واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: عبادت و تقواي امام رضا عليه السلام
يکي از برجستهترين فضايل امام رضا عليهالسلام سرسپردگي وي به خداوند تبارک و تعالي و تمايلش به او بود. اين فضيلت را مي توان به وضوح در اعمال عبادي او که بر پايهي خوف الهي و دينداري قرار داد، در بخش مهمي از زندگي روحانيش مشاهده نمود. يکي از اصحاب آن حضرت ميگويد: هنگامي که او را ديدم، اين کلام خداي متعال را متذکر شدم که ميفرمايد: «آنان همواره پاسي از شب را بيشتر نميخوابند.»(1)در مورد عبادتهاي امام رضا عليهالسلام راوي ميگويد: سراسر شب را وضو گرفته و نماز ميخواند و نميخوابيد، و بدين طريق ادامه ميداد تا خورشيد طلوع ميکرد.(2) امام رضا عليهالسلام خداترسترين مردم عصر خود بود و مطيعترين آنها نسبت به خداي تبارک و تعالي. مأمون، رجاء بن ابيضحاک را براي آوردن امام به خراسان به مدينه فرستاد و او از مدينه تا مرو همراه آن حضرت بود. ابوضحاک دربارهي عبادت امام رضا عليهالسلام چنين روايت ميکند: به خدا سوگند، من هرگز کسي را جديتر از اين مرد در تقوا و عبادت خداوند متعال نديدم. در همه حال به ياد او بود و ترس خدا را در دل داشت. هنگامي که وقت نماز صبح ميشد، نمازش را ميخواند و هنگامي که تمام ميشد و سلام ميداد، در جايگاهش مينشست و شروع به ستايش و حمد خدا ميکرد و ميفرمود: «الله اکبر»، «لا اله الا الله»، «اللهم صلي علي محمّد و آل محمّد»، و اين عمل را تا طلوع آفتاب تکرار ميکرد. سپس به سجدهاي طولاني ميرفت و پس از آن براي صحبت کردن با مردم به نزد آنان رفته و تا نزديک ظهر آنان را موعظه ميکرد. آنگاه بار ديگر تجديد وضو کرده و به محل نمازش برميگشت و هنگامي که خورشيد از افق ميل به پايين رفتن پيدا ميکرد، ميايستاد و شش رکعت نماز به جا مي آورد. در رکعت اول، سورهي حمد و سورهي کافرون را ميخواند و در رکعت دوم سورهي حمد و سورهي توحيد را، و در هر يک از چهار رکعت باقيمانده، سورههاي حمد و توحيد را قرائت ميکرد و پس از آن سلام ميداد. سپس قنوت را در رکعت دوم قبل از رکوع و همان سورهي توحيد را ميخواند. آنگاه اذان ميگفت و دو رکعت نماز ميخواند و سپس اقامه را به زبان ميآورد و نماز ظهرش را ميخواند و هنگامي که سلام ميداد، حمد و سپاس خداي را به جا ميآورد و «الله اکبر» و «لا اله الا الله» ميگفت و براي مدتي اين عبارت را ادامه داد. پس از تکبير و تهليل، خدا را شکر ميفرمود و ميگفت «شکراً لله» و اين ذکر را يکصد مرتبه تکرار ميفرمود. چون سرش را از سجده برميداشت، ميايستاد و شش رکعت نماز ميخواند و در هر رکعت سورههاي حمد و توحيد را قرائت ميکرد. آنگاه پس از هر دو رکعت که ميخواند، سلام ميداد و سپس در رکعت دوم قبل از رکوع و بعد از قرائت، دعاي شخصياش را در قنوت ميخواند. پس از آن اذان ميگفت و دو رکعت نماز ميخواند و در قنوت رکعت دوم خواستهي خود را به صورت دعا بيان ميکرد و هنگامي که سلام ميداد، ميايستاد و نماز عصر را به جا ميآورد و هنگامي که سلام نماز را ميداد، براي دعا در جاي خود مينشست و خداي سبحان را تسبيح و تحميد ميکرد و «الله اکبر» و «لا اله الا الله» ميگفت، سپس سجده مينمود و در دعايش به سجده بود و در حالي که سرش به زمين بود، يکصد مرتبه «شکراً لله» ميگفت. هنگامي که آفتاب غروب ميکرد، باز وضو ميساخت و اذان و اقامه ميگفت و سه رکعت نماز مغرب را به جا ميآورد. سپس در رکعت دوم، قبل از رکوع و بعد از قرائت، قنوت را ميخواند و هنگامي که سلام ميداد، جهت دعا کردن در جاي خود مينشست و خداي تعالي را تسبيح و تحميد ميکرد و «الله اکبر» «لا الا الا الله» ميگفت و اين جملات را چندين بار تکرار مينمود. سپس سجدهي شکر به جا ميآورد و سرش را برميداشت و چيزي نميگفت و ميايستاد و چهار رکعت نماز ميخواند هر رکعت را به يک سلام، آنگاه قنوت را در رکعت دوم پس از قرائت و قبل از رکوع به جا ميآورد. در رکعت اولين از چهار رکعت، سورههاي حمد و کافرون را ميخواند و در رکعت دوم، سورههاي