حكمي عليه گوانتانامو

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: حكمي عليه گوانتانامو

آمريكاي‌شمالي- ترجمه - احمدرضا تقاء:
براساس رأي هفته گذشته ديوان عالي آمريكا، از اين پس زندانيان گوانتانامو حق دارند در دادگاه‌هاي غيرنظامي نسبت به بازداشت خود اعتراض كنند.

ناظران، اين رأي را ضربه‌اي به سياست‌هاي دولت بوش در قبال زندانيان اين بازداشتگاه تلقي كرده‌اند. براساس حكم عالي‌ترين مرجع قضائي آمريكا اين زندانيان حتي اگر خارج از خاك آمريكا بازداشت شده باشند طبق قانون اساسي اين كشور حق دارند براي رسيدگي به قانوني بودن يا نبودن بازداشتشان به دادگاه احضار شوند. قضات ديوان عالي استدلال دولت مبني بر كفايت قانون كميسيون‌هاي نظامي مصوب 2006 و قانون رفتار با بازداشتيان مصوب 2005 را كه تا پيش از آن جانشين اين حق محسوب مي‌شد، رد كردند.ديوان عالي آمريكا كه عالي‌ترين مرجع قضائي در اين كشور است، هفته گذشته دو حكم مهم داشت.

در حكم نخست، اين حق مسلم به زندانيان زندان معروف گوانتانامو داده شد كه در دادگاه‌هاي غيرنظامي به وضعيت خود اعتراض كنند؛ اين ضربه‌اي بزرگ به اقدامات و سياست‌هاي دولت بوش در 6 سال گذشته به شمار مي‌آيد. ديگر خبر اعلام‌شده مربوط به رأي ديوان عالي آمريكا در مورد پرونده شوقي عمر و محمد مناف، دو آمريكايي مظنون به دست داشتن در اقدامات تروريستي بود كه در عراق بازداشت شده‌اند. اين افراد نيز ضمن درخواست براي برخورداري از اين حق به رأي صادره در مورد تحويلشان به مقامات عراقي اعتراض كرده‌اند.

قضات ديوان عالي با وجود تاكيد بر حق اين دو نفر براي احضار به دادگاه جهت رسيدگي به اعتراض آنها نسبت به غيرقانوني بودن بازداشتشان، بالاتفاق اختيارات قضائي عراق را در اين مورد فوق اختيارات قضائي آمريكا دانستند. اين احكام سؤالات بسياري را در مورد آينده سياست‌هاي آمريكا در مورد اين بازداشتگاه بدون پاسخ مي‌گذارد، اما آنچه مسلم است دادگاه‌هاي غيرنظامي در آينده نقش به‌مراتب پررنگ‌تري در پرداختن به اين مباحث ايفا خواهند كرد. نيوزويك براي اطلاع از كم‌وكيف ماجرا گفت‌وگويي را با جاناتان هافتس، از وكلاي پرونده مناف و عمر، ترتيب داده كه بخش‌هايي از آن را مي‌خوانيد:

* اين حكم چه تاثيري بر وضعيت بازداشتيان گوانتانامو دارد؟

اين حكم درواقع بر اين اصل اساسي صحه مي‌گذارد كه دولت نمي‌تواند افراد بازداشت‌شده را به صرف اينكه آنها را در خارج از خاك ايالات متحده نگهداري مي‌كند از حق اعتراض به بازداشت خود در دادگاه محروم سازد و به‌روشني ثابت مي‌كند كه بازداشتيان گوانتانامو بالاخره مي‌توانند در دادگاه حاضر شوند و قانون در موردشان اعمال شود. حكم مزبور پيامدهايي هم براي كميسيون‌هاي نظامي دارد چون اگر مفاد قانون اساسي اعمال شود تمامي افرادي كه در اين كميسيون‌ها متهم شده‌اند قادر خواهند بود كميسيون‌ها را به رعايت قانون اساسي ملزم كنند و مي‌دانيم كه تاكنون قدرت چنين كاري را نداشته‌اند.

