واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
زماني براي ترميم زخمها نويسنده:دکتر هومن خليقي بارها و بارها پيش آمده که زخم چاقو يا اين روزها، لبه تيز کاغذ، دست ما را بريده است. بعد از گذشت چند روز ميبينيم که جاي زخم مان خوب شده و پوستمان ترميم شده است. البته گاه، زخم و پارگي پوست، آنقدر شديد است که نياز به بخيه است تا دو لبه زخم به هم بچسبد. به هر حال اين روند ترميم زخم است که دو لبه زخم را در هر سطحي از پوست تا احشاي گوناگون به هم ميچسباند. آيا از شگفتيهاي آن خبر داريد؟ در اين شماره درباره اين روند، يعني ترميم زخم مينويسيم. از هنگامي که پوست زخم ميشود، چند مرحله به وجود ميآيد تا زخم بهبود يابد و سطح پوست ترميم شود. همه ميدانيم که وقتي يک قسمت از پوست بريده ميشود، نوعي التهاب به وجود ميآيد. پس اولين مرحله ترميم زخم، التهاب است که يک هفته طول ميکشد و پرخوني و هجوم سلولهاي ايمني را موجب ميشود. بعد از اين مرحله، سلولهايي که اجسام بيگانه را نابود ميکنند و سلولهايي که کلاژن را براي ترميم پوست توليد ميکنند، وارد صحنه ميشوند. در مرحله بعدي که سه هفته به طول ميانجامد، لبههاي زخم به هم نزديک ميشوند و قدرت بافت ترميمي افزايش مييابد اما مثل روز اول نيست. بعد از سه هفته نيز بازسازي زخم صورت ميگيرد و کلاژنهاي ترميمي که در مرحله اول ساخته شده بود، شکسته ميشود و جاي خود را به کلاژنهاي جديد ميدهد. اين مرحله ممکن است سالها طول بکشد و زخم، به طور دايم در حال بازسازي و شکلپذيري مجدد باشد و به همين علت هم زخمي که دو سال پيش ترميم يافته، امروز شکل ديگري دارد. بعد از شش هفته از ايجاد زخم، قدرت بافت ترميمي، 90 درصد قدرت کششي بافت طبيعي پيش از ايجاد زخم ميشود. البته بعد از ايجاد زخم، روند انعقاد خون موجب بند آمدن خون و ترميم اوليه و بسته شدن مقدماتي زخم ميشود اما اين مواردي که توضيح داديم تا حدودي به طور همزمان و براي ترميم پوست به وجود ميآيد.
مراقبت فوري از زخم هنگامي که زخمي به وجود ميآيد، بهترين و اولين کاري که بايد انجام دهيم، اين است که با فشار مستقيم روي آن تلاش کنيم تا جلوي خونريزي را بگيريم. چه زخم کثيف باشد يا تميز بايد اين کار را انجام دهيم. يکي از کارهاي مهم اين است که بالاي محل خونريزي را با وسيلهاي مناسب ببنديم تا خونريزي زودتر متوقف شود که البته اين کار براي خونريزيهاي شديد ضرورت مييابد. يادآوري ميشود که فشار مستقيم روي زخم بايد قبل از تميز کردن و خارج کردن اجسام خارجي ريز و کوچک و قبل از بستن زخم انجام پذيرد. در صورتي که فرد زخمي به اختلال در انعقاد خون مبتلا باشد، تا زمان اصلاح فاکتورهاي انعقادي بايد زخم را با پانسمان فشاري بست. بعد از اينکه خون بند آمد، بايد زخم را از وجود اجسام خارجي پاک کرد و در صورتي که مثل تصادف موتورسواران و زخمي شدنشان به علت خوردن بر سطح جاده و خيابان، اجسام ريز و سنگريزه و شن ريزه به بافت زخمي شان چسبيده است، بايد با برس پزشکي يا پنس و تيغ جراحي به آرامي آنها را از بافت آسيب ديده و زخمي جدا کرد. پس از آن براي رسيدن خون و اکسيژن به بافت زنده بايد بافتهاي مرده را برداشت که البته اين کار بر عهده کارکنان بهداشتي زبده و ماهر است. بعد از اين مرحله نيز براي اينکه اجسام ريز خارجي که با چشم غير مسلح ديده نميشوند از روي بافت آسيب ديده برداشته شوند، ميتوان از سرم فيزيولوژي مخصوص شستشو استفاده کرد. انواع زخم زخمها بر اساس اينکه چه طور به وجود آمدهاند، چه قدر آلوده به ميکروب شدهاند يا چه قدر در معرض آلودگي قرار دارند، به 4 نوع تقسيم ميشوند: 1) زخم تميز، که بعد از ضدعفوني جراحي، ايجاد ميشود. مثل زخم جراحي براي ترميم فتق. احتمال عفونت کمتر از دو درصد. 2) زخم تميز-آلوده، شبيه زخم تميز است اما آلودگي مختصر يا احتمال بروز آن وجود دارد. مثل جراحيهاي برداشتن روده بزرگ، برداشتن کيسه صفرا و جراحيهاي مثانه و احتمال عفونت کمتر از 3 درصد. 3) زخم آلوده، زخمهايي که با نشت صفرا، مدفوع و عفونت صفراوي، ريوي و ادراري همراه است. تمام زخمهاي ناشي از تصادف، انسداد روده و نشت محتويات آن و التهاب کيسه صفرا همراه با وجود چرک و نشت آن به اطراف از جمله زخمهاي آلودهاند. احتمال عفونت کمتر از پنج درصد. 4) زخم عفوني، اين نوع زخم، زماني به وجود ميآيد که عفونت پيش از به وجود آمدن زخم بروز کرده باشد. نمونه اين زخم، آبسه آپانديس، آبسه اطراف راست روده و نوعي از پارگي پوست است که عفوني شده باشد. احتمال عفونت بيش از 50 درصد.
