نويسنده: ابراهيم عبداللهي انقلاب فرهنگي در جمهوري اسلامي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: ابراهيم عبداللهي انقلاب فرهنگي در جمهوري اسلامي
خبرگزاري فارس: انقلاب فرهنگي از مهجورترين و ناشناخته ترين برهه هاي زماني براي مردم مي باشد حتي براي برخي يافتن يك وقايع نگاري ساده مطمئن و بدون اعمال نظر شخصي را درباره اين حادثه سخت مي كند.
روزها و هفته ها پس از انقلاب يك خلاء آشكار در بين گروه هاي سياسي وقت به وجود آمد نيروهايي كه براي راهپيمايي و مخالفت با حكومت شاهنشاهي دوش به دوش هم حركت مي كردند با از دست رفتن هدف مشترك در روزهاي پس از انقلاب براي اداره دست آوردهاي انقلاب سهم خواهي مي كردند. (اين گروه ها با فراموش كردن اينكه اين حادثه نه كودتايي چند روزه بلكه انقلابي مردمي بود كه بايد خود مردم در باره آن تصميم مي گرفتند بر مواضع خود پاي فشاري مي كردند) اين اختلاف ها بيشترين تاثير خود را در دانشگاه به نمايش گذاشت اين اختلاف و حوادث در سال هاي بعد دليل اصلي شكل گيري انقلاب فرهنگي در دانشگاه ها شد. ديدگاه آموزش در برخي كشور هاي در حال توسعه در ان روزگار مانند هند بر اين بود كه بايد آموزش عالي در يك كشور بومي شود يعني بنا به نياز هاي جامعه اقدام به آموزش دادن شود و در ايران علاوه بر اين ديدگاه اسلامي كردن آموزش ها نيز مطرح بود كه براي پاسخ به اين نياز ها هم محيطي آرام تر از محيط آن روزها و زماني بيشتر از زمان هاي پيشنهادي نياز بود.

اما در زمينه برخورد هاي فيزيكي و اغتشاشات هم آنگونه كه در سطرهاي بعد به آن اشاره خواهد شد اوضاع به گونه اي پيش رفت كه تنها اقدامي با قيد انقلابي بودن مي توانست اوضاع را نسبتاً آرام كند.

با تمام اين تفاصيل انقلاب فرهنگي از مهجورترين و ناشناخته ترين برهه هاي زماني براي مردم مي باشد حتي براي برخي (از جمله خود بنده) يافتن يك وقايع نگاري ساده مطمئن و بدون اعمال نظر شخصي را درباره اين حادثه سخت مي كند. شايد يكي از دلايل عمده اين باشد كه در عصر حاضر برخي دست اندركاران فرهنگي آن روزها هر گونه حمايت و يا جانبداري خود را از انقلاب فرهنگي و يا عقايدي كه خود در آن روز ها بر پايفشاري مي كردندرا به منزله ايستادگي و مخالفت با جريان دانشگاهي دانسته و از آن اجتناب مي ورزند و برخي بر حدت آن افزوده آن را انكار مي كنند و برخي نيز سعي در تلطيف ماجرا دارند.

در اين مجال كوتاه سعي شده است ابتدا برخي از محورهاي انديشه امام خميني (ره) در مورد آموزش عالي در كشور و نوع تغييرات كه بعدها سعي شد در عملكرد انقلاب فرهنگي به آن عمل شود برشمريم و در ادامه حوادث آن روزها از اوائل انقلاب اسلامي تا زمان صدور فرمان انقلاب فرهنگي بپردازيم.

محورهاي تربيتي و آموزشي از نگاه امام خميني:
"با وابستگي فرهنگي امكان استقلال در ساير ابعاد امكان پذير نيست".
در اين محورها سعي شده بيشتر بر اساس ايراد سخنراني هاي سالهاي 60-57 باشد كه قرابت بيشتري با مسئله احساس شود.
امام خميني دانشگاهيان را مديران آينده مي دانست و با معرفي كردن دانشگاه به عنوان مركز سعادت و شقاوت يك ملت محورهاي گوناگون را براي اصلاح دانشگاهها نام مي برد كه به برخي از آنان تيتر وار اشاره مي كنيم(در اين تيتر ها سعي در شبيه بودن و يا استفاده از عين عبارت بوده است.)

