دنياي خاكستري مردان و زنان مجرد

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: دنياي خاكستري مردان و زنان مجرد

‏امروزه تعداد مردان و زناني كه به هر دليل ازدواج نكرده يا در ازدواج شكست خورده و تنها زندگي مي‌كنند رو به فزوني است، گويا حس و حال ازدواج زماني نسبتا مشخص دارد و چون اين زمان سپري شود فرد به زندگي مجردي خو مي‌گيرد و در مقابل توصيه‌ها براي تاهل از خود مقاومت نشان مي‌دهد، چنين وضعيتي در مردان از شيوع بالاتري برخوردار است و اغلب اينگونه مردان موقعيت‌هاي متعدد ازدواج را فرو مي‌گذارند و هيچ فعاليتي در جهت خاتمه تنهايي خود نمي‌كنند. ‏

در اينكه مسير اصلي زندگي انسان در همه جوامع ازدواج است و تجرد تا كهنسالي و مرگ يك استثناء و در بعضي از جوامع يك ناهنجاري محسوب مي‌شود ترديد نيست ولي استثناء يا ناهنجار بودن آن نمي‌تواند دليلي بر چشم بستن برآن باشد و از بررسي ابعاد آن كه به هرحال افزايش يافته و كم‌كم در اجتماع اثر مي‌گذارد، غفلت صورت گيرد.

اينكه چرا عده‌اي از مردان و زنان ازدواج نمي‌كنند يا اگر در ازدواجي شكست مي‌خورند ديگر مايل به تجربه دوباره آن نيستند يك بحث است و اينكه اينان چگونه زندگي مي‌كنند، معمولا چه اخلاق و رفتاري دارند و نيازها و مشكلاتشان چيست بحث ديگري است. ‏

درست است كه تنهايي و تجرد سخت و گاهي غير قابل تحمل است، اما تنهايي هم براي خود دنيايي دارد وگاهي آرامشي مي‌آورد كه لمس كنندگان آن حاضر به معاوضه‌اش با دنياي پر از افت و خيز و شلوغ تاهل نمي‌شوند. آنها از غم آينده فرزندان محرومند و در واقع در حال حاضر زندگي مي‌كنند.

اگر نبود كه انسان از تنهايي در دوران پيري هراس بيشتري دارد و اگر امكان برطرف كردن بي‌دغدغه برخي از نيازهاي مقطعي‌اي فراهم بود هر آينه كاهلي در ازدواج بسياري را فرامي‌گرفت و كاهش آمار عروسي‌ها روند صعودي بيشتري پيدا مي‌كرد.

در واقع امروز بسياري از متاهلين چون در گيرودار مشكلات روزمره زندگي و فرزندداري و همسرپروري كم مي‌آورند و نفس‌هاشان به شماره مي‌افتد مشوق تجرد مي‌شوند يا لااقل از اجبار جوانان به ازدواج سر باز مي‌زنند.

در اين ميان ابزار مدرن ارتباطي كه لوازم و اثرات خاص خود را دارند از راه رسيده‌اند و نيازهاي سنتي را به چالش جدي گرفتار كرده‌اند. به نظر مي‌رسد ديگر زمان بي‌اعتنايي و پاك‌كردن صورت مسأله پير پسران و پير دختران گذشته است.

تعداد آنها بيش از آن است كه جامعه‌شناسان و جمعيت‌شناسان و روانشناسان به عنوان موردي خاص نظري افكنند و عبور كنند و همچنان فقط به علت‌ها و مشكلات مانع‌ساز ازدواج بپردازند.

هر چند ما در بسياري از زمينه‌ها با فقر آمار مواجه هستيم ولي همين آمار‌ها ي جسته و گريخته هم نشان مي‌دهند كه جمعيت قابل ملاحظه‌اي از جامعه مايا اصلا ازدواج نكرده يا مطلقه هستند يا همسر خود را از دست داده مجردي را به عنوان نوعي از زندگي انتخاب كرده‌اند چنانچه رئيس مجتمع قضايي شماره دو خانواده دي ماه سال 88 در همايشي كه در مركز همايش‌هاي مجمع تشخيص مصلحت نظام برگزار شده بود آمار زنان مطلقه را 6 ميليون نفر اعلام كرد. به گزارش آخرين نيوز بيش از 6 ميليون زن مطلقه و يك ميليون پير دختر بالاي 35 سال در ايران وجود دارند.

