نويسنده: علي تراشي كودتاي نوژه حقارتي ديگر براي آمريكا

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: علي تراشي كودتاي نوژه حقارتي ديگر براي آمريكا
خبرگزاري فارس: كودتاي نوژه كه در تاريخ تير ماه سال 1359 ، يعني سه روز قبل از وقوع ، كشف و خنثي گرديد ، قرار بود با زمينه سازي‌هايي كه شده بود به موفقيت برسد .
مقدمه

هر چند كه شكست آمريكا در صحراي طبس موجب شد تا مقامات اين كشور به طور موقت انديشه عمليات نظامي بر چند كشورمان را از سر بيرون كنند ، اما اين حادثه باعث شد تا آمريكا بيان طرحهاي خرابكارانه خود را متوقف كنند بلكه حمايت مستقيم از ضد انقلابيون و تحريك آنان و همچنين پشتيباني از رژيم بعث عراق ، در مرحله پس از شكست كودتا در دستور كار آنان قرار گرفت . برخي كارشناسان كشورمان معتقدند كه پس از شكست آمريكا در حمله نظامي به طبس ، دو راهكار براي جبران اين مسأله از سوي مقامات كاخ سفيد در نظر گرفته شد كه عبارت بودند از :

الف ) انجام يك كودتاي نظامي با هدف سرنگوني نظام جمهوري اسلامي با همكاري فرماندهان سابق ارتش رژيم شاهنشاهي ، نيروهاي ساواك ، گروه هاي ضد انقلاب ، متحدين آمريكا در منطقه و از طريق دريافت كمكهاي مالي ، نظامي و فني آمريكا .
ب ) تحريك يك كشور ثالث به طرح ريزي حمله نظامي و تجاوز گسترده به خاك جمهوري اسلامي ايران . (1)

مؤيوداتي براي اثبات اين نظريه وجود دارد . از يك سو برخي مقامات آمريكايي در خاطرات يا اظهارات خود با ظرافت به اين مسأله اشاره كرده اند . از جمله برژينسكي – مشاور امنيت ملي كارتر – به بحثهاي خود با كارتر رئيس جمهور وقت آمريكا و ديگر اعضاي كابينه وي درباره لزوم انجام دادن يك عمليات تلافي جويانه در صورت شكست توطئه طبس اشاره كرده است و مي گويد :
" براون ( وزير دفاع آمريكا ) و ترنر ( رئيس سازمان سيا ) با عمليات تلافي جويانه در صورت شكست مأموريت نجات موافق بودند ... در هر حال ، در پايان اين گفت و گوها به ما اجازه داده شد طرح هايي را براي عمليات تلافي جويانه در نظر بگيريم ، ولي تصميم اجراي اين نقشه ها به بعد موكول شد " (2)
همچنين اعترافات برخي سران دستگير شده كودتاي نوژه نيز به نشان دهنده آن است كه بحث تقدم و تأخر اين دو توطئه در ميان طراحان و استراتژيستهاي آمريكايي مطرح بود و سرانجام قرار شد طرح كودتا كه كم هزينه تر ، مؤثرتر و سريعتر مي باشد ، اجرا شود و در صورت شكست آن ، راه حل طولاني تر و پرهزينه تر تحميل جنگ مورد استفاده قرار گيرد . بعنوان مثال ، در اعترافات يكي از اين افراد مي خوانيم :
" پس از سفر بني عامري [يكي از سران كودتا] به پاريس ، طرح حمله عراق به ايران در تقدم دوم قرار گرفت و انجام كودتاي نظامي بعنوان اولويت اول ، در صدر برنامه هاي آمريكا ، قرار داده شد . " (3) البته آمريكاييان با انجام دادن توطئه هاي ضد دولتهاي مستقل و آزاده جهان – در قالب كودتا – بيگانه نبودند .

