واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: YAGHOT SEFID8th April 2009, 01:20 PMشكار اجرام آسمانی .... در سالهای اخیر ستارهشناسی آماتوری رشد فراوانی میان مردم و بویژه نوجوانان پیدا كرده است. در این سالها به دلایل مختلف، از جمله فعالیتهای اطلاع رسانی گستردهای كه در زمینه نجوم صورت گرفته است، طیف وسیعی از مردم به این رشته علاقهمند شدهاند، اگرچه علاقهمندی این تعداد به ستاره شناسی اتفاقی مثبت قلمداد میشود ولی در پی افزایش توجهات عمومی نسبت به این رشته، آنچه بیشتر از قبل اهمیت مییابد تلاش برای افزایش اطلاعات تخصصی علاقهمندانی است كه قصد دارند این رشته را ادامه دهند. كسب تخصص و توانایی در رصدهای دشوار، یكی از رشتههای جذاب نجوم آماتوری است كه اتفاقا در ایران نیز با تجربهای موفق همراه بوده است. رقابت رصدی مسیه كه از حدود یك دهه پیش آغاز شده و رقابت تازه پای گرفته صوفی، توانستهاند با ایجاد فضایی رقابتی توان رصدی علاقهمندان را افزایش دهند. این تجربهای است كه میتوان آن را به دیگر شاخههای جذاب نجوم نیز تعمیم داد. شبی صاف و آرام در دل كویری دور دست یا بر دامنه كوهی تنها، زمانی كه خورشید غروب میكند، آسمان پرده بی نظیری از نمایشهای جذاب سماوی میشود كه چشم هر كسی را به خود خیره میكند. اگر مهتاب در آسمان نباشد، شكوه ستارگان كهكشان راه شیری دیدنی است و كلمه آسمان پر ستاره معنی پیدا میكند. هزاران ستاره درخشان در كنار اجرام غیر ستارهای، منظرهای بدیع و چشم نواز خلق میكنند. اگر شما از رده علاقهمندان آسمان باشید و این منظره را ببینید، بیشك به دنبال شناخت هرچه بیشتر این اجرام، بر خواهید آمد. هر یك از این اجرام داستانی دلنواز، شنیدنی و هیجانانگیز روایت میكنند. نور برخی از آنها زمانی سفر خود را به سوی زمین آغاز كرده است كه شما در آن روز به دنیا آمدهاید. برخی از آنها آینه تمام نمایی از گذشته و آینده ستاره مادر ما، خورشید هستند و برخی دیگر نشانههایی از رویدادهایی بسیار خاص و تكرار نشدنی از كیهان ما را در خود دارند. شاید در اطراف یكی از این ستارههایی كه به آنها مینگرید، سیاراتی شكل گرفته و حیات در حال تكامل باشد. هر چه ابزار قویتری در اختیار داشته باشید عمق بیشتری را میتوانید در آسمان بكاوید و جذابیتهای شگفتانگیزتری را ببینید؛ اما برخلاف آنچه در نگاه اول به نظر میرسد، كسب مهارت در رصد تلسكوپی آسمان چندان كار سادهای نیست و به دلیل كم و كوچك بودن میدان دید تلسكوپهای نجومی و معكوس شدن تصویر در بسیاری از آنها، پیدا كردن یك جسم و بخصوص اجرام كم سو در پهنه آسمان، كار دشواری است. از سوی دیگر، رشد فناوریهای روز و استفاده از تلسكوپهای الكترونیكی كه مجهز به سیستمهای تعیین موقعیت جهانی و جرم یاب رایانهای بوده و كاربر را بدون داشتن اطلاعات خاصی از اصول تلسكوپها و رصد به سمت جرم مورد نظر هدایت میكند، باعث شده گروه جدیدی از رصدگرها شكل بگیرند كه اگر چه بسیاری از اجرام را دیدهاند، اما توانایی ویژهای برای رصد ندارند بنابراین نمیتوانند اجرام تازهای را در آسمان بیابند و از رصدهای طولانی لذت ببرند و جالب اینجاست كه معمولا همین رصدهای طولانی و مداوم و همراه با آگاهی از موقعیت جرم در آسمان است كه در بسیاری از كشورهای جهان زمینه لازم برای كشف اجرامی مانند ابرنواخترها و دنبالهدارها را به وجود میآورد. یكی از دلایل شكل گرفتن رقابت رصدی مسیه یا ماراتن مسیه در ایران كه ابتدا از سوی ماهنامه نجوم مطرح و اجرا و در دورههای بعد از سوی شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران دنبال شد فراهم آوردن زمینه لازم برای تقویت توان رصدی رصدگران بود. فهرستی از اجرام غیر ستارهای كه هر ساله دشوارتر از سال قبل میشد و ممنوعیت استفاده از سیستمهای خودكار جرمیاب در این مسابقهها و پیگیری در برگزاری منظم و سالانه آن بود كه باعث شد تا پس از چند دوره