ضرورت هاي بازنگري در آموزش و پرورش گام هاي معلق تحول

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: ضرورت هاي بازنگري در آموزش و پرورش گام هاي معلق تحول
مجيد بخشيہدر جهان دائماً دستخوش تغيير امروز هر جامعه يي نيازمند اجراي اصلاحات در نظام آموزشي و پرورشي است و طبعاً جوامعي كه از شتاب و شدت دگرگوني هاي بيشتر در عرصه هاي گوناگون اجتماعي، فرهنگي و علمي برخوردارند به اين امر بايد بيشتر اهميت دهند. عوامل زير نشان مي دهد كه سال هاست نظام آموزش و پرورش ايران بدون تحول مانده است. كتاب هاي درسي؛ هر چند هر ساله شاهد تغييرات در كتاب هاي درسي هستيم اما اغلب آنها مفاهيم گويايي براي دانش آموزان ندارند، آنها را نقاد و تحليلگر بار نمي آورند، كاربردي نيستند و كارهاي علمي، آزمايشگاهي و تحقيقاتي جايگاه بسيار اندك در موضوعات درسي دارد. امروزه كتاب هاي درسي را چنان با اصول و چارچوب هاي خاص به دانش آموزان ياد مي دهيم كه جز خستگي نتيجه ديگري ندارد و از طرفي ديگر به علت غيركاربردي بودن مطالب و موضوعات درسي دانش آموزان فقط به دنبال بالا بردن معدل و درصد قبولي هستند. شيوه ها و روش هاي تدريس؛ اصولاً نظام آموزشي غيرهدفمند كه همواره شيوه هاي تدريس سنتي را سرلوحه كار خود قرار مي دهد معلم نقش محوري را در كلاس درس ايفا مي كند و بيشتر مبتني بر سخنراني و استفاده از مهارت هاي كلامي است و اين عامل سبب مي شود دانش آموزان در فرآيند تدريس و يادگيري و ايفاي نقش فعال، فرصت مشاركت كمتري را پيدا كنند. دانش آموزان در اين نوع سيستم صرفاً مطالب را حفظ مي كنند و امتحان مي دهند و مجالي براي بروز استعدادهاي خلاق نمي يابند و به تدريج تحرك و پويايي خود را از دست مي دهند. معلم محوري جانشين دانش آموزمحوري مي شود، روحيه پرسشگري از دانش آموز گرفته مي شود و مهم تر اينكه ذهنيت پرسشگر و كاوش گر خلق نمي شود. از طرفي معلم را از ركود و روزمرگي خارج نمي كند و در برابر سوالات جديد قرار نمي دهد. تغيير مديران و اعمال سليقه در نظام آموزشي؛ يكي از معضلاتي كه دامنگير آموزش و پرورش است اين است كه اغلب برنامه ها و تصميمات اتخاذ شده با تغيير مديران دستخوش تغيير و تحول مي شود. نگاه هاي سليقه يي، صدور بخشنامه ها و آيين نامه هاي متعدد، گرفتاري در وادي سلايق شخصي و تن دادن به آزمون و خطا ضربات جبران ناپذيري را بر پيكره نظام آموزشي وارد كرده است.هماهنگ نبودن با تكنولوژي روز دنيا؛ هرچند در قرن 21 زندگي مي كنيم و با دنيايي مدرن، كامپيوتر، ماهواره، اينترنت و... روبه رو هستيم اما متاسفانه تنها ابزار آموزشي ما در بسياري از مدارس «گچ و تخته» است و هنوز سيستم آموزشي ما نتوانسته با دنياي تكنولوژي وفق پيدا كند يا به عبارت ديگر نظام آموزشي ايران با دنياي مدرن امروز هماهنگ نيست.بي توجهي به نقش معلم؛ بي توجهي به نقش معلم در تحول آموزش و پرورش يكي از دلايل عقيم ماندن تحول نظام آموزشي است. تا زماني كه سه چالش اساسي مانند پايين بودن شأن و مقام معلم در جامعه، پايين بودن سطح دانش و مهارت حرفه يي و پايين بودن سطح حقوق و مزاياي معلمي وجود داشته باشد،نمي توانيم تحول بنيادي در آموزش و پرورش ايجاد كنيم زيرا تحول را بايد از معلمان شروع كرد و بي توجهي به اين امر باعث شده كه بحث چند شغله بودن معلمان مطرح شود به گونه يي كه يك معلم در يك زمان در يك مدرسه مشغول تدريس است اما ساعتي ديگر بايد سريعاً خود را به نقطه يي ديگر برساند و به تدريس در كلاس هاي خصوصي و آموزشگاه ها مشغول شود. همين امر باعث مي شود كه اشتياق و نشاط كار و فعاليت در آنها كاهش يابد و فقط به فكر تدريس و شيوه يي باشند كه دانش آموز نمره قبولي بياورد. در چنين سيستمي نوآوري و خلاقيت و ابتكار از دانش آموز گرفته مي شود.