سازمان ملي جوانان در سال 89 اعلام كرده است كل جمعيت هرگز ازدواج نكرده كشور 23 ميليون و 500 هزار و 836 نفر است كه از اين تعداد 13 ميليون و 130 هزار و 970 نفر را مردان و 10 ميليون و 365 هزار و 893 نفر را زنان ازدواج نكرده تشكيل مي‌دهند. (البته اين آمار شامل همه كساني مي‌شود كه هنوز ازدواج نكرده‌اند و بديهي است كه تعداد زيادي از آنها ازدواج خواهند كرد)‏

در حالي مقدم تعداد پيردختران و مطلقه‌هاي كشور را به صورت مبهم و كلي اعلام كرد اما بررسي مهر نشان مي‌دهد كه بيش از يك ميليون پير دختر اصلا ازدواج نكرده در ايران زندگي مي‌كنند كه از مرز 35 سالگي گذشته‌اند. با اينحال برخي منابع غيرموثق شمار اين افراد را تا سه ميليون نفر تخمين زده‌اند. ‏

بررسي آمار‌هاي مركز آمار ايران حاكي از اين است كه ميزان دختران هرگز ازدواج نكرده داراي تحصيلات متوسطه از 26درصد در سال 75 به 42درصد در سال 85 رسيده است. نگاهي به اين آمار نشان مي‌دهد كه بالا رفتن سطح تحصيلات باعث تجرد در زنان كشور شده است و موجب‌شده تا دختران كمتر به ازدواج تن دهند. ‏

سايت حوزه هم در اين زمينه مي‌نويسد:بر اساس نتايج حاصل از نظرخواهي «همايش ملي ارزش‌ها و نگرش‌هاي جوانان» كه توسط سازمان ملي جوانان برگزار شد، در حالي كه بيشتر مسئولان ازدواج را از جمله مسائل اولويت‌دار در نظر مي‌گيرند، تنها 3/5 درصد پاسخ‌دهندگان نظرسنجي، ازدواج را به عنوان هدف مهم خود در زندگي تلقي مي‌كنند.

يعني «ازدواج» در نگرش جوانان پس از اشتغال، تحصيل، مسائل مالي، افزايش مهارت، رسيدن به مقام و خدمت به مردم، در اولويت هفتم قرار داشته و فقط 4/4 درصد از پاسخ‌دهندگان از ازدواج به عنوان نگراني عمده خود ياد مي‌كنند. اين سايت در بخش ديگري از گزارش خود مي‌نويسد:‏

از آنجا كه ازدواج امري طبيعي، مشروع و منطقي در تمامي زمان‌ها و در همه جوامع بشري تلقي مي‌شود، خواه ناخواه زناني كه در سنين ازدواج قرار دارند، اما مجرد مانده‌اند، در وضعي نامعقول و غيرعادي به نظر مي‌رسند.

اين در حالي است كه تجرد زنان و دختران جوان اينك به مسئله‌اي جهاني تبديل شده است. برخي از مشكلات و مسائل اين دسته از زنان در اغلب كشورها همگون و يكسان است اما بخش ديگري از آن خاص فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها، قوميت‌ها، اديان و مذاهب مختلف، سنت‌هاي خاص، ارزش‌ها و سازه‌هاي مرسوم جوامع گوناگون است. دكتر انور صمدي‌راد، استاد دانشگاه و آسيب‌شناس با اشاره به پژوهش خود بر 544 نفر از زناني كه هرگز ازدواج نكرده و در گروه سني بين 28 تا 55 سال قرار دارند مي‌گويد: برخلاف آنچه در ابتدا به نظر مي‌رسد، ازدواج نكردن و نداشتن همسر، مشكل بزرگ و اساسي اغلب دختران مجرد نيست چرا كه 5/52 درصد دختران مجرد با اين مطلب كه نداشتن همسر، بزرگ‌ترين مشكل آنان است مخالف يا بسيار مخالف بوده، 34 درصد آنان وابستگي به خانواده پدري و نداشتن استقلال مالي يا درآمد شخصي را مهم‌ترين مشكل خود مي‌دانند.

وي در ادامه با بيان اينكه 5/50 درصد دختران معتقدند براي ازدواج كردن يك دختر هيچ وقت دير نيست ادامه مي‌دهد: اين در حالي است كه 70 درصد دختران ازدواج را يك امر ضروري دانسته و 5/49 درصد بيان كرده‌اند براي ازدواج دختران سن و يا محدوده سني مشخصي وجود دارد كه نبايد از آن بگذرد.