برگزاری، شاهد رشد جهش واری در سطح توان رصدی شركتكنندگان باشیم. این رشد در هر دوره سبب میشد طراحان رقابت اجرام دشوارتری را به فهرست خود اضافه كنند و بخشهای دیگری را به آن بیفزایند و در نهایت، رقابت رصدی دیگری (رقابت رصدی صوفی) را به منظور پاسخگویی به نیاز جامعه رصدگران ایرانی و البته با هدف پاسداشت و زنده نگاه داشتن مقام و جایگاه دانشمندان برجسته ایران قدیم طراحی شود. رقابتهای رصدی به شكلی كه ایران در این چند سال شاهد برگزاری آن بوده است را در كمتر نقطهای از جهان میتوان یافت. اگرچه ماراتن مسیه در بسیاری از گروههای نجومی كشورهای مختلف برگزار میشود، اما شكل و شمایل آن متفاوت است. معمولا در این رقابتها داوری صورت نمیگیرد و مسابقهها به صورت سراسری و با گزینش رصدگران برتر انجام نمیشود، اما ضرورتهای جامعه در حال رشد نجوم ایران باعث شد این رقابتها نیز به شكل متفاوتی شكل بگیرند. نتایج حاصل از برگزاری چند ساله رقابت مسیه ایران كه بر مبنای رصد ۱۱۰ جرم فهرست اجرام غیر ستارهای شارل مسیه بنا شده است و همچنین یك دوره رقابت رصدی صوفی كه زمان برگزاری آن به جای بهار انتهای تابستان طراحی شده، نشان از رشدی مهم در توانایی رصدگران ایرانی دارد، اما پرسش اینجاست كه آیا دست یافتن به این توانایی، هدف نهایی برگزاری رقابتهای رصدی است. تا چندی دیگر در صورت مهیا شدن شرایط، دومین دوره رقابت رصدی صوفی نیز در استان سیستان و بلوچستان برگزار میشود و البته باز هم سطح رقابت بالاتر از قبل میرود، اما نكته مهم اینجاست كه این رقابتها ابزاری برای افزایش تواناییهای رصدی بوده است تا بر مبنای آن تواناییهای لازم برای مشاركت علاقهمندان در طرحهای جدیتر فراهم شود. نگاهی كوتاه به فهرست اجرام غیر ستارهای، شاید راه و مسیر این رقابتها را نیز روشن تر كند. شارل مسیه، شكارچی دنبالهدارها بود و در دورهای كه كیفیت اپتیكها پایین بود بسیاری از اجرام غیرستارهای كه از عرضهای شمالی دیده میشدند در نگاه اول ممكن بود با دنباله دارها اشتباه گرفته شوند و به همین دلیل جستجوگران دنبالهدارها را با مشكل مواجه كند. مسیه به همین دلیل تصمیم به ثبت و ضبط این اجرام گرفت تا راهنمایی در اختیار این كاوشگران قرار گیرد. بدین ترتیب، فهرستی از اجرام درخشان و زیبای غیر ستارهای شامل سحابیها، كهكشانها، خوشههای ستارهای و غیره شكل گرفت كه بعدها رصد آنها در فاصله میانه اسفند تا فروردین ماه كه همه این اجرام را میشد در یك شب تا صبح رصد كرد به آزمونی برای توانایی رصدگران بدل شده بود. جالب اینكه برای نخستین بار در تاریخ، عبدالرحمن صوفی رازی بوده است كه چنین فهرستی را در عصر ماقبل تلسكوپ و با معرفی چند جرم به نام سحابی تدوین كرده بود. امروز هم این فهرست و فهرستهای تكمیلی كه در رقابتهای مسیه ایران و رقابت رصدی صوفی ارائه میشوند اگرچه شامل مجموعهای قابل توجه و زیبا از اجرام غیر ستارهای آسمان شب است كه میتواند آزمونی از سطح توانایی رصدگران ارائه كند؛ اما در عین حال این سطح توانایی هر چقدر هم كه بالا باشد تا زمانی كه در طرحهای علم محور به كار نیفتد از ارزش عملی چندانی برخوردار نخواهد بود. در حقیقت این رصدها زمینه ساز و بهانهای برای شكوفا شدن استعدادها و به بار نشستن تواناییهایی است كه بعدها رصدگران آماتور بتوانند از آن در طرحهای علمی دیگری استفاده كنند. آینده نجومی ایران با تاسیس رصدخانه ملی ایران به سوی افقهای نوین و نویی پیش خواهد رفت. در این افق جدید است كه همكاری میان منجمان آماتور و حرفهایها میتواند به رشد بیشتر این دانش كمك كند و در آنجاست كه بسیاری از این رقابتها و استعدادهایی كه از دل چنین رقابتهای دوستانهای كشف میشوند، به ثمر خواهد نشست و چه بسا فاز بعدی نجوم آكاتوری ایران كه نجوم آماتوری تخصص گراست به شكوفایی برسد. روزنامه جامجم .... سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 317]