بورسي كه شايسته رونق است

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: يادداشت اقتصادي/
بورسي كه شايسته رونق است

خبرگزاري فارس: آيا استدلال تحليل‌گران بدبين مبني برعدم انطباق صعود پي درپي شاخص بورس با واقعيتهاي جاري درست است و بازار سهام بدون بنيادهاي محكم تا اين مرحله پيش رفته يا اين كه واقعا شايستگي چنين صعودي در بازار سرمايه وجود داشته است؟

به فاصله چند روز از اجراي قانون هدفمند كردن يارانه‌ها شاهد افزايش تقاضا براي خريد سهام در بازار سرمايه بوديم كه اين روند به‌وجود امده، در ميانه دي‌ماه به صعود جالب قيمت‌ها و شاخص‌ها منجر شد. با توجه به اين كه فاز اجرايي قانون هدفمند كردن يارانه‌ها در حقيقت معطوف به اصلاح قيمت‌ها در حوزه انرژي و كالاهاي اساسي بود و اين اصلاح به زعم برخي كارشناسان به معناي ايجاد تورم و افزايش هزينه‌هاي توليد و زندگي روزمره است، برخي تحليل‌گران اقتصادي و بازار سرمايه، صعود فعلي بورس را منطبق بر واقعيت‌هاي جاري نمي‌دانند و نسبت به رشد مصنوعي قيمت و شاخص‌ها هشدار مي‌دهند.
البته اين مقطع چندمين مقطع در دو سال اخير است كه تحليل‌گران بازار نسبت به عاقبت رشد قيمت‌ها خوش بين نيستند. پيش از اين و پس از سقوط بازار در سال 1387 كه مقارن با وقوع بحران در اقتصاد جهان بود، بازار به كف قيمت‌ها در سهام رسيد و شاخص 8 هزار واحدي را تجربه كرد كه پايين‌ترين رقم در سال‌هاي اخير بود.
پس از اين رخداد، به‌مدت قريب به دو سال است كه بازار در مسير صعودي قرار گرفته و شاخص كل عدد جالب 21 هزار واحدي را درنورديد. در تمامي اين دوران دو ساله شاهد دوره‌هاي رونق بازار بوده‌ايم كه نسبت به دوره‌هاي ركود، قوي‌تر و از نظر زماني، طولاني‌تر بوده است.
به علت تحولات مهم دروني و بروني بازار سرمايه، برخي تحليل‌گران نسبت به روند صعودي شكل گرفته بدبين بوده و به سهامداران نسبت به تصميم‌هايشان هشدار داده‌اند. حال بايد ديد آيا استدلال اين دسته از تحليل‌گران درست است و بازار بدون بنيادهاي محكم تا اين مرحله پيش رفته يا اين كه واقعا شايستگي چنين صعودي در بازار سرمايه وجود داشته است؟
اين پرسش در حقيقت پاسخي معطوف به آينده دارد چه اين كه فعالان بورس مي‌خواهند بدانند آيا با يك بازار حبابي در اين شرايط روبه‌رو هستند يا اين كه بازار رو به صعود است و بايد به آينده‌اي بهتر نيز چشم داشت و فعاليت‌ها را در اين عرصه تداوم و گسترش بخشيد؟
اين يادداشت بر آن است با بررسي شرايط رواني دوره جاري بورس در كنار پارامترهاي كلان اقتصادي و سياسي، بر حقيقي بودن رشد بازار در دو سال اخير صحه بگذارد و اين رشد را بر پايه‌هاي محكم تصوير كند. دلايل اين امر البته در خلال يادداشتي ديگر و در قالب 4 مورد «تحول بنيادين صنايع»، « اصلاح P/E»، «تحولات سياسي» و «ورود سرمايه و نقدينگي» عنوان خواهد شد كه بخشي از ان به فرصت آينده موكول مي‌شود.

