واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: چنانچه میبینید جاودانهترین اثر دراماتیك سریالی در میان محرمیها هنوز «شبدهم» است و یا... با شروع ایام مناسبتی همه مخاطبین رادیو و تلویزیون توقع دارند كه صرفنظر از میان برنامهها و برنامههای تركیبی و تولیدی مانند سخنرانیها و پخش كلیپها، شاهد سریالها یا تولیدات داستانی متناسب با این ایام باشند.و در این میان تلویزیون هم خود را موظف میكند كه در این ایام به برنامهسازی روی بیاورد و با سفارش سریالهای خاص آن ایام كه حال و هوای ویژهای دارند به این نیاز مخاطبان پاسخ بگوید. هرچند نباید این نكته را از نظر دورداشت كه تهیه برنامههای مناسبتی در ایام محرم به نوعی سهل و ممتنع است؛ چون مخاطب به دلیل تعطیل شدن برنامههای روتین حتما بیننده برنامههای مناسبتی است و تجربه ثابت كرده كه برنامههای مناسبتی خصوصا سریالهایی كه در یك مقطع زمانی پخش میشوند با استقبال خوبی روبهرو میشوند. ساخت برنامههای مذهبی شباهتهایی با سریالها و برنامههای صدا و سیما دارد، اما به لحاظ مضمون و داستان تفاوتهایی دارد و این تفاوتها در ساخت برنامه تأثیر میگذارد. برنامه سازان نیز از جهت ممیزی و خط قرمز در محتوای قصههایشان كمتر درگیر با مدیران میشوند، چون سوژه مشخص و معینی را قرار است بسازند اما سخت بودن ساخت چنین آثاری هم به موضوع انتخابی برمیگردد كه ضمن تكراری نبودن، جذابیتهای داستانی و گرههای دراماتیك در آن حفظ شود و مقتضیات مخاطب و رسانه در آن رعایت شود و هم در یك مجموعه 10 یا 12 قسمتی بتوانند بدون تكرار روال داستانی مشخصی را پی بگیرند. درهر صورت اگر برنامهسازی با دیدگاههای مدیران سازمان صدا و سیما آشنا باشد میتواند سریالی را روی آنتن بفرستد كه هم به ذائقه آنها خوش بیاید و هم مخاطب پسند باشد. اما نكتهای كه در سریالهای ویژه محرم باید به آن توجه كرد این است كه به دلیل وجود قصههای مشخصی در زمان و مكان مشخص، اغلب سازندگان دچار تكرار سوژه میشوند و گویی از همان قسمت اول مشخص میشود كه شخصیتهای مثبت و منفی در كجای قصه قرار دارند و در پایان چه كسی به عقوبت میرسد. به همین دلیل است كه نوآوری و عدم تكرار در سریالهای محرم میتواند مورد بحث واقع شود. زمان كافی برای نگارش فیلمنامه در این میان علیرضا بذرافشان، نویسنده سریالهای مناسبتی هم ضمن تایید این حرف میگوید:«برای ساخت یك سریال باید فیلمنامه منطقی و درستی داشته باشیم. یك نویسنده باید آن قدر تمركز داشته باشد تا بتواند شخصیتهای قصهاش را درست بچیند و در فرصت مناسب آنها را حذف یا تعدیل كند. گاهی میبینید تا قسمت دهم یك مجموعه را نوشتهاید اما ورود یك شخصیت جدید بقیه قصه را عوض میكند، پس باید دوباره برگردید و قصه را از نو ویرایش كنید. این حق نویسنده است كه با خیال راحت، بدون فشار و استرس قصهاش را بنویسد چون قرار است این فیلمنامه 10 شب روی آنتن باشد و میلیونها مخاطب آن را تماشا كنند. آن وقت زمانی كه سریال پخش میشود همین برنامهسازان و مدیران شروع میكنند به تحلیل و تجزیه كه چرا فلان شخصیت خوب پرداخت نشده است و چرا فلان موضوع مبهم مانده است. خوب است كمی به گذشته هم نگاه كنند و بدانند چه شرایط سختی برای نویسنده و سریالهای مناسبتی وجود دارد و او با چه شرایطی قصهاش را جلو میبرد.» بذرافشان معتقد است كه نگارش یك سریال 13 قسمتی یا 20قسمتی گاه 8 ماه یا یك سال زمان میبرد و یك نویسنده باید حداقل نصف این زمان را در اختیار داشته باشد كه فیلمنامهاش را بنویسد. رقابت عادلانه میان كارگردانان استفاده از كارگردانان محدود در زمینه ساخت سریالهای مناسبتی گاه این شبهه را به ذهن عدهای میرساند كه اگر كار به دیگری سپرده میشد بهتر از این روی آنتن میآمد. اینكه تلویزیون برای ساخت سریالهای مناسبتیاش دست روی افراد خاص میگذارد امری انكارناپذیر است چون فكر میكند آنها شرایط ساخت چنین اثری را از لحاظ فردی و اجتماعی و حتی تخصصی دارند اما آیا اگر به كارگردانان دیگر هم اجازه داده شود تا خود رادر این زمینه بیازمایند شاهد آثار متفاوتی خواهیم بود یا نه؟ اسماعیل عفیفه، تهیه كننده سریال «روزهای اعتراض» كه چند سال گذشته برای محرم ساخته شده بود، معتقد است كه مناسبتهای تاریخی و مذهبی بهانهای است برای ساخت فیلم و سریال و اگر قرار باشد كار خوبی ساخته شود باید با برنامهریزی به این مناسبتها پرداخت تا آنچه شایسته است روی آنتن رود. عفیفه معتقد است كه اگر تلویزیون این امكان را به همه كارگردانان بدهد كه بتوانند در شرایط مساوی سریالی را برای محرم انتخاب كنند و روی آنتن بفرستند آن وقت میتوان شاهد آثار متفاوتی بود. او با اشاره به سریالهای «شب دهم» و «معصومیت از دسته رفته» میگوید:« وقتی سراغ كارگردانان صاحب نام میرویم حتما آثار متفاوتی را هم خواهیم دید؛ آثاری كه سالها در تلویزیون قابلیت پخش مجدد را دارند و هر بار مخاطب دوست دارد آنها را ببیند.» تهیه كننده آثار مناسبتی «میوه ممنوعه» و «مامور بدرقه» معتقد است كه تلویزیون نباید انحصار ساخت سریالهای مذهبیاش را فقط به افرادی كه آزموده است بدهد. اگر قدرت ریسك رسانه بالاتر برود و سراغ تهیهكنندگان دیگر هم برود حتما شاهد آثار متفاوتی خواهیم بود. به طور مثال محمد حسین لطیفی با سریالهای «وفا» و «سفر سبز» یا «صاحبدلان» نشان داده كه میتواند در این عرصه موفق باشد حالا این نباشد كارگردان دیگری هست كه تا به حال وارد این عرصه نشده اما مطمئن هستیم اگر بیاید خوب كار میكند. پس تلویزیون باید فرصتهای برابر برای همه ایجاد كند. در این میان رحمان سیفی آزاد معتقد است كه دریچه ورود برای همه كارگردانان باز است. ما دنبال سوژه خوب هستیم و تفاوتی میان افراد قائل نمیشویم. شاید اگر كار بعضی از دوستان را كه میشناسیم و آزمودهایم به نظرمان اولویت داشته باشد تا احتمال ریسك كار كم شود اما این به این دلیل نیست كه مانع فعالیت دیگر دوستان شویم. شبكه 4 همواره دنبال سوژهها و فیلمنامههای متفاوت و جذاب است. به هر حال هر شبكهای با عدهای از تهیهكنندهها كار میكند و به آنها اعتماد دارد اما این اعتماد به آن معنی نیست كه فقط با این افراد كار میكنیم و امكان همكاری با افراد و گروههای دیگر وجود ندارد. سوژهها تعیین كننده هستند انتخاب موضوع و سوژه هم میتواند در سریالهای ویژه ماه محرم بحث مهمی باشد. در سالهای اخیر سریالهایی مانند «پریدخت»، «فرستاده»، «غریبانه»، «روزهای اعتراض»، «وفا» و «شب دهم» ثابت كردند كه هم سوژههای تاریخی و وقایعنگاری مخاطبپذیر هستند و هم سوژههای امروزی كه تطابق با حماسه عاشورا دارند و میتوانند مخاطب را پای تلویزیون بنشانند. با این حال به نظر میآید نیفتادن در دام تكرار و استفاده از موضوعات تازه و امروزی میتواند در جذب مخاطب بسیار موثر باشد. حبیبالله كاسهساز، تهیهكننده درباره سوژههای سریالهای تلویزیونی در ایام محرم معتقد است:« ماه محرم فرصت مناسبی است كه هنرمندان به مسئله عاشورا بپردازند و به نظرم هرچقدر كار درباره این موضوع شود باز هم كم است و جای كار دارد، چرا كه با این حجم انبوه كارهای تبلیغاتی كه در ایام دیگر میشود محرم هم باید كاملا به چشم بیاید و عقب نماند. اما مسئله این است كه نویسندگان و كارگردانان باید به شكل هنری روی موضوع عاشورا زوم كنند و تصویرپردازیهای هنریشان باید مخاطب را جذب كند. تفاوتی نمیكند كه این سریال تاریخی باشد یا