تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1815163980
بررسي روابط ايران و اروپا در دوره ي ترکمانان آق قويونلو(2)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
بررسي روابط ايران و اروپا در دوره ي ترکمانان آق قويونلو(2) نويسنده:علي ططري(1) ب -روابط اق قويونلو ها با اروپا: در دوره ي آق قويونلو ها بر خلاف دوره ي حکومت قراقويونلوها روابط ايران و اروپا به اوج خود رسيد .در اين زمان، ايران ارتباط سياسي -اقتصادي گسترده اي با دولتهاي اروپايي برقرار کرد .غلبه ي اوزون حسن بر جهانشاه قراقويونلو و ابوسعيد تيموري، اتحاد با گرجيان و امپراتوري طرابوزان، او را به عنوان يک چهره ي سياسي شاخص معرفي کرد و شهرت جهاني يافت .(مير جعفري،1379،ص325).اين وقايع همزمان بود با سقوط قسطنطنيه در 857ق/1453م.که به وحشت اروپا از عثماني و تداعي خاطره ي جنگهاي صليبي منجر شد.با انتشار خبر شکست جهانشاه قراقويونلو، هم پيمان عثماني، در سال 872ق.دولتهاي اروپايي تصميم گرفتند با ايجاد روابط سياسي، اقتصادي و نظامي هر چه بيشتر به اوزون حسن نزديک شوند ؛ به عبارت ديگر: «با افزايش قدرت آق قويونلو ها و بلند آوازه شدن نام امير حسن بيگ، فرستادگان فرمانروايان کشورهاي مختلف متوجه دربارپادشاه با يندر شدند. »(همان) در اين زمان، حکومت تازه نفس عثماني مي توانست افزون بر غرب ، براي شرق نيز خطر بزرگي به شمار آيد.با فتح استانبول ، سلطان محمد فاتح به اعتبار و شهرت کم نظيري دست يافت و با فتوحات جديد خود در اروپا، گويا قصد داشت که همه ي اين قاره را تسخير کند؛ پيشروي پي در پي او به سمت اروپا لرزه بر اندام دولتهاي اروپايي انداخت؛ چرا که دولت -شهرهايي همچون ونيز که با استفاده از تجارت در يايي و مستعمره هايي که در ديگر نقاط به ويژه در سواحل درياي مديترانه داشتند، ثروت هنگفتي از داد و ستد و ترانزيت کالا به دست آورده بودند و وجود قدرتي به نام عثماني منافع آنها را به مخاطره مي انداخت. دولتهاي اروپايي تا پيش از ظهور اوزون حسن در صحنه ي سياست، به دليل عمده توانايي مقابله با ترکان عثماني را نداشتند:نخست، نبود انسجام و اتحاد ميان اين دولتها و دوم، نداشتن متحدي قوي در مشرق زمين براي همکاري و حتي کمک جنگي در مواقع لزوم.اين دلائل در نهايت تا مدتي سبب سکوت اروپاييان در مقابل فتوحات رعد آساي عثماني شده بود؛ البته نبايد اين گونه پنداشت که آنها در اين سالها هيچ اقدامي عليه عثماني ها انجام نداده بودند، بلکه عملکردهايشان در اين مدت (پيش از قدرت گيري اوزون حسن)به نتيجه ي شايان توجهي منجر نشده بود.در اين هنگام، سلطان محمد فاتح از پشت جبهه ي خود يعني شرق، آسوده خاطر بود؛ زيرا جهانشاه قراقويونلو متحد وي بود و از جانب او خطري احساس نمي کرد و بي گمان يکي از دلائل پيشرفت اوليه ي سلطان عثماني در اروپا اين آسايش خيال بوده است، اما با روي کار آمدن اوزون حسن اوضاع تغيير کرد و معادلات منطقه اي نيز دچار فعل و انفعالات محسوسي شد .در اين وضعيت پاپ و دولتهاي اروپايي مانند، آلباني ، روسيه ي سفيد يا دوک نشين مسکو، دوک ملداوي، دوک نشين بورگندي، روماني، مجارستان، لهستان ، ناپل ، جنوا و ونيز در صدد برآمدند با نامه نگاري و فرستادن سفير با اوزون حسن ارتباط برقرار کنند .