دكتر عباس عظيمي، متخصص بينايي و عضو انجمن اپتومتري ايران: آيا از سلامتي چشم كودكتان مطمئن هستيد؟

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: دكتر عباس عظيمي، متخصص بينايي و عضو انجمن اپتومتري ايران: آيا از سلامتي چشم كودكتان مطمئن هستيد؟
* پروين محمدي دوستي تعريف مي كرد:«چند سال قبل كه هنوز طرح سنجش سلامت دانش آموزان مطرح نبود و معاينات دانش آموزان در طول سال توسط مربيان بهداشت انجام مي شد، چشم دانش آموزي را معاينه كردم و متوجه شدم خيلي ضعيف است. طبق روال نامه اي به والدين او كه اتفاقاً هر دو پزشك بودند، نوشتم و از آنان خواستم دخترشان را نزد پزشك متخصص چشم ببرند تا بر اساس نظر وي، عينك مناسبي برايش تجويز شود. چند روزي گذشت اما خبري نشد. به منظور پيگيري، مكاتبات فراواني انجام شد، هر روز هم به دانش آموز تذكر مي دادم، اما هيچ اقدامي در اين خصوص انجام نمي گرفت تا اينكه مجبور شدم شدت عمل به خرج دهم و حضور دانش آموز را در كلاس درس به ارائه گواهي معاينه از سوي چشم پزشك منوط كنم. اما با كمال تعجب با واكنش شديد والدينش مواجه شدم. به نظر مي رسيد با اينكار براي خودم دردسر خريده ام، چون با يك پدر و مادر عصباني و در عين حال بي منطق به مقابله برخاسته بودم. آنان هر چه دلشان خواست به من گفتند و با عصبانيت فرزندشان را با خود بردند. دلم براي دخترك بي گناه مي سوخت؛ چون از سويي مجبور بود به خاطر پدر و مادرش كه مي گفتند ما خودمان پزشكيم و بهتر مي فهميم، مشكل بينايي اش را مخفي كند و از سوي ديگر از رفتار والدين خود شرمنده باشد. چند روزي گذشت و غيبت دخترك به يك هفته رسيد. همه ما نگرانش بوديم تا اينكه بعد از ده روز والدينش با سبدي پر از گل و ظرفي پر از شيريني به مدرسه آمدند و در حالي كه دختر كوچكشان كه دانش آموز كلاس اول بود، عينك صورتي زيبايي با شيشه قطور به چشم داشت، از پيگيري و اصرار من براي مراجعه به چشم پزشك قدرداني كردند. در حالي كه براي من عينكي كه به چشم دخترشان بود، بهترين قدرداني و سپاس محسوب مي شد.»خوشبختانه طي سالهاي اخير با اجراي طرح سنجش سلامت جسماني و رواني براي نوآموزان پايه اول دبستان، كودك قبل از اينكه به مدرسه برود تحت معاينه هاي لازم قرار مي گيرد و در اين غربالگري بيماريابي انجام مي شود تا در صورت نياز اقدامات لازم براي درمان وي انجام شود. بر اساس اعلام وزارت بهداشت، امسال نيز 700 پايگاه سنجش در مراكز بهداشتي و درماني از اول تيرماه به مدت دو ماه كار غربالگري را انجام مي دهند. دكتر زارع نژاد، مدير كل روابط عمومي وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار ما در اين باره مي گويد: طرح سنجش سلامت جسماني و رواني كودكان، همه ساله با همكاري وزارت بهداشت و سازمان آموزش و پرورش استثنايي كشور اجرا مي شود و طي آن دانش آموزان در مقاطع پايه اول ابتدايي، سوم ابتدايي، اول راهنمايي و اول دبيرستان تحت معاينه هاي غربالگري و پزشك عمومي قرار مي گيرند. وي هدف از اجراي اين طرح را شناسايي و اقدام به موقع در مورد اختلالات كودكان در بدو