مثلا در كودتاي 28 مرداد 1332 ه ش ، توانسته بودند راه را براي ديكتاتوري دوباره محمدرضا شاه آماده كنند . سرنگوني دولت مستقل و ملي سالوادوركنده در شيلي در سال 1967 م نيز از ديگر تجارب موفق آمريكايي ها به حساب مي آمد.
علاوه بر اين ، دولت آمريكا " بحبوحه پيروزي انقلاب ، يعني در روز 22 بهمن نيز تلاش كرده بود تا يك كودتاي نظامي را ضد انقلاب در آستانه پيروزي ، سازماندهي كند . برژينسكي ، مشاور امنيت ملي كارتر كه بيش از تمامي همكاران رئيس جمهور آمريكا به استفاده از روشهاي تند و خشن عليه انقلاب ايران علاقه مند بود ، در بحبوحه انقلاب و در حاليكه سوليئان – سفير آمريكا در ايران – در تلاش براي نجات پرسنل نظامي اين كشور در تهران از محاصره بود ، با وي تماس گرفته و خواستار اظهارنظر سوليوان در اين مورد شد . نظرات تو در اين زمينه خواندني است .
" نهايت خشم و عصبانيت من در اين مكالمه موقعي بود كه گفته شد برژينسكي درباره امكان ترتيب دادن يك كودتا براي استقرار يك رژيم نظامي به جاي حكومت در حال سقوط بختيار ، از من نظر مي خواهد . اين فكر و اين سؤال در آن شرايط به قدري سخيف و نامعقول بود كه بي اختيار مرا به اداي يك كلمه زشت درباره برژينسكي وادار ساخت . " (4)
سوليوان سرانجام به دنبال اصرار مقامات واشنگتن با رئيس مستشاران نظامي آمريكا در تهران كه در محاصره نيروهاي انقلابي بود ، تماس مي گيرد و نظر خود را اين چنين اعلام مي كنند :
" در شرايط فعلي شانس موفقيت يك كودتاي نظامي فقط پنج درصد است . " (5)
اما برژينسكي خيال كودتا را كنار نمي گذارد و اندكي پس از پيروزي انقلاب با ژنرال هايزر كه تا چند روز قبل از پيروزي انقلاب ، براي ساماندهي ارتش شاهنشاهي در تهران به سر مي برد ، تماس مي گيرد و از او سؤال مي كند كه آيا مايل است براي انجام دادن يك كودتاي نظامي به تهران برگردد كه هايزر نيز چنين پاسخ مي دهد :
" وضعيت فعلي ايران را با توجه به اينكه افراد ارشد رزندان هستند ، بسيار وخيم مي دانم به اين جهت اجرا كردن برنامه كودتا فعلا ميسر نيست ، اما برژينسكي علاقه شديدي به كودتا نشان مي داد ... گفتم تحت شرايطي مي توانم اين را انجام دهم كه به مقدار نامحدودي پول نياز خواهد بود . بايد در حدود 10 تا 12 ژنرال آمريكا را با خودم ببرم و به ده هزار نفر از بهترين سربازان آمريكايي نياز دارم . حمايت همه جانبه و متحد كشور نيز لازم است. " (6)
اين اظهار نظر موجب مي شود تا برژينسكي و همفكرانش در آن مقطع فكر كودتا را از سر به در كنند ، اما به دنبال واقعه گروگانگيري و شكست عمليات نجات در طبس و تحقير شديد وجهه آمريكا در جان ، اين فكر بار ديگر در ذهن سرمداران كاخ سفيد جوانه زد و تماسهايي با شاهپور بختيار در پاريس براي هدايت كودتاي نوژه بعمل آمد . در همين زمينه سفيران آمريكا و انگليس در فرانسه با بختيار ملاقات و چگونگي اجراي كودتا ، تاريخ وقوع و تقدم آن نسبت به طرحهاي ديگر را مشخص مي كنند . اين مسايل پس از مسافرت سرهنگ 2 بازنشسته ژاندارمري ، بني عامري ، به پاريس در تاريخ 15 اسفند 1358 مشخص شد .
به اين ترتيب ، نطفه جدي ترين طرح براندازي عليه نظام نوپاي جمهوري اسلامي بسته شد و پس از شكست آمريكا در طبس ، به طور جدي در دستور كار قرار گرفت . بر همين اساس ، بختيار – آخرين نخست وزير رژيم شاه – تحت فشار آمريكا .

مقدمات و اجراي كودتا:

انگليس به سازماندهي اجزاي كودتا براي مقابله با نظام جمهوري اسلامي پرداخته و به شناسايي و جذب گروه ها و دسته ها و چهره هايي مبادرت مي كند كه به طور فردي يا جمعي ، در ارتباط با هم ، يا پراكنده عليه نظام جمهوري اسلامي فعاليت مي كردند .
به اين ترتيب ، بني عامري در مقام رئيس شاخه عمل و شاخه نظامي كودتا از پاريس به تهران بازگشت و مشغول جذب افراد اطلاعاتي و نظامي از اداره دوم ارتش و مأمورين ساواك منحله شد . (7) ستار هدايت كودتا با شاخه عمل با كمك حاميان خارجي خود ، توانست دست به ايجاد سه كميته مجزا به شرح زير بزند كه همگي جلسات زيادي را براي مديريت كودتا تشكيل مي دادند و زير نظر استاد فرماندهي در پاريس عمل مي كردند . اين ستاد متشكل از چهره هاي سياسي و نظامي رژيم پهلوي بود . (8) اما سه كميته تشكيل شده براي انجام كودتا عبارت بودند از:

