واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: ريشههاي نظري بدعهدي امريكايي
نویسنده : محمد اسكندري
سخنان اخير مقام معظم رهبري در خصوص مذاكرات هستهاي حاوي نكات بسيار مهم و تيزبينانهاي بود كه جا دارد تحليلگران به ارزيابي آنها بپردازند و جايگاه ارزشمند رهبري در تنظيم سياست خارجي كشور و همچنين تعديل فضاي سياسي در داخل را مورد مداقه قرار دهند.
با اين حال آنچه كه نگارنده از بيانات اخير معظمله برداشت كرد تأكيد ويژه و محوري ايشان بر موضوع بدبيني نسبت به امريكا بود. رهبري در اين نشست بارها از عباراتي همچون لجوج، بدعهد، بدمعامله، اهل دبه درآوردن، اهل چكوچانه كردن، اهل از پشت خنجر زدن، اهل فريب و دروغ و نقض عهد و حركت در خلاف جهت صحيح و. . . براي تبيين رفتارهاي امريكا در مذاكرات و عرصه بينالمللي استفاده كردند. ايشان مبناي رسيدن به چنين تصويري از سياست خارجي ايالات متحده را نيز موضوع تجربه دانستند و فرمودند: من البته هيچوقت نسبت به مذاكره با امريكا خوشبين نبودم. نه از باب يك توهم بلكه از باب تجربه؛ تجربه كرديم.
در تبيين فرمايشات رهبري در خصوص چنين رويهاي در دستگاه سياست خارجي امريكا به نظر ميرسد بايد به بعد نظري چنين رفتاري نيز توجه كرد كه به نوعي برآمده از دل روابط بينالملل مبتني بر رئاليسم كلاسيك است.
واقعيت آن است كه در حوزه نظري رويهاي كاملاً رئاليستي و پراگماتيستي بر حوزه ديپلماسي غرب و به ويژه ايالات متحده حكمفرماست. برخلاف نگاههاي ايدهآليستي افرادي همچون كانت در حوزه روابط بينالملل كه انسان را داراي سرشتي همگرا با صلح ميپندارند و حذف جنگ را با دستيابي به ابزارهاي بينالمللي امكان پذير ميخوانند، نظريهپردازان واقعگرايي كلاسيك تأكيد ويژهاي بر اتكاي روابط بين كشورها بر مفهوم قدرت دارند. بنمايه فلسفي رئاليسم كلاسيك نيز مبتني بر عقايد ماكياولي و هابز است كه جنگ همه عليه همه و همچنين موضوع صيانت از نفس را اولويت زندگي بشري ميپندارند. همچنين از نگاه واقعگرايان ايدئولوژي و اخلاق و حقوق ظاهري براي منفعت هستند و اصالت حقيقي ندارد اين قدرت و منفعت است كه رفتار كشورها را شكل ميدهد. حتي در نوواقعگرايي نيز رگههاي اصيل همين جريان ادامه دارد و افرادي همچون كنت والتز تأكيد دارد كه قواعد سياست بينالملل را در همه زمينه بازيگران صاحب قدرت شكل ميدهند. در چنين شرايطي ساختارهاي بينالمللي نيز تنها در شرايطي كارا هستند كه موازنه قوا بين تمامي قدرتها وجود داشته باشد و در شرايط غير از موازنه قوا اين مكانيسمها عملاً كارا نخواهند بود و باز همان قدرت فائقه است كه حرف نخست را ميزند.
وقتي با چنين تفكر و تفسيري به مذاكرات هستهاي ايران و گروه 1+5 بنگريم، متوجه خواهيم شد كه هيچ اعتمادي به لبخندها و قولهاي امريكا و ديگر شركاي اروپايي كاخ سفيد وجود نخواهد داشت. سياستمداران امريكايي امروز خود را پيرو انديشمندي ميدانند كه دغلبازي، خدعه، فريب و نارو زدن به طرف مقابل را هنر سياستورزي قلمداد ميكند و مطمئناً مواجهه با چنين سياستمداراني با تكيه بر حقوق بينالملل كه آن را نيز تنها در شرايطي قبول دارند كه بر اساس منافع آنها قضاوت كند، كار سخت و دشواري خواهد بود. به عنوان مثال پس از توافق ژنو قرار بود غرب هيچگونه تحريم تازهاي را عليه ايران تصويب نكند اما در عمل به روند توسعه تحريمها عليه كشورما ادامه داده شد تا جايي كه روسيه نيز صراحتاً اعلام كرد امريكا در اين عرصه عهدشكني كرده است.
امروز به تعبير رهبري بايد به شدت دغدغهمند مذاكرات هستهاي بود چراكه طرف مقابل به دنبال آن است كه امتيازهاي نقدي از ايران دريافت كند و در نهايت امتيازهاي نسيهاي دهد كه هيچ وقت عملي نخواهد شد. در همين زمينه لغو تحريمها و در حالي كه طبق بيانيه لوزان قرار شده است تحريمها به طور يكجا برداشته شود، امريكاييها با تفاسير مختلف و ناصواب از بيانيه، اين موضوع مهم را كه به نوعي تنها نتيجه مشخص مذاكرات براي ماست، در هالهاي از ابهام فرو بردهاند. سياست خارجي امريكا كاملاً عملگرايانه و منفعتبين است و نميتوان با تكيه بر حقوق بينالملل و سازوكارهاي بينالمللي با آن مواجه شد. قدرت تنها زبان قدرت را ميفهمد و مذاكرهكنندگان ما تا 10 تير بايد از اين زبان بيش از گذشته در مذاكرات بهره گيرند.
اعتماد به امريكا ميتواند زمينهساز يك شكست بزرگ باشد. هيچ دليلي ندارد كه دولت از هم اكنون وعده قطعي براي دستيابي به توافق با امريكا را در جامعه پررنگ كند چراكه احتمال دستيابي به توافق خوب با چنين سياستمداراني اندك است. مردم بايد بيش از گذشته از جزئيات مذاكرات آگاه باشند تا برخي از خوشبينيهاي كاذب از بين برود و افكار عمومي بتوانند به درستي در خصوص مسئله مذاكرات قضاوت كنند. مطمئناً چنين مسئلهاي ميتواند به ياري تيم هستهاي دولت نيز بيايد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۴ فروردين ۱۳۹۴ - ۰۹:۰۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]