محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830557051
بررسی تطبیقی قابلیت های فراروانی انسان با رویکرد عرفانی و عصب شناختی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بررسی تطبیقی قابلیت های فراروانی انسان با رویکرد عرفانی و عصب شناختی
در علم عرفان، انسان جانشین خداست و تنها موجودی است که به جهان هستی به واسطه جامعیت اسمایی سلطه دارد. درعلم عصب شناختی، این ذهن انسان است که به جهان پیرامونش معنا می بخشد و نقش وی در تحولات بیرونی و درونی اش، اساسی و تعیین کننده است.
بخش اول چکیده انسان جستجوگر همواره به دنبال ناشناخته ها و کشف رموز و امور پنهانی است. در این میان، آنچه از همه مرموزتر به نظر می رسد، گستره وجودی و قابلیت های انسان است. ازنظر عرفا، جهان دائماً نوشونده و دارای حقیقت واحد و متحد با انسان است؛ زیرا او تنها مخلوقی است که به دلیل آفرینش خاص خود می تواند احاطه دانشی و کنشی بر عالم هستی داشته باشد. در این علم، محاط و محیط دارای وحدت وجودی و ارتباط تنگاتنگی هستند. با وجود تفاوت در روش تحقیق، در علم عصب پایه درباره قابلیت مغز انسان و درک یکپارچگی یا یکپارچه سازی خویشتن و عالم هستی شواهد علمی بسیاری ارائه شده است. در این مجال با ارائه دو دلیل اساسی، یعنی وحدت جهان و جامعیت وجود انسان، استعداد انسان در داده های فراروان شناسی بررسی می شود. این نوشتار در موضوع انسان شناسی با رویکرد تطبیقی و میان رشته ای و با روش تحقیقی ـ توصیفی در حوزه عرفان و عصب شناسی به طرح و بررسی مسئله می پردازد. واژگان کلیدی فراروان شناسی، عرفان، ام الکتاب، عقل، وحدت جهان، ذهن، آگاهی. طرح مسئله از توانایی های انسان، این اعجوبه خلقت، سخن بسیار گفته شده و در هر علمی با زبان و دیدگاه ویژه آن علم به ظرفیت های وجودی انسان پرداخته شده است. محور اساسی این نوشتار، ارتباط تنگاتنگ ابزار ادراکی و عملی انسان با جهان پیرامون وی، حدود دانش (بعد نظری) و توانش (بعد عملی) او در داده های فراروان شناسی و یافتن منشأ این نیروها می باشد. پرسش های محوری و اصلی 1. قابلیت فراروانی ذهنی و عملی انسان تا چه حد است؟ منشأ آنها چیست؟ 2. ارتباط ابزار ادراکی و عملی انسان با جهان پیرامون وی چگونه است؟ پرسش های فرعی 1. آیا امور فراروانی تحقیق پذیرند؟ پیشینه این علم چیست؟ 2. ساز و کار ذهن، مغز و قوای ادراکی انسان در عرفان و علم عصب پایه چگونه تبیین می گردد؟ 3. شباهت ها و تفاوت های میان دو حوزه علم عصب شناسی و عرفان کدام اند؟ روش تحقیق در این نوشتار کتابخانه ای است که به گونه ای تطبیقی و به صورت توصیفی ـ تحلیلی به بررسی موضوع می پردازد. هرچه دیدگاه های بیشتری در حوزه های گوناگون برای بررسی یک پدیده بررسی می شود، نتیجه دقیق تر، جامع تر و اصولی تر خواهد بود. ازاین رو پژوهش های میان رشته ایِ گسترده ای در حال شکل گیری است تا در میان عرصه های گوناگون علمی، نوعی وحدت نظر درباره موضوعات مختلف ازجمله مغز و ذهن انسان حاصل شود. باتوجه به وسعت حوزه شناخت و فاعلیت انسان به نظر می رسد آدمی توانمندی های خارق العاده ای دارد. این قابلیت او، خود را از موارد ابتدایی و ساده گرفته تا پیشگویی های شگفت انگیز و کارهای فوق بشری به نمایش گذاشته است. علمی که به بررسی پدیده های فراروانی می پردازد، «فراروان شناسی» نام دارد. 1. تعریف فراروان شناسی و پیشینه آن پیشوند یونانی «para» به واژه «Psychology» اضافه شده و اصطلاح جدیدی از روان شناسی مشتق گشته است که آن را «پاراسایکولوژی» یا همان «فراروان شناسی» نامیده اند. این علم درباره قدرت های ناشناخته و فوق طبیعی انسان گفتگو می کند. (Meehl, 1962: 267) اگر چه واژه های فراروان شناسی و پژوهش های فراروانی (1) تا اندازه ای با هم برابرند، این دانش در آغاز داخل در حوزه روان شناسی بود و بیشتر در آن به هیپنوتیزم یا تله پاتی پرداخته می شد و حتی در پزشکی هم از آن استفاده می شد ؛ ولی بعدها این