تصويري صميمي وساده از زن و مادرايراني نگاهي به فيلم سينمايي به همين سادگي ساخته رضا مير كريمي

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: تصويري صميمي وساده از زن و مادرايراني نگاهي به فيلم سينمايي " به همين سادگي" ساخته رضا مير كريمي
مصطفي محموديجديدترين ساخته رضا ميركريمي را احتمالا مي بايست در ادامه راهي دانست كه او از فيلم قبلي خود "خيلي دور خيلي نزديك" آغاز كرده و آن را در " به همين سادگي" ادامه داده است.نقطه مشترك در خط اصلي داستان " به همين سادگي" به مانند آثار پيشين مير كريمي، تنها بودن و تنها ماندن قهرمانان (شخصيت هاي اصلي) ماجراست; نگاهي به كودك و سرباز، اينجا چراغي روشن است، زير نور ماه، و خيلي دور خيلي نزديك، اين مدعا را اثبات مي كند كه مير كريمي علاقه دارد تا قهرمانان فيلم هايش، يكه و تنها به جنگ مشكلات بروند و با سختي ها مبارزه كنند و در پايان نيز در هياهوي جمع و جامعه پيراموني خود به حاشيه رانده شوند و روزگار بگذرانند. ضمن اينكه اگر "دكتر" شخصيت اصلي "خيلي دور خيلي نزديك" را فاكتور بگيريم، به اين مساله با اهميت نيز مي رسيم كه عنصر "معصوميت پاك" كه در جاي جاي داستان هاي ميركريمي وجود دارد، خصيصه مهم قهرمانان وي به شمار مي رود. معصوميتي كه سبب مي شود تا ايشان از هرگونه خطا و اشتباهي مبرا باشند و از سوي ديگر رابطه حسي بسيار قوي مابين اين شخصيتها و مخاطبان به وجود آورد و همين رابطه حسي است كه كمك شايان توجهي به تلطيف فضاي كلي داستان و فيلم مي كند. اگر چه تلطيف ياد شده سبب مي شود تا داستان، حالت يكنواخت و عاري از هرگونه تعليقي پيدا كند و به سان لاك پشتي شود كه آرام آرام به سوي مقصدي معين در حركت است، اما همين ريتم حركتي در انتها، مخاطب خود را به سرمنزل مقصود مي رساند. بنابراين، مخاطبي كه در سينماي ايران به انواع و اقسام تعليق و هيجان و گره و ماجراهاي مختلف در طول داستان، عادت كرده (عادت داده شده) تكليفش را با اين فيلم روشن مي كند و به تماشايش نمي رود! البته نگاهي به فروش فيلم هاي پيشين مير كريمي نيز مويد همين مساله است كه فيلم هاي اين كارگردان با داستانهايي كه تقريبا داراي حس و حال و فضاي خاص و همساني هستند، مخاطب ويژه و محدود خود را دارند.داستان، روايتگر يكروز كامل از زندگي و كار زني خانه دار به نام "طاهره" است كه در مجتمعي مسكوني به همراه همسر و دو فرزند و همسايگان خود روزگار مي گذراند; مخاطب در اين روايت و همراهي با طاهره، با آرزو علي (فرزندانش) خانم بردباري (منشي همسرش) مرد تنهاي همسايه، بهجت خانم (زن همسايه) و شخصيت هاي ديگر به اشكال مختلف آشنا شده و نويسنده، روابط هريك از اين افراد را با طاهره براي مخاطبش بازگو مي كند. رابطه اي كه طي آن مشخص مي شود همسر و فرزندانش آنگونه كه بايد و شايد با مادر خانه رابطه اجتماعي و حتي عاطفي چندان مستحكمي ندارند و شايد در روند زندگي روزمره خود، تنها او را به عنوان يك كار راه انداز و نگهباني دلسوز و سرويس دهنده رايگان نگريسته و حتي به چشم يك مزاحم در بعضي اوقات با او روبرو مي شوند. از ديگر سو، نويسنده به خوبي دنياي ذهني، عاطفي و فكري طاهره را براي مخاطبش كالبد شكافي مي كند و از همين روست كه مخاطب در تلاش طاهره براي ايجاد ارتباط مستحكم تر وي با اعضاي خانواده اش با او همراه شده و همذات پنداري مي كند و علاوه بر اينكه در سفر با او ترديدي به خود راه نمي دهد، تلاشش را براي ايجاد اين ارتباط مقدس (كه البته در نهايت ناموفق است و آزموني ديگر را پيش روي طاهره قرار مي دهد) مي ستايد.