گل گشت

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: گل گشت
اصفهان
تاريخچه اصفهان
اصفهان در ميان شهرهاي ايران گوهري يگانه است كه در پي فراز و فرودهاي تاريخي و از پس غبار قرون و اعصار همچنان درخششي ناب و سحرانگيز دارد. چنان تازه و پرطراوت است كه گوئي هم امروز پا به عرصه هستي نهاده و چنان اصيل و ريشه دار كه گوئي همواره بوده. فرهنگ غني و طبيعت زيباي اصفهان هماهنگي شگفتي دارند چنانكه گوئي بازتاب يكديگرند.گنبدهاي فيروزه اي ، آسمان آبي را طنين تكرار بخشيده ، گلدسته هاي بلند ، نداي خاموش چنارهاي كهنسال را كه آيه هاي خاكي خداوندند به بانگي رسا نغمه توحيد سرداده و نقش و نگار گل و بوته ها و اسليمي ها ، باغهاي خرم و شاخه هاي پرشكوه را بي خزان و جاودان كرده و جلوه هاي رنگ و نور در كاشي ها ، آفتاب درخشان اصفهان را معناي تازه اي بخشيده است.اصفهان از ديرباز بخاطر وجود پربركت زاينده رود ، اين سرچشمه حيات ، از كانونهاي مهم زندگي در اين سرزمين بوده است ، چنانچه در تمامي ادوار تاريخي شناخته شده از شهرهاي مهم ايران به شمار ميرفته است.در دوره هخامنشي آن را گابا يا گي مي ناميده اند كه بعدا به جي تبديل شده و از اقامتگاههاي ويژه پادشاهان و از استانهاي مهم ايران بوده است. در دوره اشكاني نيز اصفهان يكي از چهار ايالت پهله قديم و از مراكز مهم حكومت اشكاني بوده است . قلعه سارويه و گنجينه بزرگ كتاب آن مربوط به همين دوره است. در دوره ساساني اصفهان مركز تجمع سپاهيان و پادگان مركزي ايران بوده است و از همين رو آن را اسپاهان يا سپاهان ناميده اند. اصفهان در سال 21 هجري به تصرف سپاهيان اسلام در آمد و در سده هاي چهارم و پنجم هجري در دوره حكومت ديلميان اصفهان پيشرفت و عمران بسياري يافت ، كتابخانه بزرگي داشت و مهمترين مركز علوم ديني ، ادبي و فلسفي در ايران بود. در همين دوره است كه ابن سينا دانشمند و فيلسوف بزرگ ايران به تدريس مي پردازد و چندي نيز وزارت مي يابد.اصفهان در دوره سلجوقي و صفوي كه بعنوان پايتخت برگزيده شده به اوج شكوه و عظمت خود دست يافت و يكي از بزرگترين و آبادترين شهرهاي جهان بود. در فاصله ميان دوره سلجوقي و عصر صفوي يعني در دوره اوج و شكوفائي دو مصيبت بزرگ نيز بر اصفهان وارد آمد. يكي حمله مغول در قرن هفتم و ديگري قتل عام تيمور در اواخر قرن هشتم . اما اصفهان آنچنان كه در طول تاريخ پرفراز و نشيبش نشان داده بار ديگر از ميان آتش و خاكستر سربرآورد شكوه گذشته را باز يافت .اكنون اصفهان بعنوان يكي از زيباترين شهرهاي جهان با پشتوانه عظيم فرهنگي ، هنري ، صنعتي و اقتصادي خود مورد توجه جهانگردان و ايرانگردان داخلي و خارجي قرارگرفته است.