* پيامدهاي اين حكم چيست؟

بازداشتيان گوانتانامو حق خواهند داشت كه در دادگاه غيرنظامي حضور يابند و به اعتراض آنها نسبت به غيرقانوني بودن بازداشتشان به‌طور عادلانه رسيدگي خواهد شد. البته اين حكم فقط شامل حال زندانيان گوانتانامو نمي‌شود. درخصوص زندان‌هاي داخل و خارج از ايالات متحده هيچ قانون شفاف و مشخصي وجود ندارد، بنابراين آمريكا نمي‌تواند در جزيره ديگري يا حتي كشور ديگري به‌طور غيرقانوني زندان برپا كند. اين حكم مستقيما بر كميسيون‌ها تاثير نخواهد گذاشت اما با توجه به محاكمه خالد شيخ محمد، عمر خضر، [سالم احمد] حمدان و ديگران چون ديوان عالي مي‌گويدكه گوانتانامو درحكم خاك آمريكا محسوب مي‌شود، اين افراد اكنون مي‌توانند بگويند كه محاكمه‌شان مغاير قانون اساسي آمريكاست.

* در خلال اين مباحث يكي از قضات اين سؤال را مطرح كرد كه اگر در گوانتانامو قانون آمريكا نافذ نيست پس كدام قانون هست؟ قانون كوبا كه نيست؟

بله، اين دقيقا همان مسئله‌اي است كه در مورد گوانتانامو وجود داشته، يعني تلاش شده كه منطقه‌اي خارج از محدوده قانون در آنجا ايجاد شود. در سال 2004 با اين مسئله مخالفت شد و كنگره وارد صحنه شد تا حق اعتراض نسبت به غيرقانوني بودن بازداشت را از زندانيان سلب كند و به همين دليل ديوان عالي مجبور شد تصميم بگيرد كه آيا طبق قانون اساسي آمريكا اين حق براي افرادي كه تبعه اين كشور نيستند نيز وجود دارد يا خير؟ حال كه اين تصميم گرفته شده مسئله مهم اين است كه دايره شمول اين تصميم تا كجا مي‌تواند گسترش يابد. براي مثال زماني كه پاي وكلا به گوانتانامو باز شد، ديگر افراد بازداشت‌شده را به آنجا نياوردند و آنها را درعوض به بازداشتگاه بگرام در افغانستان منتقل مي‌كردند. پس حالا بايد ببينيم كه مثلا اين حكم چه تاثيري در وضعيت زندانيان بگرام دارد؟ در حال حاضر تعداد بازداشتيان بگرام سه برابر بازداشتيان گوانتانامو است و تعدادي هم از گوانتانامو به بگرام منتقل شده‌اند. گوانتانامو تنها سطح ظاهري يك نظام بسيار بزرگ‌تر است.

* پس از اين به بعد تمامي بازداشتيان گوانتانامو در دادگاه‌هاي غيرنظامي آمريكا محاكمه خواهند شد؟

من فكر مي‌كنم كه اين حكم بلافاصله تاثيرش را خواهد گذاشت. اجراي باتاخير عدالت فرقي با اجرا نشدن آن ندارد و اين افراد سال‌ها در بازداشت نگه داشته شده‌اند بدون آنكه به وضعيتشان رسيدگي شود. اين تصميم بر وضعيت همه افرادي كه در گوانتانامو نگه داشته مي‌شوند تاثير خواهد گذاشت. آنها شايد 300 نفر نباشند و يا 275 نفر باشند چون شايد بازداشتياني باشند كه وكيل نداشته باشند يا مايل به داشتن وكيل نباشند ولي به هر حال يك رقمي هست. اما دادگاه‌ها به‌راحتي به وضعيت همه اينها رسيدگي خواهند كرد چون آنها هرساله به ده‌ها هزار دادخواست از اين دست رسيدگي مي‌كنند و رسيدگي به وضعيت اين تعداد زنداني نبايد برايشان كار خيلي سختي باشد.