1- پرهيز از تربيت خارجي و نجات از غربزدگي
2- معلم هاي متعهد عامل تربيت نسل آينده و تصفيه دانشگاه از عوامل غربزده
3- تربيت موافق زمان
4- سياسي باز آوردن نسل آينده و مطلع كردن آنان از مسائل روز
5- اعتماد به نفس دادن به آنان و استقلال نفساني
6- ورود بانوان به عرصه تربيت و تعليم
7- نفي مدرك گرايي و تربيت مردمي دانشجويان , بر خلاف روشنفكران كه در ادوار گذشته بر سر الفاظ و ايدئولوژي هايي كه تنها خودشان (فضاي دور از مردم) مي فهميدند جنگ زرگري به راه مي انداختند.
8- دانشگاه را به صورتي در نيارند كه اشخاصي كه از آنها خارج مي شوند به درد همان خارجي ها بخورند.
9- وحدت حوزه و دانشگاه: كه در اين مورد به سخنان امام مراجعه مي كنيم كه زيبا ترين نصايح را به اين دو قشر به عنوان دو قشر نخبه و روشنفكر مي نمايند.
بين اين دو قشر جدايي انداختند به طوري كه روحانيون بدبين بودند به دانشگاهها و دانشگاهها بدبين بودند به روحانيون و اين نقشه اي بود براي اينكه اين قشر هاي موثر را از هم جدا كنند و همه را از ملت جدا كنند تا بتوانند اينها كاري انجام بدهند و انها بهره برداري خودشان را از اين كشور بكنند

عزيزان دانشگاهي من و عزيزان فيضيه من آگاه باشيد دشمنان درصدند بين شما تفرقه بيندازند و توجه داشته باشيد كه اگر دانشگاه و فيضيه اصلاح شود كشور شما استقلال خودش را بيمه مي كند.

ريشه ها و انقلاب فرهنگي:
خيلي زود بعد از انقلاب دانشگاه با توجه به نيروي بالقوه اي كه در جريان انقلاب نشان داده بود تبديل به كانون توجهي براي بسياري از گروه هاي سياسي و دولت شد. و اولين حركت ها و انتصابات آغاز گرديد.
اولين انتصاب توسط مهندس بازرگان انجام گرفت تعيين دكتر محمد ملكي به همراهي سه تن ديگر براي سرپرست دانشگاه تهران.
دو هفته بعد از انتصاب سرپرست موقت دانشگاه تهران حكومت وزارت فرهنگ و همراه با وزارت علوم و آموزش عالي را ادغام كرده و در 57/12/27وزارت فرهنگ و آموزش عالي را تشكيل داد.
شايد تشريح وضعيت از زبان ملكي گوياي وضعيت آموزش و پرورش آن روزها باشد. وي از اوضاع به نام اوضاع استثنايي ياد مي كند و مي گويد كه دانشگاه محل آموزش دوسازمان مجاهدين و فداييان خلق بوده كه يكي در دانشگده علوم و ديگري در دانشكده فني آموزش نظامي مي دادند. وجود تانكهاي نظامي در محوطه دانشگاه و استفاده از مسجد دانشگاه به عنوان انبار تسليحات به غنيمت گرفته شده عملاً فضاي علمي دانشگاه ها را به حالت تعطيلي در آورده بودند اما در همين دوره هم امام تاكيد فراوان بر تشكيل كلاس ها دارند.

در دوره نخستين تصفيه كه هدف اصلي آن اخراج رژيم سابق بود اساتيدي كه به ارتباط با رژيم اشتهار داشتند و يا اساتيدي كه در ليست به دست آمده از ساواك بودند از دانشگاه ها تصفيه شدند. مسئوليت اين نقشه ها باشوراي تزكيه بود.

شوراي هماهنگي:
در تاريخ 57/11/27سازمان ملي دانشگاهيان طرحي براي اداره دانشگاهي ها ارائه داد كه مي توان به نوعي آن را تقسيم كننده قدرت اداره دانشگاه ميان اساتيد، كارمندان دانشگاه و دانشجويان ياد كرد. البته اداره دانشگاه ها به وسيله اين طرح هم به دليل جو پر تنش و اختلاف دانشگاه ها عملا ممكن نبود و حتي اين رودررويي هاي نا متوازن بين اساتيد، دانشجويان و كارمندان باعث تجاوز از صلاحيت ها ميشد.