اصطلاح حوزه خاص تری (2) یافت. (آیزنک، 1379: 18) یکی ازجامع ترین تعاریف فراروان شناسی را «راما کریشنا رائو» (3) ارائه کرد. به گفته وی، دو شکل فراروان شناسی قابل تشخیص است: 1. درک ماورای حسی (4) و 2. روان انگیزی. (5) درک ماورای حسی عبارت است از توانایی دریافت اطلاعاتی که خارج ازحوزه حواس انسانی است که ممکن است به تله پاتی و روشن نگری تبدیل گردد. این مشاهده ممکن است به صورت شناخت متقدم (6) یا به صورت شناخت متأخر (7) به درک ماورای حسی وقایع گذشته و آینده مربوط شود؛ درحالی که روان انگیزی (فراجنبشی) توانایی تاثیرگذاری بر سیستم های خارجی است که در خارج از حوزه فعالیت موتورهای [آگاهی] آدمی قرار دارند، مانند تأثیر بر ماده و امور جسمانی. (Ramakrishna, 1984:1) طبق تعریف بلوف، فراروان شناسی یعنی بررسی امور«ماورای طبیعی» و منظور از امور ماوراءالطبیعه همه پدیده هایی است که در فرضیه های کلی اهل علم و یا عرف عوام نگنجد. (Belof, 1993:27) البته این تعریف بسیار کلی است؛ زیرا هم امور خرافی و غیرواقعی و هم اموری را که به دلایل ناشناخته هنوز برای بشر به اثبات نرسیده است، شامل می شود. ازاین رو وی برای تعریف واقعی واژه فرا روان شناسی پیش تر رفته، کاربرد این اصطلاح را صرفاً مطالعه در مورد پدید ه های ذهنی خاص می داند که بدون استفاده از ابزار حرکتی با جهان خارج در تعامل است و با آزمایش های علمی مورد تحقیق قرار گرفته، در فلسفه معاصر اهمیت ویژه ای دارد. (Ibid: 3) در علوم جدید، پدیده های خارق العاده و ماورایی، پدیده های نامتعارف روان شناختی یا فیزیکی هستند که از نیروهایی به ظاهر باهوش و ناشناخته انسان ناشی می شوند و در حال حاضر با قوانین کنونی حاکم بر قوانین علوم تجربی تعریف پذیر نیستند. در علم فراروان شناسی، دکتر تالس و دکتر وایزر، فراروانشناس انگلیسی، حروفی با این شکل «Psi» وضع کردند تا پدیده های خارق العاده با آن مشخص می شود. به تعبیر دیگر، «Psi» علامت این گونه پدیده های نامتعارف است. برخلاف حقه بازی هایی که در این زمینه دیده شده است، دستاورد های دانشمندان و محققان آگاه و بی طرف نشان می دهد پدیده های ماورایی واقعاً وجود دارند. به هرحال انسان از چنین نیروهایی بهره مند است و بهتر است به جای پاک کردن صورت مسئله و ردّ آن، راه حلی برای روشن شدن آن بیابد. 1 ـ 2. پیشینه کاوش های علمی اولین بنیاد علمی پدیده فراروان شناسی، از تجربه شنوایی فراحسی (8) زنی به نام ایلین جی.گرت (9) (1970 ـ 1893) با حمایت فرانسیس پی. بالتون (10) (1977 ـ 1885) پایه گذاری شد. او در حاشیه خواب خویش صدایی شنید که به او می گفت باید بنیادی عظیم را بنا نهد تا به موضوعی که تمام عمرش را برای آن صرف نموده است، احترام خاصی ببخشد. با پشتیبانی مالی بولتون، گرت توانست در 14 دسامبر 1951 در شهر نیویورک به رؤیای خود واقعیت بخشد. در این بنیاد، از تکنیک های خاص و بدیعی برای پژوهش استفاده می شد که در نوع خود بی نظیر بود. (Alvarado, 2001: 1-2) از این تاریخ به بعد، پژوهش های علمی جدی درباره داده های فراحسی آغاز شد و «راین» با پشتکار تمام از این تحقیقات حمایت نمود. او به ویژه در قبولاندن «ماورای حس» به عنوان یک بحث جدی علمی سهم بسزایی دارد. آزمایشگاه تحقیقات مهندسی غیرمتعارف پرینستون (11)مشهور به «PEAR» نام یک آزمایشگاه تحقیقاتی معروف در مطالعات خودآگاهی در دانشگاه پرینستون بود که رابرت یان (رئیس وقت دانشکده مهندسی دانشگاه) در 1976 آن را تأسیس کرد و در موضوعات خودآگاهی (12) ازجمله آزمایش های فراحسی (13)اندرکنش های خودآگاهی با سیستم های غیرجانداری و آزمایش هایی با مولد وقایع تصادف (14) تحقیقات وسیعی انجام داد. تحقیقات این مؤسسه تا سال 2007 ادامه یافت. (15) یکی از نتایج 30 سال آزمایش های آنها این است که ذهن آدمی قادر است ازنظر علمی بر فرآیندهای تصادفی فیزیکی تأثیر بسیار کوچک، اما قابل توجه و معناداری (ازنظر آماری) بگذارد. برخی از