نگاهي به زندگي دو نسل زير يك سقف ؛ دختران ديروز ؛ دختران امروز

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: نگاهي به زندگي دو نسل زير يك سقف ؛ دختران ديروز ؛ دختران امروز
* فاطمه فرزانه
«مادر» بودن، حداقل براي انسانها امري اكتسابي است، نه غريزي. اما گاه محال به نظر مي رسد بتوانيم مادري سودمند براي

دخترمان باشيم. دختري كه از يك سو مشتاق است استقلال او را به رسميت بشناسيم و از سوي ديگر همانند گذشته در مرتب كردن لباسهايش به او كمك كنيم. به تدريج كه فرزند دختر بزرگتر مي شود، مادر با پرسشهاي زيادي درباره دوران رشد او رو به رو مي شود. چگونه دختر خود را از خطر دور نگه دارم و همزمان آزادي مورد نياز را به او بدهم؟ چه الگويي را به او عرضه كنم و در عين حال اصرار نداشته باشم كه اين تنها الگوي مناسب توست؟
زماني كه فرزند طفلي بيش نيست، فقط به نيروي جسمي، توجه و دلسوزي والدين نياز دارد. كافي است مادر اطمينان پيدا كند كه او سير، سالم و سر حال است. اما هر چه كودك بزرگتر مي شود، انتظاراتي كه از مادر مي رود نيز تغيير مي كند. پس اين تنها فرزند نيست كه در حال تغيير است. بلكه هر مرحله از زندگي يك انسان، مستلزم يادگيري مهارت جديد ارتباطي است.

الگوي زن بودن
روانشناسان معتقدند؛ زماني كه مي خواهيم روابط خود و دخترمان را در نوجواني بهبود بخشيم، ابتدا بايد با سينه اي گشاده بپذيريم كه ممكن است برخي از جنبه هاي رشد او، چندان به مذاق ما خوش نيايد. پس لزومي ندارد رابطه مادر و دختر هميشه مانند دو كفه ترازو رو به روي هم باشد. مادران كامل، تنها در افسانه ها پيدا مي شوند و بروز دشواريهاي حاصل از تغييرهاي مربوط به دوران بلوغ و ميانسالي طبيعي است. بنابراين اگر بروز اين تغييرها، مادر را دچار مشكل كرده، بهتر است از كارشناسان كمك بگيرد.
از سوي ديگر رابطه مادر و دختر و الگويي كه از «زن بودن» ارائه مي كند، بر نحوه زندگي، عشق ورزي و كار او تأثير به سزايي دارد. آنچه دختر از مادر مي آموزد، بر نحوه نگرش او نسبت به دنيا بسيار تأثيرگذار است. حالتهاي روحي، رفتار و ديدگاههاي مادر نه فقط مي تواند نحوه نگرش دختر را به دنياي بيرون تغيير دهد، بلكه بر نحوه نگرش او نسبت به خودش نيز مؤثر است. از همين رو ارتباط اوليه دختر با مادرش، پايه و اساس تمام ارتباط هاي او در آينده خواهد بود.
ممكن است، دختري از گرماي تأييد و موافقت مداوم مادر بهره مند و در نتيجه احساسات لذت بخش اين روابط، در او تثبيت شود و به نوبه خود بخشي مثبت از «خودانگاره» او را تشكيل دهد. اما دختري ديگر، مرتب پيامهاي نااميد كننده از مادرش دريافت كند. كه اين امر به طور يقين بر نحوه نگرش او به خود تأثير مي گذارد.(بار بارا زاكس و استفان پولنز).
به نظر همين روان شناسان، اين رابطه به دختر كمك مي كند تا خود را بهتر بشناسد. حتي دختراني كه فوق العاده مستقل به نظر مي رسند، طوري به مادر خود نگاه مي كنند كه گويي آينده محتمل خود را مي نگرند. در عين حال همه دختران مايلند كه نسبت به مادرانشان متفاوت باشند. وقتي آنها گفتار مادرشان را رد يا از رفتار آنها انتقاد مي كنند، نسبت به محدوده رفتاري و گفتاري خود اعتماد كسب مي كنند.
به همين دليل اگر مادري دخترش را به دليل ابراز نظر متفاوت، تنبيه يا تهديد كند، خشم او را تشديد كرده يا او را به حال تسليم در مي آورد. در حالي كه اگر مادر نسبت به مخالفت دخترش احساس تهديد نكند، به راحتي مي تواند با تفاوتهاي او كنار بيايد.