استقلال دانشگاهها:
پس از ناكارآمد شناخته شدن شوراي هماهنگي گروهي از اساتيد و حقوقدانان و نمايندگان دانشگاهها مامور تدوين عنوان رابطه قانوني استقلال دانشگاه ها و موسسات آموزش شدند اين طرح در 22/5/1358 براي وزارت فرهنگ و آموزش عالي فرستاده شد كه در آن وقت دكتر علي شريعتمداري در راس آن بود.
طرح لايحه استقلال دانشگاه ها از سوي سازمان دانشگاهيان به شدت مورد حمايت بود اما به علت مخالفت حكومت در سياستهاي عملي اش طرح اجرا نشد. اين طرح عملاً دانشگاه ها را به صورت جزاير مستقلي در مي آورد كه بعد ها ممكن بود تبديل به مركز انتشار تفكرات غربي شده در مقابل جريان حاكميت بايستند.

رژيم سابق سرمايه گذاري فراواني در دانشگاه ها كرده بود تا بتواند از آنها به عنوان يك پايگاه فكري در راه رسيدن به اهدافش استفاده كند. اما فرو ريخته شدن رژيم باعث شد، امكانات دانشگاهي رژيم كه در سابق از آن براي مشروعت بخشيدن به خود استفاده مي كرد بيكار بمانند. واز سوي ديگر فاصله دانشگاه هااز مردم و ايدئولوژيك آنان باعث مي شد، اين محيط بالقوه ترين محيط براي رشد هر نوع تفكري وايجاد بستر مناسب براي آن تفكر در آينده نيز باشد.

گروههاي سياسي در اين دوره براي جذب دانشجويان از ورزش هاي گروهي تا كمك هاي بلا عوض را در رئوس برنامه خود قرار داده بودند.

تقسيم دانشگاهها به فضاهايي كه در اختيار گروه ها بود باعث فاصله گرفتن دانشگاه از محيط آموزشي و فرهنگي به عنوان راهبرد اصلي و تبديل شدن ان به محل برخورد ايدئو لوژي هاي غربي و شرقي (جنگ سردي) و اسلامي انقلابي بود تعبير امام خميني از دانشگاه ها به عنوان اتاق جنگ شايد مناسبترين وصف اوضاع آن روز دانشگاه هاي كشور بوده است يكي از عواملي كه بيش از پيش نگاه مسولان را معطوف به دانشگاه كرد اغتشاشهايي بود كه هر چند يك بار جاهاي مختلف تهران، كردستان، خوزستان، گنبد تركمن صحرا و سيستان و بلوچستان و.. صورت مي گرفت محور اغتشاشات شعارهاي مختلفي از ايجاد خلق گرفته تا حقوق كارگران بود كه در اين ماجراها گروهك ها نقش عمده اي ايفا مي كردند. و اين ايفاي نقش را مديون نفوذ خود در دانشگاه ها بودند.

"فعاليت هاي انها در دانشگاه ها زياد درد سر آفرين براي انقلاب نبود اما فعاليت هايي كه از سوي اين دانشجويان در نهاد هاي ديگر جامعه مي شد مثلاً در دبيرستان كارخانجات، مطبوعات و در ميان اقليت هاي قومي در كردستان، خوزستان، تركمن صحرا و بلوچستان – واقعاً درد سر آفرين شده بود. "

نتيجه تمام وقايعي كه در دانشگاه اتفاق افتاد وقايعي كه دانشگا هيان باعث آن بودند و نوع نگرش غير ديني برخي از انان، يك پرسش اساسي را مطرح ساخت كه يكي از پايه هاي اصلي انقلاب فرهنگي بود كه آيا در دوره پس از انقلاب اسلامي هم بايد روند آموزش همان روند آموزشي رژيم سابق همان منابع درسي و همان سيستم اساتيد به جاي مانده از رژيم باشد و ايا در اين دوره هم همان خروجي هاي قبلي را نخواهد داشت ؟

يكي از اولين حركت هاي دانشجويان در سال 58-59 در دانشكده اقتصاد دانشگاه بهشتي به منظور تشكيل دانشكده اسلامي صورت گرفت كه علي رغم حسن ظني كه در اين مورد داشتند شايد در ان سالها تنها طرح صورت مسئله اي ديگر بيش نبود اين طرح نيز با مقاومت و مخالفت از جانب روساي دانشگاه ها و به دليل عدم مانوس بودن با سيستم دانشگاهي آن روز ها به مرحله فراموشي سپرده شد.

