واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
زندگینامۀ استاد دكتر معين دکتر محمد معین در خانوادهای متدین در رشت به دنیا آمد. بر طبق صفحهٔ اول دستخطی که وی دربارهٔ زندگی خود نوشته، تاریخ تولد وی ۱۷ رجب سال ۱۳۳۲ (قمری) برابر با ۲۱ جوزای سال ۱۲۹۳ است[۱]. در متن دانشنامهٔ دکتری سال تولَد وی ۱۲۹۱ ذکر شده است[۲]. ولی در نوشتهٔ قابشدهای که در خانهٔ وی و در اتاق کارش به دیوار آویختهاست تاریخ تولد او دوشنبه ۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ نوشته شدهاست[۳]. فرزند مرحوم شیخ ابو القاسم. در شهر رشت و در خانوادهای روحانی متولد گردید.او که اولین فرزند خانواده میبود، در سن شش سالگی مادرش را از دست داد و پنج روز بعد از فوت مادر، پدرش نیز درگذشت. جد پدری او شیخ محمدتقی معین العلما که در سلک علمای روحانی بود، به تربیت وی همت گذاشت. دکتر محمد معین ترقیات علمی و معنوی خود را مدیون او میدانست. جد مادری او شیخ محمد سعیر نیز از علما و مدرسان علوم قدیمه بود. دکتر معین تحصیلات دبستانی را در دبستان اسلامی به پایان برد. در رشت دوره اول متوسطه را در دبیرستان نمره ۱(که بعدها به نام دبیرستان دولتی شاهپور خوانده شد) به اتمام رساند و دوره دوم متوسطه را در رشته ادبی در دبیرستان دارالفنون تهران به پایان رساند. در اوان تحصیل در متوسطه، صرف و نحو عربی و بخشی از علوم قدیمه را نزد جد خویش و مرحوم سید مهدی رشت آبادی فرا گرفت. در سال ۱۳۱۰ در دانشسرای عالی در رشته ادبیات و فلسفه علوم تربیتی به تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۱۳ با نوشتن پایاننامهای به زبان فرانسه در مورد شاعر فرانسوی «لوکنت دولیل» در رشته ادبیات و فلسفه به اخذ مدرک لیسانس نایل شد. پس از طی دوره شش ماهه دانشکده افسری احتیاط، ۶ ماه اول سال ۱۳۱۴ را به خدمت افسری گذرانید و در مهرماه آن سال به دبیری دبیرستان شاهپور اهواز منصوب شد. پس از سه ماه، ریاست دانشسرای شبانه روزی اهواز را یافت و در عین حال عضویت تحقیق اوقاف و ریاست پیشاهنگی و تربیت بدنی استان ششم به عهده وی بود. در همین ایام به وسیله مکاتبه آموزشگاه روانشناسی بروکسل، که تحت نظر Elmer""Knowles روانشناس اداره میشد، روانشناسی عملی و دیگر شعب آن از قبیل خط شناسی، قیافه شناسی و مغزشناسی را فرا گرفت. در سال۱۳۱۸ به تهران منتقل گردید. در حین تصدی معاونت و سپس کفالت اداره دانشسراها در وزارت فرهنگ، برای دوره دکترا در ادبیات فارسی دردانشگاه تهران ثبت نام نمود. پس از چندی با حفظ سمت به دبیری دانشکده ادبیات منصوب گردید. در روز سه شنبه۱۷ شهریور سال۱۳۲۱ از پایاننامه دکترایش بهعنوان «مزدیسنا و تاثیر آن در ادبیات پارسی» دفاع کرد و پایان نامه او با قید «بسیار خوب» به عنوان نخستین دکتر ادبیات فارسی در ایران شناخته شد و از آن پس به سمت دانشیار و سپس به سمت استاد کرسی (تحقیق در متون ادبی)در دانشکده ادبیات برگزیده شد. در ۱۳۲۱ ازدواج کرد که نتیجه آن ۴ فرزند میباشد. از آغاز سال ۱۳۲۵ شمسی که طبع لغت نامه علامه مرحوم علی اکبر دهخدا طبق قانون، در مجلس شورای ملی شروع شد، دکتر معین به همکاری وی برگزیده شد. در دی ماه۱۳۳۴ با موافقت علّامه مزبور، سازمان لغت نامه از منزل شخصی آن مرحوم به مجلس شورای ملی منتقل شد و طبق وصیت نامه علامه دهخدا، دکتر معین به ریاست امور علمی آن سازمان منصوب گردید.