به فروختن شمشيرش نيز ناچار شده بود. (13) آرى، چرا على عليه السلام از خود چنين موقوفاتى باقى نگذارد؟مگر نه آنكه پيامبر اكرم فرموده است: «هركس از اين جهان درگذرد، پس از مرگ، چيزى به او نمى‏رسد جز آنكه پيشتر سه چيز از خود باقى گذاشته باشد: فرزند صالحى كه در حق او استغفار كند، سنت‏حسنه اى كه در ميان مردم رواج داده باشد، كار نيكى كه اثرش پس از او باقى باشد (14) »؟ وقفنامه‏هاى حضرت امير -عليه السلام، علاوه بر آنكه منبع الهام بخشى براى احكام وقف در اسلام است، سندى محكم وگويا بر خدمات اجتماعى وانسانى آن حضرت است. براى آگاهى ازا ين وقفنامه‏ها به كتاب ارجمند «وسائل الشيعه‏»، ج‏13، كتاب الوقوف والصدقات، مراجعه شود. پى‏نوشتها: 1- حضرت يعقوب، به فرموده قرآن كريم (سوره يوسف، آيه‏67)، به فرزندان خود سفارش كرد كه به شهر مصر از يك در وارد نشوند، بلكه از درهاى مختلف به آن در آيند. 2- سوره بقره، آيه 274:كسانى كه اموال خود را (در راه فقرا) شب وروز وپنهان وآشكار انفاق مى‏كنند. 3- روضه كافى، ج‏2، ص 181. 4- فروع كافى، ج‏5، ص 74; بحار الانوار، ج‏41، ص‏43. 5- همان. 6- بحار الانوار، ج‏23، ص 20. 7- يك وسق معادل شصت صاع وهر صاع تقريبا يك من است. 8- مناقب ابن شهر آشوب، ج‏1، ص‏323; بحار الانوار، ج‏61، ص‏33. 9- سرزمينهايى كه بدون جنگ وخونريزى به تصرف مسلمانان در آيد بخشى از انفال است كه مربوط به مقام نبوت است ورسول اكرم از آنها در راه منافع اسلام ومسلمانان استفاده مى‏كرد. 10- فروع كافى، ج‏7، ص‏543; وسائل الشيعه، ج‏13، ص‏303. 11- ر.ك. مناقب، ج‏1، ص‏323; بحار الانوار، ج‏41، ص 32. 12- ر.ك. مناقب، ج‏1، ص‏323; بحار الانوار، ج‏41، ص 32. 13- كشف المحجه، ص 124; بحار الانوار، ج‏41، ص‏43. 14- وسائل الشيعه، ج‏13، ص 292. منبع : فروغ ولايت ص‏315

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 256]