*تحول بنيادين صنايع

فعاليت بازار سهام به دو دوره كلي رونق و ركود تقسيم مي‌شود. هر يك از اين دو دوره در ابعاد چندين ساله رخ مي‌دهد و در هر يك شرايط خاصي بر بازار حاكم است. اگر شرايط دوران رونق، صعود چندين ساله قيمت‌ها و شاخص‌ها و چندين برابر‌شدن ارزش بازار است، در دوران ركود قيمت‌ها و شاخص‌ها افتي را پي مي‌گيرند كه چندين سال طول مي‌كشد و ارزش بازار به شدت افت مي‌كند.
بازار تا زماني در دوره ركود است كه شاخص‌ها سقف‌هاي قبلي خود كه در دوران رونق است، را نشكسته باشند و در صورت شكست سقف‌ها، بازار به تغيير وضعيتي كلي تن داده است. اين البته در شرايطي است كه بازار سرمايه براي دهه‌ها در دوره‌اي صعودي باشد و دوران ركود چند ساله در دل اين صعود بزرگ قرار مي‌گيرد.
نگاهي به بازار وال استريت به‌عنوان قلب بورس‌هاي بين‌المللي در حقيقت مهر تاييدي بر اين گفته مي‌زند. از زمان تعريف شاخص «دائوجونز» در حوالي سال 1880 ميلادي تا سال‌هايي پس از اتمام قرن بيستم اين شاخص در روند صعودي قرار گرفته بود.
اين دوره زماني حدود 130 ساله در حقيقت متن تحولات تاريخ مدرن بشريت است كه در ان اقتصاد معنايي علمي يافت و توسعه به گفتمان قالب عرصه اقتصادي تبديل شد تا رفاه در خلال فن آوري رو به گسترش به انسان روي آورد. در اين برهه زماني، افت‌ها مقطعي رخ داده‌اند و صعود بوده كه نبض تحولات را در اختيار گرفته است. هم گام با رشد بزرگ‌ترين بورس جهان، بورس‌ها در ديگر مناطق و كشورها نيز در مسير صعودي بوده‌اند و پيش از بحران اخير اقتصادي، افت‌هاي مقطعي را در دل صعودهاي پيگير در دهه‌هاي اخير دنبال كرده‌اند.
بازار سرمايه ايران نيز پس از فعاليتي نسبتا كوتاه‌مدت و محدود در سال‌هاي پيش از انقلاب، فعاليت خود را به شكلي جدي از سال‌هاي پس از جنگ آغاز كرد. در اين دوراني كه بيست سال خود را تمام كرده، بورس با صعود روبه‌رو بوده و در حركت خود از عدد 100 واحدي شاخص تا رقم حدود 21 هزار واحد كنوني، افت‌ها در حقيقت در دل صعودها رخ داده‌اند.
به اين ترتيب بازار از سال 1368 به‌طور مشخص در دو دوره رونق و دو دوره ركود قرار داشته و هم اكنون به نظر مي‌رسد دوران سوم صعود را آغاز كرده است. در حقيقت استدلال عده‌اي كه منتقد جو فعلي و دو سال اخير بورس بوده‌اند، بر اين است كه دوران فعلي را گرچه به گواه ارقام دوران صعودي مي‌دانند اما به پايه‌هاي اين دوران شك دارند و چندان آن را منطبق بر واقعيات نمي‌دانند اما مخالفان نظري برعكس دارند.
هرچند بايد گفت كه گواهي اعداد در بازار سرمايه به منزله دوران‌هاي رونق و ركود هستند چون حركات بازار در قالب اعداد رخ مي‌دهند و تفسير مي‌شوند و روندهاي طولاني‌مدت نيز نشان داده‌اند برخلاف واقعيات رخ نمي‌دهند. اما با اين وجود مقاطع مختلف صعودي دو سال اخير و به‌ويژه دوره اخير مورد انتقاد برخي كارشناسان و فعالان بازار است. اشكالي كه بر دوره اخير وارد مي‌شود چون مبتني بر وقوع تحولي اقتصادي در كشور است كه تبعات كوتاه‌مدت آن كمتر قابل انكار است، اشكالي جدي است و اين دوره چندان مقبول اين دسته از كارشناسان نيست.
در توضيح تغيير دوران ركود به رونق يا بالعكس، مهم‌ترين دليل مبتني بر شاخص‌هاي اقتصادي كشور است. بورس چون نمادي از اقتصاد يك كشور تعريف مي‌شود، بازتابي از وقايع كلان است و دوران رونق اقتصاد با رونق بورس و دوران ركود با دوران ركود بورس هم گام فرض مي‌شود.
شاخص‌هاي كلان اقتصاد ايران در دو سه سال اخير و به‌ويژه پس از افت قيمت نفت در پي وقوع بحران جهاني، ارقام مطلوبي را نشان نمي‌دهد و بر اساس همان قاعده هم گامي اين شاخص‌ها با روند بورس، همگان توقع ركود را در بورس دارند اما به وضوح چنين انتظاري برآورده نشده است. همين علت تناقض روند اقتصاد و بورس به بزرگ‌ترين نقطه ابهام روند اين دو ساله بورس تبديل شده و بسياري را به روند بورس مشكوك كرده است. اما در پاسخ مي‌توان بررسي اجزاء بورس را در دستور كار قرار داد و ارتباط آن را تحولات كلان اقتصادي سنجيد.