حمد و توحيد را، و سپس سلام نماز را ميداد و مينشست و شخصاً لابه و انابه ميکرد تا وارد مغرب ميشد و پس از آن روزهاش را افطار ميکرد. آنگاه صبر ميکرد تا تقريباً يک سوم از شب بگذرد، سپس ميايستاد و چهار رکعت نماز عشاء را به جا ميآورد. در رکعت دوم نماز عشاء بعد از قرائت و پيش از رکوع در قنوت دعا ميکرد و سپس نماز را با سلام به اتمام ميرسانيد. پس از اداء نماز در جاي خود مينشست و به ذکر و تسبيح و تحميد خداي بزرگ و قادر متعال ميپرداخت و «الله اکبر» و «لا الا الا الله» ميگفت و مانند هميشه براي مدت طولاني آن را ادامه ميداد و پس از درخواست تقاضاي شخصي، سجدهي شکر به جا ميآورد و سپس به رختخواب ميرفت. در اواخر ثلث شب از خواب بيدار ميشد و خدا را حمد و ستايش مينمود و سپس «الله اکبر» و «لا اله الا الله» ميگفت و از خدا ميطلبيد که او را ببخشد و مورد رحمت خود قرارش دهد. پس از ذکر خدا، دندانهايش را مسواک ميکرد و بعد وضو ميگرفت و ميايستاد و نماز شب را به جاي ميآورد. او هشت رکعت نماز ميخواند و هر دو رکعت را به يک سلام ختم مينمود. در هر رکعت اولين نمازها، سورهي حمد را ميخواند و سورهي توحيد را سيبار تکرار مينمود؛ سپس نماز جعفر بن ابيطالب را که چهار رکعت است، ميخواند به مانند ديگر نمازها به دو سلام. در رکعت دوم، پس از قرائت و پيش از رکوع، باز هم در قنوت خود دعاهاي شخصي را از خدا درخواست ميکرد و متوجه بود که اين نماز قسمتي از نماز شب است. سپس دو رکعت بعدي را انجام ميداد و در رکعت اول سورهي حمد و سورهي ملک، و در رکعت دوم سورهي حمد و سورهي انسان (دهر) را قرائت مينمود. سپس ميايستاد و دو رکعت نماز شفع را به جا ميآورد و در هر رکعت از آن سورهي حمد را يک مرتبه و سورهي توحيد را سه مرتبه ميخواند و دعاي خود را در قنوت رکعت دوم طلب مينمود و باز هم به پا ميخاست و نماز وتر را که يک رکعت است، به جا ميآورد. در نماز وتر که آخرين رکعت نماز شب محسوب ميگردد، سورهي حمد را يک مرتبه و سورهي توحيد را سه مرتبه و سورهي فلق را يک مرتبه و سورهي ناس را يک مرتبه قرائت ميفرمود. سپس قنوتش را قبل از رکوع و بعد از قرائت به جا ميآورد و در دعاي شخصي خويش در قنوت ميخواند: خدايا بر محمّد و خاندان او درود فرست و ما را به سوي او راهنمايي فرما که تو او را هدايت کردهاي، و ما را به خاطر او شايسته گردان که تو او را نيکو گردانيدهاي، و به حق او به ما نظر فرما که تو بر او نظر افکندهاي. آنچه را به ما بخشيدهاي، برکت ده و ما را از شر آنچه مقرر کردهاي محفوظ فرما، زيرا تو مقرر ميکني و هيچ کس عليه تو حکم نميکند. به يقين آن کس را که تو همراهي کني، پست و خوار نميشود و هر کس که دشمن تو باشد، بلندي مرتبه و مقام نيابد. سپس هفتاد مرتبه ميگفت: «استغفر الله ربي و اتوب اليه»، و نماز را به اتمام ميرسانيد و مدتي دراز انابه و درخواست ميکرد. وقتي که صبح طالع ميشد، ميايستاد و دو رکعت نماز به جا ميآورد. در رکعت اول سورههاي حمد و کافرون، و در رکعت دوم سورههاي حمد و توحيد را ميخواند و چون فجر طلوع ميکرد، اذان و اقامه ميگفت و دو رکعت نماز صبح را به جا ميآورد. هنگامي که سلام نماز را ميداد، مينشست و لابه ميکرد و اين کار را تا طلوع خورشيد ادامه ميداد و پس از اتمام نماز، سجدهي شکر را به جا ميآورد.(3)اين روايت به تفضيل آشکار ميکند که امام رضا عليهالسلام به مراتب نمازگزاري بيشتر از نمازگزار در حد وظيفه بود با آن سورههايي از قرآن کريم که در نمازهاي خود ميخواند و آن لابه کردنهاي بعد از نمازش. و اين بدان معني است که او هميشه مشغول عبادت خداي متعال بود و عشق خدا بر قلب عطوف و مهربانش تسلط داشت به اندازهاي که يکي از صفات او مهرباني بود تا جايي که «امام الرئوف» لقب گرفت. ----------------------------------------پي نوشت:1ـ ذاريات / 17. 2ـ الاتحاف بحب الاشراف، ص 59. 3ـ بحارالانوار، ج 12، صص 26 و 27. بخش حريم رضوي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 619]