1- كميته نظامي ولجستيك (پشتيباني) ، 2- كميته سياسي ، 3- كميته عالي

به هر حال كودتاي نوژه كه در تاريخ تير ماه سال 1359 ، يعني سه روز قبل از وقوع ، كشف و خنثي گرديد ، قرار بود با زمينه سازي‌هايي كه شده بود به موفقيت برسد .
بنا بر اعترافات عوامل كودتا ، تمامي ابرقدرتها در مورد كودتاي نوژه توافق كرده بودند و طرح كودتا تا آن حد دقيق و حساب شده بود كه كودتا گران گمان مي كردند در صورت اجرا ، صد درصد موفق خواهند شد اما نحوه اجراي كودتا به اين صورت بود كه پس از كسب آمادگي هاي نظامي ، مالي و سياسي ، عناصر كودتاچي در ميان ايلات و عشاير غيور و وطن پرست نفوذ كردند و همچنين با انفجار در دكلهاي برق ، راه آهن ، پلها ، غارت سربازخانه ها و غيره تلاش مي كردند تا به اندازه كافي اغتشاش و شورش و خرابكاري ايجاد كنند .
به نظر مي‌رسد برنامه اين بوده كه در مرحله اجراي عمليات حدود 70 تن از شخصيتهاي برجسته مذهبي و سياسي ظرف 12 ساعت دستگير شوند . عمليات كودتا قرار بود همزمان در تهران و ساير شهرهاي بزرگ به اجرا درآيد و اماكني مانند مدرسه فيضيه ، اقامتگاه امام ، كميته مركزي ، نخست وزيري ، ميعادگاه هاي نماز جمعه ، صدا و سيما و غيره با هواپيماهاي جنگي بمباران شود . قرار بود كودتاگران در اين بمباران ها ، از بمبهاي خوشه اي و آتش زا استفاده كنند و از پرسنل مجرب نظامي نيز بهره برند . (9) همچنين در نظر داشتند تا پس از آغاز عمليات هوايي ، به فاصله كوتاهي نيروهاي زرهي و پياده وارد عمل شوند.

ركني در اين مورد مي گويد :
اعضاي نيروي زميني و لشكر گارد مي گفتند بعد از اينكه نيروي هوايي وارد كار شد و هدف‌هاي انتخاب شده را كوبيد ، ما حداكثر تا چهارساعت ، با تانك‌ها و نفرات وارد عمل مي‌شويم . " (10)

نكته جالب آنكه عوامل خرابكار و وابستگان به بيگانه ، مانند ديگر سركردگان گروهك‌هاي ضد انقلاب و اربابان خارجي شان ، امام خميني (ره) را بزرگترين خطر مي دانستند و با آنكه منزل ساده امام ، منطقه نظامي نبود و از هيچ گونه استحكام دفاعي نيز بهره مند نبود ، اما سه فروند هواپيماي فانتوم را براي بمباران اقامتگاه ايشان آماده كرده بودند .

ركني در اين باره مي گويد :

عاملي كه خطر واقعي محسوب مي‌شد ، امام بود . به همين جهت ، با وجودي كه منزل امام يك منطقه رزمي نبود و در برنامه كودتا بود كه مناطق رزمي از بين برد ، اما براي خانه امام سه فروند هواپيماي فانتوم منظور شده بود كه اين سه فروند هواپيما بمب جنگي داشتند ، يك فروندش موشك داشت ، چون دقت موشك بي نهايت زياد است و دقت بمب كمتر است ، اين‌ها را با هم مخلوط كرده بودند كه حداكثر نتيجه را بگيرند . در يك فروند ديگر ، بمب‌هاي خوشه‌اي ضد نفر بود كه هر گاه پرتاب مي‌شد تا نيم ساعت بعد از آن ، هر كس كه به منزل امام و آن محوطه اي كه اين بمب پرتاب شده بود نزديك مي‌شد ، از بين مي‌رفت چون اينها فيوز داشتند فيوزها تنظيم شده بود از صفر تا نيم ساعت ... به همين جهت ، بزرگ‌ترين دشمن را امام فرض كرده بودند و بيشترين نيرو را هم براي كوبيدن جماران به كار گرفته بودند . پس با توجه به آتش قدرت هوايي ، اين كودتا از لحاظ تاكتيكي يك كودتاي پيروز بود ، ولي كودتايي بود كه ايدئولوژي نداشت و اين نقطه ضعف بود . " (11)

