تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1805635875
شعرو شاعري درنگاه فقه (4)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
شعرو شاعري درنگاه فقه (4) نويسنده :*ابوالحسن سلطاني انواع شعر پس ازآن که ثابت شد هيچ اختلافي در اصل اباحه و جواز شعربدون توجه به محتوي ميان فقهاي اسلامي وجود ندارد به بررسي انواع شعر از ديدگاه فقهي به لحاظ محتواي آن مي پردازيم . شعر باطل يا نامشروع هر گاه شاعري در شعر خود از واژه اي رکيک و زننده استفاده کند با شعر هجوي که مشتمل بربدگويي ،بيان عيب و نقص ديگران باشد و پيامد آن لکه دار کردن حيثيت افراد و بي حرمتي آنان باشد يا شعرتشبيبي ،شعري که حاوي سخنان شهوت انگيز و مفسده زا و موجب اغواء جوانان باشد که به بي بند باري و به فحشا کشاندن انسان ها بينجامد ،به هرحال اسلام با هر شعري که داراي پيامدهاي منفي و ضد انساني و اخلاقي باشد آن را حرام و بعضاً گناه کبيره دانسته و درآمد حاصل از آن را نيز حرام و شهادت چنين شاعري را به دليل فسق او نمي پذيرد . شعري که متضمن دروغ يا هجو مؤمن يا تشبيب به زن معروفه اي که براي او حلال نمي باشد ،حرام است .(شهيد ثاني ،مسالک الافهام ،14،ص181). خواندن و سرودن شعر مباح است مگر آن که متضمن فحش يا تعريض به زن معينه اي باشد .(محمد الزهري ،السراج الوهاج ،ص604). خواندن شعر مکروه است و شافعي گفته زماني که شعر متضمن هجو و تشبيب به زنان نباشد و الا حرام است .(شيخ طوسي ،الخلاف ،مسئله 56،ج2،ص627). شعر مشروع فقهاي شيعه درباره شعر مشروع يا غير باطل آراي مختلفي دارند . کراهت مطلق شيخ طوسي به رغم آن که در اصل مشروعيت با شهور فقها همراه است و لکن در مکروه بودن شعر به طورکلي نظر ويژه اي دارد و مي گويد از آيه مبارکه «و الشعراء يتبعهم الغاوون ». و از عموم روايات استفاده مي شود که شعر مشروع و حق به طورمطلق مکروه است .«نحن حمله علي عمومه و لا نخصه الا با الدليل »(شيخ طوسي ،الخلاف ،ج2،ص627)ما روايات رابرعموم حمل مي کنيم و تخصيص نمي زنيم مگر با وجود دليل . در بحث شهادت نيز گفته است :«الشعر لم يکن فيه هجو و لا تشبيب بأمرئه لا يعرفها و لا کذب مباح علي کراهيه منه عندنا »(شيخ طوسي ،المبسوط ،ج8،ص225)تا زماني که شعري مشتمل بر فحش و هجو و دروغ نباشد ،جايز است اما از نظر ما ،کراهت دارد . نقد نظريه شيخ طوسي دلايلي که شيخ طوسي براي اثبات کراهت مطلق شعرحق بيان کرده ناتمام است زيرا ايشان با استفاده از آيه ،شعر رابه دو قسم خوب و بد تقسيم کرده و شعر گمراه کننده را مورد نکوهش قرار داده است .اين برداشت هيچ دلالتي برکراهت مطلق شعر خوب و حق ندارد .دوم اين که رواياتي که بر منقصت شعر و کراهت آن دلالت مي کند درباره زياده روي و افراط در شعر و شاعري است که باعث سرگرداني يا کم توجهي به قرآن مي شود نه اين که هرگونه شعري حتي با محتواي حق مکروه باشد . 