طرح تحول اقتصادی با رویکرد اصلاح بنیادین در نهاد اقتصاد

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
طرح تحول اقتصادی با رویکرد اصلاح بنیادین در نهاد اقتصاد

ظاهراً يكي از شعارهاي اوليه‌ي اين طرح تحول هدفمند كردن يارانه‌هاست تلقي‌تان از اين سه واژه‌ي «طرح تحول اقتصادي» اگر بخواهيم به زبان خيلي ساده براي توده‌هاي مردم تبيين شود چيست؟ و به دنبال تعريف اين سه واژه ضرورت آن را كه وقتي مردم مي‌شنوند (مثل مالزي كه آرزو مي‌كنند كه در سال 2020 مردم زنده باشند و اين طرح تحول اقتصادي بزرگشان را ببينند). در همان انتظار قرار بگيرند. اگر يك مرور اجمالي به حوزه‌ي اقتصاد در سه دهه‌ي قبل داشته باشيم. مشكلاتي در حوزه‌ي اقتصاد گريبانگير مردم بوده است مانند نرخ متوسط دو رقمي تورم، يا نرخ متوسط دو رقمي بيكاري يا رشد كم در اين سه دهه! عليرغم تلاش و كوششي كه همه‌ي دولت‌ها و مسئولين اقتصادي گذشته در تدوين برنامه‌ها و اجراي آن داشته‌اند اما آن اهدافي را كه در خور و شايسته‌ي امكانات بالقوه‌ي ما از نظر امكانات مادي، نيروي انساني، ذخاير و منابع هست را ما نداشتيم بنابراين طبيعي بود كه در دولت نهم يك آسيب‌شناسي از وضعيت اقتصادي صورت بگيرد و مهم‌ترين مسائلي كه در كشور مطرح هست يك ارزيابي داشته باشيم بعضي از اين مشكلات همانطور كه ذكر شد مشكلاتي هست كه به پديده‌هاي اقتصادي مي‌پردازد مثل تورم! در پي كشف ريشه‌هاي اين پديده‌ها دولت برآمد. رويكردي را كه مورد نظر بود رويكرد تحول بنيادين بود يعني ما در نهادها و ساماندهي اقتصاد بايد يك تجديد نظري بكنيم و تنها به اصلاحات نمادين يا رو بنايي نپردازيم نظامات اصلي اقتصادي كشور هم بررسي شد، احصاء شد در عنوان طرح تحول اقتصادي اين ارزيابي‌ها جمع‌بندي شد. بالاخره از اين جهت، تحول آن را نام مي‌گذاريم چون كه در صدد حوزه‌ي طرح اقتصادي كشور هستيم آن را طرح تحول اقتصادي مي‌ناميم. رويكردي كه هم كه بالاخره مد نظر هست تحول بنيادين يا اصلاح بنيادين در نهادهاي اسلامي است. وقتي كه باعث اصلاح نظام مالياتي را صحبت مي‌كنيم يعني بايد نظام مالياتي‌مان متحول شود. يا وقتي كه بحث اصلاح نظام بانكي را مطرح مي‌كنيم يعني سيستم و نظام پولي و بانكي كشور نياز به اصلاحات جدي دارد. وقف علي هذا. پس طرح تحول اقتصادي برآمده از مطالعات كارشناسي دولت، جمع‌بندي حتي مطالعات دولت‌هاي گذشته با رويكرد اصلاح بنيادين در نهادهاي اقتصادي است. ضرورت آن را هم بفرماييد! بحث جدي كه وجود دارد بالاخره نهادهاي اقتصادي براي اينكه چارچوب اساسي در كاركرد اقتصاد دارند در زمان نيازمند تغيير و تحول هستند. در روند توسعه، در روند پيشرفت اقتصادي كشور، اگر ما در فواصل زماني لازم نهادهاي اقتصادي را تجديد ساختار نكنيم اين نهادها به خاطر اينكه دوره و زمان خاصي با ديدگاه‌هاي خاصي، با چارچوب‌هاي حقوقي خاصي بستگي پيدا مي‌كنند. كارآيي‌شان را در اقتصاد از دست خواهند داد. و اين باعث مي‌شود كه توان مديريتي اقتصاد كاهش پيدا مي‌كند.