گفت‌و‌گو با مسعود رايگان، كارگردان نمايش « قاتل بي‌رحم»

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: به حرمت تئاتر بايد تمام قد ايستاد

به زودي سالن استاد سمندريان شاهد اجراي نمايشنامه « قاتل بي‌رحم هسه كارلسون» خواهد بود. نمايشنامه‌اي سوئدي به ترجمه و كارگرداني مسعود رايگان، هنرمندي كه معتقد است بايد در برابر حرمت صحنه تئاتر تمام قد ايستاد و كلاه از سر برداشت... در مراحل پاياني تمرينات اين نمايش و در ميان هيجان و تلاش يك يك اعضاي گروه براي ارائه اثري هنرمندانه و در خور، با مسعود رايگان همراه شديم تا با او از حال و هواي اين نمايشنامه بگوييم، بشنويم؛ نمايشنامه‌اي كه بدون شك به زودي هنردوستان زيادي را روي صندلي‌هاي تماشاخانه تئاتر

شما فارغ‌التحصيل كارگرداني تئاتر هستيد اما بعد از بازگشت به ايران به عنوان چهره‌اي توانمند در عرصه تلويزيون و سينما ايفاي نقش كرديد. با كارگرداني اين نمايش از اين به بعد بايد در حوزه تئاتر شاهد حضور

مسعود‌ رايگان باشيم؟

ببينيد خانه اول و آخر من و همسرم تئاتر بوده و هست. در حقيقت ما هر دو از سنت تئاتر مي‌آييم و اين بر مي‌گردد به ساليان دراز فعاليت من در عرصه تئاتر، چه در ايران و قبل از رفتنم به خارج از كشور و چه در سوئد. به‌طوري كه 12 سال حضور من در سوئد برابر بود با فعاليت مدام در عرصه‌هاي مختلف تئاتر حرفه‌اي اين كشور از همكاري با تئاتر ملي گرفته تا تئاتر شهر. اينها را گفتم تا تاكيد كنم سمت و سوي علاقه من هميشه در راستاي هنر تئاتر بوده و هست. از اين گذشته من و همسرم خانم تيموريان هردو نسبت به هم متعهديم كه در سال لااقل يك كار را روي صحنه ببريم چرا كه از ديدگاه هر دو ما تئاتر به‌گونه‌اي بازآموزي تجربيات گذشته و به روز شدن دانش و اطلاعات ماست. به هر حال همه ما هر از گاهي به يك بازآموزي دوباره نياز داريم و بهترين راه براي اين بازآموزي بازگشت به تئاتر و تجربه دوباره صحنه و نفس به نفس شدن با تماشاچي است تا بدانيم كجا ايستاده‌ايم.

بعد از روياي يك عكس انتظار مي‌رفت با مرثيه‌اي براي آقاي تركاشوند شاهد حضور دوباره شما در عرصه تئاتر باشيم اما با وجود گذشت زمان اين اتفاق نيفتاد!

خب اول اينكه اجراي مرگ تدريجي آقاي تركاشوند همچنان در برنامه‌ اجراهاي آينده ما قرار دارد و دير يا زود شاهد اجراي اين كار خواهيم بود؛ اما علت به سرانجام نرسيدن اين كار عدم همراهي يكي از بازيگران اصلي گروه بود. البته از آنجا كه تئاتر خانه اول و آخر اين دوست عزيز بوده و هست چنين رفتاري اصلا مورد انتظار من و باقي اعضاي گروه نبود؛ اما به هر حال در برابر پيشنهادهاي ديگر اين اتفاق افتاد.

به هر حال جدا از اخلاق حرفه‌اي بعد مالي و راهي براي گذران زندگي هم مطرح است. شايد اين همان نقطه‌اي است كه گاهي حتي هنرمندان را هم به انتخاب‌هايي اين‌چنيني سوق مي‌دهد!

ببينيد حتي با اين نگاه هم حرف من اين است؛ آيا تئاتر ما آنچنان فقير است كه نمي‌تواند پاسخگوي نيازهاي مادي بازيگران، كارگردانان و نويسندگانش باشد، آنقدر كه در هر لحظه احتمال ترك گروه وجود داشته باشد؟! از طرف ديگر اپيدمي شدن چنين رفتاري است كه مشكل‌آفرين شده. من فكر مي‌كنم بايد به هر قيمتي در برابر چنين عارضه‌اي بايستيم شايد اولين قدم هم افزايش امكانات مالي تئاتر است. ارزش تئاتر به اندازه‌اي است كه در الگوهاي اروپايي اين هنر از در مهد كودك‌ها و پيش از اينكه فيلم‌هاي انيميشن و سينما ذهن بچه‌ها را فرا بگيرد براي آنها به نمايش در مي‌آيد.