قبول تفاوتهاي دو نسل
سخت ترين بخش روابط مادر و دختر، قبول تفاوتهاي دختر است. مادر بايد آنقدر رشد خود را بالا ببرد و آنقدر احساس امنيت كند كه بتواند بدون اشكال و طبيعي بودن اين تفاوتها را بپذيرد، نااميدي و نگراني ناشي از اين تفاوتها را كنار بگذارد و از مخالفت دخترش احساس تهديد نكند. پس بهتر است قبول كند كه جديت دخترش در بحث و جدل، ايستادگي در مقابل اقتدار مادر نيست، بلكه تمريني براي رشد يافتن است. ضمن اينكه بهتر است مادر نگرش خود را نسبت به تغييرات دخترش عوض كرده، گمان نكند كه او همواره به اصلاح و كنترل نياز دارد.
زيرا فقط دختران نيستند كه دريا را متلاطم مي سازند. گاه مادران نيز چون صخره اي سخت عبور از مسير نوجواني را دشوار مي سازند. از آنجا كه گذشته و نحوه تربيت مادر، بر روش تربيت دخترش تأثير مي گذارد، اگر مادربزرگ دختر تفاوتهاي مادر با خودش را نپذيرفته باشد، احتمالاً پذيرفتن و درك تفاوت دختر با مادر هم مشكل تر مي شود و كمتر به او فرصت ابراز وجود خواهد داد.