در اين سالها پس از آن كه تحركات جدي كه از سوي تفكرات غربي و شرقي در ارائه طرح هاي رنگارنگ براي اداره دانشگاهها از استقلال دانشگاه تا... ويا حتي ماركيست ها هم كه خواستار تصفيه و اصلاح دانشگاه به سبك خود از امپرياليزم غربي بودند مسئولان انقلابي سعي در متمركز كردن نيروها براي ارائه طرحي جامع داشتند كه نمونه آن دعوت شهيد بهشتي از دانشجويان مسلمان براي ارائه طرحي جامع بود.

مهمترين واقعه اي كه همه را به جنبش وادار كرد پيام نوروزي امام در اين روز ها بود.

پيام نوروزي امام خميني در اين روزها بيشتر محورهاي ذيل معطوف بود:
1- تصفيه اساتيد وابسته
2- ايجاد محيط سالم آموزشي
3 -پرهيز از ادامه روند روشنفكري قبل از انقلاب در دانشگاه ها
4- تكيه نظام اموزشي بر اسلام و نه بر مكاتب شرقي و غربي
اين پيام هادي و محرك آناني بود كه خواستار آغاز تغيير و تحولاتي به شيوه اسلامي در دانشگاه ها بود. در همان روزهاي تعطيل نوروزي دست به كار شده و پيام را به عنوان راهبرد اصلي خود تعيين كردند.
بعد از بررسي هاي اوليه مسئله چگونگي انجام انقلاب فرهنگي در مناسب ترين شكل مطرح بود كه به سه شيوه عملي بيان گرديد.

1- نظام اموزشي كنوني در دانشگاه ها پابرجابماند. و در كنار آن طرحي تدوين و هر وقت آماده شد دانشگاه ها بر اساس آن شروع به كاركنند. (تغيير تدريجي بدون توقف)
2- در كنار دانشگاه هاي موجود موسسات آموزشي انقلابي و اسلامي نظير دانشكده اسلامي در دانشگاه ملي ايجاد شود و براساس ضابطه هاي جديد استاد و دانشجو بپذيرد. (حركت موازي)
3- كليه كارهاي آموزشي دانشگاه متوقف اعلام شود و تا زماني كه طرح نظام جديد ايجاد نشود دانشگاهها شروع به كار نكنند(توقف نظام آموزشي و تعطيلي دانشگاهها)
روش اول مغاير با اصول اوليه يك حركت انقلابي بود و در ضمن تا زمان بررسي اين روش عملا در حال اجرا بود و ناكارآمدي آن اثبات شده بود.

روش دوم هم به رسميت پذيرفتن مكاتب غربي با اصول اسلامي و تفكر اصلاح دانشگاه ها مغايرت داشت. و عملا دولت به سمت انتخاب سومي مي رفت كه شايد انتخاب ان جز در شرايط بعد از انقلاب در هيچ كشوري ممكن نباشد.

براي چگونگي اجراي طرح و سازماندهي نيرو ها در حين اجراي آن سيستم اجرايي نيز طراحي شد اما در اين بازه زماني هم اتفاقاتي روي داد كه هم بر درستي طرح نسبتا صحه مي گذاشت و هم به روند آن شتاب مي داد از اتفاقات تاثير گذار ان روزها كه باعث مرزبندي هاي صريح تر شد را مي توان چهار اتفاق زير نام برد:

1 سخنراني آقاي هاشمي رفسنجاني در دانشگاه تبريز26/1/1359
سخنراني آقاي هاشمي رفسنجاني كه درباره مباني فكري اسلام و بنيادهاي انقلابي صحبت مي كردند با مخالفت دانشجويان هوادار مجاهدين و كمونيست ها قطع مي شود.
جلسه به اغتشاش كشيده شده و آقاي هاشمي جلسه را ترك مي كند اين رفتار مورد اعتراض روحانيان و مردم تبريز قرار مي گيرد دانشجويان انجمن هاي اسلامي هم با حمايت اين جو بوجود آمده شروع به تصفيه دانشگاهها نموده دانشگاه تبريز به تصرف دانشجويان انجمن اسلامي در ميآيد اين موج بعد در بيست و هشتم در دانشگاه تربيت معلم و سي ام همه دانشگاههاي تبريز به تصرف اين طيف دانشجويان در مي آيد.

