جشن تيرگان سنتي جاودانه در فرمهين

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: جشن تيرگان سنتي جاودانه در فرمهين
خبرگزاري دانشجويان ايران - منطقه مركزيسرويس:ميراث و گردشگريجشن تيرگان در روز اول تابستان در زلف آباد فرمهين برگزار شد ولي درگذشته در زمان ايران باستان اين جشن در روزسيزدهم تيرماه برگزارمي شود و اكنون پس از گذشت سالها اين جشن با تركيبي از آداب و رسوم محلي خاص همچنان پابرجا مانده است. به گزارش ايسنا – منطقه مركزي ،اين مراسم كه همزمان با آغاز تابستان مي باشد براي كشاورزان شروع فصل پركار و آغاز برداشت گندم مي باشد. از جمله دلايل ماندگاري اين مراسم آن است كه پس از ويران شدن اين شهر در زمانهاي گذشته مردم آن شهر در فرمهين اسكان يافتند و در آن زمان مردم روستاهاي اطراف فرمهين و زلف آباد قراري با يكديگر منعقد كردند كه هر سال براي گراميداشت ياد و خاطره ويران اين شهر بر مزار مردگان آن شهر بروند و ياد آنها را گرامي بدارند.دراين مراسم نماز شكرگذاري به مناسبت فصل برداشت گندم به جماعت برگزار مي شود ،همچنين براي فروش انواع محصولات توليدي به ساير شهرها و روستاهاي همجوار جشن تيرگان در زلف آباد برگزار مي شود . لازم به ذكراست اجراي ورزش هاي باستاني ، از ديگر مراسم در اين جشن مي باشد. شايان ذكر است جشن تيرگان در تير روز از تيرماه برابر با 13 تير در گاهشماري ايراني برگزار مي شود. اين جشن درگرامي داشت تيشتر (ستاره ي باران آور در فرهنگ ايراني) است و بنا به سنت در روز تير (روز سيزدهم) از ماه تير انجام مي‌پذيرد. در تواريخ سنتي تيرگان روز كمان‌كشيدن آرش كمانگير و پرتاب تير از فراز البرز است. همچنين جشن تيرگان به روايت ابوريحان بيروني در آثارالباقيه، روز بزرگداشت مقام نويسندگان در ايران باستان بوده است. اين جشن در كنار آبها، همراه با مراسمي وابسته با آب و آب پاشي و آرزوي بارش باران در سال پيش ِرو همراه بوده و همچون ديگر جشنهايي كه با آب در پيوند هستند، با نام عمومي «آبريزگان» يا «آب پاشان» يا «سر شوران» ياد شده‌است. در گذشته «تيرگان» روز بزرگداشت نويسندگان و گاه به «روز آرش شيواتير» منسوب شده‌است. ابوريحان بيروني و گرديزي در «زين الاخبار» ناپديد شدن يكي از جاودانان ايراني يعني «كيخسرو» را در اين روز و پس از شستشوي خود در آب چشمه‌اي دانسته‌اند. جشن تيرگان بجز اين روز در نخستين تير روز از سال يعني سيزدهم فروردين (سيزده‌بدر) و سيزدهم مهرماه (قاليشويان اردهال) نيز برگزار ميشود. ارمنيان ايران نيز در روز سيزدهم ژانويه آيينهايي برگزار ميكنند كه برگرفته و در ادامه‌ جشن تيرگان است. فال كوزه يكي ديگر از مراسم اين جشن مانند بسياري از جشنهاي ايراني «فال كوزه»(چكُ دولَه) ميباشد. روز قبل از جشن تيرگان، دوشيزه‌اي را برمي‌گزينند و كوزه سفالي سبز رنگ دهان گشادي به او مي‌دهند كه «دوله» نام دارد، او اين ظرف را از آب پاكيزه پر ميكند و يك دستمال سبز ابريشمي را بر روي دهانه آن مي‌اندازد آنگاه «دوله» را نزد همه كساني كه ميبرد كه آرزويي در دل دارند و ميخواهند در مراسم «چك دولَه» شركت كنند و آنها جسم كوچكي مانند انگشتري، گوشواره، سنجاق‌ سر، سكه يا مانند اينها در آب دوله مي‌اندازند. سپس دختر دوله را به زير درختي هميشه سبز چون سرو يا مورد ميبرد و در آنجا ميگذارد. در روز جشن تيرگان و پس از مراسم آبريزان، همه كساني كه در دوله جسمي انداخته‌اند و نيت و آرزويي داشتنه‌اند در جايي گرد هم ميآيند و دوشيزه، دوله را از زير درخت به ميان جمع ميآورد. در اين فالگيري بيشتر بانوان شركت ميكنند و سال خوردگان با صدايي بلند به نوبت شعرهايي ميخوانند و دختر در پايان هر شعر، دست خود را درون دوله ميبرد و يكي از چيزها را بيرون ميآورد، به اين ترتيب صاحب آن جسم متوجه ميشود كه شعر خوانده شده مربوط به نيت، خواسته و آرزوي او بوده‌است. دستبند تير و باد در آغاز جشن بعد از خوردن شيريني، بندي به نام «تير و باد» كه از ۷ ريسمان به ۷ رنگ متفاوت بافته شده‌است به دست ميبندند و در باد روز از تيرماه (۹ روز بعد) اين بند را باز كرده و در جاي بلندي مانند پشت بام به باد ميسپارند تا آرزوها و خواسته‌هايشان را به عنوان پيام‌رسان به همراه ببرد. اين كار با خواندن شعر زير انجام ميشود: تيـر برو باد بيا غـم برو شادي بيا محنت برو روزي بيا خـوشه مرواري بيا باورهاي مردمي در باورهاي مردم، درباره جشن تيرگان دو روايت وجود دارد كه روايت نخست همچنان كه در بالا گفته شد مربوط به فرشته باران يا تيشتر ميباشد و نبرد هميشگي ميان نيكي و بدي است: در اوستا، تشتر يشت (تير يشت)، تيشتر فرشته باران است كه در ده روز اول ماه به چهره جواني پانزده ساله در ميآيد و در ده روز دوم به چهره گاوي با شاخهاي زرين و در ده روز سوم به چهره اسبي سپيد و زيبا با گوشهاي زرين. تيشتر به شكل اسب زيباي سفيد زرين گوشي، با ساز و برگ زرين، به درياي كيهاني فرو ميرود. در آنجا با ديو خشكسالي «اپوش» كه به شكل اسب سياهي است و با گوش و دم سياه خود، ظاهري ترسناك دارد، روبرو ميشود. اين دو، سه شبانه روز با يكديگر به نبرد برميخيزند و تيشتر در اين نبرد شكست ميخورد، به نزد خداي بزرگ آمده و از او ياري و مدد ميجويد و به خواست و قدرت پروردگار اين بار بر اهريمن خشكسالي پيروز ميگردد و آبها ميتوانند بدون مانعي به مزرعه‌ها و چراگاهها جاري شوند. باد ابرهاي باران زا را كه از درياي گيهاني برميخواستند به اين سو و آن سو راند، و بارانهاي زندگي بخش بر هفت كشور زمين فرو ريخت و به مناسبت اين پيروزي ايرانيان اين روز را به جشن پرداختند. انتهاي پيام
يکشنبه 9 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 143]