شش روش تربيتي مادرانه
باربارازاكس و استفان پولنز شش نوع روش تربيتي رايج مادران را بيان مي كنند كه مادران و دختران مي توانند با مطالعه اين روشها جايگاه خود را در اين شش روش تعيين كنند.
1- مادران مقدم: در اين روش همه چيز حول محور مادر مي چرخد و او نمي تواند انتقاد را تحمل كند، بنابراين روابط آسيب پذير و مشكل مي شود، اين مادران معمولاً مادراني مانند خود داشته اند. اين نحوه تربيتي موقعيتي را به وجود مي آورد كه در آن دختر، از كودكي تا بزرگسالي همواره بايد رضايت مادر را جلب كند. مشكل اين روش آن است كه به علت محوريت مادر، دختر عرصه اي براي ابراز وجود پيدا نمي كند و در تمام تصميم گيريها بايد نظر مادر را تأمين كند.
2- ابر مادر: مادر بيش از حد از فرزندش محافظت مي كند و بي دليل احتياط مي ورزد. كنترل مادر نقش زيادي دارد و دختر را از خطر پذيري و قبول مسؤوليتهايي كه لازمه رشد اوست باز مي دارد.
دختر چنين مادري از مقابله با شرايط دشوار خودداري مي كند و به خانواده مي چسبد و حتي در بزرگسالي نيز تصميم گيري را به مادر واگذار مي كند.
3- مادران نگران: حفظ ظاهر، مشخصه مادري است كه همواره نگران ظاهر امور است تا همه چيز در نظر ديگران خوب جلوه كند. در اين روش تربيتي، درون فرد به دست فراموشي سپرده مي شود، و فرد همواره انتظار دارد كه از طرف ديگران از جمله همسر، رئيس يا سرپرست مورد تأييد قرار گيرد. اين افراد در عالم واقعي موفقيت هايي را هم كه كسب مي كند خود قبول ندارند و احساس خود ارزشمندي ندارند.
4- مادر فراموشكار: اين مادر آنقدر سرگرم كار خود يا خانه است كه فراموش مي كند مرتب براي مدرسه رفتن دخترش تغذيه آماده كند و به موقع براي او وقت دكتر بگيرد. چنين مادري واقعاً نياز دخترش را به توجهي مستمر و دلگرم كننده تأمين نمي كند. فرزند چنين مادري براي تأمين نيازهاي عاطفي خود دايم به ديگران پناه مي برد و اگرچه در زندگي موفقيتهاي بزرگي كسب مي كند، اما به خود اطمينان ندارد.
5- مادر همدل: در اين روش مثبت، مادر دختري را كه رو به روي خود دارد درك مي كند و ارتباط عاطفي در رأس قرار مي گيرد. البته چنين مادري يك مادر كامل نيست و بدون شك او نيز گاه از كوره در مي رود و گاه در درك دخترش دچار اشتباه مي شود. اما دختر از عشق و حمايت مادر مطمئن است. اين مادر فرزندش را در مسير رشد ياري مي دهد و اعتماد به نفس را كه لازمه خطر پذيري و قبول مسؤوليتهاي دشوار است، برايش فراهم مي كند. در نظر داشته باشيد كه براي همدلي و تغيير روش تربيتي، هيچگاه دير نيست.
6- مادر درك كننده شرايط: آخرين روش چيزي فراتر از روش همدلي است كه در آن مادر ابزار رشد سالم و پويا را براي دخترش فراهم مي كند و به او فرصت مي دهد كه فاصله بگيرد و خود راهش را انتخاب كند. چنين دختري الگويي سالم براي شكل دادن رفتارهاي صحيح در اختيار دارد. در اين روش مادر و دختر در كمال آزادي با هم گفتگو مي كنند. مخالفت خود را به زبان مي آورند و با وجود ارتباط صميمانه، عقايد جداگانه خود را حفظ مي كنند. در اينجا ديگر دختر براي تحقق آرزوهاي نافرجام مادر تحت فشار نيست و مسايل حل نشده گذشته مادرش، تلاش او را در كسب استقلال تحت تأثير قرار نمي دهد.
مهم نيست كه هر يك از دختران يا مادران در كدام طبقه بندي قرار مي گيرند. مسأله مهم اين است كه همه قابليت تغيير روش تربيتي و رفتار را دارند. اگر جنبه اي از شخصيت و گذشته هر فرد، مزاحم پيشرفت خود يا دخترش مي شود، قدرت تغيير آن را دارد. هيچ يك از ما كامل نيستيم و تربيت مانند زندگي جريان مستمر يادگيري و اصلاح آموخته هاي پيشين است. به جاي آنكه مادري همه فن حريف باشد. بهتر است سعي كند نسبت به رفتارهاي خود آگاه و مسؤول باشد.

* چند توصيه
1- مادر ضمن توجه به رفتار خود، با دخترش پيرامون رفتار اخلاقي و شرافت و آنچه از ما يك انسان مي سازد صحبت كند.
2- مادر صحبت خود را بي دريغ و بدون توجه به موفقيت و شكست فرزند نثارش كند.
3- پيرامون هوش با دختر صحبت كرده و به او بفهماند هوش قابليتي است كه با يادگيري وتمرين تقويت مي شود.
4- او را فقط براي موفقيت هايش تشويق نكند بلكه با پاداش به تلاشهايش به او انگيزه بيشتري براي ادامه كار بدهد.
5- علاوه بر آنكه به دختر كمك مي كند تا احساسات و عواطف خود را بشناسد، او را تشويق به كنترل آنها كند.
6- بياموزيم رسيدن به بعضي اهداف به تلاش و گذشت زمان نياز دارد. افراد خوش بين اميد و انگيزه بيشتري براي تعيين اهداف خود و تلاش براي رسيدن به آنها دارند.
منابع:
1- كليدهاي شناخت و رفتار با دخترها- نانسي اسنايدر من و پگ استريپ ترجمه: اكرم كرمي
2- مادرت را سرزنش نكن- پاولا كاپلان ترجمه: مهدي قراچه داغي
يکشنبه 23 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 165]