نجم الدين اربكان؛ بنيانگذار تحول اسلامي در تركيه

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا، اربكان سال 1326 ميلادي در شهر ساحلي سينوپ واقع در حاشيه درياي سياه متولد شد و در سال 1948 از دانشگاه تكنيك استانبول در رشته مكانيك فارغ التحصيل گشت. وي در اوج حاكميت تفكر غير ديني بر تركيه و زماني كه اكثر دانشجويان دانشگاه تكنيك استانبول را طرفداران گروه هاي كمونيستي تشكيل مي دادند، در تاسيس مسجد در حياط دانشگاه پيش قدم شد و بعد از فارغ التحصيلي به سمت استادياري اين دانشگاه انتخاب و با بورس دانشگاه تحصيلات خود را در آلمان ادامه داد. اربكان بعد از اخذ مدرك دكتراي خود از دانشگاه ‌آخن آلمان در سال 1954 به تركيه بازگشت اما بعد از مدت كوتاهي به درخواست كارخانه دوتز آلمان بارديگر عازم اين كشور شد و به عنوان سر مهندس گروه تحقيق ساخت و روزآمد سازي تانك هاي مشهور لئوپار فعاليت داشت. اربكان فردي آرمانگرا بود كه مبناي توسعه كشور را تاسيس كارخانه هاي ماشين سازي مي دانست و روي همين اصل نيز در طول زندگي، توليد كارخانه هاي كارخانه ساز را شعار خود قرار داد. وي در سال 1956 يك شركت با مشاركت 200 نفر را براي توليد موتور ملي راه اندازي كرد و در سال 1965 به دريافت درجه پرفسوري در دانشگاه تكنيك استانبول نائل آمد. وي در سال 1967 دبير كل اتاق هاي بازرگاني و صنايع و معادن تركيه شد و تلاش گسترده اي براي افزايش جايگاه اتاق در تصميم گيري هاي اقتصادي انجام داد. اربكان فعاليت سياسي خود را با ورود به مجلس تركيه به نمايندگي از طرف مردم شهر مذهبي قونيه در سال 1969 آغاز كرد و در سال 1970 اولين حزب اسلامي به نام حزب نظام را در كشورش تاسيس كرد. به عقيده بسياري از كارشناسان، تاسيس حزب نظام با ديدگاه اسلامي و ملي در شرايط آن روز تركيه كاري بسيار دشوار بود و روي همين اصل نيز فعاليت اين حزب زياد ادامه نداشت و دادگاه قانون اساسي با اعلام مغايرت اهداف آن با قانون اساسي حكم توقف فعاليت هاي آن را صادر كرد. دو سال بعد از كودتاي 1971 اربكان كه اجازه فعاليت مجدد در عرصه سياسي تركيه را به دست آورده بود با كادر قبلي حزب نظام، اقدام به تاسيس حزب سلامت ملي كرد و اين حزب با استقبال خوب مردم به عنوان سومين حزب بزرگ تركيه در عرصه سياسي اين كشور ظاهر گشت. در فاصله سال هاي 1973 تا 1978 تركيه شرايط خاصي داشت و تقسيم آرا بين احزاب به گونه اي بود كه هيچ حزبي به تنهايي قادر به تشكيل دولت نبود. حزب سلامت ملي كه با نشان كليد فعاليت مي كرد، در اين دوران حكم شاه كليد تشكيل دولت را داشت و هيچ حزبي بدون ائتلاف با آن نمي توانست حاكميت را به دست گيرد. در اين دوران اربكان با ائتلاف حزب عدالت به رهبري سليمان دميرل و يا حزب جمهوري خلق به رهبري بلنت اجويت همواره جايگاه خود را در دولت به عنوان معاون نخست وزير حفظ كرد و اين دوران فرصت خوبي براي اربكان در كادر سازي و جلب افراد توانمند به صفوف حزب بود. در جنگ قبرس كه در سال 1974 و در پي ناآرامي هاي داخلي و درگيري بين تركها و رومي هاي مقيم اين جزيره روي داد، اربكان به عنوان معاون نخست وزير ضمن حمايت از حمله تركيه به اين كشور خواستار اشغال كامل قبرس توسط ارتش تركيه و باز پس دادن بخش رومي نشين در پاي ميز مذاكره در قبال قبولاندن استقلال كامل بخش ترك نشين بود، اما بلنت اجويت نخست وزير وقت تركيه با اين پيشنهاد مخالفت كرد و ارتش تركيه در خط سبز متوقف شد. اواخر سال هاي دهه 70 موج اسلام خواهي در تركيه با سرعت روز افزون ادامه داشت اين در حالي بود كه پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1979 ميلادي نگراني گروههاي لاييك تركيه و برخي كشورها را از احتمال گسترش دامنه انقلاب اسلامي به آنجا فراهم آورده بود. با كودتاي 1980 فعاليت احزاب تركيه بار ديگر متوقف شد و اربكان به همراه 21 تن از رهبران حزب سلامت ملي به اتهام مخالفت با رژيم لاييك دستگير و به مدت ده ماه در زندان ماند. وي در سال 1981 از زندان آزاد شد، اما به حكم دادگاه تركيه به مدت ده سال از سياست محروم شد. به رغم حكم دادگاه، نجم الدين اربكان در مدت اقامت در زندان و بعد از آزادي نيز دست از سياست نكشيد‌ و به عنوان رهبر پشت پرده حركت اسلام گرايي تركيه كادر سازي براي ادامه فعاليت هاي سياسي را در برنامه خود قرار داد و در سال 1983 حزب رفاه به رهبري پشت پرده اربكان تاسيس شد. در سال 