2-استحباب و گاه وجوب هر گاه محتواي شعر مبتني بر حکمت ،موعظه ،ارشاد ،ريشه اخلاق ،مدح اولياي دين و به طورکلي در خدمت ادب و فرهنگ ديني باشد مورد تأييد و تحسين اسلام قرار خواهد گرفت که از ديدگاه شرع ،شعر مشروع و موجب ثواب اخروي براي شاعر مي گردد.پيامبر اکرم (ص)و امامان معصوم (ع) اين گونه شعر و شاعران را مورد تشويق و حمايت قرار مي دادند و ثواب هاي اخروي براي آنان بر مي شمردند ،به عبارتي مثل جهاد است و گاهي برتر از آن مي دانستند و هم چنين فرموده اند سرودن شعر در هر زمان و مکان در مدح و رثاي اهل بيت مستحب و داراي ثواب است . «عن رسول الله لما سئل عن الشعر ان المؤمن مجاهد بسيفه و لسانه و الذي نفسي بيده لکانما ينضحوهم بالبنل »(ري شهري ،ميزان الحکمه ،ص273)چون از رسول خدا (ص)درباره شعر سوال کردند فرمود مؤمن با شمشير و زبانش جهاد مي کند قسم به کسي که جانم به دست اوست جهاد با زبان بمانند تيري است که دشمن را دور مي کند . رسول خدا (ص)به حسان بن ثابت فرمود :«اهج المشرکين فان جبرئيل معک »(همان )مشرکين را هجو کن که جبرئيل با توست . امام صادق (ع)فرمود :«من قال فينا بيت شعر بني الله تعالي له بيتاً في الجنة »(همان ) هر کس شعري در مدح ما بگويد خداوند براي او خانه اي دربهشت مي سازد . خلف بن حماد مي گويد به امام رضا (ع)عرض کردم اصحاب ما از پدران شما روايت مي کنند که شعر در شب و روز جمعه و در شب و روز ماه رمضان مکروه است و من تصميم دارم در رثاي امام کاظم (ع)مرثيه بگويم و هم اکنون ماه رمضان است حضرت فرمود مرثيه امام کاظم (ع)در همه شبها و ماه رمضان شعر بخوان خداوند به تو پاداش خواهد داد .(شيخ يوسف بحراني ،الحدائق الناظره ،ج13،ص164). علامه مجلسي مي گويد ازاين که مداحان مانند حسان بن ثابت و ديگران در محضر پيامبر (ص)و ائمه (ع)شعرمي گفتند و آنان را مدح مي کردند به خاطراين بود که مدح اين بزرگواران عبادت بزرگي است و مسجد هم جاي عبادت و بندگي است .(بحارالانوار ،ج83،ص364). شيخ طوسي مي نويسد حداء عبارت است از شعري که به وسيله آن عرب ها در سفر شتران خود را تحريک مي کنند ،اين عمل ممدوح و همانند دعا است (المبسوط،ج8،ص214). شيخ حرعاملي در کتاب وسائل الشيعه بابي باز کرده بنام استحباب کمک گرفتن در سفر به حداء و شعرامام صادق (ع)از پدرانشان و آنان از رسول خدا (ص)نقل کرده اند که فرمود :«زاد المسافرالحداء و الشعر ما کان ليس فيه خناء»(شيخ حرعاملي ،وسائل الشيعه ،ج8،ص306). توشه مسافران آوازخواني و شعر خواندن است مادامي که باطلي درآن نباشد . اين روايات و ده ها روايت که برخي از آن ها به صورت اسرار است اگر دلالت بر وجوب نکند حداقل استحباب از آن ها استفاده خواهد شد . تفصيل بين موارد به مقتضي روايات متعدد که در باب شعر و شاعري وارد شده به لحاظ صراحت برخي ازروايات فقها ،کراهت شعر را در موارد معيني قائل اند و مفهوم آن اين است که در ساير موارد ،شعر کراهت ندارد بعضاً حرمت بعضاً وجوب و يا استحباب دارد که قبلاً بيان شد . شيخ حرعاملي بابي دارد با عنوان «باب کراهت قراءت شعر در روز جمعه و بقيه مواردي که درآن شعر