اين استاد دانشگاه بيان مي‌كند: 80 درصد دختران تهراني معتقدند امكان زندگي بدون دغدغه خاطر و نگراني براي دختران مجرد در جامعه ما وجود ندارد، در مقابل 70 درصد ديگر به رغم داشتن سني بيش از 28 سال تمايل به جدا شدن از خانواده و زندگي مستقل را ندارند. ‏

جامعه‌شناسان از مهم‌ترين دلايل عدم ازدواج جوانان به ويژه دختران در جوامع در حال گذار (در حال توسعه) را دگرگوني باورهاي اجتماعي و وضع زندگي در ميان اين قشر مي‌دانند. جوانان امروز با ارتباطات گسترده‌اي كه از راه اينترنت، ماهواره و. . . دارند، به مؤلفه‌هاي يك زندگي ايده‌آل مي‌انديشند و قصد تجربه فضاها و دنياهاي جديدي را دارند. آنها متأسفانه ازدواج را تا حد زيادي مانع دستيابي بر اين موضوع مي‌دانند. ‏

دكتر مصطفي اكبريان، جامعه شناس، دو عامل مهم را در بالا رفتن سن ازدواج دختران مؤثر مي‌داند. به اعتقاد وي، عامل اوّل به نگرش و طرز تفكر دختران امروز با همتايان آنان در دهه گذشته برمي‌گردد كه دگرگوني اساسي يافته است. آنان خواسته‌ها و عواملي را مد نظر قرار مي‌دهند كه در نگاه دختران ديروز ارزش محسوب نمي‌شد. ‏

عامل دوم به اوضاع اقتصادي جامعه برمي گردد. تورم اقتصادي حاكم بر جامعه و خواسته‌هايي كه زنان از مردان دارند باعث مي‌شود پسران از ازدواج سر باز زنند، در اين اوضاع دختران وارد بازار كار مي‌شوند تا سربار خانواده نباشند. مسلما وقتي سن ازدواج بالا مي‌رود امكان تجرد هميشگي هم بيشتر مي‌شود. ‏

از سوي ديگر به گفته دكتر مجتبي آقايي، روانشناس، تأثير غيرمستقيم افزايش آمار طلاق، بر بي‌رغبتي جوانان به ازدواج تا حدي است كه در پژوهشي دانشجويي در باره دلايل ازدواج نكردن دختران و پسران در سن ازدواج، 73 درصد از جامعه 500 نفره آماري به ترس از بروز اختلاف‌هاي خانوادگي، در نتيجه طلاق اشاره كرده‌اند. ‏

نتايج تحقيقي كه درباره مشكلات دختران و زنان مجرد بالاي 28 سال در تهران انجام شده نشان مي‌دهد زنان و دختران بدون همسر و مجرد جامعه از «نبود امنيت خاطر» كافي در زندگي، محل كار و تحصيل رنج مي‌برند. ‏

دكتر انور صمدي، عضو هيأت علمي دانشگاه علامه طباطبايي كه اين تحقيق را انجام داده است مي‌گويد: اين پژوهش ميان دختران و زنان 28 تا 55 ساله مجرد و بدون همسر ساكن 22 منطقه تهران صورت گرفته است. ‏

به گفته وي، رفتار نابهنجار برخي مردان نسبت به دختران و زنان مجرد بيست و هشت ساله يا بالاتر، باعث آزار روحي و سلب اعتماد و امنيت رواني آنان و خانواده‌هايشان شده است. وي از جمله اين رفتارها به تحقير رفتاري يا زباني (متلك) توسط مردان اشاره دارد. ‏

از جمله يافته‌هاي پژوهش آن است كه زنان مطلقه بيش از زنان بيوه از پيامدهاي منفي زندگي بدون همسر احساس ناراحتي و عذاب مي‌كنند. به بيان وي، علت اين برآيند مي‌تواند نگرش منفي جامعه، خانواده و اطرافيان به زنان مطلقه باشد، يا اينكه زنان بيوه از مقبوليت بيشتري در جامعه برخوردارند. اين باور اجتماعي باعث مي‌شود زنان بايد با زندگي نابهنجار ناشي از ازدواج بسازند يا پس از طلاق زندگي سختي را دنبال كنند. ‏

اين پژوهش بين سه گروه «دختران ازدواج نكرده بالاي 28 سال»، «زنان مطلقه» و «زنان بيوه» انجام گرفته است. به اعتقاد دكتر صمدي، بي‌همسري زنان، برابر با مشكلاتي براي آنان است. ‏

وي خاطرنشان مي‌سازد: انواع مشكلات مانند تبعيض و نابرابري، تعصب و دخالت اطرافيان، احساس ناخوشايندي را در بيشتر زنان مجرد ايجاد مي‌كند؛ سايه اين نگرش همواره بر سرِ اين زنان است.

