چهره‌اي تازه براي سزار

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: چهره‌اي تازه براي سزار

ميراث‌جهان- ترجمه - زهرا صابري:
خبر كشف تنديس نيم تنه ژوليوس سزار در هفته‌هاي اخير در فرانسه كه تيتر نخست صفحات فرهنگي اغلب نشريات اروپا را به‌خود اختصاص داد توجه بسياري از محافل هنري و تاريخي را به سوي خود جلب كرد.

و اغلب مورخان و باستان‌شناسان جهان و به‌ويژه اروپا را به تكاپو و پژوهش پيرامون اين مجسمه وا داشت؛ بخصوص كه با كشف اين تنديس، صورتي متفاوت از آنچه تا كنون از چهره واقعي اين پادشاه پنداشته مي‌شد آشكار شد.

اين در حالي است كه سال گذشته در ادامه كشف اجساد مردان نمكي در كشورمان، ششمين مرد نمكي هزار ساله ايران كه در معدن نمك چهره آزاد زنجان پديدار شد به‌دليل نبود امكانات و فضاي مناسب و استاندارد براي حفاظت اصولي از اين جسد به ناچار در جايگاه نخستين خود در معدن نمك مدفون شد؛ هر چند كه درصورت آغاز بهره برداري نمك از اين معدن، اين جسد و شايد ديگر اجساد مدفون در اين معدن كه مي‌بايست به‌عنوان ميراثي براي آيندگان حفاظت شوند در معرض خطر نابودي قرار خواهند گرفت.

باستان‌شناسان فرانسوي در هفته‌هاي اخير مجسمه‌اي نيم تنه از جنس مرمر متعلق به ژوليوس سزار پادشاه رومي (100-44 پيش از ميلاد) كشف كرده‌اند. اين تنديس كه در بستر رود رونه واقع در جنوب فرانسه كشف شد به گفته كارشناسان تنها پرتره‌اي است كه در زمان حيات اين پادشاه خلق شده است. آنچه در اين ميان موجب شگفتي مورخان و پژوهشگران شده اينكه از آنجايي كه تمامي پرتره‌هاي شناخته شده از ژوليوس سزار متعلق به دوران پس از مرگ وي (44 پيش از ميلاد) است لذا با كشف اين تنديس تصويري جديد از ژوليوس سزار نسبت به آنچه تا كنون پنداشته مي‌شد پيش روي مورخان قرار گرفت.

سوئتون مورخ اهل روم (130-70 ) ژوليوس سزار را به‌عنوان آغازگر سلسله پادشاهان رومي چنين توصيف كرده است: مردي قوي جثه، باريك اندام، با پوستي سفيد رنگ ،صورتي گوشتالو و چشماني سياه و سرزنده كه از شرايط سلامتي خوبي نيز برخوردار بوده است.

اظهارات سوئتون در اين باره به‌عنوان يكي از كاركنان دربار پادشاهي بر مبناي آرشيو قابل اعتمادي قرار دارد. وي در ادامه مي‌افزايد: سزار در حفظ بهداشت و اصلاح سر و صورت خويش وسواس بسياري به خرج مي‌داده است، به‌طوري كه حتي تصور بدريختي حاصل از ريزش مو و تاسي سر برايش غيرممكن به‌نظر مي‌رسيد به‌ويژه كه سزار اغلب مجبور به تحمل شوخي‌ها و دست‌اندازي‌هاي دشمنانش نيز بوده است لذا همواره عادت داشت كه موي كم پشت فرق سرش را از عقب به جلو بياورد. هنگام بيرون كشيدن اين مجسمه سترگ مرمرين به‌دست باستان‌شناسان زير دريا، از بستر رود رونه در شهر آرلس فرانسه، لاس لانگ محقق و باستان‌شناس اين كشور اطمينان داد كه اين مجسمه نيم تنه، پرتره ژوليوس سزار است. وي در اين باره اظهار داشت: من با ديدن تنديس بلافاصله آن‌را شناختم.

به گفته كارشناسان فرانسوي، يافته اخير باستان‌شناسان يك كشف درجه يك محسوب مي‌شود به‌ويژه كه تاكنون تنها 20 تا 25 تنديس از ژوليوس سزار، فرمانده و ديكتاتور عصر باستان شناخته شده است. بر اين اساس درصورت تاييد نظر برخي از محققان مبني بر اينكه مجسمه كشف شده از آرلس تنها مجسمه سزار از زمان حيات وي است اين يافته جنجال‌هاي بسياري در پي خواهد داشت.