مديريت متمركز در آموزش و پرورش؛ از چالش هاي فراروي ساختار آموزش و پرورش كشورمان مديريت متمركز در اين سيستم است. سازمان هاي متمركز آموزشي همواره به خاطر كندي در انجام كارها، بي توجهي يا كم توجهي به نيازها و فرهنگ منطقه يي و تلاش و تثبيت وضعيت موجود نمي توانند تحولي نو در سراسر كشور ايجاد كنند. كليه تصميمات خط مشي ها و برنامه ريزي هاي سازمان در يك جا اتخاذ و تنظيم مي شود و براي اجرا به استان ها و مناطق ابلاغ مي شود و مديريت هاي مناطق به خصوص مدارس در واقع گردانندگان صرف بخشنامه ها و آيين نامه هايي هستند كه خود حق اضافه كردن يا كم كردن يك سطر به آن را ندارند.توجه و نگاه كلي به كميت ها در آموزش و پرورش؛ آموزش و پرورش در ايران آنقدر به حاشيه هاي سرگرم كننده از قبيل نوسازي و تجهيز مدارس، معيشت، مسكن، حقوق معلمان و به طور خلاصه درگير مسائل كمي شده كه از پرداختن به موضوع اصلي كه فرآيند صحيح تعليم و تربيت است دور مانده و از طرفي گستردگي و حجم زياد اين سيستم مي طلبد كه به كوچك سازي و واگذاري آن به سازمان ها و مردم اهتمام ورزيم.بررسي صلاحيت مديران و كارشناسان آموزش و پرورش؛ در حال حاضر افرادي كه حتي در حوزه تخصصي خود نمي توانند كار كنند از طريق مجاري سياسي، مديريت آموزش و پرورش را به عهده مي گيرند و در بعضي موارد تصميماتي از سوي اين افراد اتخاذ مي شود كه به صلاح آموزش و پرورش و نظام آموزشي نيست. از يك طرف مشاركت پذير نبودن و نداشتن تعامل با بيش از يك ميليون نيروي كارشناس و تحصيلكرده و ناتواني در استفاده بهينه از آنان و از طرفي ديگر نبود كارشناس و متخصص تعليم و تربيت به معناي واقعي از چالش هاي فراروي آموزش و پرورش در اين زمينه است.درس و بحث در فضاي نامطلوب؛ فضاهاي آموزشي به گونه يي است كه حس ناخوشايند را در دانش آموزان و بي ميلي و بي انگيزگي را در معلمان ايجاد كرده است. دانش آموزي كه نمره قبولي لازم را كسب كرده و معدل بالايي دارد اما در عمل بسيار ضعيف است و حتي در برخوردهاي اجتماعي و حل مشكلات و كارهاي فردي و شخصي خودش ناتوان است كه اين موارد بايد به گونه يي اساسي و كارشناسي شده متحول شود يا به عبارت ديگر فضاي آموزشي كشورمان به دور از هرگونه جذابيتي فقط به دنبال كسب معدل و گذر از امتحانات است و مي خواهد دانش آموزان را با نمره قبولي از پلي به نام امتحان عبور دهد آن هم بدون كمترين آينده نگري در عرصه آموزش و پرورش.كم رنگ بودن مشاركت مردم در مباحث آموزش و پرورش؛ مشاركت مردم در انجمن اوليا و مربيان در حد بسيار پاييني است و در بسياري از خانواده ها گاهي ديده شده كه به اين انجمن با نگاه ديگري مي نگرند و هنگامي كه دعوتنامه يي از سوي مدرسه به دست والدين مي رسد تا در انجمن اوليا و مربيان شركت كنند فوراً گفته مي شود كه باز پول مي خواهند و اين ذهنيت منفي سبب شده تا مردم چنين انجمني را محرم خود ندانند، اين در حالي است كه فلسفه وجودي انجمن اوليا و مربيان ايجاد پيوند ميان خانه و مدرسه است. بي