2- لو رفتن طرح و عكس العمل گروههاي چپ گرا:
طرح مدت زمان كوتاهي پس از ماجراي تبريز و در حين اغتشاشات تبريز بود كه لو رفت عوامل نفوذي (وابسته به مجاهدين خلق) طرح را لو داده با اعلاميه اي كه يكي از اسناد دولتي شاهد بر مدعا ضميمه آن بود مخالفت شديد خود را با طرح اعلام كردند.

3- ماجراي آيت
يكي از ماجراهايي كه مي رفت كه باعث لوث شدن و تخريب هدف انقلاب فرهنگي شود ماجراي نوارهاي آيت مي باشد حسن آيت عضو شوراي مركزي حزب جمهوي اسلامي ايران و دبير سياسي حزب كه در اين نوارها كه باز هم با تمهيد عوامل مجاهدين تهيه شده بود به اظهار نظر هايي پيرامون اوضاع جامعه و راهبردهاي حل مشكلات پرداخته بود
كه در ان زمان سعي شد به عنوان مواضع رسمي حزب جمهوري و اهداف انقلاب فرهنگي به شمار روند كه بعذ از سوي حزب و دفتر تحكيم وحدت (انجمن هاي اسلامي) تكذيب و اعلام شد كه نظرات ايشان شخصي بوده است.

4- تعيين ضرب الاجل سه روزه:
روز شنبه 30/1/1358 شوراي انقلاب و بني صدر رئيس جمهور وقت (بني صدر در ابتدا با توجه به تمايلات حزبي اش مخالف طرح بود اما پس از اين كه ديد نمي تواند در مقابل اين موج ايستادگي كند با شعار معروف خود سوا بر موج چنان پيش رفت كه خود سمبل عملكرد محدود كردن داشگاه ها شد) با امام ديدار ميكنند و در پايان اطلاعيه اي صادر مي كنند و سه عمل را خواستار مي شوند:
الف- تخليه دانشگاه ها از عوامل و گروه هاي سياسي در 3 روز(30/ 1 تا 2/ 2 /1359)
ب- تعطيلي دانشگاه ها پس از پايان امتحانات در 14خرداد و تحويل آنها در 15 خردا د تا تهيه برنامه آموزشي مدون. پذيرش دانشجو در سال آتي بر موازين جديد خواهد بود
ج- توقف هر گونه استخدام
به دنبال مصوبه شوراي انقلاب دانشگاه تبديل به عرصه ي درگيري شديد بين دانشجويان انجمن هاي اسلامي و گروههاي سياسي كه مقاومت بيشتري به خرج ميدادند شد برخي از گروهها اقدام به تخليه دفاتر نموده اما برخي كه موثر ترين آنها هم سازمان دانشجويان پيشگام و گروه دانشجويان پيكار بودند مقاومت به خرج دادند و در گيري هايي را در سطح دانشگاههايي مانند تربيت معلم، علم صنعت، دانشگاه ملي و... باعث شدند كه با دخالت مردم، سپاه و كميته منجر به كشته شدن يك نفر و زخمي شدن بيش از سي نفر شد و پس اين ماجراها دانشگاهها تحت مديريت مجريان طرح در آمد.
دانشگاه تهران هنوز به عنوان آخرين سنگر شاهد خونين ترين درگيري ها بود كه از 5/6 صبح 1/2/59 آغاز شده و تا تاريخ 2/2/59 كه دانشگاه در اختيار نيروهاي جمهوري اسلامي قرار گرفت 5 نفر كشته و 700 نفر زخمي شدند. اين روز پايان سلسله اغتشاشاتي كه از ابتداي انقلاب تا آن روز ادامه داشت و در 30/8 اين روز هم اين دانشگاه به تصرف دانشجويان مسلمان درآمد.