تنديس كشف شده گويا بين سال‌هاي 46 و 49 پيش از ميلاد ساخته شده است. لذا اين مجسمه قديمي‌تر از تنديس كشف شده از سزار در شهر باستاني توسكالوم در ايتاليا ست كه به گفته مورخان در سال 44 پيش از ميلاد به عبارتي سال مرگ ژوليوس سزار يا كمي پس از آن ساخته و تاريخ گذاري شده است. ضمن آنكه تنديس كشف شده اخير بسيار متفاوت‌تر از تصوير پرتره‌هايي است كه پس از مرگ وي پديد آمدند.

مورخان تاريخ ساخت تنديس اخير را سال 46 پيش از ميلاد اعلام كرده‌اند در آن سال كه سال تاسيس شهر آرليت – آرلس كنوني – نيز محسوب مي‌شود ژوليوس سزار 54 ساله بوده است. وي 2 سال قبل از آن شهر باستاني پمپئوس واقع در يونان را فتح كرده و شهر اسكندريه مصر را نيز تسخير كرده بود. در همان سال سزار با شاهزاده كلئوپاترا ازدواج كرد و كمي پس از آن صاحب يك فرزند پسر شد. سزار در آوريل سال 46 پيش از ميلاد در شهر تاپتوس آفريقا آخرين گروه سنا را كه تحت حكومت كاتو (فرمانده رومي) قرار داشت نابود كرد. وي سربازان خويش را در اين منطقه با املاك و مستغلات بسيار به دست آمده از اين فتوحات راضي مي‌كرد.

به گفته محققان تصوير كشف شده از رونه فرانسه به خوبي نشانگر تجربيات فراوان ژوليوس سزار از جنگ‌ها ،شكست‌ها و كشتار‌هاي بسياري است كه وي از سر گذرانده است. خطوط فراوان صورت، بزرگي سر و موهاي كم پشت ترسيم شده در اين پرتره، همگي تنديس كشف شده را در رديف تصاوير اشرافي جمهوري روم قرار مي‌دهد ضمن آنكه اين تنديس بر خلاف نمونه‌هاي يوناني در راستاي ترسيم ويژ‌گي‌هاي فردي موجود و نه آرماني شكل گرفته است.

هانس هلن كمپر مدير موزه روم- آلمان شهر كلن نيز با وجود چين و چروك‌هاي بسيار زياد و گاها غيرمعمول درصورت اين تنديس سعي در شناساندن آن به‌عنوان پرتره‌اي از ژوليوس سزار دارد.وي معتقد است چهره اين تنديس رؤيايي و خيال انگيز است و خصوصيات افراد جمهوري طلب را داراست در حالي كه تاريخ گذاري آن به عصر پادشاه آگوستوس (14-63 پيش از ميلاد) باز مي‌گردد. وي از يافته كارشناسان رومي در فرانسه با عنوان يك كشف سودمند ياد كرده و در ادامه مي‌افزايدكه تاريخ گذاري اين يافته براساس اطلاعات موجود غيرممكن است. وي تنها راه تاريخ‌گذاري اين تنديس را از راه شناسايي سبك به كار رفته در ساخت اين مجسمه مي‌داند ضمن آنكه بر فراهم شدن زمينه‌اي براي بحث و بررسي پيرامون اين مجسمه در سطح اروپا نيز تاكيد مي‌كند.

مارتين ژنه تاريخ شناس با سابقه اهل درسدن و بيوگرافيست سزار نيز كشف باستان‌شناسان در رود رونه را يك جنجال تلقي كرده و آن‌را نمونه‌اي تماشايي در راستاي متد‌هاي رو به‌پيشرفت باستان‌شناسي زير دريا مي‌نامد. در عين حال وي نتيجه گيري لاس لانگ محقق فرانسوي را درباره يافته اخير مورد انتقاد قرار مي‌دهد. لاس لانگ معتقد است بعد از كشته شدن سزار مجسمه نيم تنه وي (كشف اخير) به درون رودخانه انداخته شده است چرا كه آن زمان قرار داشتن در شمار وا بستگان به اين پادشاه مايه ننگ بوده است.

