هزار نكته باريك تر از مو!

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: هزار نكته باريك تر از مو!
بعضي روزها كه از خواب بيدار مي‌شوي، مي‌بيني كه موهايت به هيچ صراطي مستقيم نيستند هرچه شانه‌شان مي‌كني هم بدتر مي‌شوند...
ساناز فرهنگي_بعضي روزها كه از خواب بيدار مي‌شوي، مي‌بيني كه موهايت به هيچ صراطي مستقيم نيستند
هرچه شانه‌شان مي‌كني هم بدتر مي‌شوند؛ به‌خصوص اگر مو فرفري باشي كه ديگر به بخت بدت لعنت مي‌فرستي! من هم جزو يكي از اين بدشانس‌ها هستم و براي همين هميشه به اينكه چرا دچار اين مصيبت هستم، فكر مي‌كنم. اما آيا اين يك بدشانسي است يا مي‌توان از آن استفاده بهتري كرد؛ استفاده بهتري به نفع آموزش علم؟
سؤال ساده‌اي كه مطرح كرده‌ايم، جواب ساده‌اي ندارد. دانشمندان همچنان به دليل موفرفري بودن افراد فكر مي‌كنند و تا به حال عوامل مختلفي را پيدا كرده‌اند. متعدد بودن و تغيير كردن اين عوامل باعث شده است كه مثلا بچه‌اي كه با موهاي فرفري به دنيا مي‌آيد، در بزرگسالي داراي موهاي صاف شود. اما بايد كمي ‌بيشتر درباره ساختمان مو بدانيم. هر كدام از تارهاي موي ما از يك پياز بيرون مي‌آيد كه زير پوست سر قرار دارد و هر كدام از موها از يك پوسته بيروني و يك لايه دروني‌ درست شده است. وظيفه پياز، روياندن و نگه داشتن تار مو است و پوسته هم مثل يك محافظ از مو مراقبت مي‌كند.

پياز فرفري
اگر يادتان باشد دركتاب‌هاي درسي قديم مي‌گفتند دليل فرفري بودن موي بعضي‌ها، اين است كه مقطع تار موهاي آنها زاويه‌دار و مربعي است، در حالي كه مو صاف‌ها، مقطعي دايره يا بيضي شكل دارند. اما حالا محققان دريافته‌اند كه آنچه به تار مو شكل مي‌دهد، موقعيت، شكل و نحوه رشد پياز مو است؛ مثلا موي آفريقايي‌ها با زاويه تندي از پياز بيرون مي‌آيد يا رشد موهاي فرفري از پياز به شكل متقارن نيست. اما آيا اين تمام قصه است؟

دنياي دروني مو
به نظر مي‌رسد جواب سؤال جايي آن وسط‌هاست؛ زير پوسته رويي هر تار مو، لايه‌اي به نام بشره قرار دارد كه از رشته‌هاي طولاني پروتئيني تشكيل شده است، اسم اين پروتئين‌ها كراتين است. آن‌قدر درازند كه درست مثل سيم تلفن پيچ خورده و به‌هم تابيده‌اند. يك تار مويتان را بكشيد؛ مي‌بينيد كه الاستيك است؛ يعني قبل از پاره شدن كش مي‌آيد و دراز مي‌شود. وقتي آن را مي‌كشيد، در واقع داريد سيم‌هاي تلفن را مي‌كشيد و صاف مي‌كنيد و اگر مو را رها كنيد، سيم دوباره پيچ مي‌خورد و كوتاه مي‌شود.

سيم‌هاي تلفن
اگر به سيم تلفن‌هاي پروتئيني نگاهي دقيق‌تر بكنيم، مي‌بينيم كه پيوندهايي اين رشته‌ها را در كنار هم و پيچيده نگه مي‌دارند. در ساده‌ترين حالت آنها پيوندهايي هيدروژني هستند كه مولكول‌هاي آب را كنار هم نگه مي‌دارند. وقتي مو را خيس مي‌كنيد، رشته‌هاي پروتئيني مستقيما به همديگر نمي‌چسبند بلكه مولكول‌هاي آب براي آنها مثل چسب عمل مي‌كنند. آنها به لايه بشره و بين رشته‌هاي پروتئيني مي‌خزند و به مو و بعد به هم و باز هم به پروتئيني ديگر مي‌چسبند و باعث مي‌شوند حلقه‌هاي پي در پي سيم‌پيچ‌ها، بيشتر به هم نزديك بشوند و مو فردارتر بشود. اگر در همين حالت خيس، موهاي صاف را بپيچيد، فردار مي‌مانند و اگر موي فري را بكشيد، صاف مي‌شود.

