نقد متون علوم اسلامي/ 37مباحث عقلي و توحيدي در نهج‌البلاغه به اوج خود رسيده است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نقد متون علوم اسلامي/ 37مباحث عقلي و توحيدي در نهج‌البلاغه به اوج خود رسيده است
گروه انديشه: مباحث عقلي، فلسفي و توحيدي در نهج‌البلاغه به اوج خود رسيده است و بسياري از سخنان بلند و زيبايي كه بعدها عرفا و حكما بيان كرده‌اند، از اميرالمومنين(ع) گرفته‌اند.
دكتر «ذبيح مطهري‌خواه»، عرفان‌پژوه و مدرس دانشگاه آزاد همدان، در مورد تأثيرپذيري عرفان اسلامي از نهج‌البلاغه، با بيان مطلب فوق، در گفت‌وگو با سرويس انديشه خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، اظهار كرد: به نوعي مي‌توان گفت كه عرفا حرف‌هاي خود را از اميرالمؤمنين(ع) گرفته‌اند، چون زيبا‌ترين سخنان را در اين باب مولاي متقيان(ع) گفته‌اند. ايشان حرف‌هايي را بيان كرده‌اند كه هيچ‌كس نمي‌تواند بيان كند.

وي تصريح كرد: مثلا من در كتاب «عرفان نظري در نهج‌البلاغه» در جايي آورده‌ام كه علي‌(ع) مي‌فرمايد: «خداوند را در خلوت‌ها مخالفت نكنيد»، چون «ان شاهد هو حاكم»؛ يعني همان كه تو را محاكمه مي‌كند، شاهد تو بوده است. بوعلي سينا هم مي‌گويد: حضرت علي(ع) در بين اصحاب پيامبر اسلام(ص) مثل معقول بين محسوسات است.

دكتر «مطهري خواه» در ادامه افزود: مباحث عقلي، فلسفي و مباحثي در مورد توحيد در نهج‌البلاغه به اوج خود رسيده است. هم‌چنين حضرت علي(ع) در نهج‌البلاغه، به مباحثي مانند اطلاق واحدي، احاطه قيومي، احاطه ذاتي و اين‌كه خدا هم ظاهر است و هم باطن، هم اول است و هم آخر و ... كه در عرفان وجود دارد و از آن‌ها بحث مي‌شود، اشاره كرده‌اند.

نويسنده كتاب «چهل حديث عرفاني» در پاسخ به اين سؤال كه چه تعداد از خطبه‌هاي نهج‌البلاغه عرفاني است، گفت: بيشتر خطبه‌ها در نهج‌البلاغه عرفاني است، مخصوصا خطبه اول كه مي‌فرمايد: الحمدلله الذي لايبلغ مدحته القائلون ... كه بحث فلسفي و عرفاني خيلي جالبي دارد.

وي در ادامه با اشاره به چند خطبه ديگر عرفاني به عنوان نمونه گفت: خطبه‌هاي 49، 85 ،84، 90، 91، 109، 152 و خطبه‌هاي بسيار ديگر، همه اشاره به مباحث عرفاني دارند كه زمان بسياري براي بيان اين مباحث لازم است.

مطهري‌خواه در پاسخ به اين سؤال كه آيا «ابن‌عربي» به عنوان پدر عرفان نظري، از نهج‌البلاغه در تبيين مفاهيم عرفاني بهره برده است؟، گفت: ابن‌عربي پدر عرفان نظري است و صددرصد از سخنان اميرالمؤمنين(ع) بهره برده و استفاده كرده است. من در كتاب «عرفان نظري در نهج‌البلاغه» به بعضي از سخنان ابن‌عربي كه از نهج‌البلاغه گرفته شده است، اشاره كرده‌ام.

وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا «ابن‌عربي» در آثار خود صراحتا اشاره به سخنان اميرالمؤمنين(ع) مي‌كند؟، تأكيد كرد: درست است كه ايشان صراحتا اشاره به سخنان اميرالمؤمنين(ع) ندارد، اما مطمئنا از نهج‌البلاغه تأثير پذيرفته و حتما اين سخنان را ديده است.

وي تصريح كرد: ابن‌عربي، اميرالمؤمنين(ع) را داراي ولايت مطلقه مي‌داند و بعضي كتب به قول آقاي «حسن‌زاده آملي» نشان مي‌دهد كه ايشان شيعه است و هر دوازده امام را نام مي‌برد.

نويسنده «عرفان نظري در نهج‌البلاغه» اظهار كرد: سلسله اكثر عرفا به اميرالمؤمنين(ع) مي‌رسد و به نوعي متأثر از سيره عملي اميرالمؤمنين(ع) و سخنان ايشان هستند، مانند: مولانا، محيي‌الدين بن عربي و خواجه عبداالله انصاري كه مستقيما به نهج‌البلاغه در آثار خود اشاره نكرده‌اند، ولي حتما آن‌را مطالعه كرده و متأثر از آن بوده‌اند.

دكتر مطهري‌خواه در پايان اين گفت‌وگو در مورد هدف خود را از تأليف كتاب «عرفان نظري در نهج‌البلاغه» خاطرنشان كرد: در پيش‌گفتار كتاب حاضر آمده است كه شيعه بيش از ساير مذاهب به مباحث عقلي و فلسفي تمايل دارد. علت اصلي تأليف اين كتاب در حقيقت طرح سخنان اميرالمؤمنين(ع) و تفكر شيعه است.

وي افزود: من در اين كتاب احاديثي را كه در مورد ذات حق موجود است، مانند: ذات حق قابل درك نيست، ذات حق قابل توصيف نيست، حركت در آن راه ندارد، نفي از تفكر در ذات حق و ... و در نهج‌البلاغه و كلمات عرفا بيان شده، پيدا كرده و در اين كتاب مطرح كرده‌ام.
يکشنبه 16 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 401]