محققان مغرب زمین نیز دستاوردهای جالب توجهی دال بر وجود انرژی های اثرگذار متافیزیکی یافتند که در تکون امور مادی نقش اساسی دارد. 1 ـ 3. عقاید دیرین علمی در غرب درباره انرژی حیاتی نخستین بار حدود پانصدسال پیش از میلاد، پیروان عقاید فیثاغورثی، انرژی حیاتی را مطرح کردند. آنان بر این باور بودند که این نیرو می تواند منشأ اثرات بی شماری بر انسان، ازجمله درمان بیماری ها باشد. «بویراک» (16) و «لی بوالت» (17) در ابتدای قرن نوزدهم متوجه شدند انرژی خاصی در انسان وجود دارد که می تواند از راه دور اثر بگذارد. «هلمونت» (18) ریاضی دان مشهور قرن یادشده، سیالی کیهانی را کشف نمود که در تمام طبیعت نفوذ داشت. این سیال، ماده ای بدون جسم و غیر قابل تراکم بود. او با همکارش کشف کردند که اشیای جاندار و بی جان با این نیروی سیال شارژ می شوند و به واسطه آن کالبد ها می توانند از راه دور برهم تأثیر بگذارند. دکتر «جان وایت» (19) و دکتر «استنلی کریپنر» (20) طبق مشاهدات تجربی و علمی خود اعلام کردند انرژی کیهانی در فضا نفوذ کرده، همه چیز را به هم مربوط می کند، از یک شیء به شیئی دیگر جریان می یابد و با دور شدن از مبدأ، برخلاف سایر پدیده ها، «تراکم» آن افزایش می یابد. درنتیجه حوزه انرژی کیهانی به ماده انتظام می بخشد، قالب ها را می سازد و ظاهراً در سطحی فراتر از ابعاد سه گانه نیز وجود دارد. هر تغییری در این حوزه، تغییر در جهان ماده را به دنبال دارد. این حوزه با نوعی آگاهی همراه است که مقدار آن بین دو قطب بسیار پیشرفته و بسیار نازل در نوسان است. قسم پیشرفته با ارتعاشاتِ بیشتر و با سطوح برتر و عمیق تری از انرژی همراه است. حوزه حیات کیهانی همواره درحال زایش انرژی است؛ ولی خود همچون منبعی بی پایان، همیشه لبریز باقی می ماند. (زندی و دیگران، 1381: 23 ـ 20) آنچه ظهور این نیرو را قوی تر می کند، باور به وجود آن است. چنان که مثبت اندیشی، وقایعِ مثبت را و منفی اندیشی، وقایعِ منفی را جذب یا تشدید می کند، باور به وجود چنین توانمندی هایی، ظهور آن را قوی تر و مشاهده پذیرتر می نماید. 1 ـ 4. نقش نیروی «باور» در ظهور و عدم ظهور قابلیت فراروانی یکی از عوامل مهم از بین رفتن قابلیت های فراروانی، عدم اعتقاد به آن است. باور به توانایی های خویشتن می تواند بسیاری از نیروهای نهفته انسانی را شکوفا و عیان سازد؛ زیرا اعتقاد به تنهایی نوعی نیرو و انرژی به شمار می آید. در سال 1942 خانم «گرترود اشمیدلر» (21)پروفسور روان شناسی دانشگاه نیویورک، برای سنجش تأثیر باورهای دانشجویانش به پدیده های فراروانی، پرسش نامه ای تنظیم کرد و پس از تکمیل و جمع آوری، آنان را با نتایج حاصل از آزمون متداول، یعنی کارت های ادراک فراحسی (22)ارزیابی کرد. کسانی که پدیده های فراروانی را باور داشتند، حدس های درست تری به ترتیب کارت ها داشتند. دانشمندان دیگر این اختلاف میان معتقدان و غیرمعتقدان را بارها آزمایش و ثابت کردند اگر فرد مورد آزمایش به وجود نیروهای فراروانی باور داشته باشد، به طور کلی نتایج بهتری به دست می آید. (همان: 23 ـ 20) بیشتر کسانی که انتقادهایی نسبت به دستاوردهای فراروان شناسان اظهار نموده اند، با نگاهی منفی و انکارگرایانه به پدیده های فراروانی می نگرند. شاید فراروان شناسان با نوعی باور مثبت با این پدیده ها روبه رو می شوند و به همین رو دلایل قانع کننده ای نیز به دست می آورند. 1 ـ 5. نقدِ نقدهای علمی عمده انتقادهای اساسی دانشمندان علوم تجربی بر پدیدههای فراروان شناسی عبارتند از: 1. امور فراروانی، ناقض روش و نگرش علمی و منکر علیت و محدودیت های زمانی و مکانی هستند. 