ژنه در ادامه مي‌افزايد: نكته‌اي كه در اين ميان از نظر بسياري دور مانده است آنكه چند روز پس از سوء قصد به جان ژوليوس سزار در مارس 44 با توافق ميان طرفداران و دشمنان وي، قاتلين سزار مورد تعقيب قرار نگرفتند. در مدت زمان كوتاه ميان انتشار خبر مرگ وي و آتش بس موقت سياسي كمتر جايي به ساخت تنديس و پرتره از اين پادشاه روي آورد.

به گفته ژنه تنديس نيم تنه كشف شده در فرانسه با ارتباطات تاريخي ديگري تطابق دارد. پس از پيروزي‌هاي سزار در اسپانيا سناي روم در سال 45 پيش از ميلاد تقدير بزرگي از وي به عمل آورد و طي آن سزار عنوان ديكتاتور را دريافت كرد. پس از آن همه شهر‌ها موظف به ساخت و نصب مجسمه‌اي از وي شدند.

در حاشيه كشف جديد باستان‌شناسان در فرانسه پرسش‌هاي بسياري نيز مبني بر تعلق داشتن اين تنديس به ميراث فرهنگ جهاني مطرح شد. اين بدان معني است كه تعداد تنديس‌هاي ساخته شده از سزار در فاصله زماني كوتاه ميان بازگشت وي به روم و كشته شدنش چقدر بوده است. پس از مارس سال 44 (سال مرگ سزار) نصب بسياري از مجسمه‌هاي ساخته شده از وي ممنوع شد تا كارشناسان به بررسي علت فراواني تنديس‌هاي ساخته شده از سزار بپردازند.

مجسمه كشف شده از توسكالوم نيز در اين زمان شكل گرفته است كه به گفته محققان گويا الگوهايي نيز بدين‌منظور وجود داشته است. به گفته لاس لانگ اين مسئله در عمل نشانگر آن است كه يافته جديد بخشي از ميراث فرهنگ جهاني است. وي مبناي سخن خود را در اين مي‌داند كه اين تنديس پس از كشته شدن سزار در رودخانه انداخته شده است اما همانگونه كه اشاره شد تعبير لانگ مورد تاييد همه كارشناسان و محققان قرار نگرفت.

از ديگر پرسش‌هاي مطرح شده اين بود كه چرا تاكنون تنها يكي از مجسمه‌هاي ساخته شده از زمان حيات سزار كشف شده است. به گفته كارشناسان اين مسئله بيش از همه با مناسبات سياسي آن زمان مرتبط است از جمله آنكه پس از كشته شدن سزار دشمنان وي جنگ‌هاي بسياري عليه وا بستگان وي به راه انداخته و در اين ميان با مجسمه‌هاي وي نيز رفتار احتياط آميزي نداشتند.

بعد‌ها نيز پسر خوانده ژوليوس سزار پس از پيروزي‌هاي خونين بسيار خود كمتر علاقه‌اي به ادامه حكومت به شيوه پدرانش داشت، به‌طوري‌كه در نهايت بر آن شد كه با راه‌اندازي جنگ‌هاي شهروندي و نمايش جاه طلبي‌هاي سلطنتي اش به شيوه الگوهاي شرقي حكومت كند. در اواخر قرن اول پس از ميلاد ژوليوس سزار به‌عنوان مؤسس امپراتوري روم شناخته شده و به همگان معرفي شد.

گفتني است در كنار تنديس كشف شده از سزار در فرانسه 100 شيء ديگر نيز پيدا شده است از جمله مجسمه‌اي از نپتون (يكي از خدايگان) به ابعاد 1 متر در 80 سانتي‌متر از جنس مرمر كه به قرن سوم پيش از ميلاد باز مي‌گردد همچنين يك مجسمه برنزي به بلندي 70 سانتي‌متر با دستاني از پشت بسته شده كه گفته مي‌شود مجسمه خداي جنگل است.

منبع: welt.de

تاريخ درج: 22 خرداد 1387 ساعت 10:00 تاريخ تاييد: 22 خرداد 1387 ساعت 15:41 تاريخ به روز رساني: 22 خرداد 1387 ساعت 15:40
چهارشنبه 22 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 303]