اوزون حسن نيز در مقابل، سفيراني با نامه و هديه به اين سرزمينها فرستاد(حسن زاده، 1379،ص152). اروپاييان از برقراري ارتباط با ايران افزون بر جلوگيري از توسعه طلبي عثماني در غرب اهداف ديگري را نيز دنبال مي کردند : «نخست ، تسهيل حرکت جهانگردان اروپايي و دعات عيسوي براي يافتن سرزمين هاي تازه يا کشف راه هاي جديد دريايي وزميني يا اقناع حس کنجکاوي يا پراکندن اصول آيين مسيح و دوم، حفظ و برقراري و دوام امنيت در سراسر راه هاي بازرگاني اعم از زميني و دريايي و دادن تأمين جاني و مالي به سوداگراني که از مشرق زمين کالا مي خريدند يا کالاهاي ساخت اروپا را به کشورهاي شرقي مي فروختند (طاهري،1349،ص42). همچنين در نيمه ي اول قرن نهم هجري قمري/پانزدهم ميلادي مهم ترين علاقه ي معنوي اروپاييان در رويکرد به شرق شبيه همان عقيده ي کهن جنگهاي صليبي ، يعني آزاد سازي مزار مقدس بود که البته خيال فتح مصر را هم بايد بدان افزود.با سقوط قسطنطنيه انگيزه ي دستيابي مجدد به آنجا به اهداف بالا اضافه شد و ارو پاييان بيش از پيش براي يافتن متحداني در شرق و تشکيل اتحاديه اي منطقه اي کوشيدند.بازتاب اين موضوعها نخستين بار در فتواي پاپ نيکلاس پنجم تجلي يافت(30اکتبر 1453)که در آن، همه ي ملتهاي مسيحي را به جنگ صليبي عليه ترکان عثماني فراخواند و سپس سفيري به نام فرانسيسکن لودوويکودا بولونيا(2)را به شرق فرستاد (3)تا متحداني براي اروپا بيابد(رويمر، 1379،ص181)اين سفير، پس از مسافرت به گرجستان در سال 863-864ق/1459م.در شهر آمد با اوزون حسن درباره ي اتحا د عليه عثماني مذاکره کرد .اوزون حسن براي آنکه نشان دهد به اتحاد با طرابوزان و اروپا پايبند و مقيد است، همراه سفير پاپ ، سفيري نزد دربارهاي اروپايي فرستاد.اين سفيران در اواخر دسامبر 1460وارد رم شدند (هينتس، 1362،ص45).اهالي رم با ديدن سفير اوزون حسن تعجب کردند؛ زيرا در ميان سفيران تنها اين سفير مسلمان بود و با لباسي جالب توجه در رم ظاهر شده بود.به هر روي ، ميان سفير و دولتهاي اروپايي مذاکره هايي انجام شد و در نهايت نماينده ي اوزون حسن به آنان اطمينان داد که ايران در مقابل تهاجم عثماني در غرب ، به دولتهاي اروپايي کمک مي کند(همان ). رابطه با جمهوري ونيز: و نيز در آن زمان يک دولت -شهر بود و به صورت جمهوري اداره مي شد، اين جمهوري: «به دليل موقعيت خاص و دسترسي به آب هاي آزاد، دارا بودن ناوگان جنگي و تجاري قدرتمند و بنادر مجهز، يکي از قطب هاي مهم بازرگاني در اروپا به شمار مي رفت.دامنه ي مستعمراتش تا جزاير کرت و قبرس در درياي مديترانه کشيده شده بود و به همراه رقيب خود، جنوا کالاهايي چون پارچه هاي ابريشمي و ادويه جات چين، هند، ايران ،مصر و عثماني را از طريق درياي سياه و مديترانه به اروپا منتقل مي کرد و با حمل کالاها و فراورده هاي اروپايي به ممالک شرقي، ثروتي هنگفت به دست مي آورد.در واقع، پيش از کشف راه هاي دريايي منتهي به هند، راه هاي زميني به خصوص راه هاي کاروان رو ايران به آناتولي از اهميت ويژه اي برخوردار بود.»(حسن زاده،1379،ص149) اين راههاي تجاري شرق که به مستملکات ونيز منتهي مي شدند ، سود فراواني به جيب بازرگانان ونيزي سرازير مي کردند، اما با تسلط عثماني بر آناتولي و درياي مديترانه و حتي دست اندازي به مستعمرات ونيزي ها اوضاع تا حدي به ضرر انها رقم خورد.