خواند کراهت دارد و حرام نيست ». و سپس احاديثي دراين رابطه آورده که در اين جا فقط به يک روايت اکتفا مي شود حماد به عثمان مي گويد شنيدم از امام صادق (ع)که مي فرمود کراهت دارد روايت شعر براي روزه دار و براي محرم و در حرم و در روز جمعه (حرعاملي ،وسائل الشيعه ،ج5،ص83). تعارض بين روايات به هر حال رواياتي که تاکنون مورد استشهاد قرار گرفت دو نوع بودند ؛نوع اول رواياتي که مطلقاً دلالت بر جواز شعر دارند و در هيچ مورد سرودن و خواندن شعر را مکروه نمي شمرند . نوع دوم رواياتي که دلالت مي نمودند بر اصل جواز شعر و در ضمن همين روايات دلالت بر کراهت شعر در بعضي مواقع را دارند نه درهمه موارد . نمونه هايي از نوع اول 1-حديث صحيح علي بن يقطين . از امام کاظم (ع)پرسيدم :سخن گفتن ،شعر خواندن و خنديدن در حال طوايف واجب يا مستحب جايزاست . فرمود «لا بأس به و الشعر ما کان لا بأس به منه »(شيخ طوسي ،المبسوط ،ج8،ص214) اشکالي ندارد شعري که في حد نفسه جايز باشد مانند شعر حق که در غيرحال طواف جايز است درحال طواف نيز اشکال ندارد . 2-روايت علي بن جعفر از حضرت کاظم (ع) «سئلته عن الشعر ايصلح ان ينشد في المسجد ؟فقال لا بأس »حر عاملي ، ،ج10،ص424). از امام پرسيدم آيا شايسته است که شعري در مسجد خوانده شود ؟فرمود اشکالي ندارد . 3-حديث خلف بن حماد به امام رضا (ع)عرض کردم دوستان ما از پدران شما نقل مي کنند که در روز و شب جمعه وماه رمضان و در هر شبي شعر گفتن کراهت دارد و من بنا دارم در رثاي امام کاظم (ع)شعر بخوانم و اين زمان ماه رمضان است فرمود :«إرث ابا الحسن في ليالي الجمع و في شهر رمضان و في اليل و في ساير الايام فان الله عزوجل يکافيک غلي ذلک »(يوسف بحراني ،الحدائق الناظره ،ج13،ص164). براي مرثيه امام کاظم (ع)شعر بخوان چه در شب جمعه ،چه درماه رمضان و چه هر زمان و مکان ديگر که خداوند تو را بر اين کار پاداش خواهد داد . نمونه هايي از نوع دوم 1-صاحبان کتب اربعه در روايتي با سند صحيح از حماد بن عثمان چنين نقل کرده اند : «قال سمعت أبا عبدالله عليه السلام يقول يکره رواية الشعر للصائم و للمحرم و في الحرم و في يوم الجمعة و أن يروي باليل .قال قلت و أن کان شعرحق ؟قال ؟و إن کان شعر حق »حرعاملي ،وسائل الشيعه ،ج7،ص121). حماد گفت ازامام صادق (ع)شنيدم که مي فرمود خواندن شعربراي روزه دار ،محرم در حرم روز و شب جمعه کراهت دارد گفتم :اگر چه شعرحق باشد ؟فرمود آري اگرچه شعر حق باشد . 2-حديث صحيح از عبدالرحمن بن حجاج از جعفر بن محمد (ع)و او از حضرت امام سجاد (ع)نقل کرده که فرمود«قال رسول الله (ص)من سمعتموه ينشد الشعر في المسجد (المساجد )فقولوا فض الله فاک .انما نصبت المساجد للقرآن »حرعاملي ،وسائل الشيعه ،ج3،ص493). هر گاه شنيديد که شخصي در مسجدها شعر مي خواند به او بگوئيد خداوند دهان و دندان هايت را بشکند .مسجد جاي قرآن است . 3-از حماد بن عثمان روايت شده که امام صادق (ع)فرمود شب ،شعرخوانده نشود ،و نيز در ماه رمضان ،چه شب و چه روز نخوانند !