به گفته اين پژوهشگر، اماكن عمومي از خيابان‌ها و مراكز خريد تا محيط‌هاي كاري و ادارات، نيز مراكز تفريحي و... براي زنان مجرد كمتر امن است، چنان كه انواع مزاحمت‌ها، متلك‌ها و كنايه‌ها، تبعيض‌ها و تنگ نظري‌ها مانع آرامش و آسايش زنان مجرد است. ‏

اين استاد دانشگاه زنان مجرد را به مراتب بيش از زنان متأهل، قرباني بدگماني‌ها، تعصبات و قيد و بندهاي اجتماعي مي‌داند و تصريح مي‌كند: وجود آموزه‌هاي غلط و متعصبانه در خانواده‌ها و اغلب نزد مردان جامعه و پايين بودن سطح فكري خانواده‌ها موجب مي‌شود اين دسته از زنان تاوان كوته‌فكري‌هاي افراد را بپردازند. متأسفانه نهادهاي فرهنگي يا تشكيلات مشخصي براي رويارويي با اين مفاسد احساس مسئوليت نمي‌كنند. ‏

اين پژوهش همچنين نشان مي‌دهد زنان مجردي كه درآمد شخصي دارند، با وجود به كارگيري محدويت‌ها توسط خانواده، از روابط مستقل‌تري برخوردارند. اين سايت در بخش ديگري از گزارش خود مي‌نويسد: نتايج آمار مراكز بهداشت دانشگاه‌هاي علوم پزشكي در سال 1378، بيانگر ابتلاي 9/14 درصد مردان و 9/25 درصد زنان به يكي از انواع ناهنجاري‌هاي رواني (نشانه‌هاي اضطراب، اختلال عملكرد اجتماعي، افسردگي، عقب‌ماندگي ذهني، صرع و اختلالات سايكوتيك) است كه از اين ميان 1/5 درصد از جمعيت، مجرد و 6/13 درصد جمعيت متأهل هستند. در زمينه ظهور مدرنيسم و تاثير آن بر مجرد ماندن برخي از مردان و زنان سعيد مدني، جامعه شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعي مي‌گويد: اگر از جهت اجتماعي اين موضوع را بررسي كنيم بايد گفت عرف و فرم‌هاي گذشته در مورد ازدواج تغييرات مهم و اساسي كرده است. پيشتر ازدواج يك الزام بود و عدم آن نقطه ضعف به حساب مي‌آمد. امروزه اين هنجار مورد سؤال قرار گرفته و قدرت هنجارسازي را از دست داده، نوعي همسان‌سازي و يكسان‌سازي در گروه‌هاي جوان موجب شده رعايت ارزش‌ها و هنجارهاي جديد، بيشتر از ارزش‌هاي قديم مورد توجه آنان قرار گيرد. در گروه‌هاي سني جوان، اختيار تأهل و ايجاد زندگي مشترك، از برنامه‌هاي در اولويت محسوب نمي‌شود، اين وضع حاصل تغييرات ارزشي در نسل‌ها است و مي‌توان نتيجه گرفت يكي از آثار شكاف نسل‌ها بي‌انگيزگي جوانان براي ازدواج است. ‏

به گفته وي، از سوي ديگر، مجموعه اوضاع كشور موجب شده مهارت برقراري ارتباط سالم يا مهارت‌هاي زندگي در گروه‌هاي سني جوانان كاهش پيدا كند. از نگاه ديگر، دختران بسياري به خاطر نداشتن خانواده‌اي برون‌گرا و معاشرتي يا وجود خانواده گسسته و پريشان و... فرصت معاشرت و آشنايي سالم با جنس مخالف را ندارند، چنان كه هيچ سازمان، مركز يا نهادي كه زمينه معاشرت را براي آنان فراهم كند در دسترس قرار ندارد. نتيجه آنكه به رغم تمايل و آمادگي شخصي بايد همچنان مجرد باقي بماند. ‏

اكرم اميني، روانشناس اعتقاد دارد بي‌انصافي است كه فقط دختران و پسرهاي مجرد را مقصر بدانيم و بگوييم مسئوليت‌پذير نيستند يا از سختي‌هاي زندگي مشترك مي‌هراسند، چرا كه آنان به دليل سازوكار غلط و آفت‌زده جامعه در حال گذار ما مجرد مانده‌اند. ‏

جامعه‌شناسان بر اين نكته تأكيد دارند كه تغيير و تحولات در جامعه ما چنان با سرعت و غير قابل پيش‌بيني انجام شد كه برخي از ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها جاي خود را عوض كردند. اما وضعيت سلامت جسمي مردان و زنان مجرد چگونه است؟ سايت بهداشت لازمه زندگي در اين زمينه مي‌نويسد: ارتباط بين ازدواج و طول عمر بسيار پيچيده‌تر از آن است كه معمولا تصور مي‌شود.

