آشنايي با شخصيت جامعه ستيز- بخش اول نيرنگ بازان فرزانه

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: آشنايي با شخصيت جامعه ستيز- بخش اول نيرنگ بازان فرزانه
دكتر بهنام اوحدي*

اگر شخصيت هاي پررنگ و مختل مرزي-آشوبناك (بوردرلاين) و سپس نمايشگر (هيستريونيك) پرهياهوترين شخصيت هاي كلاستر B هستند، در عوض شخصيت هاي پررنگ و مختل ضداجتماعي (جامعه ستيز) آسيب زاترين و خطرناك ترين شخصيت اين دسته (گروه داراي آتشدان شخصيتي بزرگ) هستند. شخصيت ضداجتماعي (آنتي سوشيال) به بيان ساده عبارت است از ناتوان بودن فرد از تن دادن به هنجارهاي اجتماعي، به گونه يي كه جنبه هاي بسياري از رفتارهاي فرد در نوجواني و بزرگسالي اثر پذيرفته از اين ناتواني باشند.

ويژگي هاي اين اختلال، كردارهاي مداوم ضداجتماعي، مردم ستيزانه يا خلاف قانون است، اما برابر با واژه بزهكاري نيست.

اختلال شخصيت ضداجتماعي در مردان سه برابر شايع تر از زنان است و پيش از پانزده سالگي آغاز مي شود. اين اختلال در كوخ نشينان نواحي فقيرنشين حاشيه شهرها بيشتر ديده مي شود. شيوع اين اختلال در زندانيان، تا 75 درصد گزارش شده است و الگويي خانوادگي دارد؛ به گونه يي كه شيوع آن در بستگان درجه نخست مردان دچار اين اختلال، پنج برابر ديگران است.

افراد مبتلا به شخصيت ضداجتماعي، آرام، خوددار، باثبات و قابل اعتماد به نظر مي رسند، اما در پس اين نماي ظاهري و اين «نقاب فرزانگي»، آنچه فراوان وجود دارد، تنش، كينه جويي، تحريك پذيري و خشم است. از اين رو، اين گونه افراد اغلب ظاهري گرم و دوست داشتني دارند و به همين دليل چه بسا دوستان گرم و صميمي فراواني داشته باشند. هنجارگريزي و قانون ستيزي با بندبند ياخته هاي تن و تار و پود ذهن و روان اينان سرشته و پيوسته است؛ درواقع، كردارهايي همچون دروغگويي، فرار از خانه و مدرسه، دعوا، دزدي و ديگر رفتارهاي غيرقانوني از آغاز كودكي در اين افراد وجود داشته است.

بيماران مبتلا به اختلال شخصيت ضداجتماعي، در برابر ديگران هيچگونه اضطراب يا افسردگي از خود نشان نمي دهند، اما واقعيت كاملاً متضاد و معكوس با وضعيت دروني آنها است. دنياي دروني آنها، اگر نه همانند و همسان شخصيت هاي پررنگ و مختل مرزي-آشوبناك (بوردرلاين) كه دست كم همچون شخصيت هاي پررنگ و مختل نمايشگر (هيستريونيك) سرشته و آميخته به تنش، اضطراب، آشوب، اندوه و افسردگي است. اين افراد به ظاهر آرام، با وقار و متين، آنچنان كردارهاي «خلاف»شان را توجيه مي كنند كه گويا اين رفتارها تنها به دليل بي فكري و بي توجهي (سهواً و نه به عمد) انجام شده است، در حالي كه اينان اغلب حس واقعيت سنجي بالا و سرشاري دارند و ديگران را در بيشتر اوقات تحت تاثير هوش كلامي بالاي خود قرار مي دهند. اين بيماران هيچ گاه راست نمي گويند، از اين رو هرگز نبايد به آنها اعتماد كرد. در واقع، اينان به هيچ كدام از معيارهاي اخلاقي مرسوم و متعارف هرگز پايبند نبوده و نخواهند بود و همواره و در ايستار (موقعيت)هاي گوناگون از مهارت سرشار و توانمندي فراوان خود در فريفتن ديگران سود مي جويند.