در سوي ديگر اين ماجرا، افراد بيروني خانواده طاهره قرار دارند; بهجت خانم، خانم دزفولي، مرد تنهاي همسايه و ... كه اتفاقا ارتباط عاطفي محكمي با او برقرار كرده اند و طاهره در زندگي شخصي اكثر اين افراد، مبدل به تكيه گاه محكمي شده است. اين تضاد، بيش از هر كس ديگري، طاهره را رنج مي دهد و باعث مي شود تا او در تنهايي خود بگريد و تصميم به ترك خانه و خانواده بگيرد. هر چند كه اين تصميم در پايان، رنگ ببازد و او باز هم بماند و مقاومت كند و در فكر چاره اي ديگر باشد و اميدوارانه نگاه خود را به آينده بدوزد; آينده اي كه پل هاي مستحكم عاطفي را مابين او و همسر و فرزندانش بنا كند و اين مساله، به شكل درخشاني در كل داستان و فيلمنامه تعميم داده شده تا مخاطب با چهره بسيار مناسب و صحيحي از يك نمونه "زن و مادر ايراني" مواجه شود. ضمن اينكه در عين حال مي تواند تلنگري باشد به تمام مخاطبان كه نوع ديدگاه و نگرش خود را نسبت به مادر و همسر خانه تغيير دهند. چرا كه نويسنده به درستي، بخش مهمي را نشانه مي رود كه همواره تا قسمت زيادي مورد غفلت و كم توجهي از سوي اعضاي خانواده قرار گرفته و آن هم نقش تاثير گذار و انكار ناپذير مادر خانه است.در مجموع، فيلمنامه و داستان " به همين سادگي" بكر و ساده و صميمي است كه تلاش مي كند درابعاد فرهنگي، عاطفي، خانوادگي و حتي آموزشي، تاثير خود را بگذارد و پيامش را به مخاطب منتقل سازد و البته در اين راه تا حدود زيادي نيز از اين آزمون دشوار، سربلند خارج شود. از داستان و فيلمنامه كه بگذريم به ساختار فيلم مي رسيم; اگر چه " به همين سادگي" ساختار خوب و مناسب و حرفه اي دارد اما ويژگي خاص و جديدي آن را همراهي نمي كند كه بتواند وجه تمايزي باشد با آثار قبلي رضا مير كريمي. و البته اين مساله همانگونه كه پيشتر نيز ذكرش رفت، وابسته به فيلمنامه آن است كه مشابهت بسيار زيادي به "خيلي دور خيلي نزديك" و حتي "اينجا چراغي روشن است" و "زير نور ماه" دارد، با اين تفاوت كه اينبار محور ماجراها و اتفاقات يك زن است.فيلم، تيتراژ آغازين بسيار خوبي دارد و فكر بديعي كه در ساخت تيتراژ به كار رفته، آن را از ديگران متمايز مي سازد; توجه به تيتراژ آغازين، نكته مهمي است كه مدتهاست در سينماي ايران به فراموشي سپرده شده و اين در حاليست كه تيتراژ اول فيلم مي تواند نقش بسيار مهم و انكار ناپذيري را در انتقال حس و حال اوليه و پيام و روند كلي فيلم را به تماشاگر انتقال دهد و خوشبختانه توجه به نوع ساختار و خلاقيت در ساخت تيتراژ " به همين سادگي" نشان از درايت سازندگان آن دارد. نكته مهم ديگر در فيلم مذكور، فيلمبرداري خوب و بدون نقص محمد آلاد پوش كه از مديران با ذوق و سليقه و مبتكر فيلمبرداري است، قابل اشاره است. وي به خوبي و با مهارت خاص و انتخاب نماها و زواياي مناسب، به رغم سختي كار در يك لو كيشن محدود و بسته كه اكثر اتفاقات داستان در آنجا رخ مي دهد (آپارتمان طاهره) از كسالت بار شدن و يكنواختي آن چلو گيري كرده است.بازي هنگامه قاضياني نيز كه موفق به كسب سيمرغ بلورين بهترين بازيگر زن از جشنواره فجر شد، نشان از پختگي اين بازيگر و ممارست و تجربه وي به همراه كارگرداني خوب رضا مير كريمي در بازي گرفتن مناسب از وي دارد كه سبب شده تا يك بازيگر خوب و مستعد به سينماي ايران اضافه شود. چه اينكه پيشتر از اينها قاضياني را در نقش و صحنه هاي كوتاهي در كنار استاد عزت اله انتظامي در فيلم سايه روشن (حسن هدايت) ديده بوديم. كه مقايسه بازي وي در دو فيلم ياد شده با يكديگر، به خوبي اثبات كننده افزايش كيفي سطح بازيگري هنگامه قاضياني است.ريتم فيلم اما كند به نظر مي رسد; بدون شك چنانچه با ريتم مناسبتري مواجه مي شديم اينك مي توانستيم با طيب خاطر از " به همين سادگي" دفاع كنيم و راجع به آن سخن بگوييم. اما ريتم كند در روايت داستان و همچنين تدوين آن كه مي توانست خيلي بهتر از وضعيت كنوني باشد سبب شده تا تماشاگر در برخي بخش ها كسل شود و حتي شايد داستان را رها سازد و اندكي تمدد اعصاب كند كه معتقدم در صورت وقوع چنين مساله اي، تقصير را مي بايست متوجه رضا مير كريمي دانست.در بخش كارگرداني اثر هم همانگونه كه قبلا اشاره كردم، اگرچه " به همين سادگي" ساختار و داستاني قابل تامل و توجه دارد اما براي رضا ميركريمي نقطه مثبت و حركت رو به جلويي محسوب نمي شود. چرا كه بخش اعظمي از هنر اين كارگردان خلاق را قبلا به شكل زيبايي در خيلي دور خيلي نزديك، اينجا چراغي روشن است و زير نور ماه به عينه ديده بوديم و بنابر اين " به همين سادگي" علاقه مندان فيلم هاي رضا مير كريمي را راضي نمي كند و آنان را براي ديدن فيلمي متفاوت تر از وي همچنان در عطش نگاه مي دارد.
دوشنبه 20 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 312]