ونيزي ها که تا اين زمان در ظاهر مي کوشيدند روابطشان را با شرق و حتي عثماني حفظ کنند، به تدريج به اين نتيجه رسيدند که در شرق به متحداني همسو نياز دارند تا از دست اندازيهاي روز افزون عثماني جلوگيري کنند.اين موضوع با تداوم موفقيتها و پيشرويهاي سپاه عثماني بغرنج تر شد؛ به ويژه زماني که مستملکات ونيز ها همچون موره و آلباني به دست عثماني افتاد. در يک برداشت کلي مي توان گفت که تسلط عثماني بر قسطنطنيه ، بسته شدن راههاي تجاري اروپا به مشرق زمين و احتمال تصرف اروپا به دست سلطان محمد فاتح بيش از پيش سبب گرايش پاپ و دولتهاي اروپايي به ويژه ونيز به اتحاد عليه عثماني شد.ونيزي ها در ظاهر امر قصد داشتند با استفاده از نفوذي که در اروپا به دست اورده بودند ، نبرد اروپا و عثماني را به يک جنگ صليبي ديگر تبديل کنند؛ اما اينها همه دلائلي خود ساخته بود براي مقاصد پنهاني سران ونيز و ديگر حکومتهاي اروپايي که با استفاده از ابزار مختلف در پي رسيدن به منافع سياسي -اقتصادي خود بودند يا به قولي: «غريزه ي سود جويي و ميل بازاريابي از انگيزه هايي بودند که بازرگانان را از قديمي ترين زمان ها و از دور افتاده ترين نقاط مغرب زمين به سوي ايران مي کشانيد.»(طاهري،1349،ص31). ونيزيان بيش از هر امري در طلب منافع شخصي خود بودند: «هدف اصلي جمهوري ونيز بيشتر از آنکه بخواهد خود را سرگرم تعصبات مذهبي نمايد، تأمين منافع تجاري با هر يک از دولت ها بدون در نظر گرفتن اينکه پيرو کدام دين و يا مذهبي هستند، بود .بدين جهت، جمهوري ونيز تا زماني که خللي در منافعش ايجاد نمي شد، از جبهه گيري خصمانه عليه دولت و حکومتي که در مقابلش قرار داشت، خود داري مي کرد.»(اوزون چارشلي، ج2، 1370،ص534). از سوي ديگر ، روند جنگهاي صليبي که در به ثروت و قدرت رسيدن ونيزي ها بسيار اثر داشت، نشان داد که ايشان چندان به غيرت و تعصب ديني پايبند نبوده اند؛ زيرا:«براي سربازان صليبي که عازم مشرق بودند کشتي و خواربار و اسلحه تهيه مي کردند و از اين راه سود فراواني به دست مي آوردند و حتي از سرکيسه کردن صليبيان نيز خودداري نمي کردند.»(نوائي،1 ج،1377، ص117). افزون بر اين، در آن هنگام رويداري ديگر به وقوع پيوست که نياز ونيز را به ارتباط با ايران بيشتر کرد و ان «هجوم لشگريان عثماني به جزيره ي يوبيا(4)واقع در مجمع الجزاير يونان بود که نزديک به سه قرن ونيزيان آن را در تصرف داشتند »(طاهري،1349،ص41). بي گمان، منافعي که اين مجمع الجزاير براي ونيز داشت بي حساب بوده است؛ زيرا ونيزي ها افزون بر تسلطي که بر ترانزيت تجاري اين ناحيه داشتند به راحتي مي توانستند به اهداف سياسي و مذهبي خود در آنجا دست يابند، به ويژه آنکه، اين جزاير به جز موقعيت مهم استراتژيک از ثروتمندترين بندرهاي تجاري يونان به شمار مي آمدند . همزمان با اين وقايع در ايران چه مي گذشت؟ در اين هنگام، اوزون حسن « دولت آق قويونلو را به تشکيلات نظامي منظمي وابسته کرده بود و در صدد بود دولتش را به صورت دولتي منظم و با اصول قانوني در آورد.»(اوزون چارشلي، 1372،ص48). اکنون اين پرسش مطرح مي شود که اوزون حسن از دشمني با عثماني چه اهدافي را دنبال مي کرد؟ شرکت اوزون حسن در اتحاديه ي مخالفان عثماني تصادفي نبود و مهم تر آنکه وي در جايگاهي نبود که منافع خود و حکومتش را ناديده بگيرد.