لاابالي گري جنسي و آميزشي، همسرآزاري، كودك آزاري و رانندگي هنگام مستي الكل يا سوءمصرف مواد مخدر يا محرك، از پديده هاي روزمره زندگي آنها است. به گونه يي كه هرگاه چنين مواردي (به ويژه شديد و تكرارشونده) از كسي سر بزند، اختلال شخصيت جامعه ستيز بايد براي او در نظر گرفته شود، مگر خلاف آن ثابت شود. افراد جامعه ستيز هيچگاه از كارهاي ناپسند و پليد خود پشيمان نمي شوند؛ انگار كه اصلاً وجدان ندارند، آنگاه كه گير مي افتند و مچ شان باز مي شود، پرخاشگري و جنگ و ستيز را در پيش مي گيرند؛ اگر كم بياورند، تمارض و تهديد به خودكشي را چاره كار و تنگناي گريز مي يابند. تهديد به خودكشي و اشتغال ذهني با مشكلات جسمي در اين بيماران شايع است.

بدبختانه هنگامي كه اختلال شخصيت ضداجتماعي در فردي پديد آيد، در بيشتر موارد سيري بدون فروكشي و بهبودي را طي خواهد كرد. بيشتر كردارهاي ضداجتماعي فرد دچار اين اختلال، در پايان نوجواني رخ مي دهد. در طي سير اين اختلال، اختلال جسماني سازي (سوماتيزيشن) با شكايات گوناگون و پرشمار پيكري نمايان مي شود. اختلالاتي همچون اختلال افسردگي، اختلالات وابستگي و سوء مصرف الكل و ديگر مواد (مخدر، محرك، توهم زا،...... ) در اين افراد شايع است.

در نوار مغز (الكتروآنسفالوگرافي) آنها شواهدي از وجود امواج مغزي غيرطبيعي ديده مي شود كه فراوان تر و شديدتر از چيزي است كه در نوار مغز افراد دچار اختلال شخصيت مرزي- آشوبناك (بوردرلاين) نمود مي يابد. از اين رو بسياري از پژوهشگران اين اختلال را يك اختلال عصبي-رواني تشخيص داده نشده مي دانند. شيوع بالاي خانوادگي و انتقال ارثي اين اختلال را مي توان به دليل همين زيرساخت زيست شناختي اين اختلال دانست.

اينان در فريب دادن آگاه ترين و كارآزموده ترين درمانگران نيز بسيار چيره دست بوده و به ويژه مي توانند درمانگران و كادر درماني جنس مقابل را اغلب (نه هميشه) به آساني تحت تاثير جنبه هاي گزافه پردازانه و اغواگرايانه شخصيت خود قرار دهند. هرچند جامعه ستيزها به چشم درمانگران هم جنس خويش، افرادي پرتوقع، وقيح، فريبكار و نيرنگ باز جلوه مي كنند، اما مي توان گفت افراد مبتلا به اختلال شخصيت ضداجتماعي، به ويژه در فريب دادن افراد از جنس مقابل و اغوا و بهره كشي از ايشان مهارت و چيرگي فراوان دارند. آنها بسيار حيله گرند و اغلب با زبان بازي چرب و نرم، قاپ ديگران را مي دزدند و آنها را اسير خواسته هاي پنهاني خود مي سازند. «دون ژوان »ها، در كنار برخورداري از ويژگي هاي پررنگ و مختل ديگر شخصيت هاي كلاسترB، به ويژه درونمايه هاي ژرف و چشمگيري از شخصيت جامعه ستيز را دارا هستند.

*روانپزشك و درمانگر مشكلات جنسي زناشويي و خانوادگي
دوشنبه 28 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 159]