هنري در سايه

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: هنري در سايه

كنسرت - اركستر- طاهره رحيمي:
تعداد اجراهاي تئاتر يا فيلم‌هايي كه گاه براي يك ماه روي پرده هستند، در مقابل كنسرت‌هايي كه به‌طور متوسط دو يا سه شب اجرا مي‌شوند، هميشه حسرت هنرمندان و برگزاركنندگان كنسرت‌هاي موسيقي را به‌دنبال داشته است.

اگرچه اجراهاي سفارشي همچون «رسول عشق و اميد» يا«اين فصل را بامن بخوان » براي 10 شب و اجراي قبلي استاد شجريان و گروه آوا براي 6 شب، اين قاعده را مستثني كرده اند، اما همواره تعداد كم اجراهاي مداوم يك گروه موسيقي اين سؤال را به‌دنبال داشته است كه چرا حتي با وجود علاقه‌مندان بسياري كه پشت در بليت فروشي‌ها يا سايت‌هاي فروش بليت صف مي‌كشند، كنسرت‌هاي موسيقي بيش از چند شب ماندگار نيستد.

اگرچه مي‌توان تعداد نسبتا كم شب‌هاي اجراي يك كنسرت را در مقايسه با ساير كشورهاي دنيا به مشكل هميشگي موسيقي ما يعني «هنري در سايه» نسبت داد، اما يكي از دلايلي كه به‌نظر مي‌رسد، مانع ادامه يافتن يك كنسرت براي چندين شب متوالي است، نبود مخاطب كافي و در نتيجه نبود توجيه اقتصادي براي ادامه دادن كنسرت است.

آيا واقعا موسيقي نسبت به ديگر هنرهاي شهري مثل سينما يا تئاتر مخاطبان كمتري دارد كه هم تعداد اين اجراها و هم مدت اجراي يك كنسرت موسيقي بسيار كمتر از آنهاست. «رامين صديقي» مدير نشر هرمس كه در زمينه برگزاري كنسرت نيز بسيار فعال است و كنسرت‌هاي مختلفي از جمله كنسرت‌هاي حسين عليزاده، گروه نور، پيمان يزدانيان و هوشيار خيامي برگزار كرده است، معتقد است:« اولويت را بايد مردم تعيين كنند و زماني كه امكان انتخاب برابر از ميان اين هنرها داشته باشد، آن وقت است كه مي‌تواند ادعا كرد كه اين انتخاب درست‌تر است و مردم واقعا رفتن به تئاتر و سينما را بر كنسرت موسيقي ترجيح مي‌دهند، اما زماني كه تعداد كنسرت‌ها و مدت اجراي آنها اينقدر كم است، چطور مي‌توان اينگونه قضاوت كرد.در حالي كه در كنسرت‌هاي بزرگان موسيقي مثل شجريان، عليزاده و لطفي و ديگران مي‌بينيم كه موسيقي چه طيف مخاطبان وسيعي دارد و هميشه تعداد بسياري هستند كه موفق به تهيه بليت نمي‌شوند.»

اما قيمت نسبتا بالاي بليت كنسرت‌هاي موسيقي در مقايسه باهزينه‌هاي استفاده از سينما و تئاتر يكي از دلايل كه به‌نظر مي‌رسد، موجب بي‌اقبالي كنسرت‌ها و به‌دنبال آن كم بودن تعداد روزهاي اجراهاست، صديقي در اين زمينه عنوان كرد:« مسلم است، زماني كه سطح درآمدها پايين مي‌آيد و شرايط اقتصادي نامساعد مي‌شود، كالاهاي فرهنگي اولين چيزي هستند كه خط مي‌خورند و در مقام مقايسه كنسرت موسيقي از ساير كالاهاي فرهنگي پر هزينه‌تر است.

در اين شرايط اگر قيمت بليت 10 درصد هم اضافه شود، همه صدايشان در مي‌آيد. درصورتي كه اين هنرمندان هم در همين جامعه و با همين تورم زندگي مي‌كنند و زماني كه از اجاره محل اجرا گرفته تا دستمزد نوازنده بالا رفته، خوب قيمت هم متناسب با اين تورم بالا مي‌رود. اما مردم انتظار دارند قيمت پيتزايي كه مي‌خورند بالا برود، اما قيمت كالاهاي هنري ثابت بماند. در هر صورت من فكر نمي‌كنم كه قيمت بليت چندان تاثير‌گذار باشد، زيرا آنهايي كه علاقه‌مند به موسيقي هستند، به هر حال اين مسئله برايشان اولويت دارد. البته مسلم است، در اين شرايط زماني كه مثلا سه كنسرت نزديك به هم برگزار شود، تعداد مخاطبان مي‌شكند. »

