تولد يك يوزپلنگ در منطقه پناهگاه حيات وحش نايبندان طبس

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: تولد يك يوزپلنگ در منطقه پناهگاه حيات وحش نايبندان طبس
خبرگزاري فارس: يك قلاده يوزپلنگ آسيايي در پناهگاه حيات وحش نايبندان متولد شد.

به گزارش خبرنگار اجتماعي فارس، در تير سال جاري يك قلاده يوزپلنگ به همراه توله در داخل پناهگاه حيات وحش نايبندان در محل چشمه كويري مشاهده شده است.
شواهد موجود نشان دهنده تولد توله اين يوزپلنگ در سال جاري است.
پناهگاه حيات وحش نايبندان يزد، منطقه بيابانى و كويرى با مساحتى برابر يك ميليون و 500 هزار هكتار از مهم‌ترين زيستگاه‌هاى يوزپلنگ ايران است.
در جهان‌ دو گونه‌ يوزپلنگ‌ وجود دارد كه‌ يكي‌ گونه‌ آسيايي‌ و ديگري‌ گونه‌ افريقايي‌ است.‌‌ گونه‌ افريقايي‌ يوزپلنگ‌‌ در شمال‌ اين‌ قاره‌ پهناور منقرض‌ شده‌ و فقط محدود به‌ جنوب‌ اين‌ قاره‌ شده‌ است‌ كه‌ البته‌ با برنامه‌هاي‌ مناسب‌ حفاظتي‌ در حال‌ حاضر از نظر جمعيتي‌ در وضعيت‌ مناسبي‌ است‌‌.
اما يوز آسيايي‌ كه‌ زماني گستره‌ وسيعي‌ از غرب‌ اين‌ قاره‌ از سوريه‌ و عربستان‌ گرفته‌ تا هندوستان‌ و تركمنستان‌ پراكنده‌ بود از ‌20‌ سال‌ پيش‌‌ جز در ايران منقرض‌ شده‌ است‌‌.
اين‌ گونه‌ در عراق‌ از ‌1929‌‌ كويت‌ ‌1942‌‌ هند ‌1947‌‌ قزاقستان‌ ‌1970‌‌ پاكستان‌ ‌1972‌‌ تركمنستان‌ ‌1973‌‌ عربستان‌ ‌1973‌‌ و عمان‌ ‌1977‌ منقرض‌ شده‌ است‌‌.
در حال‌ حاضر يوزپلنگ‌ آسيايي‌ فقط به‌ كشور ايران‌ كه‌ ‌40‌ سال‌ پيش‌ برنامه‌ حفاظتي‌ خود را براي‌ نگهداري‌ نسل‌ اين‌ حيوان‌ آغاز و از ‌20‌ سال‌ پيش‌ تشديد كرد‌ محدود مي‌شود‌ به‌ همين‌ دليل‌ است‌ كه‌ امروزه‌ به‌ يوز آسيايي‌‌ يوز ايراني‌‌ نيز گفته‌ مي‌شود‌.

مشخصات‌ يوزپلنگ‌ آسيايي‌

يوزپلنگ‌ از خانواده‌ گربه‌ سانان‌ به‌ شمار مي‌آ‌يد و به‌ دليل‌ داشتن‌ دست‌ و‌ پاهاي‌ بلند‌ بدني‌ باريك‌ و كشيده‌ و سينه‌هاي‌ فراخ‌ تا حدودي‌ شبيه‌ سگ‌ تازي‌ است‌ ولي‌ برخلاف‌ سگ‌ سانان‌ سر كوچك‌ و گردن‌ و پوزه‌هاي‌ كوتاه‌ و گوش‌هايي‌ كوچك‌ و گرد دارد‌.
به‌ طور كلي‌ مي‌توان‌ آن‌ را به‌ سگي‌ با كله‌ گربه‌‌ تشبيه كرد‌. رنگ‌ پشت‌ زرد كم‌ رنگ‌ تا زرد متمايل‌ به‌ قرمز و زير بدن‌ سفيد است‌. بسياري‌ از مردم‌ يوز را با پلنگ‌ اشتباه‌ مي‌گيرند‌ اما تفاوت‌ بارز اين‌ دو حيوان‌ در شكل‌ خال‌هايشان‌ است‌‌ در يوز خال‌ها توپر و گرد است‌‌ در حالي‌ كه‌خال‌هاي‌ پلنگ‌ درشت‌ و توخالي‌ و گل‌ مانند است.
وجود نوار سياه‌ رنگي‌ كه‌ از گوشه‌ داخلي‌ چشم‌هاي‌ يوز‌ به‌ موازات‌ بيني‌‌ تا گوشه‌ لبها امتداد يافته‌ و به خط اشك‌‌ معروف‌ است‌ نيز از مشخصات‌ بارز يوز است.
چشمان‌ يوز در بالاي‌ كاسه‌ سر قرار دارد.‌ طول‌ سر و بدن‌ يوزپلنگ‌ بالغ‌ از ‌112‌ تا ‌137‌ سانتي‌ متر‌ طول‌ دم‌ ‌64‌ تا ‌86‌ سانتي‌ متر و بلندي‌ شانه‌هايش‌ ‌71‌ تا ‌84‌ سانتي‌ متر است‌ و وزن‌ حيوان‌ به‌ ‌34‌ تا ‌54‌ كيلوگرم‌ مي‌رسد. جنس‌ نر يوز‌ اندكي‌ بزرگتر از جنس‌ ماده‌ است‌‌.