در اسفند ۱۳۳۶ سازمان مذکور به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران انتقال یافت و طبق اساسنامه مصوب شورای دانشگاه، ریاست سازمان لغت نامه به عهده وی محول گردید. وی این سمت را تا آخرین روزی که دچار سکته گردید به عهده داشت. محمد معین در ۹ آذر ۱۳۴۵ پس از بازگشت از ترکیه، در دفتر گروه زبان و ادبیات فارسی دچار بیهوشی موقت شد. او را به بیمارستان آریا تهران منتقل شد و در آنجا بستری گردید. گفته میشود که در اثر اشتباه پزشک بیمارستان به بیهوشی عمیق(اغماء) چندساله فرو رفت. آشنایان وی را جهت بهبود بیماری در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۴۶ به کانادا منتقل کردند. ولی چون بهبودی در وضعیت دکتر مشاهده نشد، وی را در تاریخ ۱۵ آبان ۱۳۴۶ به ایران بازگرداندند و در بیمارستان فیروز بستری کردند.ایشان در روز ۱۳ تیرماه ۱۳۵۰ در همان بیمارستان درگذشت.[۱]. امتیازات فرهنگی دکتر معین در سالهای۳۳-۱۳۳۱ عضو شورای عالی فرهنگی بود.در کنگرههای هزاره ابن سینا، هفتصدمین سال خواجه نصیر الدین طوسی، آزادی فرهنگ که در تهران منعقد شد، عضویت داشت و در آنها به ایراد سخنرانی پرداخت. در سال۱۳۳۳ کتاب جامع الحکمتین ناصر خسرو که نخستین بار توسط هانری کربن (خاورشناس فرانسوی) و دکتر معین تصحیح و چاپ شده بود، از طرف «Belles-Letters Academie des Inscriptions et» فرانسه، به دریافت جایزه نایل آمد. در تابستان۱۳۳۷ بنا به تصویب هیئت وزیران ایران، به عضویت فرهنگستان ایران انتخاب شد و این انتخاب در پاییز۱۳۴۰ از طرف هیئت وزیران مجدداً تایید شد. در مهرماه۱۳۳۷ به عنوان «استاد ممتحن خارجی» دانشگاه پنجاب (پاکستان) برایمطالعه و آضهار نظر در رسالههای دکترا آن دانشگاه برگزیده شد. از سال۱۳۲۴ با پروفسور هانری کربن در تصحیح و نقد متون فلسفی و عرفانی فارسی و عربی همکاری داشت. در نتیجه این همکاری، یک سلسله کتب فارسی و عربی از طرف انیستیتوی ایران و فرانسه طبع و منتشر شدهاست. در آذرماه۱۳۳۸ از مرحوم نیما یوشیج، پیشوای شعر نو در ایران وصیت نامهای بدست آمد که در آن دکتر معین را بدون اینکه دیده باشد، به عنوان وصی تعیین کرده بود تا اشعار وی را بررسی کند و قسمت لازم را انتشار دهد و انتخاب و صبع اشعار آن مرحوم نیز تحت نظر وی باشد. از تاریخ ۹ شهریور ۱۳۴۵ تا۱۵ همان ماه، ریاست کمیسیون ادبیات را در کنگره جهانی ایران شناسان عهده دار بود. تصنیفات و تالیفات تالیف: ۱. فرهنگ فارسی معروف به فرهنگ معین؛ دوره کامل فرهنگ فارسی، شامل لغات فارسی، لغات و ترکیبات عربی متداول در فارسی، لغات اروپایی که به تدریج در فارسی وارد شده و اعلام اشخاص، اعلام جغرافیایی، در هفت هزار و نهصد صفحه و در شش مجلد. تهران: انتشارات امیر کبیر، ۲. جلد اول حافظ شیرین سخن.. تهران: ۱۳۱۹. ۳. یک قطعه شعر در پارسی باستان. تهران: ۱۳۲۲. ۴. یوشت فریان و مرزبان نامه. تهران: ۱۳۲۲. ۵. «علامه محمد قزوینی» در سالنامه پارس و نیز مجله فرهنگستان چاپ شد.. تهران: ۱۳۲۴. ۶. «شاهان کیانی و هخامنشی در آثار الباقیه». تهران: ۱۳۲۴. ۷. ارداویرافنامه. تهران: ۱۳۲۵. ۸. «روزشماری در ایران باستان و آثار آن در ادبیات پارسی». تهران: ۱۳۲۵. ۹. پورداوود. تهران: ۱۳۲۵. ۱۰. «مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی». تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۲۶. ۱۱. شماره هفت و هفت پیکر نظامی. تهران: انتشارات مجله پشوتن، ۱۳۲۷. ۱۲. حکمت اشراق و فرهنگ ایران. تهران: ۱۳۲۹. ۱۳. «مفرد و جمع». تهران: ۱۳۴۰. ۱۴. اسم مصدر- حاصل مصدر. تهران: امیر کبیر، ۱۳۳۱. ۱۵. امیر خسرو دهلوی. تهران: مجله مهر، ۱۳۳۱. ۱۶. «برگزیده نثر فارسی» شماره اول (دورههای سامانیان، آل بویه). تهران: ۱۳۳۲. ۱۷. آیینه سکندر. تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۳۲. ۱۸. هورقلیا. تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۹. لغات فارسی ابن سینا. تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۳۳. ۲۰. «برگزیده شعر فارسی»، شماره اول (دورههای طاهریان، صفاریان، سامانیان و آل بویه). تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۳۱. ۲۱. «نصرالدین طوسی: زبان ادبیات پارسی». تهران: مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۲۵. ۲۲. «ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد(نثر و نظم)». تهران: ۱۳۱۶. تصحیح کتب: ۱. علم برین. دانشنامه علائی تألیف ابنسینا. تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۳۱. ۲. چهار مقاله تألیف نظامی عروضی سمرقندی، با شرح لغات و توضیح عبارات مشکل و نسخه بدلها.. تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۳۱. ۳. «مجموعه اشعار دهخدا» با مقرمه مشروح در ترجمه احوال و آثار وی.. تهران: ۱۳۳۴. ۴. ناصر خسرو. جامع الحکمتین. تهران: انیستیتوی ایران و فرانسه، ۱۳۳۲. ۵. شرح قصیده ابوالهیثم. تهران: انیستیتوی ایران و فرانسه، ۱۳۳۴. ۶. محمد حسین بن خلف تبریزی. برهان قاطع. تهران: ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۵. ۷. سدید الدین محمد عوفی. جوامع الحکایات. تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۳۵. ۸. روزبهان بقلی شیرازی. عبهر العاشقین. تهران: انیستیتو ایران و فرانسه، ۱۳۳۷. ترجمه ها: ۱. علی الجارم و مصطفی امین. روانشناسی تربیتی ترجمه از «علم النفس و آثاره فی التربیه و التعلیم». اهواز: انتشارات ادره فرهنگ خوزستان، ۱۳۱۶. ۲. و.ب.هینگ(W.B.Hening) . کتیبههای پهلوی. تهران: مجله یغما، ۱۳۲۹. ۳. «خسرو کواتان و ریدک وی» ترجمه از پهلوی. تهران: مجله آموزش و پرورش، ۱۳۲۳. ۴. دکتر ر. گیرشمن. ایران. تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتب، ۱۳۳۶.... نشانها و افتخارات: نشان درجه سوم علمی در سال۱۳۱۶. نشان درجه دوم علمی در سال۱۳۲۱ نشان درجه دوم سپاس در سال۱۳۲۷. جایزه Tamhour از طرف Icademie des Inscriptions در سال۱۳۲۱. همچنین در سال۱۳۴۰ از طرف دولت فرانسه نشان عالی «هنر و ادب» به ایشان اهدا شد... منابع: http://www.tebyan.net/Celebrated_Authors/ 2008/7/2/69591.htmlمهبود مهرنوش منبع: به نقل از سايت خبرگزاري ميراث فرهنگي ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : mashhadizadeh
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 367]