* پس اين حكم تاثير مستقيمي بر كميسيون‌هاي نظامي نخواهد داشت؟

كلا افراد بازداشت‌شده به دو دسته تقسيم مي‌شوند: افرادي كه از سوي كميسيون‌ها تفهيم اتهام نشده‌اند كه اكثر بازداشتيان گوانتانامو از اين دسته‌اندو افرادي كه تفهيم اتهام شده‌اند كه تعدادشان بسيار اندك و در حد 15 نفر است. حكمي كه ديوان عالي صادر كرده درواقع به دسته اول مربوط مي‌شود. اين افراد در دادگاه غيرنظامي حاضر مي‌شوند و دادگاه حكم مي‌دهد كه آيا مي‌توان آنها را به‌عنوان سرباز دشمن نگه داشت يا خير؟ در اين روند دو سؤال مطرح است: اول اينكه آيا اين تعريف درستي از سرباز دشمن است و آيا اين تعريف شامل كسي كه در بوسني بازداشت شده يا كسي مثل علي صالح كهلاح‌الماري كه در ايلينويز دستگير شده مي‌شود يا خير؟ دوم اينكه موضوع اين اتهامات چه مي‌شود؟ دولت بايد دليل و مدرك ارائه دهد و دادگاه غيرنظامي بايد راي صادر كند. اين حكم كه مي‌گويد طبق قانون اساسي متهمان حقوقي دارند، بر آن محاكماتي هم كه در حال حاضر در كميسيون‌ها در جريان است تاثير مي‌گذارد چون متهمان مي‌توانند گزينه‌هايي را كه كميسيون‌ها جانشين حق آنها براي اعتراض به بازداشتشان كرده‌اند، زير سؤال ببرند.

* البته اكنون سؤال مهم اين است كه سرنوشت گوانتانامو چه خواهد شد؟ بسياري از منتقدان خواهان تعطيلي آن هستند ولي هنوز بحث بر سر بهترين شيوه براي رسيدگي به اتهامات افرادي است كه از آنها با عنوان سرباز دشمن ياد مي‌شود. نظر شما درباره پيشنهاد ايجاد دادگاه‌هاي جديد در آمريكا براي انجام اين كار چيست؟

به‌نظر من اين پيشنهاد به‌هيچ‌وجه عاقلانه نيست. با همين نظام قضائي موجود مي‌توان به اين موارد رسيدگي كرد. اتفاقا درسي كه از 7 سال گذشته بايد گرفت همين است كه تلاش براي ايجاد نظام‌هاي جديد مشكل‌ساز مي‌شود. نمونه بارزش كميسيون‌هاي نظامي در گوانتانامو است. من نظامي كه 230 سال عمر داشته باشد را ترجيح مي‌دهم. ايجاد نظام‌هاي جديد به پايمال شدن حقوق بنيادي و اساسي افراد منجر مي‌شود.

* آيا خود بازداشتيان هم از اين حكم جديد باخبرند؟

خب، من مطمئنم كه دولت آنها را در جريان قرار نداده ولي احتمالا الآن وكيلي، چيزي در گوانتانامو هست كه براي بازديد آنها رفته باشد و من مطمئنم كه اين خبر دير يا زود پخش خواهد شد. ولي وكلا حتي حق ندارند به موكلانشان تلفن بزنند و اين خبر را به آنها بدهند و البته يادمان نرود كه اين زندانيان در سال 2004 هم چنين خبري را شنيده‌اند و براي همين تا به چشم خودشان نبينند باور نمي‌كنند؛ يعني وقتي كه پس از 7 سال بتوانند عملا در دادگاه حضور يابند.

نيوزويك - 15 ژوئن 2008

تاريخ درج: 4 تير 1387 ساعت 09:36 تاريخ تاييد: 4 تير 1387 ساعت 10:45 تاريخ به روز رساني: 4 تير 1387 ساعت 10:47
سه شنبه 4 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 271]