2. نظریه معنادار و جامع و تجربه پذیری برای تحلیل و تعلیل این پدیدهها ازسوی مدعیان آنها تدوین نشده است. 3. نتایج به صورت گزینشی و سلیقه ای انتخاب و تحلیل می شود. به تعبیر دیگر، فراروان شناسان فقط آنچه را می خواهند، در آزمایش های خود می بینند. پاسخ ایراد اول این است که اولاً، در عرصه علم نیز نظریهها یا یافته‌های جدیدی بوده است که سال ها، بلکه سدهها به جرم اینکه با سنت علمی مخالف بوده، طرد میشده و سپس پذیرفته شده است، نظیر هیپنوتیسم و طب سوزنی. ثانیاً، جبر علّی و محدودیت زمان و مکان در نسبیت و فیریک اتمی مورد تجدید نظر قرار گرفته است. ثالثاً، قول به وجود امور فراروانی و مانند آن نه تنها موازین علمی را نقض نمی کند، عرصه مسائل جدیدتری را به روی علم می گشاید تا این امور نیز مانند همه مسائل پیشین علم که پیش از این مسئله تلقی می شدند، ولی امروزه حل شده اند، بررسی و کشف علمی شوند. (خرمشاهی، 1364: 27) این داده ها عللی طبیعی دارند؛ چنان که ابن سینا بدان معترف بود. بنابراین وظیفه علم است که درباره این رخدادها ساکت نماند و راه حلی ارائه نماید. پاسخ ایراد دوم اینکه، اگرچه پدیده های فراروانی به ظاهر تجربهپذیری و تحقیقپذیری قطعی علمی ندارند و همواره در شرایط آزمایشگاهی قابل تجدید و تکرار نیستند، در درجه اول، به سبب ویژگی این امور است. برای نمونه، یک دانشمند نمیتواند هر گاه بخواهد، یک رؤیای صادق در آزمایشگاه ایجاد کند؛ زیرا شرایطی خاص را طلب می کند. برخی از پدیده های فیزیکی هر چندهزار سال یک بار تکرار می شوند و این احتمال وجود دارد که برخی پدیده ها هیچ گاه تکرار نشوند. پس صرف عدم تکرار یک تجربه، دلیل بر غیرعلمی و موهوم بودن آن نیست. افزون بر آن، تجربه های فراروانی ـ چه در طول عمر یک شخص و چه در عمر افراد مختلف در سرتاسر جهان ـ تکرار می شوند؛ به گونه ای که اعتقاد به توطئه منتفی است. (همان: 27) به عقیده آیزنگ، یکی از دلایل اعتقاد به غیرعلمی بودن این گونه امور را باید در جوانی و نارسی نسبی فراروان شناسی یافت. دلیل دیگر، دشواریِ فراهم کردن بودجه لازم برای اجرای کار تمرکزیافته، هماهنگ و طولانی است. دلیل سوم را شاید بتوان در عنادی که تا این اواخر، پژوهش در فراروان شناسی برپا کرده و حتی هنوز به آن غلبه نشده است، یافت. بدون تردید تمام این دشواری ها در زمان خود از بین خواهند رفت و ما در آغاز یک نظریه تعقلی از فراروان شناسی قرار خواهیم گرفت. شاید تا آن زمان ما نباید زیاد عیبجو باشیم و به یاد آوریم که درباره بیشتر پدیدههای روان شناسی نیز نظریه درستی در دست نداریم. (استیس، 1361: 31) برخی بر این باورند که چه بسا رخدادهایی که از آنها به «تصادف های حیرت انگیز» ادراک فراحسی، یا غیب گویی وغیب دانی اشراقی و شهودی تفسیر می شود، همگی جلوه ها یا ظهورات قانون یا بُعد چهارم جهان یعنی «مقارنه» یا «سینکرونیستی» (23) باشند و درست به همین دلیل چون دانشمندان نمی توانند آنها را در غالب علیت توضیح دهند، آنها را بی سروته، تصادفی و توهمی می انگارند و از کنارشان می گذرند؛ ولی شناخت علمی غربی ها تنها راه دیدن جهان نمی باشد. درحالی که غربی ها «الهه علیت» را می پرستند، چینی ها بر محراب تصادف و حادثه زانو می زنند. (هوپر، 1372: 584 ـ 583) 2. دلایل اصلی بر وجود قابلیت های فراروانی انسان در حوزه عرفان در عرصه عرفان، شواهد و دلایل قابل تأملی بر وجود پتانسیل قدرتمند انسان در امور فراحسی یافت می شود. انسان فاعل علمی است و طبق نصوص دینی ـ عرفانی، وسعت آگاهی انسان نامحدود است. درنتیجه توانمندی های او نامحدود خواهد بود. آگاهی در عین وحدت ذاتی، لایه های فراوانی دارد که هر مرتبه از آن با مرتبه ای از جهان هستی متحد می باشد. 2 ـ 1. نظر ابن سینا و ابن عربی درباره دانش و توانش انسان ابن سینا فیلسوف و پزشک مشهور، به نتایج قابل توجهی در انسان شناسی نائل گشته است. وی در مقامات العارفین می گوید : هرگاه شنیدی که عارف از عهده کاری یا تحریکی یا حرکتی برمی آید که از عهده دیگران خارج است، آن را به کلی انکار مکن. شاید که در «خط مشی و قوانین طبیعت» به علل آن پی ببری (24)(طوسی، 1375: 3 / 397) وی این گونه خوراق عادت را به دلیل هیئت خاصی از نفس اشخاص می داند و معتقد است این حالت ها و اعمال در اثر ذکا