ويژگي‌ رفتاري‌

برخورداري‌ از ستون‌ فقرات‌ انعطاف‌ پذير‌، كبد و قلب‌ بزرگ‌،‌ سوراخ‌ بيني‌ گشاد‌، ظرفيت‌ بالاي‌ ريه،‌‌ بدني‌ عضلاني‌ و باريك‌‌ يوزپلنگ‌ را تيز ‌روترين‌ شكارچي‌ جهان‌ ساخته‌ است. آنها قادرند با سرعتي‌ معادل‌ ‌110‌ كيلومتر بر ساعت‌ بدوند.
يوزپلنگ‌ نظم‌ اجتماعي‌ منحصر به‌ فردي‌ دارد. در ايران‌ مطالعاتي‌ درباره يوزپلنگ‌ صورت‌ نگرفته‌ است‌؛‌ اما مطالعات‌ انجام‌ شده‌ در آفريقا نشان‌ مييدهد كه‌ يوزپلنگ‌ ماده‌ به‌ استثناي‌ زمان‌ مراقبت‌ از توله‌ها به‌ تنهايي‌ زندگي‌ مي‌كند و يوزپلنگ‌ نر در مراقبت‌ از بچه‌ها نقشي‌ بر عهده‌ ندارد.
توله‌هابه‌ مدت‌ ‌18‌ ماه‌ در كنار مادرشان‌ مي‌مانند و طي‌ اين‌ دوره‌ كه‌ اهميت‌ بالايي‌ در زندگي‌ توله‌ها دارد‌ چگونگي‌ شكار و گزير از گزند شكارچيان‌ ديگر مانند پلنگ‌‌ كفتار و گرگ‌ را مي‌آموزند‌ در ‌18‌ ماهگي‌ توله‌ها از مادر جدا مي‌شوند‌ از اين‌ پس‌ ممكن‌ است‌ توله‌ها با هم‌ شيران‌ خود حتي‌ تا ‌6‌ ماه‌ ديگر به‌ سر برند‌ در دو سالگي‌ هم‌ شيران‌ ماده‌ بقيه‌ را ترك‌ مي‌كنند و نرهاي‌ جوان‌ با هم‌ مي‌مانند‌ در واقع نرها به‌ تنهايي‌ يا همراه‌ برادران‌ خوني‌ خود زندگي‌ مي‌كنند اما ماده‌ها به‌ جز زمان‌ بچه‌داري‌‌ تنها زندگي‌ مي‌كنند.
برخي‌ از اين‌ گروه‌ها براي‌ خود حوزه‌اي‌ تعيين‌ مي‌كنند تا يوزپلنگ‌ ماده‌ را براي‌ جفت‌گيري‌ جلب‌ كنند‌ اين‌ حوزه‌ها اغلب‌ در جاهايي‌ است‌ كه‌ در آن‌ طعمه‌ و آب‌ كافي‌ وجود داشته‌ باشد‌ در فصل‌ جفت‌گيري‌ هر نر براي‌ خود قلمروي‌ را انتخاب‌ مي‌كند‌. در اين‌ فصل‌ نزاع‌هاي‌ خشني‌ ميان‌ نرهاي‌ گروه‌ در دفاع‌ از حد و مرز قلمروشان‌ صورت‌ مي‌گيرد‌.
يوزپلنگ‌ها معمولا صبح‌ زود يا غروب‌ به‌ شكار مي‌روند‌ پس‌ از انتخاب‌ طعمه‌‌ كه‌ معمولا حيوانات‌ ضعيف‌تر هستند؛ به‌ صورت‌ غير محسوس‌ به آنها نزديك‌ شده‌ و پس‌ از رسيدن‌ به‌ فاصله‌ حدود ‌10‌ تا ‌30‌ متر حمله‌ انفجاري‌ خود را شروع مي‌كنند‌ پس‌ از به‌ زمين‌ انداختن‌ طعمه‌ گلوي‌ او را با دندانهايش‌ فشارمي‌دهد تا خفه‌ شود. ‌
تعقيب‌ طعمه‌ معمولا ‌20‌ ثانيه‌ و به‌ ندرت‌ بيش‌ از يك‌ دقيقه‌ به‌ طول‌ مي‌انجامد و در اين‌ زمان‌ بيش‌ از ‌500‌ متر شكارش‌ را دنبال نمي‌كند.‌ قريب‌ به‌ نيمي‌ از تعقيبها موفقيت‌ اميزند‌ گاهي‌ اوقات‌ شكارچيان‌ ديگر نظير گرگ‌ طعمه‌ او را از چنگش‌ بيرون‌ مي‌آ‌ورند‌. يوزپلنگ‌ مانند پلنگ‌ قادر به‌ پنهان‌ كردن‌ طعمه‌اش‌ از دسترس‌ ساير گوشتخواران‌ نيست‌ به‌ همين‌ دليل‌ بعد از خوردن‌ يك‌ وعده‌ غذا در بيشتر اوقات‌ باقيمانده‌ را از دست‌ مي‌دهد‌.