آشكار است كه نمي‌توان طول عمر بيشتر مردان متاهل را فقط با خاصيت حفاظتي و ايمني‌بخشي در مقابل بيماري‌ها يا انتخاب ازدواج به خاطر بهبود سلامتي دانست. آنچه يافته‌‌هاي اين تحقيقات براي بار اول به اثبات رساند اين بود كه وضعيت سلامت مردان روي انتخاب‌هاي ازدواج تاثيرگذار است، اما نه در آن حالت كه نظريه انتخاب مثبت را تاييد كند. از آنجا كه سلامتي بالا فرد را براي ازدواج سست مي‌كند و بيماري و ضعف سلامت فرد را به ازدواج ترغيب مي‌كند، ارتباط بين ازدواج و سلامتي را مي‌توان در عادت‌ها و اولويت‌هاي شخصي مشاهده كرد كه باعث ارتقاي ازدواج و سلامتي مي‌شوند.

علاوه بر اين، شواهد نشان مي‌دهند با اين‌كه وضعيت تاهل بر مرگ و مير تاثيرگذار است عوامل تعيين‌كننده اين تاثير هميشه مشخص نيستند. مرداني كه در سنين پيري مطلقه شده‌اند اين مساله باعث شده كه سلامتي كمتر و عمر كوتاه‌تري داشته باشند. آن مرداني كه هيچ‌وقت ازدواج نكرده‌اند با اين‌كه وضعيت سلامتي‌شان با افراد متاهل تفاوتي نمي‌كند، اما عمر كوتاه‌تري نسبت به آنها دارند.

بنابراين در حالي كه سلامت مردان متاهل مي‌تواند توجيهي براي طول عمر بيشتر آنها باشد، اما هنوز نياز به تحقيقات بيشتري است. در رويكردي ديگر ايسنا در گزارشي مي‌نويسد: ناظر سلامت مردان‌ هاروارد در گزارشي اعلام كرد كه تنهايي، افسردگي و انزواي اجتماعي باعث مي‌شود مردان بيوه، مجرد و مرداني كه از همسران خود جدا شده‌‌اند با سرعت بيشتري نسبت به مردان متاهل به استقبال مرگ بروند. ‏

بر اساس اين گزارش، تحقيقي كه روي 127 هزار و 545 مرد بالغ آمريكايي انجام گرفته نشان داده است كه مردان متاهل بيشتر از مردان تنها و بدون همسر عمر مي‌كنند و به علاوه مرداني كه پس از 25 سالگي ازدواج مي‌كنند در مقايسه با مرداني كه قبل از 25 سالگي متاهل مي‌شوند، بيشتر از سلامتي برخوردار هستند.

به هر حال در اين گزارش تلاشي صورت گرفت كه يك مسأله از زاويه‌اي ديگر اولا طرح شود و دوم اينكه وجود يك پديده به رسميت شناخته شده برايش راه‌حل‌هايي جستجو شود، پديده مردان و زنان مجرد در جامعه ما (هر تعداد كه باشند) بايد مورد شناسايي قرار گيرد و راه‌هاي درك و همزيستي مفيد و بدون جنبه‌هاي منفي به جامعه آموزش داده شود.

بله بهترآن است كه افراد در سنين مناسب بهترين و موفق‌ترين ازدواج‌ها را داشته باشند ولي محروميت از اين امر نبايد باعث شود كه رنجي بر دنياي تنهايي مجردها افزوده شود و آدم‌هاي جاهل با ديدي منفي و حتي سرزنش‌آميز با آنان برخورد كنند، بسياري از پيرپسران و پيردختران چنان پله‌هاي ترقي را پيموده و موقعيت‌هاي عالي كسب كرده‌اند كه بسياري از متاهلين از آن باز مانده‌اند.

در اين دنياي پر غوغا هيچ چيز مطلق نيست و هيچ‌كس در هر موقعيت متاهل باشد يا مجرد، سالم باشد يا بيمار، فقير باشد يا غني تضميني براي پيشرفت صددرصدي دريافت نكرده است مگر اينكه تلاش كند و عقلانيت به خرج دهد. ‏

يکشنبه|ا|25|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 293]