پدید می آید و همه آنها علتی طبیعی دارند. (همان: 398) او در باره خرق عادات می گوید: شاید اخباری درباره عارفان بشنوی که مربوط به دگرگونی عادت باشد و شما به تکذیب آن مبادرت نمایید. مثلاً بگویند عارفی برای مردم طلب باران نماید و باران ببارد یا طلب شفای کسی را نماید و او شفا یابد، یا بر مردم نفرین کند و خسوف و زلزله یا نوعی هلاکت برای مردم پیش آید یا دعا کند و بیماری وبا و مرگ حیوانات و سیل و طوفان بازگردد یا درنده رامشان شود و پرنده از آنان فرار نکند، یا امثال این کارها که محال و ممتنع قطعی نیستند. پس توقف کنید و عجله نکنید؛ زیرا این کارها علل و اسبابی در اسرار طبیعت دارند. (همان: 413) ابن سینا دو دلیل بر امکان و صحت وقوع امور فراحسی ارائه می دهد که یکی عقلی و دیگری تجربی است. دلیل عقلی: آنچه در نفوس انسانی نقش می بندد، از مبدأ عالی تری است که «عقل» نامیده می شود. در عقل، همه صورت های موجودات به وجه کلی نقش بسته است. در اثر توجه تام به مبادی عالی و اتحاد عاقل و معقول، می توان به علومی دست یافت که دریافت آنها از طریق حواس ظاهری نمی باشد. این توجه، انسان را به گونه ای از مبادی حسی غافل می کند که هیچ گونه توجهی به بدن یا امور جسمانی ندارد و در اثر این استغراق، هم رنگ با آن عوالم مجرد از ماده می شود؛ مانند اینکه وقتی کسی دچار خشم می شود، از شهوت غافل می شود یا برعکس. دلیل تجربی: انسان در خواب چیزهایی می بیند که از طریق حواس ظاهری و به صورت مستقیم به دست نیامده است. (همان: 399) ابن عربی نیز در وصف «اوتاد» می گوید ایشان کسانی هستند که بر احوال روحانی خویش مسلط اند، قلوبشان آسمانی است و اگرچه در زمین ناشناخته اند، در آسمان معروف و شناخته شده اند. آنان چهار صنف اند: گروهی از ایشان کسانی هستند که خداوند در قرآن (25) آنها را از صعقه روز قیامت استثنا نموده است، گروه دوم علم به نامتناهی دارند (26) و تفصیل هر مجملی را می دانند، گروه سوم همتی دارند که فعال در ایجاد است؛ ولی چیزی از ایشان به عنوان امر ایجادی دیده نمی شود. از گروه چهارم فعل ایجاد سر می زند؛ ولی اراده ای در آن ندارند و همت ایجاد متعلق به ایشان نیست؛ بلکه فاعلیت از آن خداست. (ابن عربی، 1405: 11 / 316) این گروه اهل فنا هستند و ابن عربی ایشان را دارای «همت عالی» می داند. (همو، 1370: 79) به گفته عفیفی، همت عبارت است از توجه قلب و قصد آن با تمامی قوای روحانی اش به سوی انجام امری از امور یا کشف حقیقتی از حقایق. (27) (همان: 149) همت ابزاری بسیار قوی است که عارف با آن می تواند در اشیا تصرف نموده، معرفت عمیقی را در آن واحد درک نماید. علت اساسی ظهور این نیرو در عارف، وصول به مرتبه «جمعیت» است. همان گونه که انسان ها قادرند در عرصه خیال خویش، هر آنچه را اراده کنند، بیافرینند، عارف می تواند به واسطه نیروی «همت» به صرف اراده، در خارج از نفس خویش اشیا را بیافریند. (همان: 78) 2 ـ 2. ارتباط قوای ادراکی انسان با عالَم عالم از علامت گرفته شده و در لغت عبارت است از آنچه از چیزی که بتوان از آن ادراکی داشت و از آن چیزی فهم کرد؛ زیرا اسم در حکم ابزار انجام کاری است. بنابراین اسم «عالم» ابزاری است برای علم مانند «خاتم» (انگشتری که به عنوان مهر روی نامه سربسته استفاده می شود) که ابزار ختم کردن است. (خوارزمی، 1368: 1 / 24) ازطرف دیگر، هر فردی از افراد عالم، علامت اسمی است از اسمای الهی و هر اسمی نیز سایر اسماء را در باطن خود دارد. پس هر فرد از افراد عالم، خود به تنهایی عالمی است. (همان) طبق آیات کریمه «وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء کُلَّهَا» (بقره / 31) و «إ نِّی جَاعِلٌ فی الأَرْض خَلِیفَه» (بقره/30) انسان حائز مقام خلافت است و جهان مستخلف علیه است و خلیفه باید بر مستخلف علیه خود، سیطره داشته باشد. او نه تنها جامعیت اسمای الهی را دارد، خلافت الهی در به ظهور رسانیدن آن اسما در جهان هستی را نیز عهده دار