در صورت پيروزي كودتا نيز قرار بود اعلاميه زير به اطلاع مردم برسد :
" همكاران عزيز ! ساعت موعود فرا رسيد . ارتش وطن پرست ايران حكومت پوسيده آخوندها را برچيد . كليه واحدهاي ارتش به ژاندارمري و شهرباني اعلام همبستگي نمودند . هرگونه مقاومت به شدت سركوب خواهد شد . آماده اخذ دستورات باشيد . " (12) كودتاگران همچنين سر آن داشتند كه پس از بركناري دولت توسط عناصر كودتا ، آنان يك دولت صد درصد نظامي روي كار آمدند و زمام امور كشور را – به مدت دو سال – در دست بگيرند . همچنين قرار بود تا بختيار به ايران بيايد و به نخست وزيري برسد ، ولي فقط قدرت سياسي را در دست داشته باشد و به هيچ حزب و گروه سياسي تا دو سال اجاره فعاليت داده شود. پس از گذشت دو سال ، يك – به اصطلاح – انتخابات برگزار شود و از مردم خواسته شود تا از بين " جمهوري دموكراتيك " يا " رژيم موروثي سلطنتي " يكي را انتخاب كنند . ! (13) اما در عمل ، شوراي نظامي كه سرهنگ بني عامري رياست آن را بر عهده داشت و قرار بود با برقراري امنيت ، مقدمات و شرايط بازگشت بختيار به كشور رار فراهم آورد ، افكار ديگري را در سر داشت كه مي‌توان از آن بعنوان " كودتا در كودتا " ياد كرد .

در حالي‌كه سران كودتا در پاريس اصرار داشتند كه بختيار ظرف 48 ساعت پس از كودتا به ايران بيايد و در پست نخست وزيري مشغول به كار شود ، بني عامري تأكيد داشت كه بختيار نبايد زودتر از يك هفته به تهران بيايد . اعترافهاي كودتاگران نشان مي دهد كه بني عامري قصد داشت پس از تثبيت اوضاع در تهران ، قدرت را به نفع خود در دست بگيرد . اما در مقابل ، آمريكاييان با افكار وي مخالف بودند و اعتقاد داشتند كه پس از سقوط نظام جمهوري اسلامي ، بايد چهره اي صاحب نام و حتي الامكان برخوردار از مقبوليت ، زمام امور را به دست گيرد . آمريكا از اين امر آگاه بود كه نظام جانشين جمهوري اسلامي بايد پيرامون يك شخصيت مشهور و خوشنام و مشروع تشكيل شود تا پس از كودتا ، جامعه درگير جنگ داخلي و بي ثباتي نشده و در مدت كوتاهي ثبات لازم را
كسب نمايد . (14)
جالب آنكه شب قبل از كودتا ، نزديكان امام ايشان را از اين توطئه آگاه مي كنند ، اما امام خميني آرام و با خونسردي تبسم كردند و فرمودند :
" توي اين مردم نمي شود كودتا كرد . " حتي نيروهاي اطلاعاتي از امام مي خواهند كه براي احتياط اقامتگاه خود را ترك كنند . اما ايشان در پاسخ مي فرمايند :
" من از اينجا تكان نمي خورم و همين جا هستم . هر كدام [از افراد] مي خواهند بروند . " (15)

شكست كودتا
به هر حال ، كودتا سه روز قبل از وقوع ، به علت تشويش و نگراني يكي از عناصر شركت كننده در آن و اطْلاع يافتن خانواده وي ، از موضوع ماجرا فاش مي شود . خانواده اين خلبان كه وفادار به انقلاب و امام بودند و بخصوص مادر وي ، او را ملزم به افشاي اطلاعات خود در مورد كودتا كرد و او نيز موفق شد حضرت آيت الله خامنه اي و حجةالاسلام هاشمي رفسنجاني را مطلع كند . به اين ترتيب ، صبح روز چهارشنبه 18/4/1359 را طرح كودتا توسط اين فرد ، لو مي رود . چند ساعت پس از افشاي كودتا ، يكي از درجه داران تيپ نوهد نيز به كميته مستقر در اداره دوم ستاد مشترك مراجعه مي كند و يك پاكت در بردارنده بخشي از طرح عملياتي كودتا را در اختيار كميته فوق قرار مي دهد و عمليات ضد كودتا از همين جا آغاز مي شود . علاوه بر افشاي اين اطلاعات ، قرائن و شواهد گوناگون . ديگري كه از فعاليتهاي مخالفين نظام به دست آمده بود ، موجب شد تا مسؤولان نظام جمهوري نسبت به وجود توطئه ي براندازي ، حساس شوند و براي تشكيل ستادي به نام ستاد " خنثي سازي كودتا " اقدام كنند تا اين گروه با تجزيه و تحليل اطلاعات به دست آمده ، آمادگي لازم براي رويارويي توطئه ي احتمالي و خنثي سازي آن را داشته باشند . (16)