امروزی، بلكه باید محتوا و پیام آن كاملا فرهنگی باشد و با ارزشهای محرم همخوانی داشته باشد.» سیدهادی منبتی كه قبلا مدیریت گروه و سریال شبكه تهران را برعهده داشت هم در این باره معتقد است كه هرچقدر موضوعات و قالب آن درست و سنجیده باشد تاثیر آن بیشتر است و مخاطب بیشتری جذب سریال میشود. عدهای دوست دارند كه به موضوعات روز بیشتر پرداخته شود چرا كه مخاطب با آن حس نزدیكی میكند. در این میان سریالهایی هم كه توانستهاند موضوعات عاشورایی و محرم را با وقایع روز همگام كنند در این بین موفق بودهاند؛ سریالهایی مانند «وفا»، «سفر سبز» یا «روزهای اعتراض» و «پریدخت» به محرم از زاویه دغدغههای امروزی پرداختهاند و البته این به معنی عدم استقبال از موضوعات محرمی نیست چنانچه میبینید جاودانهترین اثر دراماتیك سریالی در میان محرمیها هنوز «شبدهم» است و یا «معصومیت از دست رفته» هنوز رتبه و مرتبه بالایی در این بین دارد. اما باید توجه كرد كه در هر دو شكل نوشتاری و تهیه سریال نباید به طور مستقیم شعار داد تا مخاطب آن را پس بزند. هرچه مفاهیم عاشورایی در لایههای پنهانی قصه باشد روایت آن موفقتر است و سریال پرمخاطبتری میشود. سیفی آزاد هم در این باره میگوید: «سوژهها و قصههای عاشورایی همواره برای ما اهمیت بیشتری داشتهاند و البته پرداختن به این قصهها اگر با ظرافت صورت بگیرد حتما مورد توجه قرار میگیرد چون مهم این است كه چگونه با یك اثر عاشورایی برخورد امروزی كنیم؛ اثری كه در سینما به معناگرا معروف شده است و مخاطب هنوز دارد با آن كنار میآید چون سابقه چندانی ندارد اما مخاطب ما میداند كه اگر اثری مذهبی در لایههای پنهانی خودش راهگشا باشد و به طور غیر مستقیم پپامش را بدهد چقدر مورد توجه قرار میگیرد. او در ادامه به این نكته اشاره میكند كه وقتی طرح اولیه سریال از پایه درست باشد و نویسندگان سریال هم توانایی پرداخت موقعیتها را داشته باشند آن وقت نباید خیلی نگران امروزی یا دیروزی بودن سوژه باشیم چون مهم پیام سریال و ساختار و كارگردانی آن است كه میتواند تا ابد ماندگار بماند و به عنوان یك اثر موفق به چشم بیاید. بودجه حرف اول را میزند یا فیلمنامه رحمان سیفیآزاد كه ناظر كیفی بسیاری از سریالهای مذهبی و مناسبتی است و ضمن حضور در گروه فیلم و سریال شبكه 2 حالا در شبكه 4 هم ناظر كیفی است، معتقد است كه 2 عامل در كیفیت سریالهای محرم مهم است ؛یكی بحثبرنامهریزی بودجه و دیگری فیلمنامه مطلوب. در واقع اگر بودجهبندی دقیقی در طول سال برای این مناسبتها در نظر گرفته شود میتوان براساس آن برنامهریزیهایی كرد و به تبع آن از كارگردانان و تهیهكنندگان دعوت كرد كه برای محرم امسال برنامه بسازند، در حالی كه وقتی هنوز نمیدانیم بودجه تخصیص یافته برای ایام محرم چقدر است چطور میتوان از فلان تهیه كننده كه نرخ كارش فلان قدر است دعوت كرد تا یك سریال مناسبتی برای شبكه بسازد؟ شبكه باید از میان طرحهای پیشنهادی چند تا طرح خوب را بررسی كند و حداقل یكی را انتخاب كند در حالی كه زمانی این انتخاب صورت میگیرد كه چند ماهی به شروع محرم باقی مانده است و تا طرح به مرحله نگارش برسد و نویسنده انتخاب شود فرصت مناسبی را میطلبد و از همین جاست كه افت كار، خودش را نشان میدهد. زمان كافی نیست و از نویسنده میخواهیم فیلمنامهاش را بنویسد و او چون زمان ندارد قصهها را قسمت به قسمت به كارگردان میرساند و از طرف دیگر بازیگران هم در مضیقه هستند كه با فیلمنامههایی كه هر شب به دستشان میرسد چطور بازی یكدست و منظمی داشته باشند؛ به همین دلیل در پایان همه خسته از كار، پرونده یك سریال را میبندند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 610]