است. (حسن زاده آملی، 1378: 60) 2 ـ 3. مفهوم و مراتب امّ الکتاب تعینات کلی، امهاتِ اسمای الهی و جزئیات نیز افراد تحت سلطه آن کلیات و امهات می باشند. مورد اول، عقول مجردند که به صورت جمعی در عقل اول منطوی هستند. عقل اول در معارف دینی «ام الکتاب»، «قلم اعلا» و یا «نور محمدی» نامیده می شود. این مرتبه شریف، ابتدا در نفس کلی که «لوح محفوظ» نامیده می شود و پس از آن در عالم مثال و سپس در عالم عناصر که آخرین مرتبه است، بدون تجافی تنزل می یابد. (ابن عربی، 1370: 292) مشهور این است که کتاب جامع، انسان کامل است؛ چراکه او نسخه کاملی از عالم کبیر است و به همین دلیل «عالم صغیر» نامیده می شود؛ اما با استناد به کلام علی(علیه السلام) که خطاب به شخصی معمولی فرمود: دوائک فیک و ما تشعر و دائک منک و ما تبصر و تزعم أنّک جرم صغیر و فیک انطوی العالم الأکبر فأنت الکتاب المبین الذی بأحرفه یظهر المضمر (28) معلوم می شود که انسان عالم کبیر است، نه صغیر؛ زیرا در این ابیات، انسان محیط و جهان محاط است و روشن است که محیط از محاط خود بزرگتر است. امام(علیه السلام) اشاره ای به انسان کامل ننموده است؛ بلکه مقصود او نوع انسان است؛ بنابراین هر انسانی به دلیل وراثت از پدر خود (آدم(علیه السلام)) استعداد چنین جامعیتی را دارد. (ابن عربی، 1405: 10 / 145) تفاوت انسان کامل با دیگران، در مقدار آگاهی و به فعلیت رساندن و ظهور آن کتاب جامع است. کتاب مبین باتوجه به آیه کریمه: «وَ لارَطْب وَ لایا بس إ لَّا فی کِتاب مُبین » (انعام / 59) (29) از هیچ کمالی خالی نیست و هیئت اجتماعی ملک و ملکوت و ظهور غیب در لباس شهادت و به منزله مجموعه ای از الفاظ وجودی و کلمات الهی است که نامتناهی و غیرقابل شمارش هستند. باتوجه به اینکه انسان دارای سه نشئه «حس»، «نفس» و «عقل» است، عوالم نیز به حسب اینها دنیا، آخرت و عالم ربوبیت هستند. انسان به حسب چیرگی هر نشئه بر او، در یکی از این عوالم داخل می گردد. (صدرالدین شیرازی، 1366: 4 / 405 ـ 401) همان طور که صورت علمی جهان در علم خداوند حاضر بوده، سپس ابداع و خلق می شود، خلیفه او نیز به استناد حدیث قدسی «کنت سمعه و بصره و لسانه و یده و رجله؛ فبی یسمع وبی یبصر وبی ینطق وبی یبطش وبی یمشی» (کلینی، 1362: 2 / 352) نقشی کلیدی در ظهور اشیا در جهان هستی ایفا می کند. (صدرالدین شیرازی، 1360: 352 ـ 349) به نظر ابن عربی، انسان به صورت حق تعالی است و کل عالم برای او خلق شده است؛ همچنان که سخن خداوند شاهد بر این گفتار است: «وَسَخَّرَ لَکُمْ مَا فی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأ رْض جَمِیعًا مِنْهُ» (الجاثیه / 13) (30) و «هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مَا فِی الْأ رْض جَمِیعًا.» (بقره / 29) (31) (ابن عربی، 1405: 10 / 188 ـ 187) از آن گشتند امرت را مسخّر که جان هریکی در توست مضمر جهان عقل و جان سرمایه توست زمین و آسمان پیرایه توست (لاهیجی، 1371: 175 ـ 173) یعنی عالم عقل، اصل و حقیقت انسان و مقدم بر تکّون هر موجودی است، زیرا همه چیز در او، از او و با اوست. عین ثابت انسان کامل (32) به واسطه موهبت عقل، شرافت و تقدم وجودی و رتبی بر سایر اعیان دارد و به عبارتی مرتبه انسان کامل نسبت به همه موجودات مادون خویش، سمت علیت دارد و اعیان ثابت سایر موجودات منطوی و فانی در عین ثابت جامع اوست و وحدت حاکم بر اجزای جهان، معلول تشخص انسان کامل است. (قونوی، 1375: 120) دیگران نیز با تبعیت می توانند بدین مرتبه واصل شوند. حضرت علی(علیه السلام) در پاسخ به سؤالی درباره عقل فرمود: «جوهر درّاک محیط به همه چیز است از همه جهات آنها، عارف به شیء است قبل از اینکه موجود شود و آن علت موجودات و نهایت طلب هاست.» (33) (امام خمینی، 1378: 111) عقل مدرک کلیات است و در دایره وجودی انسان، آغاز و انجام با عقل است. انسان نیز محیط بر جهان هستی است بنابراین آنچه توانایی حقیقی و هویت اصیل انسان