لزوم تغيير نگرش به پژوهش

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: لزوم تغيير نگرش به پژوهش
احمدرضا ساحلي

پ

يچيدگى امر تعليم و تربيت و نيز دسترسى به حوزه‌اى از معرفت كه ما را على‌رغم همه معضلات در رسالتى كه بر دوش داريم، راهبر باشد نياز به پژوهش‌هاى علمى دارد. هرچند تاكنون به دلايل عديده، تحقيقات در آموزش و پرورش ايران، نتوانسته جايگاه اصلى خود را پيدا كند كه شايد يكى از اصلى‌ترين دلايل آن، عدم باور و اعتقاد مديران به نتايج اين‌گونه تحقيقات باشد اما به هرحال نمى‌توان بدون استناد به يافته‌هاى تحقيقاتي، پاسخگوى اين همه پرسش‌ها در نظام تعليم و تربيت بود. برخى از كشورها با بهره‌گيرى از نتايج تحقيقات به موفقيت‌هاى زيادى دست يافته‌اند و برخى ديگر در ابتداى راه بوده و با مشكلات فراوانى دست به گريبان هستند و بدين‌جهت ضرورت يك تحول در انديشه مربيان و مسئولان اين قبيل كشورها، امر مهمى است كه به خوبى احساس مى‌شود و كشور ما نيز به دليل ساختار عظيم تعليم و تربيت و جمعيت بالاى دانش‌آموزى از اين قاعده مستثنا نمى‌باشد.

امروزه توسعه و رشد، يكى از مهمترين مباحثى است كه توجه كشورهاى در حال توسعه را به خود معطوف داشته است. محدوديت منابع، انرژى و نيروى انسانى كارآمد، رقابت فشرده‌اى ميان اين كشورها در زمينه دستيابى به راه‌هايى كه بتواند آنان را هرچه سريع‌تر به سرمنزل مقصود برساند، ايجاد كرده است. براى نيل به هدف مقدس توسعه “فرهنگ پژوهش در مدارس”‌به نظر مى‌رسد كه ابتدا بايد در نگرش آموزش و پرورش تغييراتى حاصل گردد. بديهى است كه پايه و اساس هر انديشه‌اى در آموزش و پرورش بستگى به حمايت دست اندركاران تعليم و تربيت آن كشور دارد كه در ذيل به پاره‌اى از آنها اشاره مى‌شود؛

-1 نقش نظام آموزشى كشور در توسعه فرهنگ پژوهش در مدارس:

آموزش و پرورش بايد از نظامى پويا برخوردار باشد. به عبارت ديگر علم و پژوهش در آن نهادينه شده و پژوهش دانش‌آموزان جايگاه و موقعيت واقعى خود را در نظام آموزشى بازيابد. اگر چنين شود حس كنجكاوى و اشتياق به تحصيل در دانش‌آموزان تقويت مى‌گردد و استعدادهاى بالقوه به بالفعل تبديل مى‌شود چرا كه به فرموده مولاى متقيان حضرت على عليه السلام: “آموزش در كودكى همچون نقشى بر سنگ ماندگار است.”

-2 نقش معلمان در توسعه فرهنگ پژوهش در مدارس:

معلمان، نخستين مشعل‌داران پيشرفت فكرى دانش‌آموزان هستند. معلمان مجرب و با درك و فهم براى پربار كردن هرچه بيشتر درس، در تمام زندگى به دنبال انديشه‌ها و مطالب تازه هستند. آنان به دانش‌آموزان مى‌آموزند كه چگونه علمى فكر كنند، چگونه منطقى بينديشند، چگونه مشاهده كنند و چگونه مشاهدات خود را منظم نمايند، چگونه حدس بزنند و...

معلمان بايد بتوانند فعاليت‌هاى علمى دانش‌آموزان را هدايت نموده و روحيه تعاون و همفكرى را در آنها تقويت كنند. براى نيل به اين مهم، معلمين بايد خود پژوهشگر باشند و با جان و دل با دانش‌آموزان مشاركت و همكارى داشته باشند.

-3 نقش خانواده در توسعه فرهنگ پژوهش در مدارس:

خانواده به‌عنوان بسترى مناسب كه مى‌تواند استعدادهاى دانش‌آموزان را شكوفا سازد، هميشه از جايگاه مهمى برخوردار بوده است. نقش حمايتى والدين، تشويق‌ها و همفكرى و مساعدت آنان در انجام پژوهش‌ها مى‌تواند در توسعه فرهنگ پژوهش در بين دانش‌آموزان نقش بسزايى داشته باشد. در اين راستا مى‌توان در آغاز سال تحصيلي، از والدين براى حضور در مدرسه دعوت نمود و آنها را در كم و كيف پژوهش قرار داد. كلاس‌هاى آموزش خانواده مى‌تواند محلى باشد براى آموزش جذاب و لذت بخش روش‌هاى تحقيق. از آنجا كه جهت انجام پژوهش لازم است تا دانش‌آموزان در خارج از محيط مدرسه نيز به فعاليت بپردازند، لذا همكارى والدين در اين زمينه ضرورى مى‌باشد.

-4 نقش كتابداران و كتابخانه:

كتابدارانى كه نياز دانش‌آموزان را به خوبى درك كرده و همواره به دنبال كتب جديد مى‌باشند و در مواقع لازم با استفاده از شيوه‌هاى نوين كتابداري، دانش‌آموزان را به مطالعه و پژوهش ترغيب مى‌كنند، نقش پررنگى در توسعه فرهنگ پژوهش در مدارس دارند. نظر به اهميت موضوع لازم است در انتخاب كتابداران دقت لازم صورت گرفته و متوليان امر با آموزش‌هاى مستمر، آنان را در امر يارى رساندن به دانش‌آموزان همراهى نمايند.

-5 نقش تبليغات:

مى‌توان در مدارس، نمايشگاهى از پژوهش‌هاى انجام شده برپا كرد و براى اصولى‌ترين پژوهش‌ها، جوايزى در نظر گرفت. در سطح مناطق و سازمان‌هاى آموزش و پرورش، پژوهش‌هاى نمونه در معرض ديد عموم قرار گيرد و از دست اندركاران آن قدردانى شود. به منظور تشويق نونهالان و كودكان مى‌توان مسابقه‌اى بين مدارس ابتدايى و يا راهنمايى به تفكيك پايه‌هاى تحصيلى ترتيب داد و همه دانش‌آموزان را به شركت در آن تشويق و ترغيب نمود. تقدير و تشكر از والدينى كه در امر پژوهش و همكارى با فرزندان تلاش موثرى داشته‌اند مى‌تواند عامل مهمى در گسترش فرهنگ پژوهش در مدرسه باشد. از طريق راديو و تلويزيون و روزنامه‌هاى كثيرالانتشار و يا روزنامه‌هاى ديوارى مدارس، مى‌توان اولويت‌هاى پژوهشى را اعلام و جدول زمانى و چگونگى انجام پژوهش را آموزش داد.

نتيجه:

چنانچه آموزش و پرورش قصد توسعه فرهنگ پژوهش در مدارس را دارد بايد اين فرهنگ را دردوره ابتدايى ايجاد نموده و در دوره‌هاى تحصيلى بالاتر آن را بسط و گسترش دهد. متاسفانه در دوره ابتدايى جايگاه پژوهش خالى بوده و در كتب درسى مجالى براى پرداختن به آن پيش‌بينى نشده است. آموزش و پرورش در اولين گام بايد تغييراتى را در كتب درسى اعمال نمايد تا از اين طريق حس كنجكاوى دانش‌آموزان ارضا شود. در برنامه درسى بايد جايى براى پژوهش در نظر گرفته شود و صد البته تنها بر محفوظات تكيه نشود و درصدى نيز به فعاليت‌هاى علمى آنان اختصاص يابد.
يکشنبه 30 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 87]