«بابك رضايي»، رئيس انجمن موسيقي نيز مشكل اقتصادي را يكي از عوامل مي‌داند كه ممكن است موجب كم اقبالي كنسرت‌هاي شود:« زماني كه مردم هزار ويك مشكل معيشتي دارند، فرهنگ اولين چيزي است كه از سبد اقتصادي آنها حذف مي‌شود. اما اگرچه ممكن است اكثريت مردم موسيقي برايشان در اولويت نباشد، امادر تهران علاوه بر دانشگاه‌ها و هنرستان‌هاي موسيقي كه بسياري دانشجو دانش آموز دارد، بيش از سه هزار آموزشگاه آزاد موسيقي داريم كه هنرجويان بسياري دارند وتمام اينها بخشي از مخطبان موسيقي هستند كه فعالان حوزه موسيقي را هم بايد به آن اضافه كرد. اما با وجود تمام اينها تهيه كننده‌ها ترجيح مي‌دهند كه در زمان‌هاي نزديك به هم كنسرت ندهند چرا كه به‌دليل همين مسائل مالي ممكن است گيشه فروش نكند و آنها سود لازم را به دست نياورند.»

صديقي علاوه بر اين محدوديت‌هاي زماني را يكي ديگر از موانع داشتن كنسرت‌هاي طولاني مدت در كشور ما دانست:« در خارج از كشور اگر تقريبا در 12 ماه سال امكان برگزاري كنسرت وجود دارد. به دلايل مختلف اين در كشور ما اين مدت به حتي كمتر از 8 ماه كاهش مي‌يايد. در ماه‌هاي محرم و بخشي از ماه‌هاي صفر و رمضان به‌دليل مناسبت‌هاي مذهبي امكان برگزاري كنسرت وجود ندارد و ما حدود 3 ماه را در اينجا از دست مي‌دهيم كه البته اين شرايط فرهنگي ماست و به آن پايبند هستيم. از طرف ديگر ما حدود يك ماه پيش از عيد نوروز يعني از 15 اسفند تا آخر فروردين را نيز از دست مي‌دهيم، چرا كه در ايران هيجان سال نو بسيار زياد است و هيچ سرمايه‌گذاري ريسك نمي‌كند كه در اين مدت برنامه‌اي برگذار كند، چرا كه در اين مدت مردم چندان تمايلي براي رفتن به كنسرت ندارند.»

اما مشكل كمبود سالن و فضاي مناسب اجراي موسيقي درد مشترك تمام برگزاركنندگان كنسرت است. تالار وحدت و تالار رودكي تنها سالن‌هايي هستند كه براي اجراي موسيقي استاندارد هستند و اصولا به همين منظور هم ساخته شده‌اند. البته سال‌هاي ديگري مثل تالار كشور، اريكه ايرانيان يا سالن‌هاي فرهنگسراها نيز وجود دارند كه جدا از غيراستاندارد بودنشان يا بسيار بزرگ هستند يا بسيار كوچك. اما با وجود قبول اين نواقص فني نيز تعداد سال‌هاي مناسبت در تهران از تعداد انگشتان دست تجاوز نمي‌كند.

اگرچه مي‌توان از فضاهاي باز كه پيش از اين در آنها كنسرت برگزار شده همچون فرهنگسراي نياوران، سعد آباد، مايشگاه بين‌المللي و حتي ورزشگاه آزادي نيز به‌عنوان محل‌هاي مناسب براي برگزاري كنسرت نام برد، اما اين محل‌ها تنها در فصل گرم و تابستان امكان اجرا در آنها وجود دارد. صديقي نيز مهم‌تر از موضوع زمان را كمبود مكان‌هايي مي‌داند كه در آنها امكانات فني مناسب براي اجراي موسيقي وجود دارد:« مگر ما چقدر فضاي كافي و سالن براي اجراي موسيقي داريم؟ ما سالن خوب نداريم كه بتوان در آنها كنسرت داد كه البته آنهايي هم كه وجود دارند بيشتر براي برگزاري كنسرت‌هاي موسيقي بزرگ مناسب است. به‌نظر من موسيقي و اهالي آن نياز به سوبسيد و وام و موارد اين چنيني ندارند، اگر زيرساخت‌ها كه يكي از مهم‌ترين آنها سالن اجراست، فراهم شود، بخش خصوصي و خود اين هنرمندان مي‌توانند كنسرت بدهند.»

زماني كه تعداد سالن‌هاي پايتخت كه جمعيت ثابت آن از 8 ميليون هم گذشته است، فقط نزديك 10 سالن براي برگزاري كنسرت وجود داشته باشد، به‌طور حتم زودتر هم با مشكلات فني روبه‌رو مي‌شود و به قول صديقي سالني مثل تالار وحدت كه گاهي 4 شيفت در آن برنامه اجرا مي‌شود، بعد از مدتي مثل چمن ورزشگاه آزادي مي‌شود كه يك روز چمنش خراب است و يك روز ديگر مشكل ديگري دارد.

رئيس انجمن موسيقي ايران نيز با تاييد اينكه نبود سالن‌هاي مناسب يكي از مشكلات اساسي در اين زمينه است، آن را بخشي «ويتريني» مي‌داند كه هنر موسيقي به آن نيازمند است:« ما براي موسيقي ويترين مناسب نداريم كه اين شامل محدوديت در تبليغات، كبود سالن تمرين و اجرا، نبود فضاي مناسب براي توليد آثار موسيقايي و مهم‌تر از همه محدوديت در تربيت شنوندكان موسيقي مي‌شود. تمام اين عوامل باعث مي‌شود كه از ميزان توجه به موسيقي و مخاطبان آن كاسته شود و به تبع روزهاي برگزاري اين كنسرت‌ها هم كمتر شود.»

وي ادامه داد:« در تلوزيون ساز نشان داده نمي‌شود، روزنامه و سايت تخصصي موسيقي نداريم و بسياري از امكانات ديگري كه براي اشاعه يك هنر مورد نياز است. اما در مقابل سينما و تئاتر هزاران برابر از طريق رسانه‌ها امكانات تبليغي بيشتري دارند. خوب طبيعي است كه به اين ترتيب موسيقي در اولويت آخر قرار مي‌گيرد و بهترين ساعت‌هاي براي در اختيار گرفتن سال و اجراهاي طولاني‌تر براي تئاتر و سينماست.»

صديقي، ناديده گرفتن طبقه متوسط موسيقي را ريشه اصلي بي‌توجهي زيرساخت‌هايي همچون سالن مناسب مي‌داند كه هميشه مورد نياز موسيقي است:« موسيقي از نظر مخاطب سطوح مختلفي دارد. يعني نه به موسيقي پاپ خلاصه مي‌شود و نه موسيقي سنتي، اسم اين طبقه را مي‌توان طبقه متوسط موسيقي نام گذاشت كه البته شايد فعلا خيلي هم وسيع نباشد. اما به طبقه متوسط موسيقي مان توجهي نداريم.

اين طبقه‌اي است كه ظرفيت‌ها در آن توليد مي‌شود و از داخل اين طبقه بزرگان موسيقي بيرون مي‌آيند و معمولا در هر جامعه‌اي طبقه متوسط فرهنگ جامعه را در دست دارند. اينجا منظور نه طبقه اقتصادي متوسط است و نه گروه‌ها و هنرمنداني كه از نظر كيفيت كار متوسط هستند. اما در عمل مثلا تعداد سالن‌هايي كه گروه‌هاي باب ميل اين طبقه بتوانند در آن برنامه اجرا كنند بسيار كم است. مثلا بيشتر سالن‌هاي موجود نيز بالاي هزار نفر ظرفيت دارد كه اصلا براي اين گروه‌ها اجرا و به‌خصوص به‌صورت باند مدت صرف نمي‌كند.»

اما «پيمان سلطاني» رهبر اركستر ملل ايران كه حدود 5 سال اركستر ملل را تشكيل داده است، نظر متفاوتي دارد و معتقد است كه اتفاقا تعداد روزهاي اجراي كنسرت در ايران كم هم نيست:« اصولا ساختار موسيقي با سينما و تئاتر متفاوت است و نمي‌توان از آن انتظار داشت كه اجراي اين هنر نيز با آنها شباهت داشته باشد. اگرچه موسيقي هم همچون تئاتر هنري است كه در لحظه خلق مي‌شود، اما به اعتقاد من جزئيات در موسيقي بسيار بيشتر از تئاتر داراي اهميت است و نوازنده بسيار بيشتر از يك بازيگر در اجراي درست آنها تلاش كند و اگر در اجراي جزئيات توجه نشود به اثر لطمه مي‌خورد و مخاطب نمي‌تواند لذت ببرد. خوب زماني كه تعداد شب‌هاي اجرا طولاني‌تر شود، خستگي نوازنده بر اجراي اين جزئيات تاثيرگذار است.»

وي ادامه داد:« به همين دليل فكر مي‌كنم تعداد كنسرت‌هاي بيشتر از 5، 6 شب مناسب نباشد و به اجراي قطعات لطمه وارد كند و همان طور كه در تمام دنيا تعداد روزهاي اجراي كنسرت به اندازه تئاتر و سينما نيست.»

تاريخ درج: 17 تير 1387 ساعت 09:19 تاريخ تاييد: 17 تير 1387 ساعت 10:29 تاريخ به روز رساني: 17 تير 1387 ساعت 10:26
دوشنبه 17 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 275]