1987 با همه پرسي مردم اربكان حق فعاليت سياسي را باز يافت و در همان سال به رهبري حزب رفاه انتخاب گشت. به عقيده بسياري از كارشناسان تاسيس حزب مام ميهن در سال 1983 به رهبري تورگوت اوزال نيز كه با شعار ادغام چهار جناح ( ليبرال، ملي گرا، اسلام گرا و سوسيال دموكرات ها) فعاليت داشت، از دستاوردهاي مهم برنامه هاي اربكان در كشاندن افراد و گروه هاي اسلام گرا به فعاليت هاي حزبي بود و بخش اعظم و تاثير گذار اين حزب را اعضاي سابق حزب سلامت ملي و نزديكان اربكان تشكيل مي دادند كه برخي از آنها در دولت فعلي تركيه نيز افراد كليدي هستند. در سال 1995 حزب رفاه به رهبري اربكان موفق شد با كسب 158 كرسي مجلس عنوان بزرگترين حزب تركيه را كسب كند. اين حزب در پي شكست دولت ائتلافي حزب مام ميهن به رهبري مسعود يلماز و حزب راه راست به رهبري خانم تانسو چيللر مسئوليت تشكيل دولت را به دست گرفت. اربكان كه براي اولين بار به عنوان نخست وزير تركيه در راس دولت ائتلافي با حزب راه راست زمام امور تركيه را به دست گرفته بود، توسعه روابط با كشورهاي همسايه و تنش زدايي در منطقه را در راس برنامه هاي خود قرار داد و اولين سفر رسمي خود را در سال 1996 به ايران اسلامي انجام داد. عقد قرارداد خريد گاز از ايران، تلاش براي توسعه فعاليت سازمان كنفرانس اسلامي و تشكل گروه 8 (دي 8) از جمله فعاليت هاي مهم وي در توسعه روابط تركيه با كشورهاي اسلامي بود و در پي سفر اربكان به 8 كشور ايران، تركيه، پاكستان، بنگلادش، اندونزي، مالزي، مصر و نيجريه ، گروه 8 در سال 1997 با بيانيه استانبول موجوديت خود را اعلام كرد. اربكان اعتقاد داشت كه كشورهاي اسلامي با توجه به پتانسيل بالاي اقتصادي خود مي توانند در صورت اتحاد و يكپاچگي به عنوان رقيب بزرگ بازار مشترك اروپا ظاهر شوند و روي همين اصل نيز با دعوت از 8 كشور بزرگ اسلامي براي تشكيل گروه 8 انتظار داشت كه اين كشورها به عنوان موتور محرك اتحاد جهان اسلام و توسعه فعاليت هاي كنفرانس اسلامي عمل كنند. عملكرد مثبت دولت اربكان در زمينه هاي اقتصادي و سياسي، افزايش محبوبيت حزب رفاه و رشد جايگاه اقشار سنت گرا و اسلام خواه جامعه را در نظام سياسي تركيه در پي داشت و روي همين اصل دادستان كل تركيه براي متوقف كردن حزب با اعلام مغايريت فعاليت هاي آن با قانون اساسي - كه بر لاييك بودن نظام سياسي اين كشور تاكيد دارد - از دادگاه قانون اساسي خواست فعاليت حزب رفاه را ممنوع كند. پس از آن، حكم انحلال حزب صادر و اربكان به زندان محكوم شد اما به دليل كهولت سن وي اين حكم به حبس در خانه تغيير يافت. با انحلال حزب رفاه گروه محافظه كار، حزب به رهبري رجايي كوتان حزب سعادت را در سال 2001 تاسيس كرد و گروه جوانان و يا جناح اصلاح طلب به رهبري رجب طيب اردوغان حزب عدالت و توسعه را تاسيس كردند. با تاسيس اين دو حزب، اربكان حمايت خود را از حزب سعادت اعلام كرد و همواره يكي از منتقدان حزب عدالت و توسعه بود. وي در سخنان خود از رهبران اين حزب به عنوان پرنده هايي كه لانه را ترك كرده و به لانه بر خواهند گشت نام مي برد و سياست هاي دولت در تلاش براي ورود به اتحاديه اروپا و همكاري با آمريكا را مورد انتقاد قرار مي داد. اربكان در روزهاي آخر عمر خود نيز دست از سياست بر نداشت و سال گذشته ميلادي با فراهم كردن زمينه استعفاي نوئمان كورتولموش رهبر منتخب حزب سعادت كانديداي رهبري حزب شد و با اكثريت آرا به اين مقصود دست يافت. بعد از درگذشت اربكان در روز گذشته، اكنون شايعاتي مبني براي تلاش وي براي تاسيس يك حزب قدرتمند ائتلافي ميان گروه هاي مختلف براي شركت در انتخابات تابستان سال جاري مجلس تركيه مطرح شده است كه نشان مي دهد اين پير كهنه كار سياست تا آخرين لحظات عمر براي ادامه تاثير گذاري در جامعه سياسي تركيه عزمي جدي داشت. با اعلام خبر درگذشت اربكان در سن 85 سالگي، تمامي رهبران گذشته و حال احزاب تركيه كه زماني رقيب يا همكار وي در دولت هاي ائتلافي بودند با صدور بيانيه و يا انجام سخنرانيهايي، سخنراني از اربكان به عنوان فردي كه با اعتقاد قلبي براي تركيه كار مي كرد، نام برده اند. در اين ميان تلاش وي براي توسعه همكاري كشورهاي اسلامي در قالب كنفرانس اسلامي با پرچمداري كشورهاي گروه 8 از جمله ايران بسيار قابل تامل است و براي هميشه ياد وي را در خاطره ها زنده نگه خواهد داشت. گزارش: مهدي سمسار ** گزارميز** 1551 / 1560