بنا بر گفته هاي امام (ره) در يكي از سخنرانيهاي شان در تاريخ 20/4/1359 ، در جمع روحانيون و ائمه ي جماعات تهران و شهرستانها ، عمليات كشف و خنثي سازي كودتاي نوژه با پارس يك سگ به يكي از پاسداران آغاز شد ، كه به تعبير امام از " جنود خداوند " بود به هر حال ، توطئه ي كودتاي نوژه نيز به بهترين نحو سركوب شد و شكستگي ديگر در كارنامه آمريكا ثبت گرديد ، اما آمريكاييان كه منافع خود را به دنبال پيروزي انقلاب در خطر مي ديدند و قصد داشتند به هر وسيله اي به ايران براي آزادي گروگانها فشار وارد كنند ، بخش دوم توطئه خود را اجرا كردند . اين بار به طور غيرمستقيم رژيم بعثي عراق را به جنگ ضد ايران تشويق كردند . و به دنبال آن دولت بعثي عراق در تاريخ 31/6/1359 از زمين ، هوا و دريا به ايران حمله ور شد در نتيجه جنگ تحميلي 8 ساله بر ضد ايران آغاز شد ، جنگي كه در آن ، باز ، بازنده نهايي ، ايالات متحده و سگ دست آموزش صدام بود . (17)

جمع بندي
در اينجا بار ديگر ، شاهد انجام يك عمليات مداخله جويانه نظامي در قالب كودتا ، از سوي ايالات متحده بر ضد جمهوري اسلامي ايران بوديم ، اگرچه اقدام به كودتا از سوي ايالات متحده چيز تازه اي نبود و تاريخ ايران بيش از اين هم در 28 مرداد ماه 1332 ، اين واقعه را تجربه كرده بود ، واقعه اي كه نقاب خيرخواهانه آمريكا ، كه بعد از جنگ جهاني دوم بر صورت داشت به كناري زده و چهره استعمارگرايانه و مداخله جويانه آن را به نمايش گذاشت . وليكن ، اگرچه اين حادثه به مرحله انجام نرسيده و در نطفه با شكست مواجه شد ، ولي دشمني و دخالت ايالات متحده در امور داخلي ايران را به اثبات رساند .

پي نوشت ها:

1- حسن واعظي ، پيشين ، ص 106.
2- سايروس ونس ، همان ، ص 195 .
3- مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي ، كودتاي نوژه انقلاب اسلامي و توطئه هاي دهه نخستين ، تهران : 1368
4- ويليام سوليوان ، مأموريت در ايران ، ترجمه محمود مشرقي ، تهران : انتشارات هفته ، 1361 ، ص 177.
5- همان ، ص 178.
6- رابرت هايزر ، مأموريت مخفي در تهران ، ترجمه محمدحسين عادلي ، تهران : انتشارات رسا ، 1366
7-سيد مجتبي تهامي ، گل محمد بهمني ، فتح الله رسولي ، سياست آمريكا در قبال ايران طي دوره جنگ تحميلي ، تهران : مركز چاپ وزارت امور خارجه تهران ، 1380 ، ص 168 .
8- كودتاي نوژه ، پيشين ، ص 245.
9- سيد علي موسوي ، كودتا و ضد كودتا ، دفتر نشر و فرهنگ اسلامي ، پاييز 1360 ، ص 189 .
10- همان ، ص 195 .
11- احمد رضا شاه علي ، پيشين ، ص 291 .
12- كودتاي نوژه ، پيشين ، ص 31 .
13- سيد علي موسوي ، همان ، ص 192 .
14- سيد مجتبي تهامي ، همان ، ص 170 .
15- سيد علي موسوي ، همان ، ص 194 .
16- كودتاي نوژه ، پيشين ، ص 125-199 .
17- ويژه نامه روزنامه همشهري به مناسبت بيست و پنجمين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي ، 20/11/82 ، ص 44 .
.................................................................................
منبع: مركز اسناد انقلاب اسلامي
دوشنبه 17 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]