تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1834171869
تبیین اجتماعی بودن زن، در فرهنگ مهدویت
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
تبیین اجتماعی بودن زن، در فرهنگ مهدویت نویسنده : حسن ملایی* طلیعه یکی از دغدغههای بانوان امروز و بلکه عامل اولویت دهی بسیاری از گزینشها و انتخابهای ایشان در مسیر زندگی، چگونگی حضور و ظهور زنان در میدان بزرگی به نام جامعه و تأثیر بر این نهاد است. هدف از این نوشتار آن بوده که جایگاه و مقصود از اجتماعی بودن زن و نیز کیفیت و نحوه حضور بانوان در جامعه از منظر فرهنگ متعالی اسلام و مهدویت مورد کنکاش قرار گیرد تا زنان منتظر موعود اسلام، نسبت خود با اجتماع را به درستی تصور، و سپس شکل صحیح آن را مورد تصدیق در فکر و عمل قرار داده و در متن زندگی خویش جاری سازند. آنچه در این مجال به عزیزان ارائه میشود، شروع و درآمدی بر این موضوع است. انسان، موجودی اجتماعی و اسلام، دینی اجتماعی مطالعات تاریخی در مورد انسان، به روشنی گویای این واقعیت است که انسان‌ها همیشه به صورت اجتماعی زندگی کرده‌اند و این مطلب، به صورت فطری در انسان وجود داشته است؛ بنابراین اجتماعی بودن نوع انسان، امری مسلّم و البته مورد تأیید دین می‌باشد. اما انسان‌های اولیه به این مسأله با آگاهی برخورد نمی‌کردند، بلکه توجه به آن، در قالب تأمین نیازها و با رهبری عواملی چون محیط و وراثت همراه بوده است. علامه طباطبایی(رحمة الله علیه) مفسر بزرگ المیزان، توجه نخستین به این مسأله و برخورد آگاهانه با آن را به گواهی قرآن از جانب انبیاء دانسته و می‌گوید: «اولین کسانی که به طور تفصیل [و روشن] آدمیان را به اجتماع آگاه ساختند و به طور مستقل، توجه به حفظ اجتماع نمودند، پیغمبران بودند»؛1 کما اینکه قرآن کریم میفرماید: «مردم [در آغاز] يک دسته بودند؛ [و تضادى در ميان آنها وجود نداشت. به تدريج جوامع و طبقات پديد آمد و اختلافات و تضادهايى در ميان آنها پيدا شد، در اين زمان] خداوند، پيامبران را برانگيخت؛ تا مردم را بشارت و بيم دهند و کتاب آسمانى را ـ که به سوى حق دعوت مىکرد ـ با آنها نازل نمود؛ تا در ميان مردم، در آنچه اختلاف داشتند، داورى کند. [افراد با ايمان، در آن اختلاف نکردند؛] تنها [گروهى از] کسانى که کتاب را دريافت داشته بودند، و نشانههاى روشن به آنها رسيده بود، به خاطر انحراف از حق و ستمگرى، در آن اختلاف کردند. خداوند ، آنهايى را که ايمان آورده بودند، به حقيقتِ آنچه مورد اختلاف بود، به فرمان خودش، رهبرى نمود. [اما افراد بىايمان، همچنان در گمراهى و اختلاف، باقى ماندند.] و خدا، هر کس را بخواهد، به راه راست هدايت مىکند».2 لازم به ذکر است که احکام مربوط به بُعد اجتماعی انسان، در ادیان گذشته بسیار محدود بوده است و به تدریج، جوامع انسانی هرچه به آخرین پیامبر و دین اسلام، نزدیکتر شدند، کامل‌تر می‌گشتند؛ به گونه‌ای که «اسلام، همه احکام خود را در قالب اجتماع ریخته و روح اجتماع را در همه این احکام، تا آخرین حدّ ممکن رسانده است. پیشوای اسلام، با آیاتی که بر او نازل می‌شد مردم را به طور دسته جمعی و همگانی به سوی یک زندگی سعادتمند و پاکیزه فرا می‌خواند. قرآن، دعوت خود را به دو صورت اعلام کرده است: [اولا] دعوت به اصل اجتماع و اتحاد؛ [دوم] دستور ساختن یک اجتماع اسلامی بر مبنای اتفاق و اتحاد و به هم پیوستگی