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 799]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

راهپیمایی علماي اهل سنت لبنان در حمایت از "نصرالله"
نجم الدين اربكان؛ بنيانگذار تحول اسلامي در تركيه · رشد اقتصادی كشور بدون معنویت و اخلاق بی ارزش است. . صفحه اول | تمام مطالب | ارتباط با ما ...

آیا شما هم جزو كسانی هستید كه برای خود هیچ ارزشی قائل نیستید؟
نجم الدين اربكان؛ بنيانگذار تحول اسلامي در تركيه · ماسک براي از بين بردن آثار جوش ها · ساعت پخش "مرد دو هزار چهره" · شما بخواي ساندويچ بخوري چطور مي خوري! ...

گوناگون

پیام پادشاه اردن به رئیس‌جمهور ایران توسط وزیر خارجه ابلاغ...

ایمالز، سایت مرجع مقایسه قیمت لوازم بهداشتی

کابینت پولیش؛ یکی از لوکس ترین انواع کابینت‌ها

دلیل ترور شهید هنیه: اهداف رژیم صهیونیستی چیست؟

اجاره خودرو آراد سیر

وزارت خارجه ایران: ترور شهید هنیه خط قرمز ماست؛ انتظار دار...

طرز کار فیلتر پرشر وسل + فرآیند تصفیه آب با پرشروسل

رسانه "اطلاع باما" با خبرهای جذاب و بروز آغاز بکار کرد

بررسی قیمت تیرچه + قیمت تیرچه کرومیت + قیمت یونولیت

ایران: جنگ با اسرائیل را نمی‌خواهیم، اما آماده دفاع هستیم

رنگ‌های مناسب برای رنگ آمیزی سطوح چوبی