در تاريخ 1/2/59 امام(ره) در سخنراني كه در جمع مردم و دانش آموزان داشتند اشاره به نكته اي داشتند كه مورد سوال بسياري از انقلابيون بعد از انقلاب پيش آمده بود و آن اينكه آيا همه علوم اعم از علوم فني و مهندسي، علوم انساني را بايد اسلامي كرد و آيا اين عملي است امام در اين سخنان مقصود از اصلاح دانشگاه ها را تبيين مي كنند.

"بعضي گمان كردند كه علوم دو قسم است: علم هندسي يكي اسلامي است يكي غير اسلامي علم فيزيك يكي اسلامي است يكي غير اسلامي... و بعضي توهم كردند كه اينها كه قائلند به اينكه بايد دانشگاهها اسلامي شود يعني علم فقه، تفسير و اصول در ان ها باشد.... اين ها اشتباهاتي است كه بعضي مي كنند يا خودشان را به اشتباه مي اندازند آنچه مي خواهيم بگوييم اين است كه دانشگاه هاي ما وابسته است دانشگاه هاي ما استعماري است.

معني اسلامي شدن دانشگاه اين است كه دانشگاه استقلال پيدا كند... دانشگاه ما تربيت اسلامي ندارد
روز دوم ارديبهشت يعني سالروز پايان اين ضرب الاجل سه روزه بود كه در سال هاي بعد به نام سالروز انقلاب فرهنگي ناميده شد. روزهايي كه مردم در حضوري دوباره به پاسداري از دست آوردهاي انقلاب خود پرداختند.

دانشگاهها روزهاي آرامي را تا بعد از اتمام امتحانات و تعطيلي گذراند و بعد از آن در 23/3/59 امام خميني فرمان تشكيل شوراي انقلاب فرهنگي را صادر فرمودند كه عمده ترين وظيفه آن تهيه برنامه اي براي بازگشايي دانشگاهها و اداره دانشگاهها در زمان تعطيلي مي باشد افراد معرفي شده براي شورا در اين فرمان عبارتند از:

1_ محمد جواد باهنر، 2_ مهدي رباني املشي، 3 _حسن حبيبي، 4_عبدالكريم سروش، 5_ شمس آل احمد، 6 _جلال الدين فارسي، 7_ علي شريعتمداري

تعطيلي دانشگاهها در اين سالها (61-59) هزينه هايي نيز در برداشت كه كمترين آن آموزش ندادن به نيروها بالقوه از دست دادن اساتيد مجرب (حساب وابستگان را جدا كنيد) مي باشد البته براي تعديل اين وضعيت و ادامه روند تحقيقات شوراي انقلاب فرهنگي اقدام به تاسيس جهاد دانشگاهي براي جذب نيروها در زماني تعطيلي دانشگاهها نمود، كه بعد ها جهاد دانشگاهي جذب دفاع مقدس شدو همچنين تاسيس نشر دانشگاهي و ترغيب اساتيد براي ترجمه و تاليف كتب از جمله اقدامات موثر در اين زمينه بود.

البته كشور بزودي دستخوش جنگي هشت ساله شد كه مهمترين عامل مجهول ماندن ميزان دسترسي به اهداف انقلابي فرهنگي مي باشد و باعث شد كه اين حادثه بعد اين سالها هم مورد قضاوت و بررسي همه جانبه اي قرار نگرفته باشد بايد مد نظر باشد از نظر رهبري انقلاب هم اين تعطيلي نبايد طولاني ميشد بلكه در همان سند هاي اوليه هم كه مورد تاييد ايشان قرار گرفته(پذيرش دانشجو در سال آتي) زمان بازگشايي دانشگاهها سال تحصيلي آينده ذكر شده البته دانشگاهها تا مهر 61 بسته ماند كه در آن زمان با توجه به توصيه هاي مكرر امام و نياز جامعه دانشگاهها بازگشايي شد.

منابع:
1- انقلاب فرهنگي در دانشگاه هاي ايران محمد شرف زاده بردر
پژوهشكده امام خميني (س) و انقلاب اسلامي
2- دانشگاه و انقلاب صادق زيبا كلام انتشارات روزنه
3- اندشه هاي امام خميني (ره) مجموعه مقالات هشتمين كنفرانس بين المللي انديشه اسلامي جلد اول دبير خانه كنفرانس بين المللي انديشه اسلامي
............................................................................
منبع: مركز اسناد
انتهاي پيام/
يکشنبه 12 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 283]