شما براي مثلاً اجراي سياست‌هاي پولي، نيازمند نهادهاي پولي كارآمد هستيد. براي اجراي سياست‌هاي مالي نيازمند نهاد مالي، مالياتي و بودجه‌ي توانمند هستيد. هر كدام اينها، اگر در زمان اين كارآيي خودش را از دست بدهد شما را به آن اهدافي كه لازم هست نمي‌رساند مثل وسيله‌ي كار، ابزار و نقليه‌ي شما هست كه اگر اين وسيله كارآمد باشد شما را به هدفتان مي‌رساند ولي اگر نباشد شما را به اهدافتان نمي‌رساند. آقاي دكتر اگر از شما سئوال كنند كه طرح تحول اقتصادي از نگاه ديني، بر كدام يك از مباني ديني استوار است؟ بعني زير ساخت‌هاي ديني (يعني نگاه اسلام در معناي اعم و شيعه در معناي اخص) چه جوابي داريد كه اين طرح تحول بر كدام يك از اين مباني استوار شده؟ ببينيد هر كدام مولفه‌هاي ديني يامباني ديني خاص خودش را مي‌پذيرد در آسيب شناسي كه مطرح شد، يك سئوال جدي كه ما بايد پاسخ آن را بدهيم. همه‌ي كساني كه دلسوز نظام و كشور هستند اين است كه آيا نظام اقتصادي ما يك نظام عادلانه هست يا نه؟ بالاخره عدالت، نقطه‌ي شروع جامعه‌ي علوي بوده كه الگوي شيعه است و همچنين جامعه‌ي موعود و مطلوب ما هم جامعه‌ي عدل مهدوي بوده. بنابراين اگر ما بخواهيم واقعاً به سمت يك جامعه‌ي الگو و مطلوب حركت كنيم هميشه بايد كليه‌ي ابعاد نظاممان را در حوزه‌ي فرهنگ، سياست، اقتصاد، روابط بين اجتماع با مولفه‌ي عدالت بسنجيم كه سوال جدي كه بايد پاسخ بدهيم اين است كه آيا واقعاً اين نظام اقتصادي، عادلانه است؟ و اگر نيست چه اصلاحات، چه تغييرات و چه تحولاتي بايد در آن صورت بگيرد كه بايد عدالت اقامه شود. وقتي كه بحث عدالت را مي‌كنيم يكي بحث اين است كه امكاناتي كه ما در كشور داريم به صورت عادلانه توزيع شده يا چارچوب‌هاي اقتصادي و نهادهاي اقتصادي ما به گونه‌اي است كه در زمان اين امكانات و منابع راه عادلانه توزيع كند. از مهم‌ترين منابعي كه ما در كشور داريم، منابع نفت و انرژي‌مان هست. الان اين منابع آيا به صورت عادلانه توزيع مي‌شود مثلاً:مثال بارز و روشن آن است كه ما يارانه‌اي انرژي مي‌دهيم، يارانه‌ي سوخت مي‌دهيم به اين شكل است كه قيمت تمام شده‌اي را كه ما براي انرژي داريم از مصرف كننده نمي‌گيريم حالا چه آنهايي را كه وارد مي‌كنيم يا بعضي از فرآورده‌ها را كه در كشور توليد مي‌كنيم. روشي كه ما الان داريم يارانه مي‌دهيم يارانه روي مصرف مي‌دهيم. اين باعث مي‌شود كه هر كسي بيشتربتواند مصرف كند از يارانه‌ي بيشتري داره استفاده مي‌كند. پس آنهايي كه صاحبان درآمد بيشتر هستند بالطبع دارند از منابع انرژي بيشتر استفاده مي‌كنند اين درصدهايي كه ما داريم خيلي اختلافش زياد است. مثلاً مي‌بينيد در فرآورده‌ي بنزين! دهك دهم بيست و چند درصد داره از يارانه‌ي بنزين استفاده مي‌كند. گازوئيل همين‌طور. خوب پس اگر ما با مولفه‌ي، مبناي عدالت بخواهيم به اقتصادي نگاه كنيم بحث جدي اين است كه حالا اگر بناست كه روي انرژي يارانه بدهيم به هر ضرورتي به اين نتيجه رسيديم؟ اين يارانه چگونه بين اقشار مختلف توزيع شود يا مثلاً در مصرف، ما وقتي كه فكر مي‌كنيم و شاخص‌هاي مصرف انرژي مان را نگاه مي‌كنيم آيا ميزان مصرف سرانه‌ي ما از انرژي يك مصرف قناعت آميز يك مصرف اسلامي است يا نه يك مصرف مسرفانه است.اگر شاخص نشان مي‌دهد كه ما براي رسيدن به يك هدفي بيشتر از آن اندازه‌ي مطلوب و استاندارد لازم داريم يك مبلغي را استفاده مي‌كنيم، يك كالايي را استفاده مي‌كنيم پس اين نشان مي‌دهد كه مصرف ما مسرفانه است. پس يكي از بحث‌هاي جدي دوباره در مديريت حوزه‌ي انرژي‌ها بر مي‌گردد به اينكه ما چگونه اين منابع را به صورت معقول و شرعي استفاده كنيم بالاخره اين منابع يك منابع تجديدناپذير است تنها هم متعلق به نسل حاضر نيست! پس نكته‌اي كه داريم اولاً سطح مصرف ما يك مصرف مسرفانه است در انرژي. دوماً اينها به صورت عادلانه هم توزيع نمي‌شود. يا مثلاً شما روي محور بانك فرض كنيد. واقعاً ما در محور بانك همه معتقدند كه ما از شبهات ربوي در عمل اجتناب كرديم يا نه بسياري فكر مي‌كنند و يا بعضي از بزرگان نظرشان اين است كه بعضي از موارد به خاطر عدم اجراي صحيح قانون، يا حتي نقص‌هايي كه ممكن است در قانون وجود داشته باشد شبهات نظام بانكي ما موجود است يا همان جا همان بحث اين را مي‌كنيم كه منابع بانكي ما اگر اشكال شبهه نداشته باشد خوب بالاخره بنابر ضرورت ما بايد بپذيريمش و اجرايش كنيم اين منابع آيا عادلانه توزيع مي‌شود در گسترة جغرافيايي اين كشور يعني اگر در جايي از كشور پتانسيلي هست براي توليد و كشاورزي و صنعت و استحصال از معادن آيا اين منابع بانكي در يك نظام سالمي به آنجا تخصيص خواهد پيدا كرد. يا بين گستره جمعيتي ما همة جمعيت ما آنهايي كه كارآفرين هستند و .... مي‌توانند از اين منابع بانكي به صورت عادلانه استفاده كنند؟ يا مثلاً اگر كه وامي داده مي‌شود يا تسهيلاتي اعطا مي‌شود اين تسهيلات در آن غرض وهدفي كه برايش تصميم گرفته شده هزينه خواهد شد؟ نظام بانكي ما شايد لازم باشد نظارتش را بر اعطاي تسهيلات تقويت كند. تا بتواند نظام بانكي ما پشتوانه‌اي براي نظام اقتصادي و توليدي كشور باشد. ما كشوري هستيم كه در حال پيشرفت و توسعه هستيم نظام بانكي ما بايد توانمند باشد كه باري از اين پيشرفت را به دوش خود بكشد. نظام بانكي را شما به عنوان يك مجموعه‌ي مستقل از كل پيشرفت اقتصادي نمي‌توانيد تصويرش كنيد پس يك بحث جدي اين است كه خود نظام بانكي ما آيا آن كارآمدي لازم را دارد يا نه؟ حالا اگر كه من بخواهم كلاً جمع‌بندي بكنم، فكر مي‌كنم براي رسيدن به يك جامعه‌ي مطلوب اقتصادي اسلامي ما بايد چند تا مولفه‌ي اساسي تعريف كنيم مثلاً: مثل عدالت، پرهيز از شبهات ربوي، استفاده‌ي درست از امكانات و مقدورات و منابع كشور. اگر اين مولفه‌ها را بشود به جمع‌بندي برسيم. طرح تحول را بايد تلاش كنيم كه در جهت تامين اين شاخص‌ها باشد وضعيت موجود با اين مولفه‌هايي كه من ذكر كردم مطلوب نيست آيا چقدر ما به اين شاخص‌ها مي‌رسيم. اين ديگر بستگي به توان كارشناسي كشور در دهه‌ي بعد خواهد داشت به توان مديريتي كشور در دهه‌ي بعد خواهد داشت. به درك ما از اصلاح جهت‌گيري كه در آينده