در مسیر حفظ و حراست منافع و مزایای معنوی و مادی و دفاع از آن اجتماع».3 بنابراین میل به اجتماعی بودن در نوع انسان و از جمله زنان، میلی طبیعی است که باید به صورت صحیح، مهندسی و جهت داده شود. ضرورت حضور اجتماعی بانوان اگر بخواهیم زمینه‌های انسانی ظهور منجی عالم بشریت را فراهم آوریم تا نارسایی‌های همه جوامع و بویژه جامعه اسلامی، توسط امام قائم(عجل الله تعالی فرج الشریف) برای همیشه خاتمه یابد، ایجاد جامعه‌ای صالح، یکی از ضروریات این آرمان محسوب میشود که اهتمام به آن، تکلیف همه مسلمانان می‌باشد. پر واضح است که این وظیفه، شامل بانوان ـ به عنوان مربیان منابع انسانی جامعه اسلامی ـ نیز خواهد بود. به فرموده مقام معظم رهبری: «اینکه [رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)] میفرماید: من اصبح لایهتم بأمور المسلمین فلیس بمسلم،4 مخصوص مردان نیست. زنان هم باید نسبت به امور مسلمانان و جامعه اسلامی و امور جهان اسلام و همه مسائلی که در دنیا می‌گذرد، احساس مسئولیت کنند و اهتمام نمایند؛ چون وظیفه اسلامی است».5 بنابراین اگر انتظار فرج، تلاشی پویا برای فراهم نمودن زمینه‌های مردمی قیام حضرت حجت(عجل الله تعالی فرج الشریف) باشد، اجتماعی کردن زن منتظر، ضرورتی اجتناب ناپذیر به نظر می‌آید. سه رکن اجتماعی بودن زن و توجه تعادلی به آنها برداشت صحیح از مفهوم اجتماعی بودن زن، مستلزم آن است که به مؤلفه‌ها و ارکان آن توجه کنیم که عبارتند از: خود، دیگری و ارتباط میان این دو. آنچه که در درک معنای صحیح و مقبول اجتماعی بودن، بسیار تعیین کننده است، توجه به این نکته کلیدی است که باید به هر سه رکن این مفهوم، به صورت متوازن و متعادل نگریسته شود و سهم و حق هر یک به ایشان عودت داده شود. این مهم، همان رسالتی است که اسلام به عنوان دین حق، در صدد تفهیم و آموزش آن به انسان‌ها بوده و تفسیر خود از مقوله «اجتماعی بودن» را با توجه به آن بیان کرده است. آسیب اجتماعی بودن با محوریت «خود» توجه نکردن به نکته اخیر باعث میشود که آثار مخرب و زیان‌باری، هم بر فرد و هم بر جامعه عارض گردد و به جای اینکه این مسئله، به صلاح برسد، فاسد شود. به عنوان نمونه اگر به مؤلفه «خود» بیش از شأن آن توجه شود، حاصل آن حس تسلط و چیرگی بر دیگران به منظور بهره‌کشی از آنها به نفع خویش است. مفهوم «فمینیسم» یا زن‌سالاری ـ که در گفتمان‌های چند ساله اخیر به چشم می‌خورد ـ نوعی افراط در همین مطلب است که طیّ آن، زن یا صنف زنان، به این امر تشویق می‌شوند که در جامعه انسانی، قدرت را برای رسیدن به منافع خویش به دست گیرند؛ حتی اگر حقوق دیگران و مردان پایمال شود.6 مصداق بارز این مسأله را می‌توان در جلوه نمایی و خود آرایی زنان و دختران مشاهده نمود؛ که اگر حدود این تمایل درونی بانوان در روابط اجتماعی به خوبی ترسیم نشود، آثار ویران‌گر آن در جامعه، بسیار زیاد خواهد بود؛ کما اینکه در تعیین حدود آن باید به گونه‌ای عمل شود که این میل به صورت صحیح، تأمین شده و سرکوب نگردد. توجه آموزه‌های ناب اسلام به هر دو بُعد، حاکی از نگاه جامع این دین مقدس به مسأله فوق مي‌باشد که تحت عنوان «حیا» و «عفت» بیان شده است؛ به گونه‌ای که در دعای منسوب به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرج الشریف) چنین می‌خوانیم: «اللهم تفضَّل... علی النساء بالحیاء و العفّة».7 