هميشه فرفري
اما موي خشك بعضي‌ها هم فري است. در واقع در كنار كراتين، در موي ما انسان‌ها رشته ديگري به نام سيستين هم وجود دارد. اين سيستين داراي اتم‌هاي گوگرد است كه دور هم و با چند اتم ديگر، يك گروه به نام گروه دي‌سولفيدي تشكيل مي‌دهند. گروه دي‌سولفيدي مثل يك‌جور چسب است؛ يعني هر جا كه حاضر باشد، دنبال يك گروه ديگر شبيه به خودش مي‌گردد تا به آن بچسبد و معمولا اين گروه را در مارپيچ يك رشته پروتئيني ديگر پيدا مي‌كند. اين‌طوري است كه هميشه يك سرش در يكي از سيم‌هاي تلفن و سر ديگرش در سيم ديگري است و آن دو تا سيم را بيشتر به هم نزديك مي‌كند. هر چقدر تعداد اين پيوندها بيشتر باشد، دسته بزرگ‌تري از سيم‌هاي تلفن به هم مي‌چسبند و ما مو را فرفري‌تر مي‌بينيم.

خلاصي از وز و فر
حالا كه فهميديد دست گوگرد در كار است، به راحتي مي‌توانيد حدس بزنيد كه اگر گوگرد موهايتان را زياد كنيد، فري‌تر مي‌شوند. اين همان كاري است كه مواد شيميايي فركننده با موهايتان مي‌كنند. آنها به طور مصنوعي به موي صاف گوگرد مي‌دهند. پس يادتان باشد كه داريد در ساختار مويتان يك دستكاري عميق شيميايي مي‌كنيد كه اگر خوب انجام نشود، خطرناك است. بعضي از صاف‌كننده‌ها درست برعكس اين عمل مي‌كنند ولي بعضي‌هايشان هم مثل ژل‌ها روي موها پوششي درست مي‌كنند كه دست موها به هم نرسد و فرصت چسبيدن و اين‌جور كارها را پيدا نكنند. اما چرا موي بعضي‌ها گوگرد دارد و بعضي‌ها نه؟ خب، اين ديگر يك‌جور شانس يا بدشانسي ژنتيك است؛ يعني اين ويژگي از پدر و مادرتان به شما مي‌رسد كه خودش داستان طولاني ديگري است.
--------------------------------------------------------------------------------

يك تار مو چقدر طاقت دارد؟

چي لازم دارم؟
يك تار مو
يك مداد
يك ليوان سبك يك‌بار مصرف
نوار چسب
ترازوي آشپزخانه
چند سكه
چه كار كنم؟
يك سر تار مو را محكم به مداد گره بزنيد.
يك تكه نوار چسب و ليوان يك‌بار مصرف را وزن كرده و يادداشت كنيد.
سر ديگر مو را با نوارچسب به ليوان يك بار مصرف وصل كنيد.
مداد را در دست بگيريد و به آرامي يكي از سكه‌ها را درون ليوان بيندازيد. آيا مو پاره مي‌شود يا سكه را نگه مي‌دارد؟
باز هم به آهستگي سكه اضافه كنيد و اين كار را ادامه دهيد تا بالاخره مو پاره شود.
سكه‌ها را وزن كنيد و به وزن ليوان و نوار چسب اضافه كنيد.
مويتان چقدر طاقت دارد؟
چه اتفاقي مي‌افتد؟
احتمالا از اينكه مي‌بينيد مويتان چقدر توانايي دارد، تعجب خواهيد كرد. بايد اين تفكر اشتباه را كنار بگذاريد كه هر چه نازك است، ضعيف هم هست. دليل قوي‌بودن مو را با فكركردن به آنچه در مقاله گفتيم، خواهيد فهميد اما اگر تا به حال عادت خوب كنجكاوي و جست‌وجوگري را كسب كرده‌ايد، برايتان چند پيشنهاد داريم؛ آزمايش كنيد و ببينيد كه موي صاف قوي‌تر است يا موي فرفري؟ موي بلوند يا موي مشكي و قهوه‌اي و موي خيس قوي‌تر است يا موي خشك؟ اگر مويتان را در سركه يا آبليمو بزنيد، چه مي‌شود؟
اگر 3 تار مو را كنار هم بگذاريد، آيا 3 برابر وزن تحمل مي‌كند؟ اگر وسطش را گره بزنيد، چه مي‌شود؟ امتحان كنيد.
شنبه 11 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 263]