خواهد داشت دست آوردهاي عظيمي در اين سه دهه داشتيم اما وقتي كه دهه‌ي چهارم دهه‌ي پيشرفت و عدالت نام مي‌گيرد به معني اين هست كه بايد در سرعت پيشرفت‌مان يك افزايش حاصل شود يك تغييري بايد ايجاد شود وقتي كه بحث عدالت مي‌شود بحث اين است كه جهت‌گيري پيشرفت ما احتمالاً بايد يك مقداري تصحيح شود. پس تا اينجا استفاده كرديم كه طرح تحول بر مبناي ديني و اسلامي و عدالت و پرهيز از اسراف و جلوگيري از هدر رفتن بيت‌المال است. واژه‌هاي بسيار قشنگي كه در اسلام مطرح است. اين به اصطلاح واژه‌هايي كه شما فرموديد حالا به تناسب اينكه مبتني بر همين سه مبنايي كه شما فرموديد خود حوزه‌هاي علميه كه طلايه‌دار اين قصه‌ها هستند چه همكاري كردند با شما در كارشناسي طرح تحول! چون من شنيدم از خو د آقاي دكتر (وزير اقتصاد) كه 24000 ساعت كارشناسان اقتصادي روي اين موضوع وقت گذاشته‌اند و خود آقاي رئيس جمهور هم بيش از 400 ساعت يعني سهم حوزه‌هاي علميه در اين موضوع چقدر بوده؟ ما الان در مرحله‌ي اول اقدامي كه جدي صورت گرفت اين بود كه آسيب‌شناسي از مشكلات اقتصادي كشور با اين رويكردي كه عرض كردم صورت گرفته! طرح را براي عرضه به عموم جامعه اعلام كرديم از تمام نخبگان از تمام اساتيد از تمام اساتيد حوزه و دانشگاه هم درخواست كرديم كه نظرات خودشان را اعلام كنند به صورت سازماندهي شده من نمي‌توانم بگويم از گروه خاصي ما در طرح استفاده كرديم بلكه ما براساس بازخورهايي كه از جامعه گرفتيم كه حالا مختص به يك گروه خاص هم نبوده كليات طرح، و بعد هم طرح تفصيلي را در جامعه جمع‌بندي كرديم. مثلاً بعضي محورهايش هم فرق مي‌كند. مثل طرح هدفمند كردن يارانه‌ها براساس كار كارشناسي مطالعاتي و همايش اقتصادي يارانه كه سال 83 صورت گرفت از اساتيد حوزه، از دانشگاه و كارشناسان دولتي استفاده كرديم نظراتشان را جمع‌بندي كرديم كه نهايتاً در يك مجموعه‌ي مقالات همايش اقتصادي يارانه جمع‌بندي شده، چاپ شده و منتشر شده! در مورد بعضي حوزه‌ها كار براساس ضرورت‌ها به شكل ديگري صورت گرفته، مثلاً در مورد نظام بانكي اظهار نظراتي را كه ما از اساتيد حوزه داشتيم، طلبه‌هاي فاضل داشتيم، آنها را به صورت چالش‌هاي نظام بانكي و رهنمودها و توصيه‌هايي براي تغيير و تحول داشتيم اما اين به اين معنا نيست كه ما در آينده نتوانيم و يا لازم نباشد از نظر اين عزيزان باز هم استفاده كنيم اين يك صحنة باز، يك فراخوان عام براي اين هست كه تمام نخبگان كشور از حوزوي و دانشگاهي نظرات خودشان را بدهند و ما بتوانيم جمع‌بندي كنيم و اجرا كنيم در بعضي از مواردش به خاطراينكه اين كارها زودتر جمع‌بندي شده، اجرايي شده، پيشرفت كارهم جلوتر بوده براساس پروژه‌هايي كه تعريف كرديم در بعضي مواردش ممكن است از اين فضا مقداري عقب‌تر باشد اين هست كه هنوز هم اگر اساتيد حوزه و دانشگاه نظراتي داشته باشند ما در اعمال نظارت اينها كارشناسي نظرها نقد و بررسي نظرها و اجراي طرح از آنها استفاده مي‌كنيم. /2759/

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 347]