بورس ايران با «شاخص كل» خود معرفي مي‌شود كه «ميانگين وزني» قيمت‌هاي سهام است. به علت وزني بودن ميانگين قيمت‌هاي سهام، شركت‌هاي بزرگ‌تر وزن بيشتري در تحولات شاخص كل به‌عنوان نماد بازار سرمايه دارند.
اين شركت‌هاي بزرگ‌تر گاهي هر يك خود به معناي تحولات چند ده شركت كوچك هستند تا شاخص كل بازار را تقريبا به سياق تحولات خود درآورند. به اين ترتيب چندين شركت بزرگ در حقيقت روند شاخص كل را تعيين مي‌كنند كه اين شركت‌ها بيشتر از صنايع نفت و پتروشيمي، فلزات، بانك و مخابرات هستند. برخي نمادهاي مالي و خودرويي و صنايع ديگر نيز اثري قابل‌توجه بر شاخص دارند. بنابراين در كل حدود 30 نماد به جاي كل نمادهاي حاضر در بورس، جهت شاخص كل را تعيين مي‌كنند.
اين در حالي است كه حتي چند نماد از اين 30 نماد نيز قادرند حريف باقي بزرگان شوند و باز اين نماد «مخابرات ايران» است كه به تنهايي گاهي جهت شاخص كل را مشخص كرده است!
حال بازار سرمايه ايران تحت تاثير چند شركت خاص نوسان مي‌كند و شاخص كل نيز بر اين اساس، تغييرات خود را به نمايش مي‌گذارد اما شاخص‌هاي كلان اقتصادي كشور تنها وابسته به چند شركت و چند صنعت نيست كه تحولات كلان آن در بازار سرمايه عينا بازتاب يابد.
حال بايد ديد صنايع مذكور آيا در حقيقت مطابق بر آمارهاي كلان اقتصادي كشور ازجمله رشد اقتصادي حركت مي‌كنند؟ صنايع نفت و فلزات بهترين و سودآورترين صنايع كشور هستند كه مزيت نسبي در برابر رقباي جهاني دارند و محصولات خود را به راحتي در بازارهاي داخل و خارج عرضه مي‌كنند. هم گام با تحولات قيمت‌هاي جهاني، درآمد و سودآوري اين صنايع نيز تغيير مي‌كند و اين در حالي است كه در دوران ركود سال‌هاي 84 تا 88 نيز بهترين و سودآورترين سهام بازار سرمايه متعلق به اين صنايع بود چه اين كه در اين مقطع قيمت‌هاي جهاني مواد خام و انرژي در مسير صعودي تاريخي قرار گرفته بود.
در مقطع پس از بحران و پس از افت شديد قيمت سهام شركت‌هاي فعال اين دوصنعت، نيز هم گام با بهبود نسبي اوضاع جهاني و رشد قيمت مواد خام، اين شركت‌ها در مسير صعودي قيمت سهام قرار گرفتند و بخش مهمي از رشد اين دو سال اخير بازار سرمايه را بر عهده گرفته‌اند.
اوضاع در گروه بانكي نيز در اين سال‌ها نسبتا مطلوب بوده چه اين كه در دوران ركود نيز فشارهاي وارده بر بانك‌ها ازجمله كاهش نرخ بهره و ارائه نشدن مجوز افزايش سرمايه، به نحوي مطلوب با تغيير عملكردها، دفع شد و در دوران دو ساله اخير شاهد بهبود سودآوري، افزايش سرمايه و گسترش سرمايه‌گذاري‌ها از سوي بانك‌هاي كشور بوده‌ايم.
صنعت مخابرات نيز به‌عنوان صنعتي پر ظرفيت و رو به گسترش و پس از حضور در بازار سرمايه، نقشي بسيار بزرگ در رشد بازار در دو ساله اخير داشته است. به اين ترتيب صنايع موثر بورسي چندان با واقعيات اقتصادي كلان كه در امارها بازتاب مي‌يابد همسو نبوده و رشد خوبي در شرايط نشان از افت رشد اقتصادي كشور داشته‌اند.
به اين ترتيب اثبات مي‌شود كه تكيه بر «تحولات بنيادين صنايع» به ‌عنوان مهم‌ترين بخش رشد بازار سرمايه، روند طبيعي خود را براي‌گذار از دوران ركود به رونق طي كرده است. علاوه بر اين صنايع كه رشدي مبتني بر واقعيات بنيادي خود داشته‌اند، البته صنايع ديگري نيز در اين مقطع تغييرات مثبتي را تجربه كرده‌اند.
صنعت پيمانكاري از دوران ركود عميق خود در سال‌هاي گذشته خارج شده و صنعتي پيشرو در بازار اين روزها و اين دو ساله بوده است. بخش‌هاي مختلف صنايع غذايي و شيميايي نيز چنين شرايطي داشته‌اند و گروه نمادهاي سرمايه‌گذاري نيز بر طبق رشد ارزش سهام مختلف با تغيير وضعيت روبه‌رو بوده‌اند.
به اين ترتيب صنايع بسياري تحول مثبت داشته‌اند تا بازار نيز در اين دو سال روندي مثبت داشته باشد. البته نبايد از كنار رشد برخي صنايع نيز گذشت كه به‌لحاظ بنيادين تغيير خاصي نسبت به دوران ركود نداشته‌اند اما مورد توجه گسترده بازار قرار گرفته‌اند. شايد صنعت خودرو از اين لحاظ بهترين مثال باشد كه خوب اين موضوع نياز به بررسي بيشتر و دقيق‌تر دارد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 248]