اسماعيل فرزند امام گفت : «يا ابتاه فانه فينا قال :و إن کان فينا »حر عاملي ،وسائل الشيعه ،ج7،ص121). پدرم ،شعري که خوانده مي شود درباره فضائل ،مناقب و مصائب ما اهل بيت است ؟فرمود اگر چه درباره ما باشد . راه هاي رفع تعارض و بررسي احاديث چندين راه حل براي علاج تعارض ميان روايات مطرح شده که به بهترين آن ها اشاره مي کنيم : 1-روايات دلالت کننده بر کراهت را بر سرودن و قرائت اشعارباطل و بيهوده و روايات دلالت کننده برجواز و استحباب را بر اشعار حق و مشتمل بر موعظه و مدح اهل بيت مي شود حمل کرد (يوسف بحراني ،الحدائق الناظره ،ج13،ص162) 2-کراهت مربوط به انشاد و خواندن شعر و جواز بدون کراهت ،مربوط به انشاء و سرودن شعراست .(نراقي ،مستند الشيعه ،ج10،ص314). 3-کراهت درباره اشعار دنيوي است اما اشعاري که مشتمل بر ارشاد ،حکمت مدح اهل بيت يا هجو دشمنان باشد در هر زمان و مکان پسنديده عبادت است و ثواب دارد .(شهيد اول ،ذکري ،ج3،ص124) 4-روايات کراهت ناظر به شعر ،به معني اصطلاحي در منطق که از صناعات خمس به شمار مي آيد و برکلام خيال بافانه اطلاق مي شود خواه به صورت موزون و مقفي باشد و يا به صورت منثور ،اگرچه با مضمون و محتواي حق و مشتمل برموعظه و حکمت و مدح اولياء الهي باشد زيرا داشتن محتوي و مشتمل بر ثنا و رثاي اهل بيت در صورتي که کلام تخيلي باشد آن را از ماهيت شعر به اصطلاح منطق خارج نمي کند . در صحيحه علي بن يقطين که امام فرمود (و ان کان شعر حق و ان کان فينا »اگر چه شعر حق باشد اگر چه درباره ما باشد بر همين حقيقت نظر دارد . و روايات نفي کراهت ،نظر به شعر به معناي کلام موزون و منظوم بدون اين کلام خيال بافانه باشد مانند ترجمه منظوم قرآن و نهج البلاغه که اين نوع کلام هاي منظوم و موزون هيچ جا کراهت نخواهد داشت با اين که اين راه حل چهارم اشکال خروجي موضوعي شده و لکن اين راه حل را فاضل نراقي پذيرفته است (نراقي ،مستند الشيعه ،ج10،ص316) 5-بهترين راه حلي که براي جمع بين اين روايات به نظر مي رسد اين است که اخبار کراهت را خاص و اخباري که در آن کلمه «لا بأس »آمده عام بگيريم در نتيجه لا بأس يعني حرام نيست حرام نبودن،هم با کراهت مي سازد ،هم با استحباب ،هم با اباحه و اصل مشروعيت با کراهت قابل فرض است و مشروعيت شعرحق،مستلزم نفي کراهت نيست (صدوق من لا يحضره الفقيه ،ج1،ص237) بنابراين نتيجه مي گيريم حکم اولي شعر سرائي و شعرخواني از آن جهت که کلام تخيلي است در مسجد در حال احرام ،در حال طواف و در مسجد و ...در صورتي که صرفاً براي سرگرمي و حرفه باشد اگر چه مشتمل برحکمت ،موعظه ،مدح و ثناي اهل بيت باشد کراهت دارد و اگر شرايطي چون دفاع از اهل بيت و مقابله با هجويات دشمن و تحريض به جهاد و هجوم به دشمن و تحريک براي دفاع از مرز و بوم ايجاب کند کراهتش زايل و درآن صورت سرودن و قرائت شعر مستحب و چه بسا لازم و واجب شود .درپايان کلام شهيد ثاني و محقق کرکي را که تأييد مطلب است نقل مي کنيم : بيشتر مکروهات در بعضي از فروض در مسجد چه بسا عبادت ،واجب و مستحب باشد با اجماع به کراهت .