عوامل مهارکننده ترميم زخم سوءتغذيه، مهمترين عامل است و بيماران بخشهاي جراحي که سوءتغذيه دارند بايد حتما از راه تزريق خوني، مواد مغذي را دريافت کنند. ديابت، قند خون بالا موجب مهار واکنشهاي التهابي و ترميمي ميشود. قند خون 100 تا 250 براي ترميم زخم، بهترين است. زردي يا يرقان، اگر زردي به علت بيماري کبدي باشد، تا بهبود کار کبد بايد عمل جراحي را به تاخير انداخت و اگر به علتي ديگر مثلا گرفتگي مجاري صفراوي باشد، با عمل جراحي، زردي نيز بهبود مييابد. به هر حال مطالعات زيادي نشان ميدهند که زردي، ترميم زخم را به تاخير مياندازد. اورمي، يا افزايش اوره خون موجب تاخير در ترميم زخم ميشود و بيمار مبتلا به نارسايي کليه که به عمل جراحي نياز دارد، بايد قبل از عمل به صورت هفتهاي سه بار دياليز شود تا اوره و مواد سمي ديگر در خون او به حد طبيعي کاهش يابد تا روند ترميم زخم ناشي از جراحي، سريعتر صورت پذيرد. داروها، داروهايي مانند داروهاي گروه کورتون و داروهايي مانند سيکلوسپورين که تضعيف کننده دستگاه ايمنياند، موجب تاخير در روند ترميم زخم ميشوند. شيمي درماني، شيميدرماني موجب تاخير در روند ترميم زخم با تاثير در مراحل اوليه واکنشهاي ترميم زخم ميشود.بنابراين در صورت نياز به شيمي درماني بعد از عمل جراحي، بايد آن را 7 تا 10 روز به تعويق انداخت. سيگار کشيدن، سيگار با کاهش اکسيژن و تنگي عروق و در بلند مدت با ايجاد سختي شريان و آسيبهاي ديگر عروقي، موجب اختلال در روند ترميم زخم ميشود. با توجه به اين موضوع، افراد سيگاري پيش از عمل جراحي، بايد سيگار کشيدن را ترک کنند، به ويژه در مورد اعمال جراحي پلاستيک که نياز به پيوند فلپهاي پوستي است، از اهميت ويژهاي برخوردار است. عوامل بهبود ترميم زخم ويتامين A، در تحقيق روي حيوانات، مشخص شد که مصرف ويتامين A به نقص در ترميم زخم ناشي از کورتون، شيمي درماني، ديابت و پرتوتابي کمک ميکند. ويتامين Aموجب توليد کلاژن بيشتر در زخم ميشود.اکسيژن پرفشار، نقش آن نامشخص است اما براي زخمهايي که مانند عفونت استخوان (استئوميليت) يا ناشي از پرتوتابي است، موثر بوده است. نوآوريهاي ترميم زخم در پژوهشي جديد دانشمندان دانشگاه بريستول توانستند به روشي منحصر به فرد و اميدواركننده براي درمان آسيب غضروفي دست يابند. اين دانشمندان موفق شدند در آزمايشگاه با استفاده از سلولهاي بنيادي برگرفته از مغز استخوان خود بيمار، نوعي نوار پانسمان زنده توليد كنند كه ميتواند بافت غضروف را به شيوهاي خارقالعاده ترميم کند. براي اين منظور آنها از سلولهايي استفاده كردند تا چارچوب اسفنجي را كه از كلاژن ساخته شده، پوشش دهند، سپس اين ساختار را در داخل شكاف موجود در غضروف قرار دادند. در نهايت سلولهاي بنيادي دو سوي پاره شده غضروف را به سمت يكديگر كشانده و به اين ترتيب پارگي را ترميم ميكند. منبع:http://www.salamat.com
#پزشکی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 876]