بنابراین اجتماعی بودن زن با محوریت خود: «عبارت خواهد بود از مهیا کردن علمی و عملی [وی] برای آنکه بتواند دیگران را هر چه بهتر، مفیدتر و سنجیده‌تر به کنترل در آورد»8 که قطعاً چنین نگرشی، در آیین اسلام پذیرفتی نیست. آسیب اجتماعی بودن با محوریت «دیگران» برداشت اشتباه دیگر از اجتماعی بودن زن، ناشی از توجه بیش از حد به «دیگران» و «جمع» است؛ چرا که در این صورت، رکن دیگر اجتماعی بودن، یعنی «خود» و شخصیت او تحت شعاع قرار گرفته و به فراموشی سپرده میشود، در این حالت، وی، تابعی از محیط شده و تلاش می‌کند هر چه بیشتر، خود را متناسب با اجتماع و فرهنگ و رسوم آن ـ هرچند که اشتباه باشد ـ مطابقت دهد. در چنین حالتی، زن، شخصیت مستقل خود را از دست خواهد داد و به عنوان ابزاری در خدمت اجتماع و حکمرانان آن قرار خواهد گرفت، امری که در مورد زنان غربی و نحوه حضور ایشان در جوامع غربی، کاملاً هویداست. زبان حال چنین کسانی این است که «خواهی نشوی رسوا، هم‌رنگ جماعت شو»؛ بدین گونه و با چنین منطقی، بانوان به موجوداتی بی‌شخصیت و بی‌اراده تبدیل خواهند شد که نمی‌توانند تأثیر مفیدی بر جامعه بگذارند؛ بلکه تنها، به صورت منفعلانه از جامعه متأثر می‌شوند؛ کما اینکه در روایات آخرالزمانی و عصر غیبت درباره این آفت نیز مانند آفت قبلی هشدار داده شده است. نگرش قرآنی برای حفظ تعادل در این زمینه، آن است که ضمن توجه و دلسوزی نسبت به دیگران و کمک مادی و معنوی به آنها، باید مراقب بود که کرامت و کمال انسان از وی سلب نشود؛ این بیان صریح قرآن کریم است که: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ عَلَيْكُمْ أَنفُسَكُمْ لاَ يَضُرُّكُم مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُمْ إِلَى اللهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ؛ اى کسانى که ايمان آوردهايد! مراقب خود باشيد! اگر شما هدايت يافتهايد، گمراهى کسانى که گمراه شدهاند، به شما زيانى نمىرساند. بازگشت همه شما به سوى خداست؛ و شما را از آنچه عمل مىکرديد، آگاه مىسازد».9 نمونه بارز چنین زنانی در قرآن کریم، حضرت آسیه، همسر فرعون است؛ کما اینکه مصداق آن در بُعد منفی، همسر حضرت نوح(علیه السلام) می‌باشد. آسیب اجتماعی بودن با محوریت «ارتباط» سومین آفت دیگر اجتماعی بودن زنان، توجه بیش از حد به رکن «ارتباط» است؛ به گونه‌ای که در این صورت، بانوان از عدم حضور و ارتباط با دیگران، احساس وحشت و تنهایی می‌کنند و موجودیت خود را در ارتباط با دیگران می‌بینند. در حقیقت، «بودن» برای چنین شخصی «بودن» و وجود داشتن، به معنای «مرتبط بودن» است. برای جلوگیری از افتادن در دام چنین تصور اشتباهی، باید «در نسبت میان خود و دیگری، «اتکای تکوینی» و «وجودی» از هم تفکیک شوند. اتکای تکوینی به این معناست که پیدایش مفهوم «خود»، در گرو آن است که فرد در ارتباط با دیگری قرار داشته باشد؛ اما این به آن معنا نیست که استقلال وجودی میان خود و دیگری برقرار نباشد. هنگامی که این اتکا به نحو وجودی در نظر گرفته شود، نه تنها پیدایش مفهوم «خود» در گرو ارتباط است، بلکه اصولاً هویت «خود»، در این ارتباط مستحیل خواهد بود. برای حفظ هر سه وجه مفهوم اجتماعی بودن، باید اتکای خود و دیگری را نسبت به هم، محدود به اتکای تکوینی بدانیم و آن را جایگزین اتکای وجودی نسازیم؛ در این صورت، ارتباط با دیگری، تمام