توليد مثل‌

بلوغي‌ جنسي‌ در حدود ‌20‌ ماهگي‌ رخ‌ مي‌دهد.‌ زمان‌ بارداري‌ ‌95‌ روز و تعداد توله‌ها ‌1‌ تا ‌6‌ و معمولا ‌4‌ تا ‌5‌ عدد است.‌‌ توله‌ها در هنگام‌ تولد حدود ‌300‌ گرم‌ وزن‌ و ‌30‌ سانتي‌ متر طول‌ دارند‌. رنگ‌ آنها خاكستري‌ تيره‌ است‌ و موهاي‌ بلندي‌ بر پشتشان‌ دارند.‌
اين‌ موها باعث‌ استتار توله‌ها در ميان بوته‌زارهاي‌ خشك‌ و پنهان‌ نگاهداشتن‌ آنها از ديد شكارچيان‌ ديگر است‌. بچه‌ها به‌ دليل‌ جمع شدن‌ ناخن‌ها تا شش‌ ماهگي‌‌ قادرند از درخت‌ بالا بروند‌.
يوزپلنگ‌ در ايران‌ عمدتا از جبير،‌ آهو،‌ قوچ‌ ، ميش‌‌، كل‌ و بز و خرگوش‌ وحشي‌ تغذيه‌ مي‌كند‌.

زيستگاه‌هاي‌ يوزپلنگ‌

يوزپلنگ‌ در دشتهاي‌ باز و تپه‌ ماهورهاي‌ واقع در مناطق‌ استپي‌ و بياباني‌ و نيمه‌ كويري‌ و زيستگاه‌هاي‌ باز ديگري‌ كه‌ طعمه‌ در آن وجود داشته‌ باشد‌ ديده‌ مي‌شود‌. زيستگاه‌‌ عمده‌ يوزپلنگ‌ در ايران‌ دشت‌ كوير است‌ كه‌ بخش‌هايي‌ از استان‌ كرمان‌‌، خراسان،‌‌ سمنان‌،‌ يزد،‌ تهران‌ و اصفهان‌ را در بر مي‌گيرد‌. اكنون‌ اين ناحيه‌ وسيع استپي‌ و بياباني‌ به‌ آخرين‌ پناهگاه‌ يوز آسيايي‌ مبدل‌ شده‌ است‌‌.
سابق‌ بر اين‌ ‌بين‌ سالهاي‌ ‌46‌ تا ‌‌57‌ گزارش‌هايي‌ از تهران‌ ‌به‌ خصوص‌ پارك‌ ملي‌ كوير مركزي‌‌‌ سمنان‌ ‌توران‌‌ خوش‌ ييلاق‌ و مناطق‌ اطراف‌‌‌ خراسان‌ ،‌منطقه‌ مياندشت‌ و اطراف‌ طبس‌‌‌ يزد، ‌منطقه‌ كالمند‌، مناطق‌ اطراف‌ بافق‌‌ مهريز،‌ تفت‌ و شهر يزد‌‌، اصفهان،‌ ‌منطقه‌ موته‌ و كلاه‌ قاضي‌‌‌ فارس‌، ‌پناهگاه‌ حيات‌ وحش‌ بهرام‌ گور‌‌ كرمان‌، ‌منطقه‌ خبر و روچون‌‌‌ مازندان‌ ،‌پارك‌ ملي‌ گلستان،‌‌‌ هرمزگان‌ ‌اطراف‌ حاجي‌ آباد‌ و گزارشهاي‌ غير مكتوبي‌ از سيستان‌ ‌اطراف‌ هامون‌ صابري‌‌ و بلوچستان‌، ‌بمپور‌ و حتي‌ نفت‌ شهر در استان‌ كرمانشاه‌ مبني‌ بر مشاهده‌ يوز وجود داشته‌ است‌‌.
اما اين‌ روزها در ‌5‌ منطقه‌ مركزي‌ كشور كه‌ احتمالا ‌80‌ درصد يوزهاي‌ آسيايي را در خود دارد‌ مشاهده‌ اين‌ گونه‌ گزارش‌ شده‌ است‌‌.
انتهاي پيام/
دوشنبه 24 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 177]