قاتل بي‌رحم هسه‌كارلسون يك نمايشنامه سوئدي است و مخاطب ايراني چندان با رمان‌ها و روايت‌هاي سوئدي آشنا نيست شايد تنها آشنايي ما با دنياي هنر سوئد و به‌طور كلي اسكانديناوي، برگمن است. شما با اين انتخاب نگاه تازه‌اي را دنبال مي‌كنيد؟

حق با شماست، ارتباط ما با دراماتيكرهاي سوئدي و اسكانديناوي بسيار كم است. ما در ايران از عالم هنر سوئد شايد تنها برگمن را مي‌شناسيم در حالي كه نام‌آوران سوئدي و اسكانديناوي بسياري هستند كه جاي آنها در حافظه هنر دوست ما ايراني‌ها خالي‌است. از جمله هنينگ مانكل كه با وجود قدمت حضورش در هنرهاي تصويري و نمايشي چندان براي ما شناخته شده نيست. هنينگ مانكل 3 فيلم سينمايي به كارگرداني خودش دارد. اين هنرمند عاشق سرزمين آفريقاست و به‌دنبال همين عشق در موزامبيك يك تئاتر كاملا متفاوت روي صحنه برده. هنينگ مانكل علاوه بر نگاه هنري، روحيه‌اي كاملا بشر دوستانه دارد او از فعالان بنام دهه 60 اروپا بود و از اهالي بهارپراگ 1968. مايكل مخالف حضور نيروهاي آمريكايي در جنگ ويتنام بود. اين روحيه جنگ ستيزي در جنگ‌هاي بوسني هرزگووين و در همين اواخر در مورد غزه هم تكرار شد. در كنار همه اين موارد تا امروز بيش از 30 ميليون نسخه از نوشته‌هايش در جهان منتشر شده. بنابراين به‌جرات مي‌توان گفت جاي آثار چنين هنرمندي در حافظه ما ايراني‌ها بسيار خالي است. از طرف ديگر من به دليل تسلطم به زبان سوئدي اين را جزو وظايف خودم مي‌دانم كه دراماتيكرها و هنرمندان سوئدي را به هموطنان ايراني معرفي كنم.

اما چرا در ميان آثار اين هنرمند قاتل بي‌رحم هسه كارلسون؟

فارسي چهل و يكمين زباني است كه اين اثر به آن ترجمه شده. بنابراين مي‌توان گفت قاتل بي‌رحم هسه كارلسون يكي از آثار مطرح اين نويسنده است. هنينگ مانكل يك جنايي نويس كاملا خبره است و رمان‌هاي جنايي بسيار زيادي دارد. اكثر رمان‌هاي جنايي او هم تبديل به سريال‌هاي تلويزيوني شدند، در انگليس بي‌بي‌سي يكي از كارهاي او را به تصوير كشيد و تلويزيون سوئد، فنلاند و نروژ هم خيلي از كارهاي او را در قالب سريال‌هاي تلويزيوني در آورند و در اين ميان هسه كارلسون يكي از نمايشنامه‌هاي مطرح اين هنرمند سوئدي است كه شايد جاي آن در حافظه تئاتري ما ايراني‌ها خالي بود.

از قرار در اين نمايشنامه مخاطب با فضايي كاملا فانتزي و غير معمول روبه‌روست؟

شما نمي‌توانيد با مسائل خيلي جدي و تراژيك و از جنس خودشان برخورد كنيد و همان سختي را بي‌كم و كاست به مخاطب منتقل كنيد. حتي گاهي لازم است با همين مسائل شوخي كنيد. اين دقيقا همان اتفاقي است كه در زندگي زيباست لني‌ني شاهدش بوديم. لني‌ني در اين اثر از جنگ جهاني و اردوهاي جنگ حرف مي‌زند اما با نگاهي كاملا از سر شوخ‌طبعي. با اين حال كاملا ژرفاي اندوهناك داشتن به مخاطب منتقل مي‌شود شايد از همين روست كه از چنين آثاري به عنوان كمدي سياه ياد مي‌شود و بالاخره اينكه گاهي با موضوعات دردناك نمي‌توانيم به همان دردناكي كه در واقعيت شاهد هستيم برخورد كنيم و حتما بايد براي بيان و به تصوير كشيدن‌شان با آنها شوخي كنيم. پس قرار نيست ما متاثر از عنوان نمايش يك اثر جنايي را تجربه كنيم! چرا اتفاقا. ولي اجازه بدهيد من قضيه را پيش از اجراي نمايش فاش نكنم.

چيدمان بازيگران اين اثر از ابتدا تا امروز تغييرات زيادي كرد. قرار بود هنرمنداني مثل پانته‌آ بهرام، امير جعفري و امين زندگاني جزو گروه باشند اما حالا هيچ كدام از آنها حضور ندارند.

خب در حقيقت انتخاب بازيگران تئاتر درست مثل چيدن يك پازل است و يك يك اعضا بايد به خوبي در كنار هم قرار بگيرند. در مراحل اوليه انتخاب من براي تكميل اين پازل خانم پانته‌آ‌بهرام و امير جعفري بودند اما هردوي اين دوستان به دليل قراردادهاي همزماني كه با گروه‌هاي سينمايي و تلويزيوني داشتند خيلي شرافتمندانه و از ابتداي كار اعلام كردند كه قادر نيستند. اما امين زندگاني بعد از دو ماه تمرين با گروه درست 10 روز به پيش از اجراي نمايش خيلي ناگهاني پيغام داد كه به دليل مشكلات شخصي و سفرهايي كه به خاطر فيلم سينمايي ملك سليمان بايد در آنها حضور داشته باشد نمي‌تواند با گروه همكاري كند و بدون كوچك‌ترين توضيح قانع كننده‌اي گروه را ترك كرد، آن هم درست 10 روز مانده به اجرا.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]