سي وسه پل يا پل الله ورديخان
يكي از پلهاي زيبا و جالبي كه در دوران صفويه بر روي زاينده رود احداث شد سي و سه پل است اين پل در گذشته «پل جلفا» ناميده مي شد (زيرا از اين طريق به جلفا كه تازه احداث شده بود) مي رسيدند. به «الله ورديخان» نيز معروف است زيرا سردار مشهور شاه عباس اول كه به ساختن اين پل مامور گرديد به اين نام ناميده مي شود . اين پل كه چهارباغ عباسي را به چهار باغ بالامتصل مي كند قبلا40 چشمه داشته اما امروز بيش از سي و سه چشمه آن باقي نمانده است و بقيه آنها مسدود شده اند. پل 295 متر طول و 13/75 متر عرض دارد و در زمره اولين آثاري است كه شاه عباس اول دستور ساختن آن را داده است.
در طرفين پل معبر باريك مسقفي است كه در سراسر طول پل ديده مي شود. سي وسه پل داراي يك پياده رو براي گردش در بالا و يك پياده رو در پايين است. پياده رو پايين گذرگاه مسقفي است كه ميان پايه هاي مركزي پل و به فاصله كمي از بستر رودخانه ايجاد شده است.
از گفتني ها درباره سي و سه پل اينكه در دوران صفويه جشن «آب ريزان» يا «آبريزكان» در كنار زاينده رود و در نزديكي اين پل برگزار مي شده است.
در اين جشن كه در سيزده ماه هر سال برگزار مي شد مردم با پاشيدن آب و گلاب به روي يكديگر در اين مراسم شركت مي كرده اند.
مصالحي كه در ساخت سي و سه پل به كار رفته : آجر در قسمت فوقاني و سنگ در طبقه تحتاني پل است. پل الله ورديخان كه در سال 1011 هجري بنا شده است از آثار مشهور اصفهان است كه اكثر سياحان و جهانگردان به توصيف آن پرداخته اند. يكي از خارجياني كه سي و سه پل را در اواخر حكومت قاجارها ديده است درباره آن مي نويسد :
اين بناي زيبا كه با وجود مرور زمان باز بزرگي و مشخصات آن سالم مانده است ارزش آن را دارد كه براي ديدنش به اصفهان رفت، هرچند احتمالا از كسي هم انتظار نمي رود كه براي ديدن شايد با شكوه ترين پل جهان چنين كاري بكند.

پل شهرستان
قديمي ترين پل زاينده رود، پل شهرستان است كه در چهار كيلومتري شرق اصفهان قرار گرفته و در حال حاضر در محدوده شهر است . اين پل در قديم جسر حسين و پل جي نيز ناميده مي شد. مافروخي اصفهاني در كتاب محاسن اصفهان كه به زبان عربي است از اين پل به نام جسر حسين ياد كرده است و عماراتي را كه نزديك آن هستند به نام قصر مغيره و قصر يحيي نام مي برد.
به نظر متخصصين و نويسندگان اين پل در زمان ساسانيان ايجاد گرديد و در زمان ديلميان و سلجوقيان تعمير و مرمت شده است. البته كتيبه يا نشانه اي كه مويد اين مطلب باشد در پل موجود نيست اما سبك معماري و مشابهت آن با پل هاي دوره ساساني كه در بعضي نقاط پابرجاست موجب ابراز اين عقيده شده است.
علت آن كه اين پل شهرستان ناميده مي شود اين است كه در روستائي به همين نام در شرق اصفهان واقع شده است. در نزديكي پل بقعه الراشد بالله خليفه عباسي قرار دارد كه در سال 532 هجري قمري در اصفهان به دست يكي از فدائيان اسماعيلي كشته شد.
اكثر سياحان و جهانگردان درباره پل شهرستان به تقصيل مطلب نوشته و آن را توصيف كرده اند. فردريچاردز از اين پل به عنوان يك پل به عنوان يك پل جنگي و نظامي ياد كرده و آن را تنها نمونه اي از پل هاي جنگي قديم مي نويسد.
در سال هاي اخير پل شهرستان نيز مانند ساير پلهائي كه بر روي زاينده رود احداث شده مورد مرمت قرار گرفته است. پل شهرستان از اين نظر كه قديم ترين پل موجود در اصفهان است و از آثاري است كه بناي آن به قبل از اسلام مي رسد حائز اهميت بوده و به همين دليل نيز مشهور است.
يکشنبه 27 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 113]