را توجیه می کند، عقل است که عامل حیات و انسجام اجزای جهان است. 2 ـ 4. عقل، عامل وحدت اجزای جهان ازنظر بیشتر عرفا و فیلسوفان متأله، خداوند در مقام ذات هیچ تعینی ندارد؛ نه به صفتی موصوف می شود و نه با چیزی یا کسی خارج از خود نسبتی یا ارتباطی دارد؛ زیرا فرض «خارج» برای نامتناهی محال است. شناخت وی پس از مرحله ذات و در مقام ظهور اسما و صفات است. (ابن عربی، 1370: 35) پیش از تنزل، همه موجودات به وجود جمعی در عالم تجرد، بدون تعین در مرتبه «خزائن غیبی» وجود داشتند: «وَ إ نْ من شَیْءٍ إ لَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إ لَّا بِقَدَر مَعْلُوم .» (حجر / 21) سپس از طریق اسما بر عالم نازل میشدند که عقل اول بدون تجافی از مقام خود متنزل گردید و سیر نزولی به عالم شهادت را قبول نمود. آنگاه بعد از ظهور به صورت های بسیط و سپس عروج به عالم معدن و نبات و حیوان و استقرار در رحم انسانی و طی درجات نباتی و حیوانی، لباس انسانی دربر نمود تا به سوی جایگاه اصلی خویش یعنی عقل اول عروج نماید و آخر به اول بپیوندد. بنابراین عقل در همه ارکان جهان سیر می کند و به تحقیق می توان گفت همه عالم عقل است و نقطه پرگار وجود و عامل وحدت اجزای جهان است و انسان با داشتن چنین موهبتی، کمترین قابلیتش خلق و ابداع است. پی نوشت: [1]. Psychical Research. 2. امروزه فراروان شناسی، مطالعه علمی و دانشگاهی درباره سه نوع از وقایع غیرمعمول (ESP، تعامل ذهن و ماده، و بقا) است که با تجربه انسانی همراه است. 3. K. S. Ramakrishna Rao. 4. Extra Sensory Perception. 5. Psycho kinesis. 6. A Priori. 7. A Posteriori. 8. Auditory experience. . Eileen J.Garrett9 10. Frances P. Bolton. 11. Princeton Engineering Anomalies Research Laboratory. 12. Consciousness. 13. Extra Sensory Perception. 14. Random Event Generator. 15. ر.ک به: http://select.nytimes.com/gst/abstract.html 16. Boirac. 17. Lie Beault. 18. Helmont. 19. Dr. John White. 20. Dr. Stanley Kripner. 21. Gertrude Schmeidler. 22. در آن آزمایش شخص سعی می کند ترتیب کارت هایی را حدس بزند. 23. یعنی حوادثی که هیچ ارتباط علّی با فرآیندهای ارگانیک ندارند. 24. إذا بلغک أن عارفاً أطاق بقوته فعلاً أو تحریکاً أو حرکه یخرج عن وسع مثله فلا تتلقه بکل ذلک الإستنکار فلقد تجد إلى سببه سبیلاً فی اعتبارک مذاهب الطبیعه. 25. ونُفِخَ فى الصُّور فَصَعِقَ مَنْ فى السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فى الأ رْض إ لَّا مَنْ شَاءَ. (زمر / 68) 26. علم حصولی به نامتناهی محال است. چون از قلب سخن به میان آمده است، منظور علم حضوری و شهودی است. 27. و معنى الهمه توجه القلب و قصده بجمیع قواه الروحانیه إلى فعل أمر من الأمور أو کشف حقیقه من الحقائق: فهی عند الصوفیه وسیله من وسائل التصرف و طریق من طرق المعرفه فی آن واحد. فهی القوه التی تنفعل لها أجرام العالم إذا أقیمت النفوس فی مقام الجمعیه. 28. ای انسان تو کتاب روشنی هستی که با آیاتت پیچیدگی ها آشکار می گردد، آیا گمان می بری که تو همین جرم صغیر و کوچکی و حال اینکه جهان بزرگی در درون تو پیچیده است؟ (صدرالدین شیرازی، 1366: 4 / 391 ـ 390) 29. هیچ تر و خشکى نیست، مگر اینکه در کتابى روشن [ثبت] است. 30. و آنچه را در زمین است، برای شما رام ساخت. همه از آن اوست. 31. اوست که همه چیزهایی را که در روی زمین است، برایتان آفرید. 32. حضرت آدم نیز انسان کامل نامیده شده است. باتوجه به اینکه در عرفان نظری، مقام آدمیت پتانسیل و بخش پنهان جامعیت اسماست و با هبوط به زمین شکوفایی، فعلیت و ظهور صورت گرفته است، بنابراین بنی آدم نیز از این ویژگی بهره مند هستند. 33. قال: یا مولاى، وما العقل؟ قال علیه و على أولاده السلام: جوهر درّاک محیط بالأشیاء من جمیع جهاتها عارف بالشیء قبل کونه فهو علّه الموجودات و نهایه المطالب. منابع و مآخذ قرآن کریم.