(شهيد ثاني ،روض الجنان ،ج1،ص630) اگر کسي معتقد شود که شعر مشتمل بر موعظه يا مدح پيامبر (ص)يا رثاي امام حسين (ع)و مانند آن جايزاست حرف دور از واقع نزده چون اين گونه شعرها عبادت به شمار مي آيد که با هدف و غرض بناي مساجد سازگاراست و پيشينيان نيز بدون هيچ گونه انکاري چنين شعرهايي را در مساجد مي خواندند (محقق کرکي ،جامع المقاصد ،ج2،ص151). آري ،اگر شرايطي فراهم آيد که گفتن شعر حق در شب يا در مسجد يا در ماه رمضان لازم باشد ديگر مرجوحيت و منقصت آن جبران مي شود و روايت خلف بن حماد بر همين مطلب دلالت دارد چون امام فرمود بر امام کاظم (ع)در شب جمعه و ماه رمضان و هر وقت که خواستي مرثيه سرايي کن ،خداوند به اين عمل به تو پاداش مي دهد . نتيجه گيري رايج ترين هنر در شهر مکه به ويژه بازار عکاظ اين شهر،هنرشعربود ،پس از نزول قرآن کريم نگاه به شعردگرگون شد به گونه اي که کمتر کسي حاضر مي شد شعر بسرايد و بخواند . زماني که مردم و به خصوص شعرا با حقيقت اسلام آشنا شدند و مطمئن شدند که قرآن با اصل شعر مخالفتي ندارد و آيه اي هم نازل نشد که صريحاً يا ضمناً شعر و شاعري را نکوهش کند بار ديگر شاعران وارد صحنه شدند . و پيامبر اسلام (ص)هم هيچگاه شعر را بماهو شعر محکوم نکرد .حتي در برخي از موارد شاعران را تشويق مي کردند و زبان شعري آنان را به منزله جهاد في سبيل الله معرفي مي کردند و به شاعران متعهد دستور مي دادند مشرکين را با شعر خود هجو کنند . و اگر درجايي پيامبراکرم (ص)با شعر و شعرا مبارزه مي کردند به خاطر آن بود که آنان شاعران غير متعهدي بودند که با سلاح شعر به رسول خدا (ص)حمله مي کردند و در مقام استهزا،آن بزرگوار را شاعر و مجنون معرفي مي کردند . به همين جهت در شش جاي قرآن کريم که پيرامون شعر و شاعري بحث شده خداوند متعال خواسته است پيامبر خود را از اتهام به شاعري منزه کند ،زيرا شاعران گاه در عالم خيال و پندار و مبالغه و اغراق سخن مي گويند در حالي که پيامبران واقع بين ،حقيقت گرا وصادق هستند و بايد بدانيم هرگز شاعر نبودن پيامبر نقص آن حضرت به شمار نمي رود مانند به مکتب نرفتن ،خط ننوشتن و امي بودن آن حضرت بلکه اين صفات ،عظمت و قداست پيامبرعظيم الشأن را نشان مي دهد . و نيز خداوند خواسته اثبات نمايد به اين که خط مشي وحي با خط مشي شعر جداست . پس از رسول خدا (ص)ائمه معصومين (ع)همان سيره رسول الله را ادامه دادند يعني شاعران متعهد و شايسته و صالح را تشويق و ترغيب به شعر مي کردند و به شاعران صله مي دادند و بشارت به بهشت و پاداش معنوي را مزد آنان معرفي مي کردند . پس ازائمه اطهار (ع)،نايبان آن بزرگواران يعني فقها موضوع شعر را به مناسبت هاي گوناگون و در ابواب مختلف به بحث و بررسي گذاشتند که از مجموعه کلمات آنان چنين بر مي آيد که نسبت به اباحه شعر اتفاق نظر و اجماع دارند . و آنان هرگز شعر را بماهو شعر محکوم و مذمت ننموده اند و هيچگاه سرودن و خواندن شعر را تحريم نکرده اند و چنان چه در جايي تحريم شده به خاطر آثارمخرب آن مانند شعرهجوي و شعر تشبيبي بوده .