حقیقت آدمی را در بر نخواهد گرفت».10 اندیشه اسلام در رفع این معضل و توجه به هویت «خود»، دعا و نیایش و ارتباط با خدای متعال است. همین نکته باعث شده تا انبیا و اولیای الهی در بحبوحه ارتباط با جامعه و اصلاح آن، اوقاتی از روز خود را به مناجات با خدا بپردازند؛ چنانچه در توصیف یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرج الشریف) آمده است: «شب‌ها نمی‌خوابند و در حالت عبادت، زمزمه‌هایی مثل صدای زنبور دارند. تمام شب را به عبادت مشغولند و روزها سواره به دشمن حمله می‌کنند».11 صورت متعادل و منطقی اجتماعی بودن زن با توجه به آفات و برداشت‌های ناصحیحی که درباره اجتماعی بودن بانوان ذکر شد، اسلام و فرهنگ مهدوی به گونه‌ای این مسئله را تصویر و تبیین نموده که «حضور در جمع»، «ارتباط با جمع»، «تأثیر بر جمع» بانوان، به ترتیب از «خودباختگی»، «خودبیگانگی» و «خودخواهی» آنان که به واسطه توجه افراطی به مقوله «دیگران»، «ارتباط» و «خود» به وجود می‌آید پاک و منزه شود و با تربیت توحیدی به «خودباوری» و «خودآگاهی» و «خداخواهی» مزيّن گردد. در تصویری که اسلام از بانوی اجتماعی ارائه داده هیچ یک از مؤلفه‌های «خود»، «دیگران» و «ارتباط»، مورد اجحاف، ظلم و بی‌مهری واقع نشده؛ چرا که این تعادل با محور قرار دادن «الله» ایجاد شده است. در این صورت، یک بانوی منتظر، از حیث روحی، فکری و عاطفی به وسعتی خواهد رسید که ضمن شناخت قدر و منزلت خویش، از محدوده امیال فردی فراتر رود و به جای توجه انحصاری به منافع خود، در اندیشه نوع انسانی باشد و خود را با آن پیوند زند و از همه مهمتر، این امور را به نیت تقرب به خدای متعال و جلب رضای او به انجام رساند. چنین فردی در عین اینکه با کسب فضائل فردی به حفظ کرامت خویش می‌اندیشد، در حوزه اجتماع نیز به انجام وظایفی که دین بر اساس استعدادهایش تعریف کرده، مشغول و با ایثار و احسان و شفقت و سایر فضائل اخلاق اجتماعی، به همدلی و همکاری با انسان‌های دیگر، حول امام مهدی و در سایه‌سار ولایت ایشان، نایل میشود. پي‌نوشت‌ها: *. فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهدویت. 1. روابط اجتماعی در اسلام، ص8. 2.«كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلاَّ الَّذِينَ أُوتُوهُ مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ فَهَدَى اللهُ الَّذِينَ آمَنُواْ لِمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَ اللهُ يَهْدِي مَن يَشَاء إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ»، سوره بقره/213. 3. روابط اجتماعی در اسلام، ص10-12. 4. کسی که صبح کند و به امور مسلمان‌ها همت نگمارد، مسلمان نیست، کافی، ج2، ص163. 5. سخنرانی در اجتماع زنان خوزستان، 20/12/75. 6. البته در مورد مردان هم می‌توان همین مطلب را گفت که با توجه به موضوع بحث از پرداختن به آن صرف نظر شده است. 7. البلد الامین، ص349. 8. دکتر خسرو باقری، سه مغالطه رایج درباره مفهوم اجتماعی بودن، فصلنامه تربیت، تابستان 74، ص91. 9. مائده/105 10. سه مغالطه رایج درباره مفهوم اجتماعی بودن، فصلنامه تربیت، تابستان 74، ص88. 11. بحار الانوار، ج52، ص307. منبع:نشریه امان ،شماره 29 ،فروردین و اردیبهشت 1390 /ج
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 628]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها