چهارده تير ماه روز قلم «ن و القلم و ما يسطرون»

واضح آرشیو وب فارسی:آفتاب: چهارده تير ماه روز قلم «ن و القلم و ما يسطرون»
آفتاب: روز چهاردهم تير ماه به پيشنهاد انجمن قلم ايران و تصويب شوراي فرهنگ عمومي، به عنوان (روز قلم) در تقويم رسمي جمهوري اسلامي ايران به ثبت رسيد.

تاريخ قلم و فرايند علمي نوشتار:
تاريخ نوشتار در وسيعترين مفهوم، به بيست هزار سال و با محدود ساختن به نظامهاي نوشتاري مدوّن به شش هزار سال باز مي گردد. از جمله موادي كه براي اين امر بكار مي رفته اند، سنگ، چوب، فلز، پوست حيوانات، برگ درختان، استخوان، صدف، گِل رُس، موم، كوزه، ابريشم، پنبه، كاغذ را مي توان نام برد.

فرآيند علمي نوشتار را مي توان به طور كلي در دو دسته تقسيم كرد. يك دسته خطوطي را شامل مي شود كه با استفاده از ابزارهاي تيز چون سوزن، چاقو، قلم سنگ تراشي و جز آن بر سطح ماده نوشتاري كنده مي شود. دسته ديگر شامل خطوطي است كه به وسيله قلم پَر، قلم ني، چوب يا فلز، قلم مو و با استفاده از جوهر بر سطح ماده نوشتاري ترسيم مي شود. نسخه برداري از نوشته اي بر سنگ يا فلز بطور منطقي در نهايت به اختراع چاپ منجر شد.

قلم و انتقال انديشه از منظر قرآن:
«قلم» مقسّم دوران تاريخ و ماقبل تاريخ است، حافظ علوم و دانش ها، پاسدار افكار انديشمندان، حلقه اتصال فكري عالمان، و پل ارتباطي گذشته و آينده بشر است؛ و حتي ارتباط آسمان و زمين نيز از طريق لوح و قلم حاصل شده است.

«قلم» انسانهايي را كه جدا از هم، از نظر زمان و مكان زندگي مي كنند پيوند مي دهد، گويي همة متفكران بشر را در تمام طول تاريخ و در تمام صفحة روي زمين در يك كتابخانه بزرگ جمع مي بيني!

«قلم» رازدار بشر و خزانه دار علوم، و جمع آوري كننده تجربيات قرون و اعصار است، و اگر قرآن به آن سوگند ياد مي كند به همين دليل است و البته قلم وسيله اي براي «ما يسطرون» و نوشته ها، كه قرآن به هر دو سوگند ياد كرده است. زيرا بر اساس يك تفسير منظور از قلم «تعليم كتابت» است و براساس تفسير ديگر «علومي» است كه از طريق كتابت به انسان مي رسد.

قلم در آيينه روايات:
در بعضي از روايات آمده است كه (انََّ اول ما خلق الله القلم) «نخستين چيزي كه خدا آفريد قلم بود». اين حديث را محدثان شيعه از امام صادق عليه السلام نقل كرده اند و در كتب اهل سنّت به عنوان يك خبر معروف نيز آمده است. و در حديث ديگري خداوند اولين خلق خود را گوهري مي داند ( اول ما خلق الله تعالي جوهره ) «نخستين چيزي را كه خداوند آفريد گوهري بود». از سوي ديگر برخي از روايات از «عقل و خرد» به عنوان اولين مخلوق خداوند ياد مي كنند (ان ما خلق الله العقل) «نخستين چيزي را خدا آفريد عقل و خرد بود». اما با توجه به پيوند ويژه اي كه در ميان گوهر، قلم و عقل است مفهوم « اول بودن » همه آنها روشن مي شود. لذا پيامبر «امي» (ص)، در نخستين آيات وحي ( علق/آيات 1 تا 4 ) بر مسئله «علم و قلم» تأكيد مي ورزد و مهمترين پيام الهي را از طريق « قلم » انتقال مي دهد.

پيشوايان اسلام در احاديث متعددي به ياران خود تأكيد كردند كه به حافظة خود قناعت نكنند و احاديث اسلامي و علوم الهي را به رشته تحرير در آورند و براي آيندگان به يادگار بگذارند. در شعري از شعراي عرب آمده است كه: «خداوند اينگونه براي قلم از آن روز كه تراشيده شد مقدر كرده است كه شمشيرهاي تيز خدمتگذار آن باشند.» اين تعبير اشاره لطيفي به تراشيدن قلم به وسيله چاقو و قرار گرفتن تيغه اي تيز در خدمت قلم از آغاز كار است. و براستي «مداد علما» بر «دماء شهداء» پيشي گرفته است.

قلم و جهان جديد:
در آغاز قرن بيستم، كسي اين ترديد را بخود راه نمي داد كه قلم و كاغذ را مهمترين و مؤثرترين ابزار ذخيره سازي اطلاعات بداند، زيرا در آن زمان جوامع به لحاظ اقتصادي و فكري به جامعه هاي كاغذ مدار تبديل شده بود، امّا پايه هاي اين باور پس از چندي به لرزه درآمد و باظهور رايانه، رشد سريع تكنولوژي اطلاعات، تلويزيون، استفاده هاي گوناگون از فيلم ويدئو، ميكرو فيلم، ميكروفيش و ابزارهاي الكتريكي، برتري بلا رقيب كاغذ و قلم به طور جدي به مبارزه طلبيده شده است. و اگر چه هنوز كتابخانه الكترونيكي و اداره بدون كاغذ و قلم و جامعة بدون كتاب نيامده است، اما موقعيت ابزار و مواد نوشتني از بنياد دگرگون شده است. بدين ترتيب فرهنگ حقيقي كه از طريق تأثير قلم بركاغذ شكل مي گرفت به فرهنگ مجازي يعني ضربات نوري و صفحات مجازي رايانه تبديل مي شود و با تمام اين دگرگوني ها هر روز بر رسالت مهم قلم؛ يعني زبان آزادگي ما انسان ها افزوده مي شود.
سه شنبه 18 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفتاب]

[مشاهده در: www.aftabnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 103]