بديهي است هجو مؤمن و تشبيب زن مؤمنه در قالب نثرهم که باشد حرام است و اختصاص به شعر ندارد . و اگردرمواقعي مانند شعر خواني در مسجد و در ماه رمضان ،درحال طواف و در حال احرام و حرم را مکروه شمرده اند در صورتي بوده که شعر صرفاً براي سرگرمي و حرفه و شغل باشد و اگر شرايطي چون دفاع از اهل بيت و مقابله با هجويات دشمن و تحريض به جهاد و هجوم به دشمن و تحريک براي دفاع از مرز و بوم ايجاب کند قطعاً کراهتش زايل خواهد شد و در آن صورت سرودن و قرائت شعر مستحب و چه بسا واجب و لازم خواهد شد . و لذا فقيهاني مانند محقق کرکي و ديگران گفته اند :اگرکسي معتقد شود که شعر مشتمل برموعظه يا مدح پيامبر (ص)يا رثاي امام حسين (ع)و مانند آن جايز است حرف دور ازواقع نزده چون اين گونه شعراها عبادت به شمار مي آيد که با هدف و غرض بناي مسجد سازگار است و پيشينيان نيز بدون هيچ گونه انکاري چنين شعرهايي را در مساجد مي خواندند .(محقق کرکي ،جامع المقاصد ،ج2،ص151). آري ،اگر شرايطي فراهم آيد که خواندن شعر حق ،در مسجد يا در ايام شريفه ماه رمضان و يا در حالات خاص مانند احرام و طواف لازم باشد ديگر مرجوحيت و منقصت آن جبران خواهد شد و السلام . منابع و مآخذ 1-قرآن کريم 2-اقرب الموارد ،سعيد الخوري الشرتوني ،طهران ،مؤسسه نصر . 3-آشنايي با قرآن ،مرتضي مطهري ،انتشارات صدرا ،چاپ چهاردهم ،مهر 1378. 4-بحارالانوار ،محمد باقر مجلسي ،مؤسسه الوفاء بيروت ،چاپ دوم ،1403ه-1983م. 5-برگزيده تفسيرنمونه ،ناصر مکارم شيرازي ،دارالکتب الاسلاميه ،طهران ،چاپ نهم ،1380. 6-تأسيس الشيعه لعلوم الاسلام ،حسن صدر ،شرکة النشرو انطباعة العراقية. 7-تهذيب الاحکام ،ابي جعفر محمد بن حسن بن علي الطوسي معروف به شيخ طوسي ،مکتبة الصدوق ،چاپ اول . 8-تفسيرالقرآن الکريم ،محيي الدين ابن عربي ،منشورات داراليقظة العدلية. 9-جواهر الکلام ،محمد حسن نجفي ،انتشارات داراحياءالتراف العربي ،چاپ هفتم ،1981م. 10-الجامع لاحکام القرآن ،ابو عبدالله محمد بن احمد الانصاري القرطبي ،دارالکتب العلية ،بيروت ،چاپ اول ،1408ه . 11-جامع المقاصد ،علي بن الحسن الکرکي ،معروف به محقق کرکي ،مؤسسه آل بيت ،چاپ اول ،1408ه. 12الحدائق الناظره ،يوسف بحراني ،انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم . 13-حماسه حسيني ،مرتضي مطهري ،انتشارات صدرا ،چاپ پنجاه يکم ،مهر 1358. 14-الخلاف ،ابي جعفر محمد بن حسن بن علي الطوسي ،معروف به شيخ طوسي ،مطبعه تابان ،چاپ دوم ،1313ه. 15-ذکري ،محمد بن جمال الدين مکي العاملي و «شهيد ثاني »مؤسسه آل البيت ،چاپ اول ،محرم 1419ه. 16-رد المحتارعلي الدرالمختار ،محمد امين عابدين ،احيا التراث ،بيروت لبنان . 17-روضه المتقين محمد تقي مجلسي ،بنياد فرهنگ اسلامي ،چاپ دوم ،محرم 1406ه. 18-السراج الوهاج ،محمد الزهري القمراوي ،دارالمعرفة بيروت لبنان . 