از اين ديدگاه، لازم است که در يک دسته بندي اجمالي، دلائل تيرگي روابط ايران و عثماني بررسي شود: الف -دشمني ايران با ترکان عثماني که از دور هاي پيش به صورت متناوب وجود داشت، کينه اي ديرين را به وجود آورده بود که اين وضعيت جديد مي توانست فرصتي براي انتقام گرفتن باشد. ب-ازدواج سياسي اوزون حسن با دسپينا خاتون که به ايجاد رابطه ي خويشاوندي با امپراتوري طرابوزان و به تعبيري،با جمهوري ونيز منجر شد و به نوعي تعصب خويشاوندي ميان اوزون حسن و آنان به وجود آورد پ-سقوط امپراتوري طرابوزان و تصرف نواحي تحت تسلط اين امپراتوري مسيحي حکام آن، خانواده ي همسر و همچنين متحد اصلي وي در منطقه بودند، نمي توانست براي او خوشايند باشد. ت -دلائل اقتصادي نيز به نوبه ي خود در تشويق اوزون حسن براي دشمني بيشتر با عثماني مؤثر بود.مواردي همچون تسلط عثماني بر مناطق اناتولي، (5)ابراههاي بسفر و داردانل و شاهراه تجاري شرق به غرب که در اين سالها، حکومتهاي ايراني واسطه ي اصلي اين شاهراه بودند و از طريق ترانزيت کالا سود هنگفتي به دست مي آورند و حال، اوزون حسن نمي خواست اين موقعيت را از دست بدهد.همچنين وعده هاي اقتصادي که اروپاييان در صورت پيروزي به او داده بودند، بي تأثير نبود. ث-اوزون حسن خود را جانشين قانوني ايلخانان و تيموريان مي دانست و حکومت بر بخش وسيعي از آناتولي را سهمي از اين ميراث مي پنداشت. افزون بر اين، جاه طلبيهاي اوزون حسن براي به دست آوردن قدرت و نفوذ بيشتر در منطقه، جلوگيري از کشورگشايي سلطان محمد فاتح در شرق و در نهايت ، تحريک پاپ و دولتهاي اروپايي به ويژه جمهوري ونيز که با حمايت عناصر دروني حکومت يعني دربار و حرمسرا پي گيري مي شد، سبب شد اوزون حسن تصميم بگيرد عليه سلطان محمد فاتح بجنگند؛ بدين ترتيب، وي که به خوبي مي دانست به تنهايي توان درگيري با عثماني را ندارد با دلگرمي و اتکا به هم پيمانانش وارد روابط سياسي نافرجامي شد که نتيجه ي آن قابل پيش بيني بود؛ از سوي ديگر، سلطان محمد فاتح نيز به اين نتيجه رسيده بود که ناگزير است با شرق بجنگد؛ به ويژه فعاليت و نيز عليه عثماني در منطقه که باعث شده بود برخي از هم پيمانان عثماني تعهد خود را زير پا بگذارند و به پادگانهاي عثماني حمله کنند.جاسوسان عثماني هم از وقايع پيش آمده اگاهي يافتند و اخبار دريافتي را به سلطان محمد فاتح رسانيدند، اين جريان، رفته رفته او را به جنگ با شرق مصمم کرد. پی نوشت ها : 1.دانشجوي دکتري تاريخ دانشگاه ازاد اسلامي واحد نجف آباد . Franciscan Ludovico da.2 Bologana 3.هينتس در کتاب تشکيل دولت ملي در ايران عقيده دارد که پاپ کاليسکت سوم در سال 1456م /860-861ق.يکي از راهبان فرانسيسکاني به نام لود وويکو دابولونيا را براي تحريک عليه عثماني به شرق فرستاده است؛ در حالي که نوشته هاي رويمر در ذکر سال و نام پاپ آن تناقض دارند(هينتس ،،1362،ص43-44) 4.Euboea 5.براي اطلاع بيشتر از روند پيشروي و تصرف عثماني در آناتولي و برخورد با ان با آق قويونلوها ، ر.ک.به استانفورد جي .شاو و ازل کورال شاو،ص123-126 منبع:نشريه پايگاه نور، شماره24. ادامه دارد... /ج
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1196]
-
گوناگون
پربازدیدترینها