توجهي به مقوله فرهنگي؛ بي توجهي به مقوله فرهنگ در سال هاي اخير آنقدر پيش رفته كه سبب تغيير ذائقه جامعه شده و در واقع كارهايي از جنس فرهنگي كم سودترين يا حتي زيانبارترين كارها به حساب مي آيد و اين وضعيت منجر به خلاء تفكر اقتصادي و بروز نكردن خلاقيت اقتصادي در حوزه تعليم و تربيت شده و خود اين عامل و عواملي از قبيل افراط در حمايت يك طرفه از دانش آموزان بدون در نظر گرفتن ظرفيت هاي فرهنگي و اجتماعي باعث شكسته شدن اقتدار معلمان و در نهايت تنزل غيرمستقيم پايگاه اجتماعي آنان شده است. در واقع ما مرحله گذار از جامعه بسته به جامعه باز را بسيار پرهزينه و گاهي ناموفق پشت سر گذاشتيم و اين رويكرد تضعيف آميز فرهنگي و اقتصادي سبب عدم راهيابي نخبگان و گاهي اوقات رويارويي آموزش و پرورش با مقوله فرار نخبگان بوده است. اگر بخواهيم تحول بنيادي در آموزش و پرورش ايجاد كنيم بايد به سه نكته اساسي توجه وافري داشته باشيم؛ شناخت وضع موجود و كمبود كاستي هاي آن در مقايسه با وضع مطلوب، ايجاد شرايطي كه در آن الگوهاي نو بتواند به صورت عملي درآيد و آگاه ساختن گروه هاي مختلف درخصوص فوايد و ضروريات تحول در آموزش و پرورش.از آنجا كه يكي از اهداف مهم آموزش و پرورش توجه به معلم و ايجاد فضايي مناسب براي آنان است بايد تحول را از معلمان شروع كرد. شأن و منزلت معلم در صورتي نمود عيني پيدا مي كند كه جايگاه معلم در فرآيند تصميم گيري تعريف و در نگاه مديران به عنوان يك باور قلبي پذيرفته شود. تا زماني كه كليه تصميمات مديران حوزه بايد توسط معلمان در مدرسه به مرحله اجرا دربيايد تحول معنا و مفهومي ندارد. تا زماني كه معلم دغدغه مسائل رفاهي و معيشتي دارد و در تامين مايحتاج زندگي با مشكل روبه رو است و به ناچار بايد شغل دوم يا سوم نيز داشته باشد انتظار كارآمدي و اثربخشي از او بيشتر شبيه آرزو است تا واقعيت.سياستگذاران آموزش و پرورش بايد هر سال مخصوصاً در ايام تعطيلات تابستاني آموزش هاي لازم را براي معلمان درنظر بگيرند زيرا در شرايط متحول جهاني نبايد فكر و عمل معلم محدود به مرزهاي جغرافيايي خود باشد و بايد از قدرت خلاقيت و ابتكار لازم بهره مند شود. معلم نبايد فعاليت هاي خود را محدود به كتاب و جزوه كند بلكه با استفاده مدام از تكنولوژي جديد همانند اينترنت، رايانه و... به بروز استعدادهاي خلاق و نوآور كمك كند.امروزه اداره مطلوب مدارس شامل اصول و قواعدي است كه بايد آنها را آموخت و به كار بست. با رشد روزافزون علم و تكنولوژي در دنيا، دوره اداره آموزش و پرورش به روش سنتي و متمركز بدون پويايي و رويكرد تحولي و ناهماهنگ به سر آمده و آموزش و پرورش براي حفظ و بقاي خود و ايجاد قابليت براي تغييرات مثبت و هدفمند در دانش آموزان نيازمند مديران كارآمد و اثربخش است كه بتوانند نظام غيرمتمركز را در آموزش و پرورش نهادينه كنند. بدون ترديد براي تعميق يادگيري و دروني كردن آن و همچنين تقويت روحيه تحقيق و مطالعه و پرورش قوه خلاقيت، ابتكار و مهارت آموزي در دانش آموزان بايد از روش هاي نوين علمي و آموزشي استفاده كرد كه تحقق اين امر در گرو تامين نيروي انساني مجرب و كارآمد و برنامه ريزي مناسب است و اين ميسر نيست جز با استفاده از روش هاي جديد علمي همانند اينترنت، كامپيوتر و...ہ كارشناس ارشد مديريت آموزشي
يکشنبه 16 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 221]