19-سفينة البحار ،عباس قمي ،انتشارات آستان قدس رضوي ،چاپ اول ،1416ه. 20-صحح مسلم ،شرح نوي ،دارالفکر ،بيروت لبنان ،چاپ دوم ،1392ه 1972م. 21-فتح الباري ،ابن حجر العسقلاني ،دارالکتب العلمية ،بيروت لبنان ،چاپ اول ،1410ه 1989م. 22-فرهنگ بزرگ جامع نوين ترجمه المنجد ،سياح ،انتشارات اسلام تهران . 23-الفهرست ابن النديم ،مطبعه الاتشقامه ،قاهره . 24-القاموس المحيط ،مجد الدين محمد بن يعقوب الفيروزآبادي ،داراحياء التراث العربي ،بيروت لبنان ،چاپ اول . 25-کفاية الاحکام ،محمد بن باقرابن محمد مؤمن السبزواري معروف به محقق سبزواري ،نشراصفهان ،چاپخانه مهر . 26-لسان العرب ،ابن منظوره دارالحياء التراث العربي ،چاپ اول1408ه1988م. 27-اللمعات المشرقيه في الفنون المنطقيه ،صد رالدين محمد بن ابراهيم قوامي شيرازي ،ترجمه عبدالحسين مشکوة. 28-المفردات في غريب القرآن ،ابي القاسم الحسين بن محمد المعروف بالراغب الاصفهاني ،المکتبه المرتضويه ،مؤسسه نصر . 29-مجمع البيان ،ابوعلي الفضل بن الحسن الطبرسي ،بيروت دارالحياء التراث العربي ،1379ه. 30-المنطق الشفاء بوعلي سينا ،نشر وزارت تربيت و تعليم مصرقاهره ،1377ه 1958م. 31-المنطق ،محمد رضا المظفر ،مؤسسه فرهنگي آرايه ،چاپ اول 1381. 32-مستدرک سفينه البحار ،علي نمازي شاهرودي ،تاريخ انتشار 1400. 33-مصنفات شيعه ،ترجمه الذريعه الي تصانيف الشيعه ،انتشارات آستان قدس رضوي ،چاپ اول 1373. 34-منهج الصادقين ،ملا فتح الله کاشاني ،انتشارات کتاب فردوسي اسلاميه ،چاپ چهاردهم ،1347شمسي . 35-الميزان ،محمد حسن طباطبائي ،دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم . 36-مسالک الافهام ،زين الدين بن علي العاملي ،(شهيد ثاني )مؤسسه المعارف الاسلاميه ،چاپ اول ،1419ه . 37-المکاسب ،شيخ مرتضي انصاري ،مطبعه الاداب ،نجف اشرف ،1393ه.چاپ اول . 38-المغني ،موفق الدين و شمس الدين ابن قدامة. 39-الموسوعه الفقيهه ،وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامية،انتشارات ذات اسلاسل ،چاپ دوم ،1404ه. 40-مستند الشيعه ،احمد بن محمد مهدي النراقي ،مؤسسه آل بيت ،چاپ اول ،1417ه. 41-المبسوط ،ابي جعفر محمد بن الحسن علي الطوسي ،(معروف به شيخ طوسي )المکتب المرتضويه . 42-منتخب ميزان الحکمه ،محمد ري شهري ،مرکز انتشار نشر حديث ،چاپ دوم ،1422ه. 43-من لا يحضره الفقيه الصدوق ابي جعفرمحمد بن علي بن الحسين ابن بابويه القمي ،انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم ،چاپ دوم . 44-مقدمه ابن خلدون ،ابن خلدون ،کتابخانه آيت ا... العظمي خوئي . 45-نهاية المحتاج الي شرح المنهاج ،ابي الشهاب الدين الرملي ،المکتبه الاسلاميه . 46-وسائل الشيعه ،محمد بن الحسن الحر العاملي ،طهران المکتبة الاسلامية ،چاپ پنجم . مربي فقه و مباني حقوق اسلامي دانشگاه آزاد اسلامي مشهد * منبع:نشريه پايگاه نور ،شماره 12 /ن
#سرگرمی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 572]
-
سرگرمی
پربازدیدترینها