آیزنک، براود، واتسن و دیگران، 1379، روح و دانش جدید، مترجم دکتر محمدرضا غفاری، تهران، دفتر نشر اسلامی.
ابن عربی، محی الدین، 1370، فصوص الحکم، تعلیقه ابوالعلاء عفیفی، تهران، انتشارات الزهراء÷.
ـــــــــــــــ ، 1405ق، الفتوحات المکیه (14 جلدی)، تحقیق عثمان یحیی، مصر، مکتبه العربیه.
استیس، و.ت، 1361، عرفان و فلسفه، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران، مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ ها، با همکاری انتشارات سروش.
امام خمینی، سید روح الله، 1378، ال‍ت‍ع‍ل‍ی‍قه علی ال‍ف‍وائ‍د ال‍رض‍وی‍ه ، تهران ، مؤسسه تنظیم و نشر آث‍ار امام خمینی (رحمه الله علیه).
تالبوت، مایکل، 1389، جهان هولوگرافیک، ترجمه داریوش مهرجویی، تهران، هرمس.
جینز، جولیان، زمستان 1380، خاستگاه آگاهی در فروپاشی ذهن دو جایگاهی، ترجمه دکتر خسرو پارسا و همکاران، تهران، نشرآگاه.
حسن زاده آملی، حسن، 1378، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خرمشاهی، بهاءالدین، فروردین 1364، غیب جهان و جهان غیب، مجله کیهان فرهنگی، شماره 13، تهران، مؤسسه کیهان، ص 29 ـ 22.
خوارزمی، تاج الدین حسین بن حسن، 1368، شرح فصوص الحکم، تهران، مولی.
زندی، فاطمه و دیگران، 1381، پدیده های انرژی زایی و ردیابی روح زایی، تنظیم و تدوین مرکز تحقیقات و مطالعات انرژی زایی ـ روح زایی، تهران، نشر حم.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 1360، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق از سید جلال الدین آشتیانی، مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
ـــــــــــــــ ، 1366 ، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوی، قم، بیدار.
طوسی، نصیرالدین، 1375، شرح الاشارات و التنبیهات، قم ، نشر البلاغه.
غنایی چمن آباد، علی،1390، «نظریه انعطاف پذیری قشر مغز در حوزه حافظه دیداری دانش آموزان ناشنوا و شنوا»، مجله تحقیقات علوم پزشکی، زاهدان، ص 6 ـ 1.
قونوی، صدرالدین، 1375، نفحات الهیه، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مولی.
کلینی، یعقوب، 1362، الکافی، تهران، انتشارات اسلامیه.
لاهیجی، محمدیحیی، 1371، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه و تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران، نشر زوّار.
نجل رحیم، عبدالرحمن، پاییز 1378، جهان در مغز، تهران، نشر آگاه، چ اول.
هوپر، جودیت ـ تریسی، ریک، 1372، جهان شگفت انگیز مغز، مقدمه اسحق آسیموف، ترجمه ابراهیم یزدی، تهران، انتشارات قلم.
Alvarado, Carlos S., 1998 - 99, (رحمه الله علیه) Zingrone, Nancy L. (رحمه الله علیه) Dalton, Kathy S., Out-of-Body Experiences: Alterations of Consciousness and The Five-Factor model of Personality, Imagination, Cognition and Personality, vol.18(14) 297 - 317,University of Edinburgh.
__________ , 2001, Coly, Eileen, Coly, Lisette, (رحمه الله علیه) Zingrone, Nancy L. Fifty Years of Supporting Parapsychology: The Parapsychology Foundation (1951 - 2001) International, Journal of Parapsychology, 12 (2), 1 - 26, Edinburgh.
Beloff, J., 1993, Parapsychology: A Concise History, Athlons Press. London.
Bohm, David, 1980, Wholeness and The Implicate Order, 11 New Fetter Land, London.
Gazzniga, Michael, 2002, Richard B, IVRY JeorgeR. Neuroscience the Biology of the Mind, Mangun Cognitive.
Jung, Carl Gustav, 2005 - 7, 2221 Theory (رحمه الله علیه) practice1, LECTURE 5, Semester1, Ian R. Ridgway PhD.
__________ , 2005 - 7, Theory (رحمه الله علیه) Practicel, LEC-TURE 5, Semesterl, lan R. Ridgway Pdf, introduction. [Point: http://es. extpdf.com/gustav-jung-pdf.html≠pdf]
Kandel, Eric R. , 2000 , Janes H. Schwartz, Thomas M. jessell, Principle of Neural sceince, Learning and Memory,: 1227 - 1246, McGraw-Hill
Ramakrishna Rao, K., 1984, the Basic Experiments in Parapsychology, Jefferson (NC), London. سید مرتضی حسینی شاهرودی: دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد علی غنایی چمن آباد: استادیار دانشگاه فردوسی مشهد. فاطمه فرضعلی: دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه علمی ـ پژوهشی اندیشه نوین دینی 32 ادامه دارد...
93/12/23 - 04:01
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]
-
گوناگون
پربازدیدترینها