ورود به مدرسه مي داند و مي افزايد: در اين طرح اختلالات بينايي، شنوايي، مشكلات يادگيري و اختلالات روانشناختي كودكان با معاينات كامل پزشكي در پايگاه هاي سنجش و مراكز بهداشتي و درماني مورد ارزيابي قرار مي گيرند و نوآموزان مشكوك به اختلال بعد از تشخيص به كلينيكها و مراكز تخصصي ارجاع داده مي شوند. نظر به اهميت بينايي و آمار ارائه شده از سوي سازمان بهداشت جهاني مبني بر وجود 45 ميليون نابينا و 100 ميليون كم بينا در سطح جهان، با دكتر عباس عظيمي، متخصص بينايي، دانشيار دانشگاه علوم پزشكي و عضو هيأت علمي انجمن اپتومتري ايران در زمينه نقش مشاركت خانواده ها در پيشگيري از اختلالات بينايي گفتگويي انجام داده ايم كه از نظرتان مي گذرد: * آقاي دكتر !وضعيت بينايي را در كشورمان چگونه مي بينيد؟ ** در حال حاضر در ايران حدود 250 هزار نابينا وجود دارد و جمعيتي حدود 2 برابر آن نيز كم بينا هستند. تحقيقات نشان داده، 4/2 تا 3/1 درصد جمعيت كشورمان دچار تنبلي چشم (آمبليوپي) مي باشند. گرچه آمارهاي دقيقي در نقاط كشور در خصوص عيوب انكساري دانش آموزان وجود دارد، اما حدس زده مي شود 25 تا 28 درصد مردم داراي عيوب انكساري از نوع دوربين، نزديك بين و آستيگمات باشند. شيوع كاتاراكت يا آب مرواريد 30/5 درصد و گلوكوم يا آب سياه 1/45 درصد در افراد بالاي چهل سال ديده مي شود. به هر حال بيماريهايي مانند ديابت، فشار خون، تيروئيد و... از عواملي هستند كه شاخصه هاي خطر را در سلامت چشم و بينايي افزايش مي دهند، اما اهميت مسأله هنگامي صد چندان مي شود كه اين اختلالات در نوزادان، كودكان و جوانان ديده شوند. * براي پيشگيري يا اصلاح و درمان اين اختلالات چشمي چه اقداماتي انجام شده است؟ ** طرحهاي بزرگ ملي طي سالهاي گذشته از سوي وزارت بهداشت و ساير سازمانهاي وابسته و غيروابسته اجرا شده است. طرح پيشگيري از تنبلي چشم يكي از طرحهايي است كه در سال 1374 به طور آزمايشي براي اولين بار در بندرعباس و سپس در سال 1375 در اصفهان و بعد از آن در مراكز استانهاي كشور به اجرا درآمد. اين برنامه با عنوان برنامه كشوري غربالگري و تشخيص زودرس آمبليوپي و ساير اختلالات بينايي در كودكان 3 تا 6 ساله نامگذاري شده است. اجراي اين طرح از آنرو اهميت دارد كه سنين طلايي پيشگيري و تشخيص و در عين حال درمان آمبليوپي، زير 5 سالگي و حتي زودتر مي باشد؛ چون هر چه كودك بزرگتر شود امكان درمان كمتر و مراحل آن مشكل تر مي شود، به طوري كه در سنين 9 تا 12 سالگي امكان درمان به حداقل مي رسد، لذا مي توان با اجراي دقيق طرح غربالگري و پيدا كردن كودكان آمبليوپي، از كم بينايي تعداد زيادي از كودكان اين مرز و بوم جلوگيري كرد. خوشبختانه تاكنون با اجراي غربالگري پيشگيري از تنبلي چشم ميليونها كودك غربالگري شده اند و كودكاني كه بينايي شان توسط نمودارهاي مفهومي اندازه گيري شده و اختلالي در بينايي آنها مشاهده شده، به اپتومتريست ها معرفي شده اند تا با روشهاي دقيق كه در تخصص آنهاست، مورد معاينه كامل چشم و بينايي قرار گيرند تا در صورت نياز برايشان عينك تجويز شود و يا به متخصص ارجاع داده شوند. * در معاينه هايي كه توسط اپتومتريستها انجام مي شود، چه بيماريها يا اختلالهاي چشمي مشخص مي شوند، آيا فقط تجويز عينك برعهده آنان است؟ ** در صورت نياز براي رفع برخي عيوب انكساري براي كودك عينك تجويز مي شود، ولي چنانچه او دچار اختلالات و انحرافات چشمي باشد، اپتومتريست ها علت آن را مشخص و درمان را آغاز مي نمايند. در اين سطح معاينه ممكن است بيماريهاي چشمي از قبيل آب مرواريد، آب سياه و نيز اختلالات فلجي ماهيچه اي يا هر گونه مشكلي كه نياز به درمان دارويي يا عمل جراحي داشته باشد، مشخص گردد كه پس از تشخيص، آنان را به سطح سوم يا جراحان چشم معرفي مي كنند و بدين وسيله فرآيند غربالگري يعني تشخيص، ارجاع و درمان كامل مي گردد. * نتايج اين طرح تاكنون چه بوده است؟ ** طرح غربالگري پيشگيري از تنبلي چشم موفق شده است هر ساله تعداد زيادي از كودكاني را كه دچار مشكلات عيوب انكساري، تنبلي چشم و يا بيماريهاي چشمي هستند و حتي والدينشان اطلاع ندارند، مشخص و شرايط درمان را براي آنها فراهم كند.با اجراي اين طرح، مشخص شده كه 8 درصد كودكان ايراني به نحوي دچار انحرافات چشمي و نيز 6درصد دچار بيماريهاي چشمي مي باشند.به عنوان مثال، تنها در خراسان رضوي در سال 1386 حدود 114 هزار كودك غربالگري شدند كه در اين ميان 600 كودك دچار آمبليوپي و 207 كودك مبتلا به بيماريهاي نسبتاً شديد چشمي بودند كه با كمك اين طرح به موقع تشخيص داده شد و جراحي روي تعدادي از آنان انجام گرفت. * براي كودكاني كه معاينه هاي چشمي بسادگي برايشان امكان پذير نيست، چگونه غربالگري انجام مي شود؟ ** سازمان بهزيستي كشور در سال گذشته اقدام به خريد و تهيه دستگاه مجهزي كرده، كه براي اندازه گيري قدرت تيزبيني كودكان زير 3 سال در طرح غربالگري سال جاري در بعضي استانها، از آن استفاده خواهد شد؛ چون معاينه هاي چشمي و تعيين ميزان ديد براي كودكان كم سن مراحل بسيار مشكل كلينيكي دارد. به عبارت ديگر براي تعيين ضعف چشمي يا عدم وجود آن در كودكان بايد از داروهاي مخصوص استفاده شود و با كمك روشهاي دقيق ميزان دوربيني، نزديك بيني و آستيگمات كودك را اندازه گيري نمود كه در برخي موارد به دليل شرايط خاص كودك و عدم همكاري وي و ساير عوامل كلينيكي ديگر، اين اندازه گيري با مشكلاتي مواجه مي شود، اما با اين دستگاه تعيين ميزان و مقدار عيوب انكساري در كودكان زير 3 سال بسيار سهل و آسان است و در مدت يك تا دو ثانيه از فاصله يك متري در حالي كه كودك به آرامي در بغل مادر خود نشسته و به صداي مورد قبول خود كه از دستگاه پخش مي شود گوش مي كند، اندازه گيريهاي لازم به كمك اين دستگاه جديد كه دستگاه غربالگري آسان براي كودكان زير 3 سال نام دارد، انجام مي شود. * والدين در اين طرح چه نقشي دارند؟ ** نقش اولياي كودكان در انجام درست و موفقيت آميز اين طرح بسيار مهم است. والدين بايد كودكان خود را به موقع براي معاينه به مراكز معين ومشخص پايگاه سنجش ببرند و اگر توصيه خاصي از سوي اپتومتريست و يا چشم پزشك مربوطه مي شود، به طور دقيق اجرا كنند. معاينه هاي دوره اي را كه بايد هر چند ماه يك بار انجام دهند، جدي بگيرند. گرچه استفاده از عينك محدوديتهايي را براي كودك به وجود مي آورد، ولي اگر توسط اپتومتريست تجويز مي شود حتماً آن را تهيه كنند و از كودك بخواهند عينك بزند، چون در بهبود ديد و سلامت چشم او مؤثر است و با استفاده از عينك از همان ابتداي زندگي محيط خود را بهتر مي بيند و همين امر در رشد و خلاقيت و فهم او تأثير زيادي دارد. * چه توصيه خاصي براي مجريان طرح داريد؟ ** مجريان و مربياني كه در اين طرح شركت دارند، بدنه اصلي اجراي طرح را تشكيل مي دهند. بنابراين بايد در اندازه گيري بينايي سنجي كمال دقت و حساسيت را نشان دهند؛ زيرا ممكن است كودكي بر حسب ظاهر از نظر بينايي مشكلي نداشته باشد و علامتها را درست پاسخ دهد، ولي در واقع كودك دوربين بوده و ممكن است بر اثر اين اختلال در صورت عدم تشخيص و درمان به موقع دچار انحراف چشمي شود، لذا دقت كردن به ساير علايم و نشانه هايي كه از طريق والدين كودك بيان مي شود بسيار اهميت دارد. نكته ديگر اينكه هنگام آزمايش تعيين ديد از كودك خواسته مي شود تا از دست خود براي بستن يك چشم خود استفاده نمايد كه اين روش درست نيست؛ چون بعضي كودكان در اين هنگام با دست چشم خود را فشار مي دهند و اين امر باعث مي شود كه كودك براي لحظه اي با آن چشم نتواند ببيند، لذا فردي كه چشم او را معاينه مي كند در تشخيص ديدن و يا نديدن كودك دچار ترديد شده و نمي تواند تصميم دقيق براي ارجاع به سطوح بالاتر بگيرد. نكته بعدي اينكه نمودار تعيين ميزان بينايي بايد در اتاقي نصب شود كه از نظر شرايط نوري، فاصله، ارتفاع و ساير مشخصات استاندارد و صحيح باشد، همچنين در هيچ شرايطي نبايد كودك دچار استرس و نگراني باشد ضمن اينكه اصل تمارض از نوع مثبت و منفي هم بايد مد نظر قرار گيرد. در خصوص معاينه كنندگان سطح دوم نيز كه اپتومتريستها هستند بايد يادآور شوم كه در انجام آزمايشهاي لازم و به كارگيري ابزار و ادوات مخصوص و استفاده از روشهاي نوين معاينه كودكان دقت لازم و كافي داشته باشند، چون در غير اين صورت، عدم دقت آنان مي تواند عواقب ناگواري را براي كودكان به وجود آورد.بر همين اساس، بايد فرمهاي مخصوص معاينه به دقت پر شود؛ زيرا تكميل دقيق فرمها نه تنها در تشخيص عارضه و اختلال چشمي كودك مؤثر و مفيد است، بلكه از نظر اطلاعات آماري نيز سودمند مي باشند.خوشبختانه وجود 2000 اپتومتريست كار آزموده در سطح كشور وضعيت مطلوبي را براي سلامت در حوزه چشم و بينايي فراهم كرده است و مشاركت والدين در اين خصوص نتيجه مطلوبي به بار خواهد آورد. * چه علايمي غير از معاينه يا نمودار مخصوص تعيين ميزان بينايي، بيانگر اختلال بينايي است؟ ** علايمي نظير سرخي چشم، خسته شدن زود هنگام چشم، خيره نگاه كردن به اجسام، گم كردن و يا بي توجهي به اشيا، سوزش و خارش چشم، تار بيني، اشك ريزش و نظير آنها مي تواند براي پدر و مادر زنگ خطري باشد كه به سلامتي چشم فرزندشان توجه بيشتري بكنند.
چهارشنبه 12 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 986]